HAARLEM'S DAGBLAD
NIET ZONDER CONSENT
Stadsnieuws
DE VONDELING
DINSDAG 13 NOVEMBER 1923 - TWEEDE BLAD
li,
Abraham Casteleyn is dan bove:
gekomen. Hij worde cv ontvangen
door do burgemeesters, die een onder
houd hebben gehad met den hes:
li an, Swoon, doctor in de beide rech
ten, hier tegenwoordig als lasthebber
van den vrijheer van Doorweeft, be
velhebber van een „regement poer
den". We zijn in 't begin van Sep
tember '1665, enkele dagen na den
mislukten aanslag op Arnhem
Doesburg door den bisschop van
Munster, die tegen het eind de;
maand aan de Republiek den 'oorlof
zal verklaren. In dezen onverhoed-
schen aanval heeft de genoemde vrij
heer de hand gehad, en do Haar
lemsche Courant heeft het bericht
verspreid, dat. hij ,,in apprehentie sou-
de sijn genomen als schuldig, sijnde
a en den aenslag ofte verrast wegens
de Bischop van Munster op de steden
Arnhem en Duysburg. Een bedenke
lijke vergissing, waarover de heer
Swaeu zich bij de stedelijke l'Qgeerir
beklaagd heeft. Hij eischt genos;
doening.
De redacteur zal ze hein geven. Hij
laat den lieercn een brief van ziji
Amsberdamsclun correspondent zien
waaruit blijkt, dal „hetsclve aen
hem alsoo was geschreven."' ITet
niet ,,nyt malicie" geschied, kwaad
heeft Iiij er allerminst mee bedoeld,
en hij belooft de fout te „reparérci:
met het stellen in de courant, het-
se Ivo bevonden is onwaerheyt te syn.
Uit de lucht gegrepen, zouden wij
zeggen, en de heer Swaen stelt zich
tevreden nut do toegezegde rectifi
catie.
Men ziet, dat de oprichter der
Haarlemsoh© Courant, die 'eens
klaarde zich niet te bemoeien met de
wijze waarop zijn correspondenten
hun berichten kregen, soms genood
zaakt was zich althans met luin ver
gissingen in te laten. Toch waren het
vooral de juiste, de allerjuiste mecle-
deelingen, die hem in moeilijkheden
brachten. Hoo wist deze persmar
wat niemand wist? Het kon niet an
ders, of hij moest betrekkingen on
derhouden met personen,- die ambts
halve tot zwijgen verplicht waren.
Herinner u s'ieelits, wat hot bekende
proces tegen Abraham van Wicquc-
forb aan 't licht, bracht: „Gastélf.
hadde sodanigc pertinente konnissc.
van de secrete affaires van den
Sfcaot, als ycmandt in het geliecle
lant." Hij beschikte over secrete reso
lution, memoriën, brieven en trac
ts ben, allemaal schatten voor een re
dacteur-uitgever van een krant, dio
zich niet afpijnigt om tiet raadsel
van hun herkomst op to lossen. Maar
de regeerders stelden er veel bel:
in, en den 2-isten Februari 1670
schreef het Hof van Holland den offi
cier hier ter stede aan, dat hij dier
Casteleyn eens naar Den Haag zou
zenden om in verhoor genomen te
worden, aangezien hij nu en dan do
'staatsbeshiiten ,,sco pertinent," in
zijn krant opnam. Het zou niet ge
beuren. leder voor. zich, meenden des
tijds do steden, ze waren erg familie
ziek, aanstonds bereid een burger in
bescherming te nemen te,gen tusschen
komst van buit-cn. Schepenen van
Haarlem vonden, dat, indien kier
gestrafte moest worden, zij dit wel
zoiulen doen, ejj enkele jaren later
namen zij hun stadgenoot ander
maal onder hun hoede. Hij was nu
wel voor het Hof verschenen, maar
weigerde op bepaalde vragen te ant
woorden, oindat hij volgens zijn zeg
gen. slechte verantwoording schuldig
was aan burgemesstereu en schepe
nen. Inderdaad wisten zij to bewer-
werken, oh gij verbaast u oventjes
over de rechtsbedeeliiig van den
ouden tijd, dut de gedaagde riet door
het Hof,, maar door commissarissen
uit den Hove, naar Haarlem overge
komen werd gehoord. Het Hof in Den
Haag of comniissarissen in 'Haarlem-
De lezer voelt het verschil, en be
grijpt reeds hoo de zaak afliep. Met
een sisser. Casteleyn is tweemaal on
dervraagd. Hij wist echter wel, dat
de regeering zijner stad hem geen
moeilijkheden in den weg zou leggen,
en (lat zwijgen' in sommige gevallen
zoo veel boter is dan spreken, als
goud. in waarde, aan zilver te bpven
gaat. Misschien zweeg hij „niet zon
der consent."
Om de namen der corresponden
ten was het te doc-.n, maar geen cou
rantier kon dio noemen zonder zich
zelf te benadeeltii. Luister naar het
geen Mi'. Gerard Casteleyn, die in
1693 aan het hoofd der Ilaarlem-
sche Courant stond, aan burge-
meesteren meedeelt. Hun kamer was
zijn toevlucht, toen hem heb vuur na
aan de schenen werd gelegd. Boven
gekomen laat bij „haar Edelachtbaar
liedens" een brief van Gecommitteer
de Raden zien, waarin „deselve haer
ongenocgc-n thooncn, dat hij in sijne^
couranten gespeeificeerl hadde de
regementen en compagnieën, daeruyt
het leger onder syn majesteit van
Groot Britbannië bestondt"- Ik voor
mij vind dit ongenoegen niet onrede
lijk on'kan mij begrijpen, dab „haer
Edelmogenclen" vim den vrijmoedigtn
redacteur „gerequireert hadde te we
ten, van wie hij die opgevinge hadde
bekomen, om tegens dcselve personen
soodanige ordres te werden gestolt,
dat hij voor liet toekomende wol ge
negen was geen mentie te sullen ma
ken van die forces, daeruyt ons leger
bcstont." Gok dit, meen ik, ligt voor
de hand, en Casteleyn maakt het
landsbelang ondergeschikt aan liet
zijne, wanneer hij zich beklaagt
„dat het van hem niet. te vergen was
syne correspondenten te openbaren,
want dot lut dan met syne couranten
gedaan sonde zijn." Dit laatste
niet onwaarschijnlijk ma,ar mag
daarom voortgaan met het openbaren
van geheimen? I-Ioe denkt de 1-Iaar-
lemsche magistraat hierover? Op Mr,
Gerard's vraag of burgemeester?»
„solide willen t.e wege brengen, dat
do Heer en G. Raden die- gegeven cr-
dres soudc willen intrecken",
woorden zo welwillend „dat daer-
over met de luieren Ged. Raden sal
werdo gesproken, endc dat hij jo
lange om de voorsz. missive te beant
woorden stille sal staén." Dit was
vtol gewonnen. Het ging nu verd
vermoedelijk over de vraag, wien het
recht toekwam een burger van 11
lem op de vingers te tikken,
„hacr Rdilachtbaarbedeiis" of
„haer Edelmogenclen". En Casteleyn
zette inmiddels zijn bedrijf onge
stoord voort.
Of hij altoos ernst maakte met de
■aag wat niet, wat wel voor open
baarmaking geschikt was? Natuur
lijk had een coiirantier dienaangaan
de andere opvattingen dan de over
heid, maar wie nagaat waarvan de
kranten destijds zoo al melding maak
ten, heeft, er vrede mee, «dat er amb
telijk toezicht was. De vervolging der
Protestanten onder Lodewijk XIV is
begonnen. Daar „zit kopij in", dacht
de zeventiend' eeuwsehé journalist:
maar hij betrachtte de bescheiden
heid niet, die hier gebeden was. Die
moest hij alweer „ter camere" Jee-
reu, en hem werd aanbevolen „we
gens de gerefugieerde uyt VTanc-
krijek en do Savoyen, die haer it
S wil ze riant komen te begeven, er
haer Schuylplaetsc aldaar soeken,
niets te schrijven, soo wegens de on
kosten, die die van Switserlant daer-
komen to doen, als van liet mid
del waardoor sij de strenge persecutie
ontkomen sijn." Mocht dit verklapt
worden? Was het niet billijk, dut de
overheid dc-ze geheimen in bescher
ming nam tegen nuchtere nieuwskra-
s? Maar zij aarzelde niet van de
krant gebruik to maken om menschen
de kaalc te stellen. Ik lees al
thans, dab zij aan regenten van het
Werkhuis toestonden, de namen van
hen, vier kinderen daar. „worden
jealimejitseit, en die naer dcselve
tot nogh toe niet hebben, com en cm-
sien in dé courant te doen setten".
Daar stonden ze dan, onbarmhartig,
_.:j 't „niet, zonder consent." in do
l'ant, een bekendmaking, dio natuur
lijk geen doel trof. Geen gekroonde
hoofden! Geen vorsten en vorstinnen,
bedoel ik, over wie Casteleyn even
min alles wat hem bericht werd,
mocht mededeel en.
Abraham Casteleyn stierf in 1681.
Wie vindt, dat ik maar weinig 'van
hem vertelde, bedenke, dat, ik hier
in leven niet beschrnf noch de oni-
kkeling van zijn krant- Maar dat ik
slechte een indruk wil géven van de
moeilijkheden, die dé persman van
vroeger to overwinnen had.
Een volgenden keer, met uw con
sent, nog iets daarover.
H. E. KNAPPERT.
Provinciale Staten van
Noord-Holland
De Provinciale Begrooting
AANDRANC TOT BEZ UINICIN C.
EEN BINDENDE AFSPRAAK TUS
SCHEN PARTIJEN AANGAANDE
EEN GEMEENSCHAPPELIJKE
BESTUURSPOLITIEK IN HET COL
LEGE VAN CEDEPUTEERDE
STATEN?
SMAAD. Het O. M. bij de recht
bank te Assen eischte, zoo meldt De
Maasbode, 14 dagen gevangenisstraf
tegen mevrouw E. ten B, wethouder dei
gemeente Gasselte, die in Het Volk een
artikel had geschreven, waardoor de
Rijksveldwachter J. Stavast zich in ziju
eer cn goeden naam aangetast ge
voelde.
DIERENMISHANDELING. Het
V,. M. bij de rechtbank te Leeuwarden
eischtc tegen een koopman, die de
haantjes kammen en lellen afsneed, om
ze voor hennetjes tc verkoopen, 4 maan
den gevangenisstraf wegens dierenmis
handeling.
Verschenen is het algemeen verslag
der afdelingen over de provinciale
Begroeiing dienst 1923 en de'ontwerp
besluiten tot heffing van opcenten cn
tot heb aangaan'van een gëld-Ieening.
liet volgende is er aan ontleend:
I11 alle afdalingen werd met groote
ingenomenheid kennis genoMCii van
den fihancieelen toestand der provin
cie. Uit de stukken is zonneklaar ge
bleken, volgens het oordeel van vele
leden, dat de publieke kritiek op liet
financieel beleid van Gedeputeerde Sta
ten ongegrond is geweest. De feiten
toonen immers aan, dat de financieele
gestie van de provincie niet. het minst
waar heb het- beheer over de provin
ciale bedrijven betreft, goed is ge
weest en dat er gegronde redenen zijn
om Gedeputeerde Staten een woord
van hulde te brengen, althans 11a do
ongegronde kritiek, die met zooveel
luidruchtigheid in een groot doel der
pers werd verkondigd.
Kon men zich d :s wel vereenigen
met de gevoerde bedrijfspolif.iek cn mei
liet algemeen beleid van Gedeputeerde,
Staten, toch kon men zich niet losma
ken va.n de gedachte, dat in het be
lang- van den financieelen toestand
der provincie groote bezuiniging bij
provinciale diensten en bedrijven kon
worden aangebracht.
Enkele leden, hierin door meerdere
leden gesteund, zouden gaarne worden
ingelicht omtrent de organisatie van
de Provinciale Griffie; men had 111
enkele afdeeJingen de overtuiging niet,
dat deze practisöh en zuinig was in,ge:
richt; dezelfde opmerkingen betroffen
den dienst, van den Provincialen Wa
terstaat, In 'dit verband zouden de
den, hier aan liet woord, gaarne w
den ingelicht omtrent het economisch
ge''ruik van liet vrij groote gouv
iisgebouw.
Zeer spoedig zal de provincie twee
vraagstukken weg en verbetering en
waterwegen onder de oogen 11103tc-n
zien. Lene oplossing van deze vraag
stukken zou aanmerkelijke kosten met
zich mede brengen. Voor optimisme
ten opzichte van de toekomstige finan
ciën der provincie is geen reden en
toch moet er voor deze zaken geld zijn.
Kan nu niet onmiddellijk bezuinigd
worden, vroeg een der leden, op cle
huishouding van de provincie» Ben.
bedrag aan uitgaven van ongeveer ecu
half millioen alleen voor den iiiwenl
digen dienst achtte dit lid zeer hoog.
Ook de dienst "van 'den Provincialen
Waterstaat kost zeer veel, kan daarop
niet. bezuinigd worden? Zou bijvoor
beeld bij eventueele vacatures niet
ernstig kunnen worden overwogen 01
er, voor eene goode functioneering, be
slist in moet worden voorzien? Op de-
zo wijze zou het personeel, zonder dat
er ambtenaren ontslagen behoefden te
rden, kunnen worden verminderd,
sen der leden bracht de samenstel
ling van het college van Ged. Staten
tel' sprake en stelde de vraag; of bij
de door de R. K., soc.-dem. en vrijz.-
dem. getroffen overeenkomst inzake de
bezetting van do zetels in bet college
fi.n Ged, Staten tevens een bindende
afspraak gemaakt aangaande een go-
dureudo den zittingsduur van ge
noemd college to volgen gemeenschap
pelijke bestuurspolitiek
I11 een der afdeelingen sprak een
lid er zijn afkeuring over uit, dat blijk
baar een bepaaldelijk politieke partij,
cn wel de anti-rev. wordt- gepasseerd
bij benoemingen in verschillende com-
•aarva.n de voordrachten wor
den opgemaakt, door Ged. Staten. I11
een andere afdeeling werd het be
treurd dat geen anti-rev. zitting heb
ben in de provinciale commissies. In
dil: verband vroeg een ander lid, of
iu het, vervolg, bij sollicitaties de ze
kerheid dat niet op godsdienst zal
worden gelet., blijft bestaan?
Enkele leden vroegen strafbepalin
gen tegen liet zoogenaamd reinigen
van melkvaten in Schoten. Hoo denken
God. Staten, werd verder gevraagd,
over een afzonderlijke .provinciale be
lasting op cle vrachtautomobielen, die
zooveel schade aan de wegen veroor
zaken
De loonpolitiek kwam ter sprake. In
een der aid. sprak een lid als zijn
meening uit, dat het dringend noodza- dekt.
EeTijR is '3a£ ctê Tiiorieri Worden Vermin
derd, de arbeidsduur verlengd on de
vacaivtietoeslag afgeschaft. Andere le
den meenden dat alleen kan worden
volstaan met een verlenging van do
45-urige werkweek. Verscheidene leden
vroegen of een herziening van het sa-
lariareglement spoedig is te wachten.
Andere leden hadden boawaar nu een
discussie over do loonpolitiek te voe-
.ren, daar men do vrij stellige verwach
ting mocht koesteren, dat partijen in
het Georganiseerd Overleg over dit
onderwerp aan het onderhand el cm
waren. Zij meenden dat do Prov. Sta
ten do voorstellen van God, Staten
moeten afwachten.
In een dor afd. merkten enkele leden
op, dat gescheiden van een eventueele
verandering van loon eq arbeidsduur
het maken van promotie bii alle tel
ken van diensten en bedrijven moet
uitgesloten zijn. Gevraagd werd of er
een regeling bestaat waardoor moge
lijk wordt gemaakt, dat overcompleet
of op wachtgeld gesteld personeel
wordt overgeplaatst naar een ander
bedrijf, waar uitbreiding van perso
neel blijkt noodi? te zijn,
Aan do opmerkingen gedaan bij bet
behandelen der artikelen oiitleenen
wij lios het volgende:
Gedeputeerde Staten stellen voor,
evenals voor 1922 eu 1923, ook voor
1924 een bedrag van f 200.000, be
schikbaar te stellen, waaruit zoo nco-
dig. werken tot bestrijding van werk
loosheid ondernomen, gesteund kun
nen worden. De volgende vragen, dio
algemeen instemming vonden, wer
den in enkele afdeelingen gesteld. Hoe
groot is het ongebruikt bedrag van de
vorige twee jaren?
Waarom is over het crediet niet ten
volle beschikt mét het oog op de
werkloosheid Welke werken zn tot
stand gekomen en zullen in 1924
worden ondernomen en hoe groot is
het aantal wcrklooze arbeiders of
daarmede gelijk te stellen personen,
d>ie werden geholpen en naar schat
ting geholpen zuilen worden? Welke
gemeenten werden geholpen?
Ben lid wensclite den post lot 1
millicen gulden te verhocgen, waar
voor andere leden geen motief vonden,
daar ten vorige fare geld werd over
gehouden van het toegestane bedrag
van 2 ton. Eén ander lid evenwel
vond dit bedrag te ruim.
Ben der leden vroeg of uit dit be
drag subsidie zou kunnen worden ge
geven aan gemeenten voor verbetering
van wegen, ook indien het rijk hierin
niet wenschte bij te dragen.
Het provinciaal water
leidingbedrijf.
Verschenen is het verslag van het
afdceliiigson'derzoelc van de balans er
winst- eu verliesrekening over 1922 «h
van de Begroeting der inkomsten en
uitgaven voor 1924 van het provinciaal
eleetriciteitsbedrij.f,
In enkele afdeelingen wc
klaagd over do soberheid der toelich
ting. Waardeering werd uitgesproken
over de gewijzigde inrichting der ex
ploitatierekening. In een der afdee
lingen werden algemeen© beschouwt'
gen gevoerd over de bedrijfspolitiok
en het rapport-Lirapei'g. Gewaar
schuwd werd tegen- een overdreven op
timisme om reeds nu aan prijsverla
ging te 'denken en betwist werd de
meening dat cle verbeterde positie van
hot bedrijf de onwillige gemeente,be-
'stuiveii eoiiigermate zou vrijwaren van
hunne verplichtingen, Hun ongelijk
was en blijft, dat zij geen behoorlijke
prijzen willen betalen. Gaarne vernam
men of er kans- is dat het- in dezen
inderdaad nog tot een billijke schik
king kan koraoö.
Ten aanzien van cle geraamde winst
a 271.000.— wordt er nadrukkelijk
op gewezen, dat deze alleen gecalcu
leerd kon worden, als men het rente
loos voorschot a f 240.000.als een ba
te beschouwt, wat het toch in den
grond der zaak niet is. Men 1
dan ook deze vraag te stellen;
Als do betrokken gemeentebesturen
onverhoopt weigeren tc betalen wat
redelijkerwijs van hen geêisclit mag
worden, moet het bedrijf dit bedrag
dan toch terugbetalen 1 Met belang
stelling ziet men 't advies van Gede
puteerde Staten tegemoet op 't voor-
stel-Kooimaiis c.s. om aan liet bedrijf
géén rente in rekening te brengén we
gens cle voorschotten tot dekking der
tot cn met 1921 geleden exploitatie
verliezen.
Gevraagd werd in een andere afdee
ling, hoe het staat met de gemeenten,
die weigerachtig zijn gebleken, wijzi
gingen te doen brengen in hun stroom-
precontract. Is dé bedoeling van Ge
deputeerden, die gemeenten later, na
bet, eindigen van hun contract, te tref
fen
In enkele afdeelingen zou men gaar
ne ten aanzien van de P.E.G.E.M. ver
nemen of zij naar het oordcel van Ge
deputeerde Staten gunstig werkt, of zij
'.e voordeden oplever', welke men er
an lieeft verwacht en of cle provincie
veilig kan doorgaan op dezo wijze
haar stroom te betrekken.
Bij dc behandeling van de Begroo
ting werd naar aanleiding van een
ontslag aan een ambtenaar wegens
oneerlijkheid gevraagd, of de controle
bij liet bedrijf zoodanig is, dat oneer
lijkheden tijdig kunnen worden ont-
"-■!-.(G'aTN - Tflot provinciaal toeter-
lelcllngbedrljf-
Blijkens het verslag van het. verhan
delde in de afdeelingen hij het onder
zoek van de balans en winst- cn ver
liesrekening over 1922 en van do Bc-
grooting voor 1923 van hot provinciaal
waterleidingbedrijf werden besprekin
gen gevoerd over het verband tusschen
het waterleidingbedrijf en zijn hygië
nisch doel. Hoever, zoo werd gevraagd
zijn do bemoeiingen van do provincie
gevorderd ten opzichte van do sa;
ring van het platteland.
Wordt ten bate van do openbare ge
zondheid voldoende ingegrepen Met,
goed 'drinkwater alleen komt 111011 er
immers niet. Wanneer de vuile sloten
met hetsbinkciide water en do slechte
rotwoningen blijven, doet men slechts
half werk. Van andere zijde werd op
gemerkt, dat de voorziening van goed
drinkwater zelfs een interprovinciaal
raagstnk is. Zou de provincie zich
ver dit vraagstuk niet tot de andere
provinciën kunnen wenden en |>ogin-
gen aanwenden dat liet watorlciding-
•aagstuk landelijk wordt geregeld.
Er werd gevraagd: kan men niet
door liet houden van voordrachten
propaganda maken voor aansluiting
bij de waterleiding, wat is hierover
het oordeel van Gedeputeerde Staten?
Verder werd gevraagd welke middelen
Gedeputeerde Staten denken aan to
wenden tegenover die gemeenten, die
zich niet willen aansluiten op do pi'o-
inciale waterleiding. Kan geen pro-
inciale vorord ailing worden gemaakt,
aavbijde gemeenten verplicht worden
'jf. aansluiting, vooral voor dio ge-
meenteu, waar een belangrijk deel der
inwoners zich wensoht aan le 6luiten?
I Met belangstelling werd kennis ge
nomen van de mededccling in hot ver
slag dat do incasseering door bemid
deling van den postcheque- en giro
dienst '11 beslist succes is ge-worst zelfs
jn die mate dat ruim 91 der abon
nementsgelden. tot- een bedrag
meer dan 7 Ion binnen G weken bin
nenkomt eu slechts het werk van 3
ambtenaren eischt. Hoe, zoo werd ge
vraagd, redt, het bedrijf zich thans, 1111
de post-cheque- en girodienst weg-
gecentralisecrd is!
De nrcvlnclalo zieken
huizen.
Blijkens het verslag van de afdee
lingen van het onderzoek van do Be
grootingen der provinciale ziekenhui
zen over 1924 werd de aandacht- gt
vestigcl op de wanverhouding tusschen
dc grootte van het personeel en het-
aantal patiënten., De cijfers waren
volgens een der leden aldus:
Ziekenhuis nabij Sanlpoort 119D pa
tiënten; 600 personen behoorende tot
het personeel, Ziekenhuis Duinenbosch
te Bakkum 807 patiënten, 414 perso
neel: Ziekenhuis te Medemblik 279 pa
tiënten, 133 personeel. Kunnen Gede
puteerde Staten vergelijkende cijfers
van gestichten in andere provinciën
geven? Is het college niet van.oordeel,
(lat (leze groote personeelsformatie in
verhouding tot het aantal verpleegden
tot buitensporig hooge verpleegkostcn
moot leiden? Kan hierin geen veran
dering worden gebracht zoo werd door
enkele leden gevraagd, waar onder
scheiden gemeenten do patiënten naar
inrichtingen sturen waar do verpleeg
kostcn ongeveer 600.— bedragen,
terwijl de provinciale gestichten onge
veer 1000.eischcii.
In overweging werd gegoveu de in
stelling van een deskundige commis
sie 0111 fa onderzoeken of niet zuiniger
kan worden geëxploiteerd, Deze com
missie zou tevens hebben te onderzoe
ken hoe in de particuliere gestichten
zulks geschiedt. Geoordeeld werd dat
de verpleegkosteu te hoog zijn. Mede
gedeeld werd dat Amsterdam reeds be
zig is zijne patiënten .elders te plaat
sen.
COMPAGNIE GÉNÉRALE TRANS-
ATLANTI QUE.
Deze. maatschappij, die dc bekende
Auto Circuits Ncrd Africains organi
seert, saf Zaterdag door middel van
Lindeman's Reisbureau in het Bios
cooptheater „Do Kroon" een propa-
gaud-a-matinee- voor genoodigden.
Als conférencier trad de heer Louis
Robin op, directeur van het blad
„L'Atlantiquo", die 111 1921 en 1922
al veel succes behaald© met zijn lezin
gen over Marokko en Thuis.
Hij opende do matinee met een
keurige, vlotte speech, die al een le
vendig beeld gaf van dat wat we te
zien zouden krijgen op de bijeenkomst.
De films dio daarna gedraaid wor
den. voerden ons door dc landen van
den Islam, cn van de antiek© ruïnes,
die vervuld zijn van feeërieke schoon
heid.
Het eerste gedeelte bracht: 0119 onder
anderen" in Tlemcen, eon plek, eenig
op deze aarde,, vol van mysterie. We
kregen hiér een vaag idéé, van het
fanatiek selooven eu dweepen der
Noord-A f ri kaïiers.
liet tweed© gedeelte braclit ons in
Laghouat, en in de lauden van do
Mozabiten. Opvallend en eenig in zijn
eoort, was de wijze van samenstelling
deze film! want zii was voorzien
van citaten van Henri Avelot, Louis
Bertrand. Pierre Loti, Jean Tha-
naud, en vele andere, vooraanstaande
Fransclie literatoren.
Vermelden we nog de znedewer-
Feuilleton
Vertaling naar het Engelsch van
GENE STRATTON PORTER.
De voerlui hadden tijd genoeg ge
had om den weg te bereiken en daar
na konden ze in vier verschillende
richtingen gegaan zijn. Er gingen
daar voortdurend wagens langs, de
sporen waren niet meer te herkennen
en de mannen keerden terug en liieb
pen bij de veel meer opwindende
jacht op Zwarte Jaap.
Op korte afstanden werden langs
het pad wachtposten uitgezet en ze
sliepen dien avond langs vallo wegen
in het bosch, met brandende toort
sen, en den volgenden dag onderzocht
Mc Lean iedere centimeter van den
©enen c-n Duncan van dén anderen
kant, maar Zwarte Jaap bleek niet
te vinden to zijn. Er werden spionnen
bi] zijn huis geplaatst, om uit to ma
ken of hij daar soms kwam, of dot er
soms uit die richting hulp naar hem
werd toegestuurd, maar het was nl
gauw duidelijk (lat zijn familieleden
zijn schuilplaats niet keuden, cn oók
naar hem zochten.
Jonge meuschen kunnen veel ver
dragen, Ben warm bad en een flinke
nacht gaven Sproetneus weer kracht
011 het meisje had maar weinig meer
noodig 0111 hetzelfde resultaat te be
reiken. Sproetneus was den volgenden
morgen al vroeg op het pad. Behalve
een heele verzameling menschen, die
zich voor Jaap's gevangenneming in
teresseerde, vond ihij er ook nog vier
stevige boschwachters,'' op iederen
hoek oen. In het diepst van ziju hart
moest hij toegeven, dat hij het pret
tig vond, dat ze daar waren. Tegen
twaalf uur gaf Mc Lean aan Duncan
de opdracht 0111 toezicht te houden, en
reed met Sproetneus naar cle stad, om
te zien hoe het biet het meisje ging.
Mc Lean (ging naar een winkel en
kocht een arm vol prachtige bloemen
maar Sproetneus wilde daar niets van
weten en nam een grocte bos moeras-
bloomen voor haar mee.
Het vogelvrouwtje ontving ben, cn
in antwoord op liun vragen vertelde
ze, dat het- meisje in geen enkel op
zicht gewond was, maar zoo door el
kaar g<S3chud en hier en daar ge
kneusd, dab do dokter haar dien dag
rustig in bed wilde houden. Hoewel
ze stijf on pijnlijk was, kostte bet hen
moeite 0111 haar in bed te houden.
Haar bezoekers sluiteden de bloemen
naar boven mot hun hartelijke groe
ten en liet meisje gaf dc boodschap
me© terug dat ze hen zicll wcu,
Ze stak Mc Lean haar beide han
den toe. „Is liet erg dat er een boom
weg is'? liet kan u toch niet schelen,
meneer'? U voelt toch wel dat Sproet
neus zijn plicht gedaan heeft, als
nog niemand ooit voor hem? U ver
geet toch niet wat u ons eens verbeid
heeft die eerste lange dagen vol
angst de verschrikkelijk© koude jn
den winter, de regen, hitte en een
zaamheid en de dappere, moeilijke
dagen en den laat-sten lijd ook
nachten u zult toch niet heb „ver
trouwen in hem verliezen? O, meneer
Mc Lean", smeekte ze, „zeg toch iets
tegen hem! Doe iets om hem te laten
voelen, dat hij niet voor niets zoo ge
waakt en geleden heeft in het bosch!
Vertel hem toch hoe mooi cn flink
het is, en dat hij zoo voel meer ge
daan heeft dan u en de anderen ver
wachtten! Wat doet tenslotte die eene
boem er toe?" riep ze hartstochtelijk
uit.
„Tk lag .er aan te dienken voor u
kwam. Die andere mannen waren
vreeselijke lafaards. Ze waren bang
voor hun leven. Als zij de voerlui wa
ren durf ik er wel alles om te ver
wedden, dat ze die stukken hout niet
liet bosch uit hebben kunnen brengen.
Mijn komst heeft lien gestoord. Gaat
u maar eens kijken of ze niet. dadelijk
nadat ze W'essiier en Zwarte Jaap ver
laten hadden, den moed vei'lo eu heb
ben en liet op een loopen hebben ge
zet. Ik geloof nooit dat zo den moed
hebben gehad om er mee naar bet dag
licht te rijden. Ze zullen ze niet uit
het bosch hebben durven brengen, als
ze even tijd hadden om er o\er na te
denken. Natuurlijk niet!
„En dan is ©r nog iets. U heeft uw
weddenschap niet verloren. Hij zal
nooit opgeëischt worden, want u te.aak
te hem met een dikken, donkeren man
met een rood gezicht, die voerman
bij u is.
Hij stond vlak achter in, meneer
Mc Lean, toen ik gisteren kwam. Hij
werd doodsbleek, en trilde op zijn bee
neu toen hij merkte, dat die mannen
waarschijnlijk gepakt zouden wor
den. Hij moet met een van hen in
nauwe relatie gestaan hebben en u
kunt ©r op aan dat hij achter alles
zat cn de jongere lui aanzette om van
u te stelen. Bij lmd zeker beloofd 0111,
wat hij won, mot hen te deelun. Als u
hom onschadelijk maakt, is dat met
een uit".
Ze wendde zich tot Sproetneus. „En
jij kunt de gelukkigste man ter we
reld zijn, want je hebt je plicht ge
daan. Ga maar eens zoeken waar ik
je zei, dan zul je het hout vinden. Ik
zie het er haast liggen. Als zo dat
steile heuveltje op zijn gegaan, 011
dan het, volgends bosch in, na het
korenveld, kunnen ze daar de kettin
gen hebben los gemaakt, cn dun zijn
de Btukkeu stam vanzelf naar bene
den gerold. Ga maar kijlcen; cn me
neer Mc Lean, u weet. toch wel, dat
Sproetneus dapper en trouw geweest
is? U zult toch niet minder van hem
houden, zelfs al vindt u het hout
niet?"
Het meisje kon zich niet langer goed
houden en begon te huilen. Sproet
neus kon het niet aanzien. Hij liep
de kamer uit met tranen iu zijn oogen
maar Mc Lean nam het meisje uit de
armen van het vogelvrouwtje eu kuste
haar gezichtje en streek haar over het
haar en slaagde er ten slotte in haur
te kalmeeren, voor hij wegging.
Toen ze naar het bosch terug reden
herhaalde Mc Lean zoo nadrukkelijk
dat hij het heelomaal met het meisje
eens was, dat- de jongen weer wat oji-
gewekter werd.
„Sproetneus, dio boschengol van je
is een wouder. Je moet niet vragen
hoe, wat en waarom za iets doet. Al
leen maar blindelings, aanbidden, jon-
gen. Mijn homo), zo 13 verstandiger,
moediger, en mooier dan zes Andere
moisj'es bii elkaar"; zei Mc Lean.
„U heeft gelijk, meneer stemde
Sproetneus van hart© in. „Na een
poosj© voegde hij er bij: „maar mee
liet fotogrnfeereu zal hot nu wel ge
daan zijn".
„Daar behoef je niet aan te don
ken'*, antwoordde Mc l.ean. „liet vo-
golvrouwije wil wat niet lianr werk
bereiken, en dat lukt je nooit als Je
Onze Lachhoek.
VERKEERD OPCEYAT.
Hospital *U moet betalen of
gaan.
Heer op kamers: Dat 's fi
deel. M'n vorige juffrouw liet me alle
bei doen.
INGEZONDEN M ED ED EELIN C EN
60 Cts. per régel.
king van een strijkje, dat muziek ten
gehoore bracht, die zich «elieel aan
sloot bii de sfeer van de films uit het
Zuiden, dan zal een ieder begrijpen,
dat het een zeer interessante middag
was.
Voor velen zal het een aansporing
geweest ziin, ook eens dc schoonheid
van Marokko, Algiers en Tunis tc
gaan zien.
GRUNO
Op de eerste feestelijke bijeenkomst
dezer vereeniging in dit seizoen in do
gezellige bovenzaal van „dc Kroon",
prijkten als gewoonlijk weder bloemen
o)> alle tafeltjes, wat dc gezelligheid
nog verhoogde.
Dat er animo was voor dezen avond
'oleek uit de groote opkomst van do
léden en belangstellenden.
De voorzitter, -den heer Blomsma
opende deze samenkomst met ecu har
telijke toespraak.
Spr. hoopte, dat door toetreding
van meer leden het bestuur in staat
mocht worden* gesteld meer avonden
als deze te organiseeren, wat onder dc
'tegenwoordige omstandigheden niet
wel mogelijk js. Hierna stelde hij den
spreker, den heer K. ter Laan, burge
meester van Zaandam in de gelegen
heid zijne beloofde voordracht over
„de riekdom van de Gronneger yoiks-
toal'' ten beste te geven.
In zijne historisch© schets consta
teerde spreker, dat de Groninger
volkstaal vroeger één was met de Oost-
Friesehe en zich langzamerhand heeft
vervormd tot hetgeen zc nu is.
De invloed van den Suksi'schen
tongval, die in de stad en naar het
Zuiden in Drenthe werd gesproken
deed 2ich daarbij gelden. I11 de laatst©
400 jaren, werd door de ommelanden
de taal langzamerhand overgeuomen
doch kenmerkende verschillen in de'
taal van stad en land bicven bestaan
en bestaan nog.
Evenals in dc provincie Groningen
de verandering van taal tot stand
kwam, veranderde ook de taal bij onze
oostelijk buren in .Oost-Friesland, doch
de invloed dezer verandering is niet
zoo groot geweest of nog héden len
dage Kan men met de piat-Groningsche
uitspraak zich verstaanbaar maken tot
zelfs in Hamburg.
Spr. ging vervolgens na wat nog van
het Frieseh in de Groninger volkstaal
is overgebleven.
„Uit vele spreekwoorden en gezegden
liet spreker duideliik uitkomen, dat
het hoofdberoep, dc landbouw, daarop
baar stempel heeft gezet. Spreker de
biteerde er vele, waarvan sommig© de
lachspieren der toehoorders go3ucht
in beweging brachten. Zoo ging spre
ker alle takken van bedrijf na en
zeidc, dat in deze .uitdrukkingen enz.
toch zeker de poëzie schuilt van dege
nen, die ze deden ontstaan,
Aan liederen is dc Groninger taal
niet rijk, hoewel er zeer oud© liedjes
bestaan, gelegenheids versjes voor brui
loften, Nieuwjaar, St! Maarten, Par
schéii enz. doch eerst in de laatst©
jaren, men kali vrij zeker aannemen,
dat zulks ongeveer van 1828 dateert,
ontstonden er werkelijk gedichten, en
stukken in proza waarvan zeer bekend
zijn een paar werkjes van wijlen Mevr.
BonmanGeertsenia, dio ,»d'o Golden
Rett©'" en „Octmienen in de Jaehl-
waidc" het licht deed zien.
Tot slot hield spreker een pleidooi
voor zijn moedertaal en zijn geboorte
grond. Spr. betreurt het dat er op de
scholen niets voor wordt gedaan, daar
alle onderwijs in 't Hollandsch worclfc
gegeven. Het is dan ook goed, dat do
örouingerbeweging in dc laatste iaren
zoo'n opgang maakt cn ieder rechtge
aard Groninger zal daar van ha i to
mee instemmen.
Een luid applaus bewees den spreker
dat zijn rede zeer in den smaak was
gevallen. De voorzitter dankte den
spreker hartelijk voor zijne boeiende
eu leerzame rede cn riep hem ccn tot
weerziens toe.
je ook maar door iets laat afschrik
ken, Ze zal op den gewonen dag terug
komen en tien tegen een komt liet
ineisjo ook. Zo loten zich niet bang
malton. Vlak voor ik weg ging, heb
ik tegen het vogel vrouwtje gezegd dat
hS. er veilig zou zijn oii dat zal het
ook. Jij kunt do ronde dóen zooals ge
woonlijk maar dio vier mannen
blijven. '/.O staan absoluut onder jouw
commando. Zo mogen niet op vogels
schieten of iels vernielen dat jij wilt.
beschermen maar zo blijven en
het geeft niets, wat je ook zegt. Ik
heb nu lang genoeg naar je sïijfkop-
pige trots geluisterd. Je bent r, kost
baar voor me, en dio stem van je is to
kostbaar voor do worcld, om je zoo
veel gevaar t© laten loopen".
„Hot spijt mo dat' er van do foto's
niets komen kan' zei Sproetneus,
„en ik zou het heerlijk vinden als
kwamen liet meisje vooral - maar
het kan niet. U moet het hun zoggen,
/.iet u Jaap was er ten volle van
overtuigd dat ze alles meende wat zo
tegen hem zei en met hom deed. Toon
de wagens wegreden, greep Wessner
mo beet en hij en Jaap kreg©n ruzie
over de vraag of z© me toen onscha
delijk zouden maken of me mee zou
den nemen naar den volgenden boom
die ze wilden vellen. Ze trokken ma
van den een naar <len ander en deden
1110 erge pijn. Wessner wou toon da
delijk met mo afrekenen, eu Jaap zei,
