HAARLEM'S DAGBLAD
NIET ZONDER CONSENT
BEURSOVERZICHT
OPENT FRANCO-CHEQUEREKENING
MET RENTEVERGOEDING
ZATERDAG 17 NOVEMBER 1923 - TWEEDE BLAD
III.
Palma sub pondera crescit, de
palmboom groeit tegen de verdruk
king in, en de Haarlernsche Courant
maakte opgang, nam in aanzien toe,
ondanks do moeilijkheden die zij op
haar weg ontmoette. „Ik koude de
Haerlemse courante voor de boste",
schrijft de Leer JoLan Boreel, gede
puteerde op 's laude vloot, den lOden
Februari 1666, aan zijn vriend Roe
land van Kinschot, een oordeel, dat u
voorkomt juist te zijn, omdat ge weet,
dat de redacteur beschikt over uitne
mende correspondenten, en dat zelfs
leden der hoog© regeering hem wel
eens wat zenden voor zijn blad. Toch
zijn zij het juist, die waken tegen
journalistisehe buitensporigheden, te
gen de toenemende ..licentie" der cou-
rantiers, die doof zijn voor alle ver
maningen.
Altoos dezelfde gang van zaken.
Ben vrijpostigheid der pers doei een
besluit der Staten verschijnen, krach
tens welk besluit burgemeesters be
kend maken, dat gii „uw suit hebben
te wagten over het formeeren van de
courant te correspoudeeren met eonige
iministers van idesen staat buyten
's lands of met derselver secretaris
sen, amanuensissen, klercquen of an
dere bedienden, directelijk of indiree-
telijk; almede, dat gij in do couran
ten niet zult hebben te inserercn
Benig© miesivens van gemelte minis
ters. in 't geheel, nogh ten deele, als
schoon gii sodanigc missivens door an
der© wegen mogt hebben gekregen."
Zoo ging het in October 3723, zoo
ging heb acht jaar later, zoo ging het
toen de verpachting der belastingen
werd afgeschaft, en in den vroegen
morgen van den 25,sten juni 174S,
twee zakken met Haarlernsche Cou
ranten op het Haagsche postkantoor
apart werden gezet. Z© bevatten al
weer verboden nieuws, en het scheen
lieuech, of de regeering ditmaal-een
afschrikwekkend strafmiddel zou
toepassen. Maar do uitgevers zeiden
..dat sv sonder eenig quaad oogmerk,
door dwang -s an hunne- Mesdeburge
ren genooteaakt, en om haar© totale
ruine voor te koomen", de gewraakte
bekendmaking hadden opgenomen.
Nu,goed, voor dezen keer dan, de
krant mocht weer verschijnen, onder
voorwaarde echter, dat zij .,sig sorg-
vuldiglijk soudon hebben te wagten,
om in ha-are Couranten ietwes te stel
len, dat inliep te gen s de bevoelen van
haar Edele Groet Mog., of aan de hoo-
ge Regeering onaangenaam kon zijn.
op poene, dat andersins daar te-geus
op een efficaoieuse wijse sou werden
voórsien". Do dreigend opgestoken
vinger of „niet zonder consent".
Deze bedreiging gold den heoren
Isaac en Johannes Enschedé,on wie
de Haa-rlepische Courant in 1737 was
overgegaan. Do stedelijke regeering
„sig volkonientlijk vertrouwende op
de bequaamheyt, na-arstigheyt en vi-
gilairtie" van deze burgers en boek
drukkers, had in do verandering be
willigd en den éden Juli besloten, dat
„met den •dagh vr.n hoeden t.cn sterf-
huyse van wijlen vrouwe Anna Maria
Coiterman sal worden opgehouden
met liet drukken on uylgeevon van de
Haarlemse couranten." Anna .was ge
trouwd geweest mot Mr. Gerard Cas-
teleyn, den zoon van Abraham, en de
krant werd. na den dood van haar
man. op haar naam voortgezet- Ze
stond toen al lang, ik bedoel natuur
lijk de courant, als de. „op-repte" be
kend, en om haar afkomst to bewijzen
droeg ze het stadswapen. Die naam,
aan den titel toegevoegd, ©n dat wa
pen. er boven geplaatst, 'moesten de
vruchten van Abraham's arbeid tegen
mededinging beschermen. Hij. do op
richter. had' al in 1644 geklaagd, „hoe
dat... werden godruckt couranten on
der de naem van posttijdingen, of te
extra ordinaris nouvelles. als ander-
sints. strijdende tegeus de goede me
ning© en de intentie van do E. Hoe-
re-n Burgemeesteren." Ik zeidc im
mers, dlat het debiet der Haarlernsche
toenam het ging, en succ.es prikkelt
tot navolging. Of, zooals hier, tot-na
drukken. Het werd riemen snijden
van Abraham's leer, andereu trokken
i profijt van zijn kostbaren inlichtings
dienst, totdat zijn beschermers den
boekdrukkers in d© stad lieten aan
zeggen. dat „sjj haer niet en sullen
hebebn te veroorderen eenige couran
ten of te nieuws, onder wat naem of
t© pretext hetsc-lve souc© wesen, te
druckon ofte laten druoken omme al
hier vercoft te worden, maer heteelve
alleenlijk gedaen to mogen, werden bij
Abraham Gastoleyn."
Men ziet, wie over de voonnalige
pers schrijft, moet aanhoudend ver
maningen laten hooren, al hecht hij er.
weinig waard© aan. Ook Caste'.eyn
wist wel, dat heb verbod de overtre
ding uitlokt. Zelf placht hij dergelij
ke ambtelijke waarschuwingen voor
kennisgeving aan te nemen, en bii an
deren ontdekte hij dezelfde ongepast
heid. Zoo vond hij het dan veiliger
zich met heb stadswapen to wapenen
en zich te hullen in „oprechtheid".
Vlaggen, die de lading dekten, en
op haar banen stond geschreven -. de
eenige ware cdura.nt, die te Haarlem
verschijnt. Een tikje reclame? Zoo
veel ale „beslist prima" Zeker is, dat
©r menschen waren en zijn, die van
zoo'n wapen wonderen verwachten.
Hofleveranciers bedieneu u prompter
dan celiikvloersche winkeliers. Later
ging men over dat stadswapen anders
denken. In September 1793 schreven
de hoeren Johannes en Abraham
Enschedé, naar aanleiding van zeker
eeschil, aan heb stadsbestuur, dat zij
zeer wel overtuigd waren „dat het al
of niet voeren van het stedelijke wa
pen boven aan bet hoofd van hun
■Nieuwspapier, aan hetzelve geen
meerdere of mindere authenticiteit of
credit zoude bijzetten." Ze maakten
geen illusion, want „eene ondervin
ding van twintig maanden, g-edurend©
welke zij hetzelve niet liadde gevoerd',
hadi hen van het tegendeel genoeg
zaam overtuigd." Zoo behoort het te
zijn.. Wapenroem biedt geen waar
borg voor een degel ijken inhoud. De
ze alleen adelt de krant.
De E-nschedë's hadden de „Oprechte"
niet voor niet gekregen. Ik kan bier-
ever niet in bijzonderheden treden.,
zonder mijn or,schrift te verlooche
nen, maar voor een dergelijke slor
digheid geeft de hoofdredacteur van
Haarlem's Dagblad steliig goon con
sent. Daarom vermeld ik alleen, dat
dat de nieuwe eigenaars jaarlijks
f 2500 zouden storten ten behoeve van
het Werkhuis, en dat zij de krant
moesten leveren, on „versorgen, dat
deseive tijdig onigebragb worde" aan
de „respective Collegien deser Sbadt,
de secretary© daeronder begrepen."
Vorder aan de „particuliere Huyseu
de I-Ioren Raden oh Vroetsohap-
pen, de Horen regerende en out Sche
penen buyten de Vroctschap. de Mi
nisters end© derselve weduwen, alsme
de de Praedicanteu en do Suppoosten
an het Sta-thuys." Ik wijs op dit ge
mêleerd gezelschap, om den belang
stellende. die zich mijn vroegere opga
•e herinnert, ts doen zien, hoezeer de
kring van lezers zich gaandeweg heeft
uitgebreid. De belangstelling in de
dingen van den dag was dus wel toe
genomen, en de Haarlemmers moeten
„Neef Enschedé" zooals een Haag
sche correspondent uit den patriotten
tijd het blad eens noemde, met genoe
gen in hun huis ontvangen hebben.
Do patriottentijd en de dagen der
groots omwenteling! Die stónden eerst
het teeken der vermaningenliet
leek wel of er' geen consent voor de
uitgevers meer te verkrijgen was. De
„Lijst der dag en weekbladen, maand
werken ©n andere periodicque ge
schriften. die bij de gezamenlijke
Gilde Lieden worden gedrukt, cn uit
gegeven", bevat 6S namen ©n titels.
Dit was iu 1791. Bovendien liepen hier
ter stede rondJaap en Kreiis, Dic-
wertje en Grietje. Teun tja ©u Pleuntje,
de Nieuwspost en de Nieuwsverbelder.
Deze dames en heeren waren niet door
de gildobroedfei's geïntroduceerd, maar
zii werden „door oen omlooper, die
geou relatie tot den boekhandel heeft,
in aanmerkelijken gc-bale onder het
publiek versprijd." Als Casteleyn dit
eens had kunnen zien. Hij zou zioli in
de .öprmm'rig verheugd hebben. Aab
tal van blaadjes werd de toegang tot
de stad ontzegd. Slechts enkele namen
worden genoemd, de rest wordt kort
heidshalve samengevat in „een partij
anderen van dien stempel, die op het
eerste aanzien genoegzaam blijken op-
leeveren tot welke eindene zij uitge
geven zijn."-
De krant beleefde moeilijke dagen
en het zou nog erger worden. Dit al
les te beschrijvenhéb ik mij intus-
schen niet tot taak gesteld. Mijn ver
haal zou te uitvoerig worden en mijn
vrijheid van spreken, als weleer, wor
den ingekort.
H. E. KNAPPERT.
PRIJSHOUDENDEMARKTSTEMMINC.
RIJZING IN SUIKERWAARDEN.
RUBBER-WAARDEN HOOGER.
9—16 November: 1923.
Amerika heeft, zooals te verwach
ten was, verklaard dat dit land geen
deel weiischt te nemen aan het on-
'derzoek 'na-ar do bebalingscapacitoit
van Duitsehland ouder de door
Frankrijk vastgesteld© voorwaarden
daar, naar het oordeel van Washing
ton het onderzoek beslist nutteloos
en tijdverspillend zou zijn, wanneer
het zich lecihts zou uitstrekken tob
,;een Duitsehland op dit oogeu-
blik of lot op 1930 zou kunnen beta
len. bleu vraagt zich, ook onder de
geallieerden, af, wat toch de oorzaak
kan z,ijn van do halstarrige houding
van Frankrijk, dat heb zelfs de me
dewerking van het machtige Ameri
ka ©r aan wil geven, en om een
kwestie van ondergeschikt belang,
het voorgenomen onderzoek (e doen
mislukken Do Fransche. regeering
heeft daarop bekend doen makoa dat
zij het mislukken van de commissie
van experts oprecht betreurt, dcch
dat zij er zich tevens van bewust is,
dat zij geen enkel verwijt verdient,
laar de wettige beperkingen van de
lijde van Frankrijk slechts ten dool
hadden, het. oiiderzóek te houden
binnen het kader van het verdrag
an Versailles en dat zij reeds blijkt
gaf van grooto toegeeflijkheid met
betrekking tot oen eventueel t© ver-
Iconen uitstel van betaling. Ongctwij
feld zal deze verklaring onder de
overig© belanghebbende wel, niet
veel instemming ondervinden en
Frankrijk zal het zich zelf te wiiten
hebben wanneer het spoedig alleen
nover Duitsehland zal kómen to
staan, waardoor het zeker ©en min
der sterk© positie zal innemen dan
,het geval zou zijn, wanneer het aan
d© hand van een door de commissie
experts uitgebracht rapport, de
nakoming der hierin op te stellen
voorwaarden, met medewerking dér
geallieerden en van Amerika zou kun
nen eischen. Deze verdeeldheid wordt
natuurlijk ook in Duitsehland npge
merkt en zal er zeker niet toe biiefca-
gen dat dit land spoedig vri'willig
do noodzakelijke hervormingen zal
invoeren, die heb anders met hulp
'tui Amerika, met meer kans op
•gunstig resultaat zou kunnen heb
ben uitgevoerd. Men schijnt dit thans
ook in Frankrijk in te gaan zien en
men had blijkbaar de weigering van
Amerika niet verwacht, doch nu dit
land lliet wil medewerken hij het
instellen van een beperkt onderzoek,
heeft Frankrijk aan de Commissie
van Herstel opgedragen een commis
sie van experts te benoemen welke,
een onderzoek zal instellen naar do fi
nantieele positie van Duitsehland,
ter voorbereiding van do vast te stel
len Duitsche betalingen over de eerst
volgende drie jaren, hiermede blijk
baar willende aautoonen dat een be
perkt onderzoek, gelijk Frankrijk
had voorgesteld, wel tot bevredigen
de resultaten kan voeren. Reeds bij.
voorbaat kan worden vastgesteld dat
dit onderzoek zeker niet tot hot ga
wenschte resultaat zal kunnen leiden
daar de eerstvolgende jaren z-ullen
moeten worden gebruikt om de finan
ciën t© hervormen, liet belastingstel
sel to herzien en de begrooting sim
tend to maken, zoodat in dit tijds
verloop van heb betalen van schade
vergoeding, welke de hervormingen
zouden belemmeren, geen sprake zal
kunnen zijn. Het blijkt ook boven
dien uit de weinige aandacht welke
in do andere landen aan dit besluit
geschonken wordt, dat men in het
buitenland er reeds van overtuigd
is dat dit besluit, als zijnde een hal
ve maatregel, slechts zal kunnen lei
den tob het opnieuw uitstellen der
regeling der. schadeloosstelling, waar
mede opnieuw net tijdstip van het
aanbreken van het wereldherstel
voor obepaalden tijd zal worden
verschoven.
Intusschen zint men in de andere
landen op middelen om onder de tegen
woordige moeilijke omstandigheden
voor handel en industrie, gehinderd als
zij worden door lage wisselkoersen en
h'ooge invoerrechten, op middelen om
deze ongunstige invloeden door afweer-
maatregelen zooveel mogelijk tegen te
gaan. Engeland b.v. heeft nieuwe ver
kiezingen uitgeschreven, om 't land te
laten beslissen over de wenschclijkheid
tot het heffen van hc-oger invoerrechten,
ten einde zoodoende de concurrentie
van valutazwakke landen tegen te gaan
en door de bevordering der eigen indus
trie het aantal wcrkloozea te doen ver
minderen. Dit besluit van een land dat
door vrijhandel- groot geworden is,
wordt gemotiveerd door de bewering
dat buitengewone toestanden ook bui
tengewone maatregelen wettigen. Met
dit al zal, nu na Amerika en Engeland
de meeste andere landen dit voorbeeld
zullen volgen, spoedig de overal verrij
zende tarieven-muren de handel nog
meer bemoeilijken en een tarievenstrijd
doen ontstaan die niet bevorderlijk kan
zijn aan een herstel van den wereld
handel.
De grootc internationale beurzen
hebben zich in de afgeloopen week door
het afspringen der onderhandelingen
met Amerika niet laten beïnvloeden en
blijkbaar meer aandacht besteed aan de
g'ebcurtcnissen in het eigen land, dan
aan de politieke berichten welke met
Duitsehland in verband staan. Zoo kon
te New-York een gunstige marktstem-
ming behouden blijven op de langzaam
verbeterende handelstoestand, blijkende
uit toenemende spoorwegontvangsten en
prijsvexhoogingen voor verschillende ar
tikelen. Te Londen bleef de markt
onveranderd, in afwachting op den uit
slag der verkiezingen, welke de rich
ting der toekomstige handelspolitiek zal
moeten aangeven.
Ter beurze van -Amsterdam bleef de.
stemming vrij levendig en al vallen
geen buitengewone koerswijzigingen te
vermelden, was toch de houding in de
meeste afdeelingen opgewekt! op gror.d
van de gunstige berichten welke nog
steeds omtrent de betrokken producten
bekend worden. Eenige verwarring
werd echter geslicht door de plotselin
ge rijzing van den dollar, waardoor de
'vrees levendig werd dat een verdere
waardevermindering van den gulden tot
mindere inkomsten uit obligatie-bezit
zal leiden, waarom dan ook de aankoo-
pen van dollar-obligaties een vrij groo-
tcn omvang verkreeg. Als verklaring
voor deze plotselinge rijzing van den
dollar, moet genoemd worden, naast de
aanstekelijk werkende vraag naar dol
lar-obligaties, die remises in dollars
naar Amerika noodzakelijk maken, het
op vrij groote sohaal aanbieden van de
nieuwe dollar-leening Ned.-Indic hier te
lande uit New-York, waardopr de vraag
naar dollars bijzonder grootc afmetin
gen aannam, terwijl daartegenover de
Ned. Bank blijkbaar nog geen roeping
gevoelde om door afgifte van goud re
gelend op tc treden, waarschijnlijk op
de overweging dat zij spoedig in de ge
legenheid zal worden gesteld om uit
de opbrengst der Ned.-Ind. leening in
Amerika, wissels op dit land af tc ge
ven, waardoor van zelf de rijzing tot
staan zal komen cn wellicht weder te
rug zal loopen. De toestand van onze
INCEZONDEN MEDEDEELINCÉM 80 Cis. per regel.
8B
HROE1LEM
BZVESWUI1
SPAARBANKRENTE 4 PCT.
Staatsfinanciën is gelukkig nog niet
somber dar, weder voor een ernstige
waardedaling van den gulden gevreesd
behoeft tc worden. Bovendien wordt
thans vrij algemeen ingezien dat het
ocren van bezuinigingen teneinde
de begrooting sluitend te maken, nood
zakelijk is, terwijl de thans aangevan
gen rijzing van den dollar, welke munt
;ls een maatstaf voor de waardebepa
ling van den gulden kan gelden, een
aansporing kan zijn om met de hervor
mingen de noodige spoed te betrach-
De Nederlancische Staatsfondsen en
Gemcenielecningen hadden in den aan
vang der week sterk te lijden onder j
groot aanbod van houders die -deze
stukken in dollar-waarden wenscheen
om te zetten, waardoor een daling van
eenige procenten intrad. Tegen het
inde der week kon echter weder een
herstel intreden op de meer en meer
eld winnende overtuiging dat de rij
ing van den dollarkoers van voorbij-
gaanden aard zal blijken te zijn. Naast
de vraag voor dollar-fondsen was ook
flinke vraag merkbaar naar verschillende
aandcelen op dezelfde overwegingen,
daar bij ccn inflatie van den gulden, de
uitkceringen op aandcelen in ongeveer
gelijke verhouding zullen stijgen.
Voor Suikerwaarden werd bovendien
de belangstelling nog gaande gehouden
door de gunstige prijzen Welke voor
oogst 1924 gemaakt konden worden. Dc
Visp was in dc gelegenheid een hoc-
-eclheid superieure suiker af te doen,
tegen een prijs van f 15— per picol
oogst 1924, tegenover f 14.40 bij de vo
rige afdoeningen, waardoor dc vooruit-
'chtcn van de betrokken aandeelen op-
ieuw verbeterden. Thans is reeds on-
eveer 13 millioen picol van den op 24
lilUoèn picol getaxeerden oogst 1924
afgedaan, legen prijzen variecrende tus-
sclien f14.en ƒ16.—. ïoodat zeer
waarschijnlijk een middenprijs van min
stens fi5.zal worden gehaald, welke
bij een productieprijs die op ongeveer
f 10.gesteld kan worden, een zeer
bevredigende winstmarge laat. Aand.
Vorstenlanden konden van 179 r/S tot
1 verbeteren. H. V. A. van 479 lot
.4, Java Cultuur van 377 tot 391;
Poerworedjo van 106/4 tot 1 to 1 '4.
Voor aand. Koninklijke Olie bleef de
temming weliswaar nog gunstig, doch
op de hernieuwde prijsverlaging van
olie in Amerika, werd door vele
houders de voorkeur gegeven aan winst-
neming, hoewel toch deze prijsverla-
fing, die geen verlaging van den ben-
:inc-prijs of geraffineerde olie ten gc-
■olge had, wel ongunstig kan worden
genoemd voor de Maatschappijen welke
enkel ruwe olie produceercn, doch voor
het bedrijf der Koninklijke eer gunstig
dan ongunstig kan worden genoemd,
daar de winstmarge hierdoor grooter
<ordt. Bovendien gold de prijsverlaging
slechts voor die streken in Amerika
men voor dc overtollige productie
geen afzetgebied heeft en geen voldoen
de opslagruimte bezit, met name in
Tc-xas, terwijl daartegenover dc pro-duc-
'n California, welke tot dc grootste
moeilijkheden aanleiding heeft gegeven,
aan het afnemen is. Hoewel de rijzing
niet meer in zulk een snel tempo plaats
had als de afgeloopen weken, kon toch
dc koers nog van sSolé lot 3S4J-J op
komen. Aand. Geconsolideerde noteeren
37 s/8 tegen 130K.
Van Mijnwaardcn valt een teruggang
n Redjang Lcbong-van 122'A tot 117'A
te vermelden, op het uitblijven van na
dere berichten over den ertsrijkdom van
het nieuwe niveau, terwijl den Inats'.ca
dag de koers weder tot 122 opliep.
Rubberwaarden konden aanvankelijk
flink in koers verbeteren op eenc ver
hooging van den rubberprijs, waarop
echter, toen bleek dat deze verhooging
niet gehandhaafd kon worden, weder
een reactie intrad, weder gevolgd door
een rijzing op gunstige afdoeningen
door diverse Maatschappijen uit oogst
1924 h f 0.75 per pond. Aand. Amster
dam Rubber noteeren 1517/S tegen
146 s/8, Kendang Lemboc 19A tegen
1S7, Serbadjadi 297 tegen 2SS, Sumatia
Rubber 161H tegen 132.
Van scheepvaartanndcclca valt al
leen voor de Indische lijnen, die nog
tamelijk bevredjgende resultaten be
halen eene verbetering melding to
maken. Aand. Kon. Paketvaart kon
den van 117 1/2 tot 126 7/8 opkomen.
Rotterd. Lloyd van_119 1/2 tot 122 1/2,
Ned. Scheepvaart l'nie van 110 3/8 tot.
119. Overigens waren de kocrverschii-
len, niettegenstaande de vrachtprijzen
over de maand October eene verbete
ring van 4-8 :pCt. aanwijzen, onbedui
dend, daar gevreesd wordt dat deze
verbetering door aanbod van opgeleg
de scheepsruinite spoedig te niet ge
daan zal worden. Aand. Holl. Am. lijn
noteerde tegen 80. Kon. Holl. Loiyd
9 tegen 10 en 35 1/4 tegen 35 3/8 van
de 4 1/2 p(Jt. obligaties.
In tabaksaandeelen kon de sedert
eenige weken ingetreden koersverbe-
tcnug geen verdere voortgang maken,
hoewel daartegenover oolc geen drin
gend aanbod te consfcateeren viel.
Aand. Deli Bat. Mij. notcereii 303
tegen 300 1/4, Deli Mij. 289 tegen
287 1/2, Senenibah 260 tegen 250 3/4.
De stemming voor theeaandcelen
kon verbeteren op het bericht dat men
in Australië niet zal overgaan tot het
heffen van een invoerrecht op thee,,
terwijl overigens de to Londen bc
steede prijzen nog zeer winstgevend
zijn. Aand. Batijoewangi noteeren 126
tegen 121 1/4., Rongga 179 1/2 tegen
168 1/2, Sedep 360 tegen 350 1/2.
Voor Hollandsche industrieele aan-
dc-c-k-n was, op de verwachting uaè bij
een depreciatie van den gulden, do
vooruitzichten, met het oog op buiten-
landsche concurrentie, verbeteren,,
eenige vraag op te merken, waardoor
van verschillende aandeelen een koers-
verbetering valt tc- vermelden. Zoo
kwamen aand. Rotterd. Droogdok van
164 3/4 op 168, Feijenoord van 991/1
op 101 3/4, v. Berkels Patent van 37 3/4
op 3S 1/2. Aand. Centrale Suiker no
teeren 114 1/2 tegen 115 1/4, Philips-
1 am pen 265 1/4 tegen 265 1/2, Jurgens
54 3/4 tegen 56.
Am. Industrieele fondsen waren in
navolging van N. York en geholpen
door den hoogeren dollarkoers mee-
rendeels hooger in koers.
Studebakers waarop de ontvaugstbo-
richten over het derde kwartaal een
cijfer aanwijzende van 48550S0 dollar,
tegen 4483974 jn het overeenkomstige
kwartaal van 1922, van gunstiger in
vloed waren, ook met 't oog op dc in
de afgeloopen 9 maanden geprodu
ceerde wagens n.l. 124155 tegen 87951
waren hooger. De koers kan van 110
tot 113 verbeteren. Comm. Steels no
teeren 101 1/2 tegen 1011/4. liet aan
tal onuitgevoerde orders op einde üct-
toonde een vermindering aan van
363000, ton. waarmede het op een cijfer
van 4673000 ton is gekomen, tegenover
6402090 op einde October 1922. Met
het oog op do steeds verminderde
ordors wordt dc pas plaats gehad heb-
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE
Naar Alkmaar moest ik en wel juist
op zoo'n tijd van den dag, dat er al
leen een boemeltrein liep. Sommige
menschen hebben daar iets tegen, die
willen alleen per sneltrein reizen. Ik
niet. Dat de spoor gauw kan gaan als
ze wik dat weten we toch immers alle
maal wel. maar dat ze ook langzaam
rij don kan, merk je zoo alle dagen
niet, maar het best in een boemeltrein.
Hulde aan den machinist die op voor
schrift van de dienstregeling kans ge
zien heeft om zóólang over een zoo
kort traject te rijden met bewonde
renswaardige energie heeft hij z'n loco
motief moeten, temmen telkens wan
neer die op het punt stond er van door
te gaan zoo weerhoudt ook een
goed koetsier zijn al te vurig paard.
Dit is het eene, dat je ia een boemel
trein opmerkt. Het andere, dat ons
land zoo dicht bevolkt is. Wij leerer
dat wel al op de school, maar als we
daarna toevallig eens in een concert
of schouwburgzaal komen, raken we
even aan 't twijfelen. En nu is heb zoo
aardig dat 'n reisje naar Alkmaar op
eens aan allen twijfel een einde maakt.
De reiziger komt met den trein eerst
te Bloemeudaal, daar wonen de Bloe
mendalersdan te Santpoort, verblijf
plaats der Santpoortenaren. Vervol
gens arriveert hij te Velsen, woonstede
der Velsenaren, daarna te Beverwijk
dat eenigo duizenden Bevcrwijkers
bergt en eindelijk te Uitgeest, waar
een groot aantal Uitgeesters onderdak
vinden.
Overtuigd van de dichtheid der be
volking van Nederland stapt de reizi
ger uit en zie, daar wemelt het oji 't
perron alweer van menschen, dio uit
drie richtingen komen of in een van
dis richtingen gaan van. menschen
met verveelde gezichten weliswaar,
omdat ze op ccn tochtig perron mis
schien lang op een trein moeten
wachten, maar dan toch van men
schen.
Goed. Alles komt op tijd voor wie
er maar op weten te wachten, zegt het
Fransche spreekwoord. Dus ook een
correspondeerende -trein. We stappen
in, al naar gelang van onze porte-
monnaie in de eerste, tweede of derde
klasse. Ik dus in de derde. Er wordt
wel beweerd, dat er menschen met een
derdesoofts-geldbeurs in de eerste
klasse zitten, uit bluf en andere men
schen met een eerstelclasseportemon-
naie in de derde, ook uit bluf. Dit is
misschien op 't eerste gezicht een
vreemde tegenstrijdigheid maar dat is
,ze toch niet. Onbemiddelden reizen
soms eerste, om den indruk te geven
dat- ze rijk zijn en bemiddelden derde,
'opdat de menschen zullen zeggen
„Wat is hij toch 'n eenvoudig man
Er is bluf in soorten, net als in
schelvisch.
Natuurlijk zijn er nog andere mot'ie-
ven Bijvoorbeeld wanneer de belas
tinggaarder iemand pas bij 't lijf heeft
gehad. Dan groeit er geen gras meer.
Evenals op een veld, waar pas de
sprinkhanen over getrokken zijn. Heb
ik niet nog onlangs een meneer die er
heel duur uitzag tot 'n vriend hooren
zeggen „ik reis derde, op last van
den Minister van financiën„Maar
hoe is dat mogelijk?" vroeg de vriend
verwonderd „Pas ruijn rijks-inkom
stenbelasting betaald
En dan is er nog een heel goeie
reden ^om derde klasse te reizen. Het
is er veel amusanter dan in do twee
andere klassen.
De menschen praten er genoeglijker
met elkaar; in de eerste praat nie
mand cn in de tweede praat de eene
helft tegen de andere, die geen ant
woord geeft.
In inijn coupé derde klasse was het
gesprek al heel gauw algemeen. Toen
we een kwartier gereden hadden, nog
altiid langs het Uitgeest-er perron (u
weet. immers, dat do machinist zoo
krachtig zijn machine' tegenhield)
hadden we al rauw vriendschap ge
sloten. Voorstellen en voorzichtig in-
formeeren: „wat is uw papa?" en
„hoe heet uw mama?" komen daarbij
natuurliik niet te pas on als je op de
plaats van bestemming gekomen bent,
dan zeg ie: „nou, gceion dag!" cn is
het met de vriendschap gedaan. Mijn
nieuwe vriend was een visscher, dio
wel ©Pu beetje naar visch rook, zoodat
eeu kind kou begrijpen, dat hij op 1
reis was naar Esmond. Do man
klaagde over den slechten tijd in de
visscherii hoe erg hij wel naar
visch geroken heeft in den goeden tijd
durf ik zelfs niet denken.
Ook zaten er tsveo juffrouwen in,
dio elkaar aangenaam (want ze praat
ten bijzonder opgewekt) bezig hiel
den met ernstige ziekiegevallen in
hun wederzijdsche families. IIc heb
dokters wel eens hóoren zeggen, dat
ziekten nuttig zijn. omdat z© den pa
tiënt weer eens grondig opknappen;
ziekte, zei er een, is de zelfreiniging
van het lichaam en nadien is dat weer
gezond. Als je in die richting maar
lang genoeg dooj-praat, is ziekte ge
zondheid en gezondheid ziekte.
Hoe dat zij, de ziekte heeft nog een
andere goed© zijd© namelijk dat zij
een rijk onderwerp vair gesprek is- En
daarmee hielden dan ook onze juffrou
wen zich vlijtio- bezig.
Hiermee heb ik dus verklaard, wat
vier van de reizigers in onze coupé be
praatten. Er zat ook een jong paartje
in, dat aan de dichtheid der bevol
king van Nederland niet gelooft, daar
zii ervan overtuigd zijn, dat dip hee-le
bevolking bestaat uit twee personen
zij en hij. Hun conversatie ging dus
voor ons vertoren, omdat z© heel zacht
spraken en omdat wij anderen im
mers niet bestonden. De quintessens
of in onze eigen taal gezegd de pit
an hun gesprek zal vel bestaan heb
ben uit twee woorden„lieveling"
van zijn kant cn „snoes" van hoar
kant. met variaties, met variaties,
van Uitgeest af lot aan den Helder
toe. Wie beweert, dat dit omnogeliik
is, moet een verstokte vrijgezel wezen
of herinnert zich zijn eigen jonge ja
ren met meer.
Het eerste station na Uitgeest, is
Castricum. Dit is een stationnetje uit
een speelgoeddoos. Over heb hok,
dat het perron aischeidt van den
openbaren, weg, hangen altijd eeu
paar Costricummers ©n kijken. .Waar
om on waarnaar heb ik nooit, kunnen
begrijpen, zoodat die eenige oplossing
moet wezen, dat Castricum niet- al
leen dichtbevolkt is, evenals de rest
Nederland, maar dat er ook over
bevolking bestaat, zoodat sommigen
het dorp uitpuilen en nergens anders
meer plaats kunuen vinden dan ach
ter dat houten hek. Men zegt, dat er
in deze kleine gemeenten verordenin
gen bestaan, d'ic voorschrijven, dat er
op iederen dag van de week ©enig©
menschen naar het 6tation moeten
gaan, om in het dorp ruimte te maken
voor d© ander© bewoners. Van Stuite
ren heeft mij zelfs esns willen ver
tellen, dat de burgemeester van zulke
gemeenten iederen ochtend met den
veldwachter overlegt, w i e er uit moe
ten puilen„vandaag Keetje Kraai en
Jannetje Jansma", zou do biirgeinees
ter dan zeggen. De veldwachter stapt-
er op uit en de twee jonge dochters
Kraai en Jansma hangen ©en dag ower
het hek willen zij Huiliertje Pie-
t-erse tot gezelschap meenemen, dan
is dat des te beter, Voor de tost van
de bevolking .blijft zoodoende des te
meer ruimte over. Morgen zijn er
weer twee andere Castricummers aan
de (beurt.
Nummer 7 ©n S in de coupé zijn
een beiaard echtpaar. Zij lclngen togen
elkaar over de langzaamheid van den
trein en ze hebben natuurlijk gelijk.
Maar waarom ter wereld maken zij
haast? To Haarlem heb ik heu in den
trein zien komen ©n het was moeilijk
to zoggen wi© van de twee het gebrek
kigst liep. Hebben die nu zoo'u haast
om de weiniee jaren of misschien
maanden, 't kunnen ook weken of
dagen of uren wezen, die zij nog heb
ben te leven, door t© komen? Ook
loopt A'-kmaar niet weg, zoodat zij do
stad met dezen kruiptrein niet be
hoeven na to rijden en iu to halen.
Rechtvaardigheid gebiedt mij wel,
to constateeren, dat liet tempo van
den trein langzamerhand trager
wordt. Eindelijk blijkt de oplossing
to wezen, dat we -Heilo naderen. De
visscher breekt zij li betoog over de
haringvangst af. om te vertellen, dat
hij vijf jaar geleden van Haarlem naai'
Alkmaar is gegaan met do stoomtram,
omdat bii van iemand die achteraf
niet gaan kon, een kaartje had gelu-o-
gen. Hij schijnt dit als een helden
daad te beschouwen en is wat teleur
gesteld. dat we de zaak niet in het
zelfde licht bezien. Zijn teleurstelling
stijgt ten top, wanneer hij op zijn ver
zekering „dat doen ik nooit .weer",
ten antwoord krijst: ,,'t hooft ook
niet, want de stoomtram tusschcn
Velsen cn Alkmaar bestaat niet
meer."
Het raadsel vau do langzaamheid
van den trein is daarmee evenwel op
gelost nu de tram weg is, heeft do
trein geen kans xnoor om in langzaam
heid overtroffen ie worden.
Hij is baas oj> den ijzeren weg en
vermaakt zich er dus mee, een poosje
op het station Heilo stil to staan.
Waarvoor dat zoolang moet duren?
Zeker niet voor do twee eenige pas
sagiers dio hoe is 't mogelijk met allo
geweld iu onze coupé willen zitten,
al zegt de conducteur, dat hij in an
dere compartimenten meer ruimte
heeft. Het zijn een boeroheer en ziin
vrouw, kleine renteniers van Heilo, ze
moeten naar Noord-Scharivou en le
veren door hun gehechtheid aan onze
coupé het bewijs, dat de meiiseh zelf
ounoodig da overbevolking verhaast,
want daar zitten we nu op eeu kluitjo
sameu, zoo nauw als lucifeis in een
doosje. Eu wat erger is: ze brengen
onze kleine wereld in opschudding,
want d© jonge man is juist wanneer
zij binnenkomen op haar verzoek
„snoezebol, wil j© 't raampje even
dicht doeu?" opgestaan cn als hij
zich weer omkeert, zit de vrouw van
den boereheer op ziin plaats en moot
hij aan den overkant gaan zitten en
zijn meisje, ach vau hoever aanzien.
,,'t ls stormachtig weer, jong©
man", zegt de boeroheer, maar krijgt
geen antwoord, dan een nijdige glom,
liet, is ook gevaarlijk om ecu jongen
man jonge man te noemen, al i3 hij
dan oqR eeu jong© man. Zonder zich
van zijn stuk te laten brengen, keert
do boeroheer zich nu naar den vis
scher en mij on wij verzekeren elkaar,
dat heb in jaren niet zoo gestormd
hoeft, ofschoon de visscher ©r bii
voegt, dat zooicts op 't land niemen
dal j$ vergeleken bij ©en storm op zee.
Het gesp-rek over 't weer wordt nu al
gemeen, zelfs d© twee juffrouwen ne
men daaraan deel, ofschoon zij net in
een iuteressant discours waren, over
een fistel van tante Trijntje Pot aan
haar linkerbeen. Alleen liet jonge
paartje wil van het gesprek niets we
ten en 83Ïnt elkaar met do oogen
draadloos: lieveling" »u „suocs" nvel
allerlei variaties.
„En juffrouw, waar gaat uwe naar
toe?" informeert met plattelaiidscho
onbevangenheid dc vrouw van den
boereheer bii do twee juffrouwen. „Ik
on me man 1110 gano na Noord Schnr-
wou". Het gesprek wordt algemeen
over liet doel van do wederzijdcha
reis. Ik weet niet hoo. maar de gedach
te komt bij me op, dat als Nederland
al to dicht bevolkt raakt, er nog wel
ruimte is op zee in stevige woonschui
ten, zoodat do scheepswerven weer tob
bloei kunnen komen cn jong Neder
land gedwongen is. terug te keereu
tot do primitieve tijden, waarin <1©
vischvangst het voornaamst© middel
van bestaan was. Hel loven wordt dan
van zelf eenvoudiger (een drijvend©
bioscoop blijft altijd mogelijk), aller
lei schoolouaesties ziin meteen opge
lost en ook dc moeilijkheden mot pla-
•oiscl, daar do zee eenmaal golft van
nature, wat jo haar niet kwalijk no
men kunt, ca gelukkig onverslijt
baar is.
Intusschen bobben wii Heilo achter
den rug en beslaat er .dus kans. dat
Wij Alkmaar tiidens ons lc\cn nog zul
len bereiken. Het lijkt zelfs wel, of do
machinist nu de locomotief een beetje
l.qat gaan. natuurlijk om straks niet.
0011 vaartjo langs het. perron Ie schie
ten eti een goed fisuur te maken, Kn
zoo kornt het uit ooit. VJe daveren
Alkmaar binnen, door de wachtenden
op het perron met ontzeg bekeken --
keerde eertijds een ridder, dio een
wandelrit, op zijn bezittingen bad go-
daan, in galop en met kletterende
wapens door de poort op liet slotplein
terug.
Op mijn horloge zie ik, dat onze
reis 72 minuten heeft gpduurd. .To
loopt het haast gauwer. Wij neMert
vriendelijk afscheid van elkaar-
„gooien dag, goeie reis" cn stappen
uit: als ik even omkijk zit de jon re
man al weer naast ziin meisje en heb
ben zij het gesprek hervat, dnt neer
komt op: „Hoveling" en „snoes" mei
vele varianten tot den Holder too.
Den volgenden leeer kies ik toch
liever den snoltrcin.
F1DELÏ0".
