Club-House
HAARLEM'S DAGBLAD
UIT DE WERELD
Papieren muren
CIGARETTES
fr-eaaUleSott
DE VONDELING
ZATERDAG 17 NOVEMBER 1923 - '.M'.-DE BLAD
LEVEN EN STREVEN VAN EEN CROOT MAN,
Op de fabriek. Do vakrois, Op de avondschool, Expiosle-motorcn
van vroeger. Hoe do gasmotor werk t. Do motor van Lenoir en die van
Rcohas. Forest vindt den vler-cyün dormotor uit. stoods nlcuwo uitvin-
dingenmotoren voor automcbiolon, voor vllogtuigen, vcor ondoricebooten.
Miskenning on finanoiëete ondergang. Zegepraal en docd.
Kort na den Frausch-Duitschen
oorlog, toen Frankrijk en vooral Pa
rijs «iet vurigen ijver aan het werk
was. iu de overtuiging dal alleen rus-
teloozc, onverdroten arbeid in staat
was de geleden verliezen te herstellen,
kwam een jong werkman uit de pro
vincie naar de hoofdstad.
Fornand Forest (zoo heette liij").
was in 1851 te Clermont-Ferrand, de
hoofdplaats van Auvergne, geboren,
was als veertienjarige knaap werk
zaam geweest infeen messenmakerij té
Thiers, daarna aan een groote fa
briek. De lust om zich in zijn vak te
bekwamen had hem naar Parijs ge
dreven. waar hii weldra do aandacht
trok van zijn mede-arbeiders en zijn
chefs door zijn ongeëvenaarde vaar
digheid en zijn buitengemeene vin
dingrijkheid. Van rang lot rang klom
hij op tot meesterknecht in een dei-
eerste fabrieken, die van Thomasset,
Noel en Co. Maar de begeerte om zijn
vakkennis steeds te vermeerderen, liet
hem niet met rust. Evenals ieder goed
WorkmaP uit die dagen maakte hij zijn
tor de France, doorkruiste Frank
rijk van noord tot zuid-, van oost
na-ar west, werkte in, smederijen,staal
fabrieken, electrische_ werkplaatsen,
fabrieken van locomotieven, en eerst
toen hij mocht overtuigd zijn, dat hij
de veelomvattende techniek van zijn
vak volkomen machtig was, keerde hij
naar Parijs terug. Hij trouwde en
werkte hard voor zijn gezin. Maar
de ipnge man, wiens hand-en niets,
aneer te leereu hadden, wist wat hem
ontbrak. ZooÖTa de dagtaak was afge-
loopen, "keerde hij naar huis terug, at
haastig zijn soep, nam een homp
b.rood op de vuist mee en spoedde
zich naar de avondschool van de école
des Arte et Métiers (een opleidings
school voor werktuigkundige in
genieurs).
Op de verschillende fabrieken, waar
hii werkzaam was geweest, was hij
tot de overtuiging gekomen, dat de
stoom inde,19e eeuw alles had gege
ven wat hij te o-even had, dat- de
stoommotor voor verdere verbetering
niet vatbaar was, 'dat de toekomst be
hoorde aan' de explosie-motor. Het
gi'ondidee van dén explosie-motor
Was al oud. In een artikel over onzen
Christiaan Huvgens hebben we in
dertijd gezien, hoe deze beroemde na
tuurkundige in 1680 in tegenwoor
digheid van- den Frauschen minister
Colbert een dooi' hem uitgevonden
motor liet werken, waarvan de be
weegkracht geleverd werd door de
ontploffing van- lucht, vermengd met
buskruit in poedel-vorm. In een ander
artikel hebben we de uitvinding be
sproken van het Licht- en stookgas
door Philippe Lebon. Deze zelfde ver
nuftige uitvinder vervaardigde m löOl
een gasmotor die -terecht beschouwd
kan.worden als de voorlooper van den
te^enwoordigen. Wie weet, wat Lebon
niet bereikt zo.u hebben als hij niet
kort' daarna op 'geheimzinnige wipte
vermóordi was(ISO'd).
lil den gasmotor is het ontplofbare
mengsel, dat den zuiger in beweging
brengt, lichtgas - vermengd met lucht.
D'e eerste werd. vervaardigd door den
Franschèu werktuigkundige Lenotr
(1800), De werking'komt hierop neer.
in een cylindervonmig vat beweegt
zich een zuiger op en neer. In den bo
dem van "t vat bevindt zich een naar
binnen opengaande- klep, waardoor
het ontplofbaar mengsel in het vat
kan vloeien. Verwijdert zich nu de
zuiger van den bodem, dan wordt het
mengsel naar binnen gezogen. Wan
neer de zuiger halverwege is, sluit
zich de klep, een eleci-rische vonk
doet het mengsel-ontploffen, het ont
ploffende gas kriisrb een geweldige
spanning en drijft' den zuiger verder,
zoo ver mogelijk van den bodem. De
tweede beweging brengt den- zuiger
terug naar dén bodem van het vat. de
verbrandingsproducten worden door
den terugkeerenden zuiger door mid
del van een naar 'buiten openslaande
kien uitgedreven. Daarna begint de
werking opnieuw.
Groot was de geestdrift, die .gewekt,
werd door de eerste proefnemingen
met. den gasmotor van Lonoir. Maai
spoedte volgde nog grooter teleurstel
ling. "Hel nieuwé werktuig kon niet
meer leveren dan drie paardenkracht,
verbruikte per uur voor iedere paar
denkracht 3000 liter gas, eu werkte
onregelmatig. De motors, die men in
die eerste opwinding in allerijl vei -
vaardigd had, werden veranderd 111
stoomwerktuigen of voor oudroest
verkocht. De aanhangers van do
stoommachine jubelden. „De veruui-
tio-e gasmotoren", schreef de onder
directeur van het Conservatorium der
Arts et Métier? .dienen al'een om de
grocte verdienste van hot stoomwerk
tuig nog helderder in het licht ie
stellenenne© conourreeren kunnen
zij niet." Hij wist waarschijnlijk niet,
dat iu Januari van datzelfde iaar Al-
phonse Beau de Kochr.s, een ingenieur
werkzaam bij de Zuider Spoorweg
maatschappij, een brochure had ge
schreven, waarvan de oplage niet
meer bedroeg dan 300 exemplaren, en
die bestemd was den ten aoode opge
schreven motor jaren daarna nieuw
leven te geven. In deze brochure stel
de liij vast, dat man, door bet meng
sel van lucht en gas samen te druk
ken. het een geweldige ontploffings-
kracht kon geven en om die samen
drukking te bewerken veranderde hij
de zuigerbeweging in twee tempo's in
dc thans gebruikelijke, n). 'die in vier
tempo's. Eerste beweginghot
mengsel wordt u; den cylinder gezo
gen tweede: het wórdt samengeperst
door den terugloopenden zuigerdor
de oi> het oogenblik van sterkste
spanning wordt het mengsel ontstoken
door de electrisch" vonk eu wordt de
zuiger met kracht teruggestuwd
vierde bewegihg do terugloopende
zuiger driift de verbrandingeproducten
naar buiten.
Dit merkwaardig geschrift, dat in
Frankrijk onopgemerkt bleef, gaf
veertien jaar na zijn verschijning den
Duitscheu fabrikant Otto het idee
aan'de liand een cxDlosic-motor met
samendrukking en met vier tempo's
in den handel te brengen (1876). Hij
verdiende schatten, evenals vele, an
dere fabrikanten, die zijn voorbeeld
volgden. Rochas zelf. de vinder, bleef
arm.
Een viertal jaren vroeger had de
Amerikaan Brayton motoren vervaar
digd. waarbij het a as vervangen werd
dooi' petro'eum, maar alle explosie
motoren uit dien tiid, die van Lenoir,
van -Otto. van. de Lange, van Bray
ton, van Diesel, alle konden alleen ge
bruikt worden voor nijverheidsdoel-
pinden. niet als* vooitbewegiugs-
kracht: zij waren zwaar, ongeveer
500 K.G. der paardenkracht, kon
den op zijn nllerhoog»t een 150 om
wentelingen per minuut voortbren
gen, besloegen een enorme ruimte met
hun zware assen. hun geweldige
vliegwielen, waren duur in bet ge
bruik door de groote hoeveelheid gas
of 'petroleum, die zii verbruikten, en,
not least, werkten zeer onregel
matig.
Zoo was de stand van zaken, foen
Fortiand Forest al zijn aandacht'don-
centreerde op dit eene puntdo
expl rei emptor in dienst der verkeers
middelen te land, op en onder water,
>ri- in de lucht.
De nirtor dien hii zocht, die hem voor
den geest zweefde, was klein, lïoht,
krachtig en werkte volmaakt regel
matig. Het gelukte hem eenige moto
ren te ma-ken eerst voor vaartuigen,
daarna ©en benzin e-motor voor een
tram; maar..hii gebrek aan een biljet
100 frank, waarmede iedere
aanvraag om octrooi gepaard moest
gaan. kon hij voor zijn uitvinding
geon octrooi verwerven. Na iarenlan-
gen arbeid had hii einde-'ile eenige
spaarpenningen bijeen. Hii instal
leert een van zijn motors in een kleine
boot Gazelle (1848), koopt het. vol
gend iaar een oude, ii zeven schuit, de
Volapuk, die hem dient om verschil
lende van zijn motoren te probeereu,
maakt er proeftochten mee op de Sei
ne. Aangemoedigd door het- succes,
ve-sfigt hii een kleine fabriek óp de
quai de la Rapé©, eu o'aar, in die be
scheiden werkplaats krijgt hii den ge-
nialên inval, die éénmaal een volslagen
ommekeer zou brengen in het vei -
koerswezen, Van de vier zuigeTbewe-
gingen van dén motor van Rochas is
er maar één productief, nl. de derde.
Wat een verlies aan tiid en' aan ar
beid. wat een gemis aan regelmatig
heid tengevolge van bet schokken der
machine! Forest komt op het denk-
bee'd in zijn motor, in plaats van één
zuigei'cy'inder met zuiger, een stel van
vier cylinders zoodanig te verbinden,
dat .er van de vier zuigers zich steeds
ééu in d'e positie voor de 3de beweging
bevindt. zoodat. er geen vijftigste
deel van een seconde verlorengaat.
Hij vond nog iets andersnamelijk
de ontsteking van de met vervluch
tigde benzine vermengde lucht door
middel van de magneto, d.i. de electro
magnet isc-he machine. Met een motor,
waarop deze twee capitals verbeterin
gen waren toegepast .verliet het klei
ne iacht de Ellen in Mei 1SSS de kade
de la Rapée. lïet kleine dmg hep zoo
prachtig, dat het na-meer dan 11 jaar
in de wedstrijden der tentoonstelling
van 1900. nog den tweeden prij6 bp
haalde en den eersten alleen" miste
door een onverschoonbaar verzuim
van den bestuurder.
In hetzelfde jaar vindt de geniale
man een motor uit. die zonder een
oogenblik stop gezet te worden op
eens. naar den wil van den bestuur
der, in plaats van vooruit, achteruit
kan werken, en die, wanneer hii om
een of andere reden heeft gestopt, op
ieder willekeurig oogenblik weer on-
middeTijk op gang kan gebracht wor
den. Door met de hand een kleinen
hefboom in beweging te brengen of
met den vinger op een electrisehen
knop te drukken kan iedereen, zonder
eenigo kennis van bet machinevak de
van dezen motor voorziene boot doen
vertrekken, achteruit gaan. stoppen en
weer in beweging brengen. De eersta
boot, die door dezen motor gedreven
werd, was d.e Jolie-Brise, die evenals de
Ellen aan Forest besteld was door zijn
brouwen vriend Georges GaJlice. Met
de Joüe-Brise maakte hij. zonder een
enkele haven aan te doen in 18SS den
tocht van Havre uit, naar de Middel-
land6che zee.
In zijn beroemd boek ,.les Bateaux
automobiles" wijdt Forest een blad
zijde aan deze schitterende vinding.
„Maak een mengsel van 16 liter lucht
en één gram benzine (de verbranding
van 1 gram benzine geeft 11 ca'o-
rieën) laat een electrische vonk sprin
gen in dit in een gesloten va.t samen
geperst mengsel en gij brengt eon
kracht voort van 62 P. K.. Herhaal
dit tienmaal in de seconde en gii hebt
620 paardenkracht .waarvan wel heel
wat ongebruikt blijft, maar waarvan
er toch 100 werken op de maohine-as
en haar 1000 omwentelingen per mi
nuut geven. Bij 1000 wentelingen
per minuut duren de vier tempo's der
zuigerbeweging te zamen één achtste
seconde. Men kan echter ook gaan tot
1500 aswentelingen per minuut en
met extra-snelle kleine motors tot
3000, zoodat elk tempo dan geschiedt
in één honderdste seconde."
Rusteloos ging c|o vernuftige zoe
ker voort op den ingeslagen weg. In
hetzelfde vruchtbare jaa-r 1SS8 vroeg
hii octrooi voor. den zeven-cylindér-
raotor, den motor voor de luchtvaart
m het volgend jaar den zes-cylinder
voor de automobielen, twee jaar latei
(1891) 'een motor voor onderzeeboo
ten. Hii bood aan te bewijzen, dat een
onderzeeër van 35 meter lang, 2 meter
'5 breed, metende 150 ton. acht dagen
lang zee kon houden en een afstand
van 300Ö KM. kon afleggen bij een
snelheid van 8 knoopenen dat niets
eenvoudiger was dan een onderzee
boot den Abiantischen Oceaan te doen
oversteken, zonder onderweg nieuwen
voorraad in te nemenMen lachte
hem uit, dat men proestte
Want twintig jaren lang heeft deze
groote man te kampen gehad met'de
onverschilligheid van den een, de
idiote koppigheid of den verborgen
naijver van den ander. Toen hii i«
18S9 op de wereldtentoonstelling te
Pariis zijn Ellen en den motor van de
Joüe-Brise exposeerde, kreeg de eer
ste niet eêne een vermelding, de mo
tor van de tweede, die de moderne
werktuigkunde in nieuwe banen zon
leiden, werd die gouden medaille niet
waardig gekeurd. Met de Ellen ging
het zóó. Zij lag aan de Seine-kade,
schitterend proper en netdaar kwa
men twee jury-leden aanstappen. Fo
rest schoot toe, verzocht- huii beleefd
een tocht mee te maken op zijn mo
torboot. De heeren trokken den neus
op'en vervolgden hun weg. Zij waren
fanatieke vereerders van d-en stoom en
stonden vijandig tegenover die dwaze
nieuwigheidden exploisie-motor.
Twintig jaren lang preekte Forest
>or doove ooren. Men bleef hardnek
kig bii den één-cylindermotor. Af en
toe kreeg hii een kleine bestelling van
dé Marine en dat was al. Inmiddels
varen de 15 jaren, gedurende welke
zijn octrooi van kracht was, ten einde
en allerwege. in Duifschland, iu
Fl'aukrirk. in Engeland, in Amerika,
verrezen reusachtige fabrieken, uit
sluitend ingericht voor de vervaardi
ging van de door Forest in 1888 uitge
,-onden motoren. Eer en rijkdom,
schatten," millioenen kwamen aan an
deren Forest zelf, de uitvinder, zag
zich genoodzaakt ziin fabriekje op de
kade, dé la Rapée te sluiten. O.m
nor vrouw en kinderen en voor zich
■lf het 'dagelijksch brood te. verdie
nen opende hii een reparatie-zaalqe
op den weg van Parijs naar het 12
kilometer westelijk gelegen stadje Su-
•esnes. Maar hot zaakje nam niet op.
liet werk bleef uit, de weinige spaar
penningen raakten uitgeput en op den
l'éden Juli, den groot en nationalen
feestdag van het iaar 1909. werd zijn
schamele inboedel, zijn gereedscbap-
pen. iii één woord alles verkocht voor
schuld vier bedden voor de kinderen
.•as het eenige dat hem gc'aten
■erd.
Eindelijk en ten langen leste
kwam er eenige verbetering. Een drie
tal mannen wisten heb nationaal ge
weten wakker te schuddende re
dering bood hem de ordeteekenên
an het Legioen van Eer aan, de Aca
demie van Wetenschaptien kende hem
een barer groote prijzen toe en vier
Fransche - automobielen-fabrieken, die
het eenig hem overgebleven, nog niet
verjaard brevet van hem kochten, ver
zekerden hem een bescheiden wel
stand.
Enkele maanden vóór het uitbreken
van den wereldoorlog zou er een wed
strijd van motorbooten plaats hebben
te Monaco. De regelingscommissie
kwam op den gelukkigen inval om de
kleine Gazelle, de stammoeder der
moderne, snelvarende motorjachten,
met haar vinder de eere-ploats te ge
ven. Een kwartier vóór den aanvang
den strijd om het wereldkam
pioenschap ter zee. vertrok.de Gazelle
met. de wapperende driekleur in top,
met Forest aan het roer. van de kade
en legde den weg af, die de racers van
straks zouden hebben te volgen.
Een symbolische tocht! Forest al
leen, voorop, zpoals het zijn gebeele
leven geweest was, Duizenden belang
stellenden op de kade. op tallooze
vaartuigendaverende, toejuichingen,
schitterend eerbetoon; onvergetelijk
oogenblik, opwegend tegen alle gele
don leed, alle ontbering, alle teleurstel
ling. Helaas! Toen de Gazelle terug
kwam van haar tocht en den wal na
derde, zag men een anderen, jongeren
man, den zoon van Forest, aan het
roer staan met doodsbleek gelaat, op
elkaar geklemde tanden, door smart
verwrongen trekken. De arme groote
man was niet meer, zijn hart, zoo
.sterk in tegenspoed, was niet be
stand geweest tegen de overstelpende
vreugde.
Jansen bad zijn besluit genomen..
Hij 6tond aan zijn lessenaar in het!
stoffige, bedompte, ongezellige kan
toor aan de Wijnhaven. Een spoor
boekje lag op.engeslagen voor hem.
Op goed geluk had lui 'maar een sta
tion opgezocht om heen te gaan. Het
be teek end e voor hem het eerste steen
tje op den weg der vrijheid.
Hii ging de papieren muren, die de
omstandigheden opge.worpen hadden,
verscheuren. (Hij had in die phrase
altijd een zekere voldoening gehad.)
Hii ging Marie verlaten, anet wie
bii al elf iaar getrouwd was en die
niet zóo veel meer om hem gaf, en het
kantoor. waar hij sedert, vijf jaar
was. en waar hii het werk van den
eersten klerk deed voor het salaris
an den jongsten bediende.
„Maar ik ga er van door" zei hij tot
zichzelf. Marie mocht het huis, de
meubelen eii de spaarpenningen heb
ben, op zestig gulden na, die hij mee.
had genomen*Bovendien kon zii uit
stekend naaien, haar vroegere patroon
haar zeker weer graag terug heb-
oen.
„Ilst. dicht bij Apeldoorn", her
haalde hii.
Van het plaatsje had hij nooit ge
hoord, maar dat kwam er niet op
aan.
Hii legde het boekje weer neer en
schreef een brief aan Marie en aan
ziin patroon, weiken laatste hij op de
lessenaar liet liggen. Toen nam hij jas
en hoed, sloot de deur achter zich, en
hoewel hii zijn bruggen achter zicli
'erbrand had, ging hii fluitend de
trap af.
Pas over een uur ging zijn trein.
Hii had dus volop tijd om iets to gaan
(bruiken. Hij stapte de lunchroom
binnen, waar hii gewoonlijk koffie
dronk.
„U is vanmorgen vroeg, is 't niet?
zei de juffrouw, toen ze zijn bestelling
op kwam nemen.
„Ik ben juist veel te laat" ant
woordde Jansen.
Maar zij. bedoelden niet hetzeltde.
In het drukke seizoen wonen veel
pensiongasten, die niet in Apeldoorn
een plaats kunnen vinden. in list.
Maar het was nu November en er
was niemand. Hii liad nu te kust en
te keur. Het pension- van juffrouw
Van Dalen stond hem het beste aan.
Na het eten ging hii een wandeling
doen
Het-was stil in de lucht en er was
eon mooie zonsondergang. Jansen
stond het wisselend spel van de kleu
rige lucht gade te slaan' en hii be
dacht, dat. 'de papieren wanden, welke
hii tens'ótte verscheurd had. even on
vast waren als de veranderlijke wol
ken.
Hii bleef net zoo lang tot het kleu
renspel was overgegaan in een vaal
grijs, toen ging hii naar zijn kamer,
die op de tweede verdie-ping was, van
een smal huis, dat rook naar zeepsop
en waar een etenslucht hing. maar het
as er goedkoop eu van de kamer uit
had men een wijd uitzicht. Hii deed
liefc raam open en keek een poosje erg
vergenoegd naar buiten. Voor hii zijn
kaars aanstak en zijn tasch ging uit
pakken. Hii had maar heel weinig
meegenomen, niet meer dan hij had
kunnen bergen in zijn oude, versleten
actentasch. die hij altijd mee naar
kantoor nam, en een klein nakie in
bruin papier gewikkeld. Een paar
boorden en zakdoeken, zijn sclieer-
gerij, pyaïha's en een pantalon, 'dat
was alles.
Wat bii nog verder noodig moebt
hebben zou hii moeten koopen van het
beetje. dat hij van de zestig gulden
over zou houden of van ziin moyoliike
verdiensten. Hii deed zijn rijkdom
men in een van de laden van een oude
kast. Onder in ziin tasch ontdekte
llii plotseling zijn sleutels.
Er waren ei' een stuk of twaalf aan
den ring. maar twee kwamen er op
aau. de eene was van de voordeur
en de andere van het oude schrijf
bureau in ite eetkamer, waar hii ziin
papieren in bewaarde. Hii moest de
sleutels natuurlijk zoo gauw mogelijk'
aan Marie sturen met een briefje. Er
bestond alle kans. dat zo zou denken,
dat, hii ze met opzet had meegenomen.
Onder een dergelijke verdenking
wilde hij zijn nieuwo leven niet begin
nen, dab denkbeeld was onduldbaar.
Van een boordendoos maakte hii een
label en ging toen naar heneden om
be vragen hoe laat de buslichtingen
waren.
De laatste buslichting was al ge
weest. maar over tien minuten zou do
bus in Wiek gelicht worden. Als er
haast bij den brief wa9, dan zou het
zoontje hem wel even per fiets naar
Wiek brengen. Het geluk was met
hem.
Hii gin? weer naar boven, ont
kleedde zich en viel spoedig in zoo'n
heerlijke slaap, dat hii pas over ach
ten den volgenden morgen wakker
werd. t
Het was heerlijk weer en hii was
veel buiten. Toen hii zoo genoot van
het rustige buitenzijn, liet hii zii" ge
dachten even teruggaan naar de woe
lige stad en het duffe kantoor, en dat
alles scheen hem veraf en onwerkelijk.
Twee dagen latei* sloeg het weer on
verwachts om. Hii was nog geen vijf
minuten van huis of hij werd door een
regenbui overvallen, Hij vond een
schuilplaats onder liet afdak van een
hooischelf, en toen hii naar huis ging
brak er een tweede bui los. die hem
tot op de huid natmaakte voor hij
thuis was.
„Een whnbof. miitiheer," zei zijn
hospita,, „geeft u mij maar gauw uw
natte kleeren dan zal ik ze drogen
bii de kachel in de keujken."
Jansen was nu genoodzaakt in bed
te blijven, tot zijn kleeren droeg wa
ren. Hii had er niets op tegen. Hii
rilde over zijn geheele lichaam en had
een algemeen onlekker gevoel. Hij
viel in en zachte sluimering en hij
werd niet een schok wakker, toen
zijn kostjuffrouw op de deur klopte
om bom zijn avondeten te brengen.
„En wanneer komt uw vrouw?"
vroeg zij.
„Mijn vrouw?" echóde Jansen ver
schrikt.
„Ja zekerU zoudt mii toch zeker
niet wiis willen maken, dat pw vrijge
zel bent? Alleen een man die getrouwd
is. heeft sokken, die op een dergelijke
manier gestopt zijn."
Jansen trachtte te glimlachen,
,,U had detective moeten worden,
juffrouw van Dalen. Ik geloof niet,
dat mijn vrouw zal komen. Zij... zij
heeft belangrijker dingen te doen."
„Neem mii niet kwalijk, mijnheer,
maar dat kan niet," zei juffrouw van
Dalen. „Zelfs niet, al hebt u het er
naar gemaakt.'
Ze zette zijn eten hii zijn bed en
ging weg. Toen ze weer terug kwam,
vertelde zii. dat zijn kleeren droog
waren.
„Het heelt anders geen haast!" mom
pelde Jansen. ..Hii vond het. wel firn
in bed. al wilde hii niet slapen. Hij
voelde, clat als hij in slaap viel, hij
zeker van Marie zou rlroomen. Maar
eindelijk, in weerwil van hemzelf, slui
merde hii m en de droom kwam.
Het leek hem, of hij op een heuvel
stond, een pad liep naar beneden,
naar een sombere kleine vallei. En in
die vallei stond zijn huis. Marie
stónd hem dear op te wachten, een
klein, onmogelijk, uiterst verwaand
figuurtje, dat mis ar niet wilde aanne
men. dat hun levens nu elk een ge
heel anderen kant uitgingen.
Plotseling moest hij gaan loopen,
eerst heel langzaam daarna vlugger,
tot hii tenslotte Marie in een vaart-je
bereikte en..., wakker werd.
's Middags viel hij in ziin eerste
droomlcoze. slaap. Door het, kraken
van de deur werd hii wakker. Op de
houten vloer board© hii voetstappen
naderkomen, die bii liet bed stil hiel
den.
Nieuwsgierig opende hij zijn
ooecn.
Marie stond daar. Ze had haar
beste kleeren aan. meer kleur dan ge-
woon'ijk en haar oogen schitterden.
„Waarom... waarom ben je geko
men vroeg hii zacht.
Zii glimlachte en zette haar hoed
af.
Zoodra ik de boorden en die audcro"
dingen miste, begreep ik. dat er iets
gebeurd was of ging gebeuren. Daar
om ging ik direct naar ie kantoor en
vond daar je patroon, die juist bezig
was ie brief te lezen."
„Ik heb jou ook geschreven", viel
hij haar in de rede.
„Ja, maar die brief kwam pas den
volgenden morgen. Hanzen en ik had
den een.... een gesprek. Hij gaf toe,
dat hii je te hard liet werken voor te
weinig salaris, en ik heb hem zoo'n
INCEZONDEN MEDEDEEL INCEN
h 60 Cts. per regel,
beeije verleid hoe ik over hem dacht!
Als hij nu dat soort patroon was ge
weest waarvan je leest- in de boe
ken dan had hii ic een grooter salaris
of een compagnonschap aangeboden.
Maar daar hii tol een ander soort, be
hoort. gaf liij slechts ziin typiste or
der om een advertentie op te geven
•oor ecu anderen klerk."
„Ga verder!" zei Jaraen.
„Toen ging ik naar huis en wachtte.
Je brief kwam en toen de sleutels, met
het poststempel Wiek. Ik hen met den
ochtendtrein gekomen. Wiek is maar
een klein plaatsje eu ik had niet veel
tijd noodig. om mii te overtuigenj dat
io daar niet was. Maarrik dacht wel.
dat ie dichtbij zoudt zijn. Apeldoorn
leek rnii Ie duur. daarom wandelde ik
hierheen en vond je. Heb ie misschien
nog iet3 noodig. voor ik wit pak?"
Janeen schudde liet hoofd.
„We zullen hier bli'vcn tot het eind
van do volgende week", zei ze. Je
behoeft pas in het eind van deze
maand in je nieuwe betrekking te ko-
„Nieuwe betrekking..,, i"
„Ja. ik had ie al moeten vertellen,
dat ze bii Pietersen een boekhouder
noodig hebben. Toen ik in de stad
was, ben ik er even aangeloopen. Ik
vertelde den chef. hoe- je behandeld
was. en dat ic een zenuwachtigen tijd
had gehad...."
,,Hoe wist je dat?"
„Dat raadde ik. Hij wil jou aanne
men op een salaris van twaalf gulden
per week hooger, dan je bii Hansen
had.
Toen ze daar bii ziin bed sjond, om
haar pakje uit te pakken, viel het heni
voor het eerst op. hoe ruw en grof
haar hauden wareu geworden. En ze
was zoo trotsc-h op haar handjes ge
weest. toen zij trouwden.
„En Jan," haar stem had een onge-
„onen klank, „als ik... ik misschien
niet. voor ie geweest beu, wat ik had
moeten ziin, wil je dan probeeren het
mii te vergeven, en willen we opnieuw
beginnen?" Een trajm viel oP zijn
arm. die hii naar haar uitstrekte.
„Want... weet je..., ilc houd toch
heusch van je."
Mevrouw Jansen droogde haar tra
in af en gingverder met uitpakken.
„Het is toch gek met papier" merk
te zii op „ie denkt, dat je het makke
lijk kunt. verscheuren en dat gaat
toch niet."
Jansen knikte nadenkend. Hij dacht
aau een zekere phrase. De muren, dio
lui had willen verscheuren, waren t©
sterk geweest voor hem. Misschien wa
zij altijd te sterk.
Binnenland
IS KEGELBILJARTSPEL HAZARD?
Men schrijft aan Cegedieco:
Be caféhouder it. B., te Bolsward, oi-
;erde een zoogenaamden kegel-bib
arlwedstrijd.
Alvorens hiermede te laten 3MtvAT)gen',
roeg hij den inspecteur van politie of
liervoor ook nog een bijzondere toestem-
g.-uv
adat «leze het ontworpen icgloment
ingezien, gaf hij toestemming deze
partij te doen houden van 1 Oct. tot l
November. Bepaald was o.a., dat voor
ike partij 10 cem moest worden betaald
door den speler en dat van de totale ia-
iggelden 70 zou bestemd worden voor
prijzen.
Er b'eek animo te zijn, want in de eer-
u 5 weken werden ruim 3700 partijed
gespeeld.
I" nu concurrentie of broodnijd van
collega den ondernemer patten epofi!»
in elk geval werd rondgebazuind, dat
grof- gespeeld werd. Het gevolg was,
Zaterdag 27 October door den inspec-
r en een wachtmeester der marechaus-
geld en boeken in beslag werden ge
nen en dus do zaak stop gezet. Imtus-
sehen was het aantal partijen tot boven
4700 gestegen.
Hoewel de ondernemer zieir beriep op
ie toestemming der po'itie, het baatte
Hij vervoegde zich bij het bestuur zijner
plaatselijke vereoniging, dat er dc Drank-
.vct op mazug en in ar;. 45 het punt eag,
vn ar méde hij dan in conflict moest zijn
tkomen.
Vertaling naar het Engelsch vau
GENE STRATTON PORTER.
bproetneus kwam tot de opening
en liet zich toen vlug naar den grond
glijden. Hij was bijna buiten adem en
zi|n oogen schitterden.
„Do schors is afgesneden met een
mes 't sap weggeschrapten er is een
diep,, smal stuk uitgehaald. De stam
i s v reessl ijfc knoestig 1
I-Iot meisje danste en schudde hom
bij de hand.
„O, Sproetueusl" riep ze, „ik ben
zóo blij dat je hem gevonden hebt!"
Maar ik heb hem niet gevonden",
zei de verbaasde Sproctrieus. „Jij hebt
hem gevonden. Ik vergat hem en wou.
doorloopen en jij wou het niet on be
gon ei' osei' te jiralen en ging terug.
Jij hebt l.om gevonden!"
„J.3 mag wel eens oppassen op je
reputatie Van eerlijkheid!" zei het
meisje. „Je weet best dat jij dat- kleine
boompje liet eerst gezien hebt
„Ja, nadat jii me mee terug geno
men had, en mij cr naar had laten
zoeken stribbeldo Sproetneus te
gén.!
liet geluid .van sterke bijlslagen-
klouk' dóór het hosch.
„liet is Mc Lean's ploegl" nep
Sproetneus. „Ze maken een open plek
om er hun kamp to hunnen opslaau.
Lal en wa hen gaan helpen!"
„Moesten we dien boom niet liever
weer merken?' vroeg liet meisje. „I-lij
staat nog al achteraf en er .zijp er
zooveel van hetzelfde soort hier- Het
zou verschrikkelijk zijn als we hom
nu weer zouden verliezen
Sproetneus lichtte het kleine,boom
pje op eu wilde dat er weer tegen aan
zetten, maar het meisje hield hem
togen.
„Neen, zoo niét", zei ze. „Ik heb
een idee dat dit de kostbaarste boom
uit het heele bosch is. Jij hebt hem
gevonden. Ik ga net doen of jij mijn
ridder hent eu.jij moet er miin
kleuren aan vast maken".
Ze trok een blauw lint uit haar
haar, streek het glad cn gaf het hem-
Sproetneus wendde de oogen van
haar af en maakte met'trillende vin
gers het lint vast. Het meisje had
hem haar ridder genoemd! O. wat
hield hij veel van haar! Ze mocht zijn
gezicht niet zien, au'lers zou ze zeker
in. zijn opgen lezen wat hij voor haar
probeerde te verbergen. Hij durfde op
dat oogenblik ijn' lippen niet óp dat
lint.'te drukken maar 's avonds zou
hij er weer heen gaan. Toen ze een
eindje geloopen hadden, keken ze alle
bei om, .en, het blauwe lint fladderde
heen en weer in den wind.
Zij liepen flink door,
Het is jammer, dat de vogels ver
jaagd zullen worden", zei het meisje,
„maar het is toch bijna tijd voor lieu
om weg te gaan Ik vind liet verschrik
kelijk dat het bosch nu bedorven
wordt, maar is liet niet heerlijk om
het krachtige, volle geluid van die bij
len te liooren, in plaats dat je je ooren
moet inspannen voor- allerlei kleine
geluiden? Is het niet heerlijk om zoo
vrij te kunnen loopen zonderdat je iets
anders te vreezen licht dan een slang?"
„01" zei Sproetneus en hij haalde
diep adem, ;,het is,nog heerlijker dan
je je voor kunt stellen. Niemand kan
er zich indenken wat ik allemaal heli
doorgemaakt, om mijn belofte aan den
Baas na te komen en liet vol te hou
den. En is het niet heerlijk dat er
niaar een boom is omgehakt en dat
wo daar het hout nog van terug go-
vonden hebben, en dat we nu weer een
nieuwen boom gevonden hebben? Mis
schien vergeet meneer Mc Lean dien
omgchakteu boom wel, als hij dezen
boom ziet!"
„Hij kan. hem piet vergeten", zpi
liet. meisje, en omdat Sproetneus zoo
Verschrikt keek, voegde ze er rij. „om
o'nt luj «ooit reden heeft gehad om er
aan te o'cnken. Hij had het zelf geen
liaar beter kunnen doen. Dat zegt
mijn vader ook. Je hebt gedaan wat
je kon, Sproetneus!"
Ze gaf hem haar hand en sis twee
kinderen begonnen ze te hollen, toen
ze dicht hij de ploeg kwamen. Ze lie
pen laDga het pnd tot ze de mannen
gevonden hadden. Het meisje vond het
prachtig. Op een beschaduwd plekje
aan den westkant, vlak bij iiet moe
ras en bij de kanier,van Sproetneus,
hakten ze struiken omruimte te maken
voor een grocte teut nis slaapplaats
voor do war.uen. een andere voor eet
zaal cn een Iplankon Ihut von den
kok.
De voerlui waren aan 't afladen, do
paarden knabbelden aan bladeren van
de bosc.i.jes, en alle mannen v.-erklea
mee om zoo gauw mogelijk het nieuwo
kamp in oide te maken.
Sproeh'.eus hielp het meisje boven
op oen wagen vol tentlinuen, in de
schaduw. Ze deed haar beenkappen
af, veegde :.aar warme geziciit drc„g
en straa.de van geluk <n belangstel
ling.
Do ploeg was zorgvuldig van alL-
.slechte elementen gezuiverd en Mc
Lean was er nu zeker van. dat er
geen. man meer bij was, dien hij niet
vertrouwen kon.
Ze -hadden allemaal gehoord van
den moedigen tocht- van het meisje
om Sproetneus te redden en een paar
van lieu waren ook met haar me: ge
reden. Anderen, die er na dien tiid
bij gekomen waren, hadden 's avonds,
o.ls ze om het vuur zaten, in kleuren
en geuren het verhaal gehoord. Bijna
allemaal kenden ze haar van gezicht,
door haar tochten met het vogel
vrouwtje door a\Je bossciien. Ze ken
den haar vader en wisten dat ze heel
rijk was. Zo zouden het heel gewoon
gevonden hebben als ihet meisje .op
hen had neergezien, maar dat was
niets voor haar. Haar vriendelijkheid
was haar aangeboren. Ze hield van
iedereen en voe'de met iedereen mee.
Ze wou altijd geven.voor zoover ze
liet in haar macht had.
Ze kwam het pad af, hand in hand
met den roodharigen sproetigen bosch
wachter, voor wic-n ze een paar we
ken te voren haar leven had gewaagd
zo liep hard om gauw bij hen te zijn
en zei lachend: „Goeden morgen", to
gen iedereen. Toen ze boven op den
wagen met tenten zat. leek ze net een
koningin op haar troon.
Er was niemand bij de ploeg die
niet voor haar zou willen vechten. Ze
was een levend voorbeeld van alge
meen© broederschap'. En de mannen
ibehoefden heusch niet maar ha.'vr
mooie gezichtje of haar kostbare klee
ren te kijken om te weten dat ze met
onderscheiding behandeld moest wor
den. Ze vonden het een eer om haar
een plezier te doen.
Toen ze naar den wagen liepefl.
vroeg ze: „Mag ik van den boom ver»
tellen, Sprooliieus?"
„Ja, natuurlijk!" zei Sproetneus.
Dat zon hij waarschijnlijk ook ge
zegd hebben, als ze voorgesteld had,
ont zijn hoofd af te snijden. Toen Mo
J-cnn aan kwam rijden, vond hij hut
meisje blozend en verrukt boven op
den wagen zitten, met- volle handen.
Eeu van de mannen dio een eiken
struik aan 't omhakken was, had liaar
een handvol vuurrood© bladen ge
bracht. Weer een ander had oen bos
moeras gras voor haar geplukt.
Zo stak haar schatten omhoog en
begroette Mc Lean: Goeden morgen,
meneer de Baas van liet bosch!"
De ploeg juichte en Mc Lean hoog
diep voor huar.
„Luister eens allemaal!" riep hot
meisje, terwijl zo op een rol tentlin-
nen klom. „Ik heb wat te zeggen!
Sproetneus heeft hier nu moer dan
een jnnr de wacht gehouden en hij
geeft jullie nu het bosch inet alle boo-
men er in: eu qm hot nog mooier te
maken heeft hii vanmorgen den kost
baarste van allen ontdekt, een aan
den oostkant, waar Wessner dien eer
sten dag over sprak vlak bii dn-n
eene, die jullie, er uit hebt gehaald.
En nu allemaal ho?ra voor Sproet-
•noual't
Met .gloeiende wangen en schitte-
rende oogen 2ette ze drie hoera's in.
Sproetneus sloop hot moeras in en
