HAARLEM'S DAGBLAD
Brieven uit Frankrijk
Voor Schoenen: Presburg 5
Goed. Chic. Goedkoop. J
Muziek
Dinsdag 27 November 1923
DERDE BLAD
.(Van
i correspondent.)-
to.E ELZAS EN DE DéFAITISTEN.
In sommige leringen we 2ullcn
niet aanduiden .welke. kan men zich
blijkbaar nog niet met de gedhelue ver
eenigen dat de Elzas weer Ff arisch is
geworden, zooals het 'i vóór den Bis-
marek-roof was. Talrijk zijn in den
Elzas nog de ouderen, die ondanks het
Duitsche régime de Fransche zaak
zijn toegedaan en al dien tijd hebbci
gehunkerd naar een terugkeer tot het
moederland. I-lun harlewensclr is thans
in vervulling gegaan. Talrijk zijn ook
zij die hun oude vaderlandsliefde met
den dood hebben moeten bcialen, al
dienden ze niet in 'c leger. Het meest
sprekende voorbeeld» voor mij is dat
van eeji allernaast familielid die on
danks z'n hoog.en leeftijd (S7 jaar) door
dc Duitschers in de gevangenis
Coblenz werd gesmeten, waar' hij
gevolge van dc beestachtige behande
ling stierf, omdat.men hem er. van
verdacht Franscke sympathieën te heb
ben. Op mcnïgen z.older in,Straatsburg
is al die jaren van overheers,ching de
Fransche driekleur bewaard gebleven
en ontplooid toen de gehate troepen ge
noodzaakt werden om h«n roofbuit los
te laten. Ik zou willen zeggen de zie]
van den Elzas is Fransch.
De jongeren daarentegen voor wie
de geschiedenis van den Franschen El
zas een verhaal, een oude, heel oude
geschiedenis is, passen zich nog moeilijk
aan aan de radicale wijzigingen welke
een zoo zeer verschillende mentaliteit
als die van FransUhen en Duitschers
met zich bracht. Eerlijk gezegd in
Maart van dit jaar geruimen tijd in
Straatsburg vertoevend, heb ik meer
den indruk gekregen in een Duitsche
dan in een Fransche stad te zijn. Er is
ten eerste de Elzasche taal, een zuiver
Duitsch dialect, er is de aanleg van de
steden, en de bevolking is nog weinig
gewend aan de vrijheid. Het wijzigings
proces voltrekt zich langzaam,, maar ei;
zijn nietemin teekenen welke er op wij
zen dat de bevolking, thans de voordee-
len van de nationaliteits-verandering
ondervindend, alle krachten inspant om
zoo spoedig mogelijk baar nationali
teit te verdienen, nu men haar zon
der eenige formaliteit heeft verkregen.
Gelukkig vat het overgfoote meeren-
deel van dc Elzassers het aldus op en
in hen zal men dan ook niet worden,
teleurgesteldze geven aldus blijken
hun eenigszins opgedrongen gedaante
verwisseling met blijdschap te aanvaar
den: De ellende waarin ihet oude „va
derland" thans verkeert, stemmen hen
dankbaar dat zij den dans zijn ont
sprongen. Gaat Frankrijk met beleid
en groote voorzichtigheid te werk dan
is het her-ver-Franschen Van. den Elzas
een quaestie van enkele'jaren slechts.
En toch gaat dit niet'zonder gewéldige
moeilijkheden. Onder de „nieuw-bak-
ken" Franschen schuilen natuurlijk ook
velé Duitsche agitators die allerlei cam
pagnes o,p louw zetten om het gezag
te ondermijnen en de bevolking van
haar sympathieën voor haar werkelijke
vaderland af te houden. Het gaat dan
wel allemaal onder de leuze: Franschen
of Duitschers, we zijn allemaal inen-
schen en voor ons bestaan er geen
grenzen of volke'n of rassen! maar men
proeft er de Duitsche propaganda ui:.
Na een uiteenzetting van deze J.v.ima-
niteits"-begrippen volgt dan- altijd een
voor Frankrijk hatelijke veigehjkirig
tusschen het oude en nieuwe regime.
Frankrijk doet niet genoeg voor ons.
de openbare diensten zijn niet zoo
goed geregeld als onder het Duitsche
bewind, we betalen meer belasting, het,
Heven is duurder. liet klinkt allemaal
heel overtuigend en men zou geneigd
zijn om het te gelooven wanneer men
niet eens de vergelijking'zou maken
tusschen een Franschen en een Duit-
schcn Elzas in 1923- Berlijn zou in .1923
niets voor den Elzas doen, de openbare,
diensten zouden er zooals in geheel
het Reich! totaal gedesorganiseerd
2ijn, men zóu belasting betalen zooals
de Duitschers en het leven zou zóó
duur zijn als in het land waar iedeteen
milliardair iszóó duur dat men z'n
keel vel aan den kapstok kan hangen.
Deze Duitsche propaganda, onderhou
den door Fransche onderdanen doet
veel kwaad. L'Oeuvre heeft kortelings
geleden een buitengewoon interessante
serie artikelen opgenomen over dit
onderwerp, authentieke documenten ge
publiceerd en nanien genoemd van ben
die de Elzassers ophitsen tegen het
Fransche bewind. Een hoofdredacteur
van een aantal in het Duitsch verschij
nende Elzasche. couranten werd ge
noemd en deze „onthullingen" hebben
er toe geleid dat men krachtige maat
regelen thans overweegt om aan bet
•„défaitisme" een einde te maken. En
een juichkreet blij verschijnsel!
ging er in heel den Elzas op toen men
bekend maakte dat de ondermijaers
streng zouden worden gesurveilleerd.
Een ding is er echter waarvoor we allen
bevreesd zijn en waarop we, sedert iotS
met kracht hebben aangedrongen dat
men bijzonderen aandacht schenke aan
den welvaart van de nieuwe pr.ovincic,
mécr nog dan aan welk departement
ook. Niet alleen is dc Elzas voor
Frankrijk van het allergrootste belang
door zijn rijke industrieën, maar in de
geschiedenis tusschen Frankrijk en
Duitschland (waaronder we waarschijn
lijk nooit een eindstreep zuilen kunnen
zetten) moeten .we kunnen rekenen op:
een betrouwbaar fort,. En.door dé wel-'
vaart te vergrooten kan men alleen
radicaal liet défaitisme uitroeien en oe
sympathie versterken. Dc mogelijkheid
moet niet worden opengelaten dat de
bevolking bij een eventueele veran.de-,
ring nog wel iets zou kunnen winnen.
Een bloeiende Elzas,hoe aanlokkelijk
de buit ook zij is.de zekerste waar
borg tegen de voorbereidingen en de
resultaten \an de genaturaliseerde
Duitschers. vijanden van- gisteren,- vij
anden van lieden.
De haven van Straatsburg dient te
worden vergroot. Reeds zijn er. wan-
r.ccr dit bericht tot ons komt, van die.
pietluttige geesten, die angstig, vra
genwat zou dat dan wel kosten om
de haven' te vergrooten. Die, wanneer
men een flink bedrag noemt om
Straatsburg tot de eerste Rijnhaven
stad te maken) op den boven-Rijn,
wel te, verstaan) in ontzetting de han
den ineenslaan en uitroepenmaar
daan-oor is geen gcM, eerst dit en dan
dat en als dat alles "is gedaan, dan zul
len we eens aan wat nieuws denken.
Oridcrtusschen breidt de haven van
Kehl, juist aan den overkant van
Straatsburg, zich uit en de talrijke
scheepvaart-transport-ondernemingen
van .Straatsburg zijn wel genoodzaakt
om gedeeltelijk in het Duitsche Kehl te
lossen- en te laden; Uitstel mag hier
niet worden geduld.: thans is het
oogenblik daar om den Elzas voor goe:l
voor ons te winnen, zoowel ais de. sym
pathie van de bevolking, bet moment
om ons van alle défailislcn te ontslaan.
Om op heti werk van deze. laatsten
nog even terug tc komen, vermelden
we in 't kort het procés dat een dezet
dagen tegen enkele, van deze hceron
moet beginnen en waarvoor men zich
niet alleen in den Elzas maar in ge
heel Frankrijk buitengewoon interes
seert. Dc drie „leiders" van de bewe
ging zijn reeds in 1920 bij verstek
veroordeeldthans staan bun sujetten
terecht. Eenige weken na den wapen
stilstand vernam men dat drie mannen,"
die beweerden afgevaardigd te zijn door
dc Elzasche bevolking, een actie op
touw zetten om van Elzas-Lotharingen
een onafhankelijke republiek te maken.
De hecren, di'c een manifest in dien
geest ondérteekenden.heeten Rapp, Muth
en Ley. Ze hadden hun hoofdkwartier
veilig in Munchcn en zonden vandaar
uit als „delégués des autonomistes ei,
natlónaiistes alsaciens-lorrains" naar
het neutrale 'buitenland en den presi
dent Wilson een oproep om een plebis
ciet tc doen plaats vinden. Daarbij ver
gezeld een protest waarin men beweer
de dat Frankrijk den Elzas altijd als
„een wilden-kolonie'' had behandeld. In
1919 toen deze heefen naderbij waren
gekomen en van Baden-Baden uit hun,
campagne voerden, werd er zelfs aan
dacht geschonken aan bun beweging.
In Straatsburg, werd een ingenieur, ge
wezen Duitsch officier gearresteerd-,, dit
bekende duizend francs per maand te
hebben ontvangen van het comité
z'n propaganda in Straatsburg zelf. De
drie agitators werden hoewel ze
tuurlij-k niet den moed hadden om
de rechtbank tc verschijnen en dus
uit gaan tot levenslange opsluiting
in een- vesting veroordeeld.
Wonderlijk driemanschap. Rapp gaf
zich den grafclijken titel en bewet
een afstammeling van Napoleon
zijn in werkelijkheid is hij dc zoon
een badmeester in Mannheim. Vóór
oorlog was bij in Parijs wegens oplich
terijen veroordeeld. Geïnterneerd toen
de oorlog uitbrak, ver buiten het oor
logsgewoel was hij er wel de rechte
man naar om „in naam van. den El
zas" te -preken. Eerst ging Rapp er
met de kas van bet plebisciet-comité
van door. Ilij .keerde als berouwvol zon
daar terugmaar zonder geld. Ley
eh 'Muth vonden die. methode nog-niet
zoo kwaad en tot driemaal toe eerst
Ley, toen Muth voortvluchtig bezat
de „machtige" organisatie geen sou.
De* Vcrecnigde Staten werden in 1922
•erstroomd met brieven met gedrukte
hoofden Uitvoerend' comité van de El-
•Lotharingsche Republiek". Bankier
was het huis Ladenburg. Neumund en
Co., te New-York, waar giften voor het
grootsche doel in ontvangst werden ge
nomen. En met die gelden speelden deze
Robert en Bertram en Compagnon voor
groote hccren cn betaalden nog op den
koop toe een aantal huurlingen voor
dc Idee, welke „propagandisten" thans
"n het beklaagdenbankje verschijnen.
HENRY A. TIL LESTURGEON.
INCEZONDEN MEDEOEEL1NCEN h 60 Cts. par r«g«f.
Groote Houtstraat 88
Parijs, 23 November.
Stadsnieuws
Beethcven-Cyolus.
Capct-kwartet.
.Zaterdagavond bracht ons de twee
groote 'kwartetten op. 130 en 731- Met
op. 132 vormen zij cén groep van drie,
in Beethoven's vijf laatste kwar
tetten een aparte plaats innemen, aller-
st reeds door den eigenaardigen
bouw, die meer 't karakter van een
Suite gaat verloone.n houdt de compo-
t zich in den regel aan 't getal 4,
t betreft dc deelen, ia deze kwar
tetten stijgt dit tot 5, G, ja in op. 130
tot 7-,
Thematisch is de samenhang ook on
betwistbaar; beschouwen wij het Fuga
thema van op. 133 (de z.g. „Groote
Fuga"), dat oorspronkelijk geschreven
als Finale voor 't kwartet op. 130,
dan valt op de overeenkomst met 't ia-
leidiugsthema van op. 132, (welk ook
later hierin verwerkt worclt) en de ver-
tschap met hef hoofdthema van het
;te en laatste deel (in de omkeering
op. 131. Het.is als het ware de lei
dende gedachte van deze drie, uit een
en denzelfden tijd dateerende, kwar
tetten.
In dit verband gezien,- kunnen wij ons
de eigenaardige, fantasie-achtige op
volging der verschillende deelen van
op. 130 voorstellen als episoden, als bij
dragen tot dc voorgeschiedenis van de
Finaledc oorspronkelijke dan, op.
133, de kolossale „Groote Fuga", die
zoo kunnen wij het verstaan de ver
schillende voorafgaande eenheden in
zich opneemt.
Met dc gebruikelijke afsluiting van
het- werk houdt deze opvatting op van
kracht te zijn en zoo kunnen wij dan
ólstaan de verschillende t^eelen afzon
derlijk te beschouwen en tc bewonrle-
1. Want bewondcrenswaard ziin deze
stukken zeker; ik wijs in '1 bijzonder
op het Presto (wel eens Vergeleken met
dans van kobolden), fabelachtig
schoon vertolkt dat. herhaalde aanstor
men en weder mat terugzinken (chro
matiek van dc tste-viool) -. voorts het als
en helder licht verschijnend en zoo
doende een mooi contrast met het voor-
ifgaaudc duistere Presto vormend. An
imate con moto; ernstig teedere en
ichertsende stemmingen wisselen zich
hierin af. Het „alla danza tedesco" is
.beroemd meer n'og misschien de hier-
opvolgendc Cavatinn Beethoven zelf
heeft verklaard /van deze Cavaüna). dat
t eenige muziek van hem zoo'n in
druk o,p hem gemaakt heeft: "net weder
doorlezen van het stuk kostte hem al
tijd tranen.
Wij kunnen dit begrijpen, vooral na
deze uitvoering door het Capet-kw-artet;
er is in dc partituur een plaats, waar de
componist beeft bijgeschreven
„beklemmt", het is daar, waar dc eerste-
viool bang haar twijfel aan liet bestaan
eener bovenaardsche wereld, waar he-
inelsche rust cn vrede hcerschi, (zoo-
als toch dc stemming van dc Cavatina
weergeeft) uitspreekt.
Het was mij, toen Capet dit speelde,
alsof mijn adem stoktedc gansche
beklemming van een bang, twijfelend
menschenkind kwam over mij. Nooit
heeft muziek mij 'zóó aangegrepen,
nooit heb ik zulk spel gehoordspel
dat geen spel meer was., maar zieletaal.
liet kwartet op. 131 vertoont in dc
verschillende onderdeden meer samen
hang, dat zich al uitspreekt in hel ont
breken van de gebruikelijke nistpoozen
tusschen dc deelen.
In 't kort samengevat is de poëtische
idee van het werk dit: het terugkeeren
tot .het leven het opnieuw herwinnen
van levenslust en kracht. De eerste twee
deelen (die samen één vormen), geven
ons de kern van de gedachte; hel eer
ste deel, de plechtige fuga, de weder
geboorte, het. tweede, in D-dur Allegro
molto vivace,, de bevestiging vaa dc
herwonnen levenshoop.
De overige deelen, waarvan bet 3de
deel dc inleiding tot het vierde, het
prachtige Thema met Variaties, en bet
Ge die lot het laatste deel vormt, zijn
als rcflecteercnde intermezzi te beschou
wen. In 't Yariaiicëndcel en 't Presto
(met het typische volkseigen karakter)
laat de tot liet leven teruggekeerde de
wereld met haar verschillende kleuren
en beelden aan zich voorbijtrekken,
passief. In de Finale neemt hij echter
actief aan het leven deelhetzelfde
thema, dat in dc Fuga der inleidmg.de
terugkeer tot het leven symboliseerde,
geeft hier liet besluit tot deze actie
weerook verderop wordt dit thema
(gewijzigd) aangewendbier ontplooit
de in 't leven teruggeroepene zich in
volle' krachtdit slotdeel is van een
ongehoorde bijna elementaire kraent
met oerkrachligc rythmen en harmo
nieën. -
Hoe het Capct-kwartet dit werk speel
de? Men oordeelc- slechts naar de
stormachtige ovatie, die aan 't slot van
den avond, den spelers gebracht, werd.
Dat was enthousiasme, echt, onver-
valschl! Heerlijk, zoo te kunnen musi-
sceren, heerlijk echter ook het te ko,
men beluisteren.
Zondagmiddag de laatste bijeen
komst met 't Capet-Uwarbet. Bijeen
komst,-solmjf ik, cn met opzet; de spe
lers en 't publiek zijn lner met in
de gewone verhouding, zooals die ge
woonlijk bestaat (usselien concert-ge-
ver en puibliek, neen, daarvoor ken
nen zij elkaar te goed. Wij bobben
elkaar leeren kennen in deze eene
Wéék wij hebben 't Capct-kwartet,
leeren hoogschatten en liefhebben,
't kwartet heeft ons leeren waardee-
ren, naar ik hoop, als trouwe aan
dachtige hoorders.
Er was een volkomen contact tus-
söhén podium en zaal, en wèl is zulks
noodig, waar muziek wordt uitgevoerd
die zich zoo in 't abstracte verdiept,
en verliest. Ik wil ook verder niet
trachten deze muziek te verklaren of
te verduidelijken het- lijkt mij op
"t oogenblik' heiligschennis, zulks te
doen. Wel wil ik nog wijzen op de
fijnzinnnige opvatting, waarmede het
Ca.petkwartet den geest dezer muziek
trachtte te benaderen; bijzonder uitte
zich dit in do klank, b.v. in het „Hei
liger Dankgesang eines Genesenen an
die Gottheit", waar door 't volstrekt
vet mijden van vibrato, dat. eigenaar
dig religieus, bovennatuurlijk klank
karakter verkregen werd, éene kleur,
die wij in Beethoven's laatste kwar
tetten •telkens bespeuren.
Toen de'laatste noten van op. 133
gespeeld waren, barstte ecu applaus
los. dat al spoedig tot een ware or
kaan van toejuichingen aanzwol; men
maakte een ovatie mede, zooals hier
in ons stijve Haarlem zelden of nooit
beleefd werd; er werd gestampt, ge
juicht, met doeken gezwaaid, met par.
ril uurtjes. En daar tegenover die 4
:envoudige, rustige figuren van het
Capot-kwartel; kalm onder al dia
hukicbetoogingen, niet ongevoelig ech
ter, want daar breidt Ca'peb zijn ar
men wijd uit, een grootsch gebaar,
als wilde hij ons allen omarmen.
Er is nog een gebaar van Capet,
en dat zal ik, evenmin als dezen Beet
hoven Cyclus, nooit vergeten; liet is
dat- waarachtige, trouwhartige ge
baar met den eenen arm, als wilde hij
een hand geven, in antwoord op den
dank van do toehoorders; heb was
het gebaar van een groot en goed
mensch en het gaf dit te kennen: „ik
eet, dab ik een schoone daad ver
achtte, maar ik deed heb voor u al
len met liefde; heb is u volkomen ge
gund".
Dat hij hierbij niet alleen voor zich
zelf, maar voor het geheel© kwartet
sprak, is 'duidelijk. Ouzo onuitspre
kelijke dank voor deze ouvergetelijke
uren zij hun dan hierbij gebracht.
Heb waren momenten van het-reinste
en puurste genieten, een waarlijk ver
heffend,- geestesgenot.
Een woord van lof ook voor liet
Toonkunsthestuur, dat het initiatief
tot- dezen Beelhoven-Cycltts nam.
"k meen wel te mogen constatee-
dal hun streven gewaardeerd is
geworden; had de deelname wellicht
nog grooter kunnen zijn, liet aantal
van hen. die de concerten genoten
hebben, is toch aanzienlijk te noemen.
I11 ieder geval heeft het Toonkunst-
bestuur belangrijk cultureel werk ver
richt, waarop altijd met voldoening
kon worden teruggezien.
GEORGE ROBERT.
Armbestuur zitting hield tot uitkeerimg
•van den steun aan do werkloozcn.
Een paar werlcloozen wien miet steun
zou worden uitgekeerd, omdat zij dat
krachtens de ïaglemonfen lijdelijk geen
recht op hadden, kwamen rcclnmceren
lien van hen greep zelfs het tafeltje,
waaraan de voorzitter zat en hield zich
cJaaraan vast. In 't geheel waren er
eon 25 man binnengekomen. Ito veldwach
ter .werd er Bij gpuaald. maar ook dit hielp
Eindelijk kwam cr raad. Een der we
houders, die toevallig in het locaal wa
verzocht een van de wcrkicoccn die i
het locaal waren binnengedrongen, P. te
W'„ medewerking om te maken, dat de
menschen heengingen. Dat had een goede
De veldwachter, die vanochtend géhoord
werd in de zaak, van vier der werkloozen,
die zich hadden to verantwoorden wegens
bet wederrechtelijk binnen dringen in dc
loealileit, zeide' dat het er con verschrik-
kehjke boel was geweest.
Get,' had don wapenstok gegrepen om de
menschen uiteen tc doen gaan en, aldus
get., indien ik van een van hén een tik
had gekregen, <Uni had ik met mijn re
Wat zijn van die gebeurtenis de gevol
gen geweest?
„Alleen dit," antwoordde de veldwach
ter, „dat ik nu genoodzaakt ben eiken
Donderdag er te zitten."
Bedoeld wordt in het gebouw waarin
liet Burgerlijk Armbestuur des Donder
(lags zitting houdt om over de uitkeerïn-
gen tc beslissen. Dc uitkëering zal geschie
den nu des Zaterdags in het gemeentehuis.
ITet O. M. vorderde tegen twee der bek!.
ieder drie weken en tegen de beide anderen
onderscheidenlijk 8 en 2 weken- gevange-
De politierechter sprak de bekl. vrij op
grand van een -fout in de dagvaardin;
waarin word gesproken van den voorzitte
van het Burgerlijk Armbestuur in etcde
van den voorzitter der uitkeerlngscom
Maar, aldus de Politiereohler tot de be
klaagden, laat het nu een les voor de toe
komst zijn, dat je niet meer zoo rumoe
rig nioet optreden.
Een dure dag.
Een der bekl. die vanochtend terecht
stond, bad zich in staal van dronkenschap
verzet tegen de politie te Wormerveer. De
man was zóó dronken geweest, dat hij zich
van de gelicele zaak niets meer kon her
inneren. Den volgenden dag zag ik, dat
ik een blauw, opgezwollen gezicht had
hadden zo mij te pakken gehad. Toen
dacht ik. er moet zeker iets gebeurd zijn,
zeide bekl.. een vader van 8 kinderen.
Ik moet inderdaad meer dan dronken g<
weest zijn..
Het O. M. vorderde tegen den bekl. f 20
boote. De kanienreohter bad hem reeds
eerder tot f 10 boete veroordeeld wegens
openbare dronkenschap." Tot f 15 boet»
werd bekl. veroordeeld.
Voor hem dus een duur dagje, die
van dronkenschap.. Dat zal hem nu f 25
En dan heb ik nog drie weken geen
steun gehad om die gebeurtenis, zeide
bekl. bij het heengaan en een week
een blauw gezicht geloopen zóó hebben
ze mij mishandeld!
Voor tien Politierechter
In oen uitkecringslooaliteit.
Op Zaterdag 20 October een quaestie in
:t locaal van bet Burgerlijk Weeshuis
ilbetafings commissie ui: iict Burgerlijk
Een rede van
Prof. Mr. M. W. F. Treub
Nederland te midden van de
economische ontwrichting van
Europa.
Yoor het departe
ment Haarlem
van dc Ncd.
Maatschappij voor
Handel cn Nijver
heid hield Maan
dagavond 1:
rar. M. W.
Treub in de aula
van TeylerS Stich
ting een voo
dracht over „N
derlnnd te mid
den van de eco
nomische ont
wrichting van Europa.
Nadat de voorzitter van het depar
tement, de heer Burgersdijk, aan di
recteuren van Teylers Stichting van
wie verscheidenen aanwezig waren
voor het afstaan der aula dank had
betuigd, was het woord aan den
spreker vau den avond, iemand ge
noog bekend, dan dat het noodig is
hem voor to stellen, zeide de heer
Burgersdijk..,
De heer Treub deed opmerken, dat
bet onderwerp buitengemeen uitge
breid cn moeilijk is, wat maakt dat
uiteraard hier en (laar een greep moet
worden gedaan. Begonnen werd dan
met, de vraag onder de oogen te zien
hoe het met Nederland heeft gestaan
in den tijd van den oorlog. "Wanneer
men de feiten nagaat dan ziet men
dat in den oorlog veel oorlogswinst
is gemaakt, meer dan wenschelijk en
nuttig is, Maar in den eersten tijd
voornamelijk ten koste van het Bui-
teuland en wel niet «alleen op moreel
geoorloofde, maar ook op moreel on
geoorloofde manier. In den tweeden
tijd van den.oprlog werden ook oor
logswinsten gemaakt, maar dan tön
koste van een deel der bevolking van
ons land.
Daarna is een verlies, en een aan
zienlijk verlies, geleden door het- be
zit van - Russische fondsen, tot een
totaal bedrag van 1 1/4 milliard.
Na dien kwam het verlies op de
Kronen en de Marken, Dit stipte
spr. aan om te doen zien. dat ons
land zich tengevolge van den oorlog
niet heeft verrijkt en dat de voor
stelling die daarvan in het Buitenland
wordt gemaakt, onjuist is. Wellicht
hebben zich eenïce individuen ver
maar het Ned. Yolk deed dat
zich zeker niet.
Eigenaardig is. dat na een optimis
me in 1920 cn 1921 nu kwam het pes
simisme. dat even overdreven is als
het optimisme van weleer. Thans is
pessimisme troef en nu zal niemand
'beweren dat er reden is tot groot op
timisme. Want niemand zal beweren
dat de toestand in Duitschland na den
oorlog ten schade is van de andere
landen. Na den oorlog kwam in
Duitschland een tweede cn nu een
economische, van kapitalisten en in-
dustrieelen. Opgemerkt kan worden
dat- Duitschland eerst een paar jaar
er inderdaad weder boven op kwam.
Ten aanzien van de werkloosheid was
de toestand in Duitschland gunsti
ger dan in andere landenzelfs nog
tot voor kort geleden.
Gepoogd werd het bedrijf gaande te
bonden door een val van heb ruilmid
del. Maar het gaat daarmede een tijd
goed totdat do kruikfc breekt cn nu
is inderdaad die kruik gebroken.
Duitschrand is nu absoluut machte
loos geworden in (lezen tweeden^ oor
log, den ooonomischen oorlog. Econo
misch is nu Europa veel cn veel slech
ter er aan toe, dan het ooit, is ge
weest- óók in den Napoleontisehcn
tijd. Inmiddels had men ccn enorme
concurrentie met- de Duitsche indus
trie in Nederland, in Engeland en in
Amerika. Dit- maakte dat men in ver
schillende landen antidumpings
kreeg. Maatregelen werden in Ame
rika en in Engeland genomen om de
concurrentie tegen tc gaan. Het. werd
een tegengaan van landen die als een
gevolg van toestanden in hun eigen
land goedkooper dan andero lan
den konden produceerén.
Ook in cms land ontstonden sterke
protectionistische tendenzen. Maar
vooral in Engeland vonden de protec
tionistische stroomingen veel aanhan
gers. In Engeland is nu een merken-
wet gekomen, dio voor ons land hooi
schadelijk zal zijn indien zij wordt in
gevoerd. De import kan daar nadoel
van ondervinden. Veel schade leed
ons land reeds door de dumpings,
maar nog meer door de vermindering
van liét internationaal verkeer op het
gebied van den handel. De invoer
en de uitvoer in ons land zijn nog
slecht, maar ze worden langzamer
hand jets beter, in ieder geval niet
slechter. Dat laatste is een verhou
dend verschijnsel daar het in alle an
dere landen slechter is geworden.
In ons land is nu een opleving van
dc- protectionistische tendenzen, maar
gelukkig is dat protectionisme nog
niet geslaagd. Indien oris land een
protectionistische politiek zou gaan
voeren dan zou dat de toestand veel
slechter, maken. Yergeten dient niet
te worden dat nu al sinds drie eeu
wen in ons land een vrijhandelspoli
tiek is gevoerd. Vooral in Indië is
hot noodig een politiek van de open
deur te volgen. Ging ons land een
handelspolitiek volgen die maakte dat
ook de import ging verminderen, dan
zou de toestand op industrieel gebied
al heel slecht worden.
Duitschland kan' nu niet meer goed
kooper produceeren. zóó dat er nu van
Duitschland uit niet meer een eoncur-
renèie voor onze industrie is. Maar
daar staat tegenover dat Duitsch
land nu als -afzetgebied tijdelijk ook
niets meer waard is. Wanneer er ten
aanzien van dat laatste een verbete
ring komt, dan is dat van veel waar
de, ook al zal dan tevens de concur
rentie weer toenemen. Indien Duitsch
land weer een afzetgebied zal worden,
dan zal dab een grooter winst ople
veren, dan het verlies dat dan weder
door de opleving van de concurrentie
zal ontstaan. Komt- er weder een afzet
gebied in Duitschland, dan zal dat een
opbloei van de industrie in ons land
tengevolge hebben.
Thans is de toestand zóóaan den
eenen kant een gemis van een afzet
gebied voor onze industrieaan den
anderen een armoede-coneurrentic.
Maar da.arom nu maar niet 't. hoofd
er bij neer laten hangen. Er zijn toch
eenige lichtpunten. Men mag ver
wachten dat er eenige verbetering
zal komen. Voortgaande en daar
mede kooiende op een ander deel zij
ner rede, zeide spr., uat ons land
eenmaal op het gebied van handel,
scheepvaart en industrie is aangewe
zen op een afzetgebied in heb Buiten
land. Met onze koloniën en met onzen
internationalen handel staan en val
len wij op economisch en politiek ge
bied. Wij zijn nu eenmaal op inter
nationaal verkeer aangewezen.
Een ander punt dat spr. aan dc.
orde stelde isKunnen wij een le
venspeil als voor den oorlog handha
ven Zeker, aldus spr., het doel moet
zijn om het materieel en geestelijk le
venspeil der arbeiders op te voeren.
Maar indien eenmaal het levenspeil in
de ons omringende landen is gedaald,
kunnen wij ons dan de weelde veroor
loven, hoewel wij met die landen
moeten concurreeren, om maar op oen
hooger levenspeil te blijven staan? In
dien wij dat doen dan zullen, wij
daaraan ten gronde gaan. liet moet
gaan in een richting van verlaging
van de lagere loonen van dc ambtena
ren en van hen die werkzaam zijn in
het particulier bedrijf.
In verhouding zijn de loonen van
de lagere ambtenaren te veel naar (1e
hoogte gegaan. De salarissen van
de lagere ambtenaren zijn relatief veel
te hoog en die van de hoogere, die al
vóór den oorlog to laag waren, nu
nog veel te laag. Willen wij onze po
sitie in het internationale leven niet
verliezen dan moeten de loonen naar
de laagte. Dat is wel jammer,, maat
het kan eenmaal niet anders. Willen
wij de concurrentie kunnen hand
haven dan moeten wij het levenspeil
gelijk maken aan dat in andere lan
den, waarmede wij moeten concurrce-
~2n.
En nu dc belastingen. Ten aanzien
daarvan staan wij aan den top van
heel Europa. Kapitalen worden van
de hooge inkomens gevraagd. Er wordt
nü veel meer belasting gevraagd -. ter
wijl ook in ander opzicht veel van het
volksinkomca wordt gevorderd. Dat
loopt er op uit dat wij in kapitaal
kracht achteruitgaan. Aan den eenen
kant dus te hooge productiekosten om
te kunnen concurreeren cn aan den
anderen een vermindering van kapi
taalkracht. Dits is noodig bezuiniging
"n die is niet all, n te zoeken in een
ermindejing der loonen, maar ook
n versobering o"- ander gebied.
Versobering ook in den Staats
dienst. Alleen dan zal een sluitende
Bcgrooting kunnen worden verkre
en, om dus te komen tot een lagere
'©lasting. Ten sloffe iets over de in
flatie. Op t'at gebied, aldus spr.. be
hoor ik niet tot dc pessimisten.'Met
die inflatie gaat her. nu zoo slecht
niet. Maar er is reden om te vroozon
voor lie inflatie en die roden is dat «Ie
Staat te vee! geld uitgeeft. Doch een
ieder ziet nu i„ dat het i licht is om
do Staatsuitgaven tc verminderen en
indien dat zoo is dan behoeven wij
de menschen niet bang tc maken met
het gevaar voor dc inflatie.
Indien de finaneieelo toestand niet
ongezond is, dan moeten wij ook geen
wantrouwen opwekkon. Want wan
neer dat wordt opgewekt, dan gaat
ook de waarde van den gulden dalen.
Veel is nu donker, zoo zei spr. ten
slotte. Maar indien do chaos aan do
oostzijde van het land tot normale
omstandigheden terugkeert en dat
zal toch eenmaal ook wel eens gebeu
ren dan zal er een verbetering ko
men cn indien dan de Staatsuitgaven'
minder woi den, dan zijn er weer licht
punten. Wij moeten daarom nu niet
bij de pakken gaan neerzitten. Hot
is niet goed nu nog het pessimisme
tc gaan itiinkweeken.
Vele lichtpunten zijn er nietmaar
Goddank zij zijn er dan toch. In de
laatste jaren is algemeen ingezien de
noodzakelijkheid van bezuiniging en
versobering; Wij zijn nog Nederland
en wij hebben nog Indië. In dezen tijd
van groote malaise zal het van den
wil van het volk afhangen, of Neder
land daardoor heen kan worden ge
bracht. Er zijn lichtpunten en wegen
van uitkomst en het zal van het volk
afhangen of die inderdaad worden ge
vonden en die wegen betreden. (Ap.
plaus).
Na e.en woord van dank van den
voorzitter aan den spreker .werd de
vergadering gesloten.
Uit de Omstreken
VKLSEN.
Fabrisksarbeidors. De vergadering,
uitgeschreven door de Ned. Ver. van Fa
brieksarbeiders, op Maandag voor het
personeel der papierfabrieken, was druk
bezocht.
Do voorzitter memoreerde bij do ope
ning liet ontslag Donderdag aan een
groot aantal arbeiders gegeven; bel gaat
niet 0111 de personen maar om liet iccht,
zegt spr. Als er arbeiders mooten wor
den ontslagen, kan en eal niemand zioli
daartegen vorzèt'.cn, doch men mag dan
toch rekenen dat het gaat naar diensttijd.
Waar blijft de rechtspositie? Hierna was
het woord aan den Distrietsbcstuurder ilea
heer Albers, die in bet kort het gespro
kene op de vorige vergaderingen -elo-
voorde. In deze vergaderingen was be
sloten een gezamenlijk schrijven aan de
firma v. Gelder te zenden. Daar er reeds
oen vergadering van do hoofdbesturen dar
verschillende organisaties was vastgesielÜ
hoorden wij zoo zegt spreker zoor
vreetnd op dat een telegram ons meldde,
dat (le K. K. en Cbr. organisaties dezo sa-
menspreking afstelden. Spr. geeft een uit
eenzetting van de gevoerde corresponden
tie tusschen de Eed. Ver. en de confes
sioneels organisaties, hieruit blijkt, dat
door de laatstgenoemden een afzonderlijk
schrijven aan de firma van Gelder was
gezonden. Spr. leest, bedoeld schrijven
voor, waarin door genoemde organisaties
werd aangedrongen do aangekondigdn
loonsverlaging te halveercn.
Wij hebben gezamenlijk de zaken be
sproken, wij zijn samen in zee gegaan, wij
hebben geweten dat als er iets zon gebeu
ren, wij op elk arbeider afzonderlijk kun
nen rekenen. Door ons is ook een schrij
ven verzonden, wat u bekend is, zegt
spr., doch daar er nu 2 brieven op he,6
kantoor der Directie Jiggen, kan ieder
welen welke het ernstigst zal wordon go-
nomen. Eén ding kan spr. inu al wel zeg
gen, en dat is. dat een nieuwo conferentie
is Jjatigcvraagd. Wat zal deze'ons hrengonl
Door nu enkel te blijven do kalme toe
hoorders komen wij er niot meer, meer
dan ooit zullen wij ons nu moeten wapo-
nen op de propaganda.
Spr. komt th3ns op het gegeven ontslag
het is eigenaardig dat dit ontslag, het is
eigenaardig dat dit ontslag juist samenvalt
met deze groo'.e actie, er wordt echter niet
vuur gespeeld. Wij weten dat dit optre
den der Directie moet kweekon een geesE
van haat. Toen deze ontslagen aan 01a
Ft. B. bekend werden, is direct een onder
houd- aangevraagd- en dit is ons toege
staan op Woensdag 23 dezer. Spr. zeg', voor-
loopïg hierop miet vorder te kunnen in.
gaan, daar nu dezo conferentie eerst dient
te worden afgewacht.
Do Bondsvoorzitter, K. de longe, than»
liet woord nemende, zeg', aan liet beloog
van den vorigen spreker niet veel moor
to hebben toe ta voegen, dooh hij meent
namens het II.B. zijn protest hieraan te
moeten toevoegen. Wanneer dc andero or
ganisaties siandvastig waren gebleven,
zou de kennisgeving van van Gelder, waar
in werd medegedeeld dat de verslechterin
gen zouden worden doorgevoerd, miet s ijn
gekomen. Dit is dc schulp van de ver
deeldheid der organisaties, en door de
tinna is een verkeerde indruk gegeven,
door te zeggen dat ma gehouden bespre-
kingeu me', de organisaties, doza verslech
teringen worden doorgevoerd.
Als tweede antwoord op de verdeeldheid
is ingekomen het ontslag, dit zal ook wel
weer worden geargumenteerd, dooh onzo
vaste overtuiging is, dat dit mede is ge-
bourd om de arbeiders murw te maken.
Door ong is. zegt de Iïeer do Jonge, aan
do andere organisaties voorgesteld, over
de verschillende voorstellen een roWreu-
dum te houden, doch dit, is afgewezen.
Met een ernstige opwekking, pal te staan
voor de organisatie, eindigde spr. zijn luid
toegejuichte rede.
Enkele opmerkingen werden door dcri
spr. uitvoerig beantwoord cn de vergado-
ring daarna gesloten.
STUKKEN VOOR DEN RAAD.
Weigering bouw
vergunning aan 'b
P. E. N.
In een uitvoerig stuk beroept hot
P.L.N. zich. op den raad om wijzi
ging van een beslissing omtrent oen
bouwvergunning. Het betreft hier
een ku<belhuisje, dat het P.E.N. wil
plaatsen aan den Rijksstraatweg 10
1.1 muiden. B. en W. meelton dat ccn
dergelijk gebouwtje daar niet thuis
hoort en gemakkelijk in een plant
soentje op 50 M. van dn plek dl© het
l'.E.N. wil geplaatst kan worden.
Het P.E.N. beroept -/iel) op vroegere
vergunningen, terwijl B. en \V. zeg
gen dat juist die vroegcro vergunnin
gen hebben doen inzien dat wat nu
gevraagd wordt verkeerd is.
Toegangsweg tot
hot Station t© Sant
DO-ÓTt
R en W. vragen vergunning tot
met do Nedcrlandschc Spoorwegen,
welke overeenkomst inhoudt dat dó
gemeente in bohevr cn onderhond
overneemt den weg dio töegang ge,-ft
tor. not- station tc Sanpoort (een go.
dec.lt© Duinweg). Door deze overeen-
tc verkrijgen. Kcstca fSSOü.
tor plaat :-q
