haaklem's dagblad
Zandvoortsche Brieven
S S, tr' m°*r 2i'n «»-
Parijsche Brieven
Bm-gsrigfee Stand
Causerieën over Wetenschap
en Techniek.
het jaar
DONDERDAG 10 JANUARI 1924 DERDE BLAD
De Gemeentebegrooting voor 1924
Zandvoort had op zijn begrooting
vour 1923 een novum. Het was da
belasting .van bouwterreinen, die er
als het ware werd ingesmokkeld <loor
de wethouders Groen en Ununsou. D
Ilaad had er zoo geen «tg in oi voit
het bedrag van f öüuU de moei to val
tegenstand niet waard en de post werd
voor de allereerste maal op de bzgroo-
ting gebracht om zoo te zeggen zon
der dat er een haan naar kraaide.
Ik heb de aanslagbiljetten zoo om
streeks Kerstmis zién bezorgen en den:.
niet, dat de met deze attentie onder
scheidenen er zich heel erg gestreeld
door zullen gevoelen. Eu het zal nog
wel wat kwaad bloed gezet hebben
ook, dat er zoo'n beetje tiwangbevels-
karakter in die aanslagen Btak: beta
len en dat wel binnen een paar da
gen. Maar op een beetje meer of min
der kwaad bloed bij den belastingbe
taler komt het niet zoo aan en een be
lastingbetaler heeft dit met menig lid
van het, Kynogildo g-cmeei}, dat hij
gemeenlijk meer blaft dan bijt. Heb
is mij op gevallen, dat in de begroo
ting voor 1924 van geen belasting op
bouwterrein gerept wordt. Is het n o-
v u m dan zoo maar zonder toeten of
blazen weer verdwenen? Daar hebben
de geestelijke ouders dan toch al heel
weinig pleizicr van beleefd.
Dezelfde heeren Groen en Bramson
waren er, gesecondeerd door den Bur
gemeester, ook irt geslaagd een u n i-
c u m op de begrooting v oor 1926 te
brengen. Het was de Belasting vin
Logeergasten, die 1 Januari 1923 van
kracht had moeten worden, maar het
6erst werd, toen alje logeergasten al
lang weer vertrokken waren. Zij zal
is el zoowat een daalder hebben opge
bracht, maar met frisschen moed is
op de nieuwe begrooting voor i92-i
weer een bedrag van f 20.000 aio hare
opbrengst geraamd en de post komt
tot dit bedrag voor onder het votgnum
nier 2fc6 bij Hoofdstuk XII, thans voor
zien van het etiket: „Belasting" van
hen, die gedurende ten minste een
week als logeergasten vertoeven in een
hotel of pension binnen de gemeente".
Het is stellig heel fraai uitgedrukt,
maar het ziet er hard naar uit, dat
aanstaanden Vrijdag, als de begroo
ting in openbare behandeling komt,
de fraaie omschrijving rnet het mooie
bedrag komt te vervallen. Immens
hebben de heeren Gunters en Van
Voorthuyzen mitsgaders Mevrouv#
[Weenink aan den Raad voorgesteld de
verordening op de heffing -van eeno
belasting van logeergasten in te trek
ken en het zou ine al heel sterk ver
wonderen, als dit triumviraat het
.vrouwelijke Raadslid vergeve mij deze
onnauwkeurigheid van uitdrukking,
dio ik, door er „driemanslrap'1 van te
maken toch niet verbeteren zou
niet voldoenden aanhang vond om de
verordening van da baan en den posL
uit de begrooting te werken. Het
schrappingsvoorst.el wordt gemoti
veerd door een uitvoerige memorie
van toelichting, waartegen maar heel
wéinig zal zijn in te brengen. En als
de heeren voorstanders van de veror
dening zich ook ditmaal zouden wil
len bedienen van liet noodzakelijk
heidsargument, waarmede indertüd da
toenmalige wethouder Bramson zoo
handig schermde, dat de heer Zwaan
er voor bezweek, dan kan ik nu wel
voorspellen, dat er in het arsenaal der
tegenstanders een tegemvapen zich be
vindt, sterk genoeg om hun liet mes
uit de hand te slaan, dat zij den pen
sion- en hotelhouders pp de keel heb
ben gezet.
Ik geloof mijn hoekje niet zoo heel
erg te huiten te gaan en ilc hoop er
niemand het gras mede voor de voe
ten weg te maaien als ik hier ge
wag maak van een rede, dis door den
heer Ewald Kretsclimar, directeur van
het Berlijnsch© Hotel Bristol te New-
York gehouden is in de Dutch Treat
Club, waar hij eevegast was. Hij sprak
er over de vooruitzichten van het in
ternationale verkeer in Duitscbland
en zijn rede werd door niet minder
dan 200 Amerikaansche journalisten
wereldkundig gemaakt. De gezagheb
bende redenaar verkondigde daar da
.stelling, dat na den Staat de G6meen-
I ie aeu pucht heelt int vreemaeiingen-
1 verkeer io bevorderen. Hoe nu iemand
net zfiL kuuuen bolwerken oin het hef-
lén van ecu Jogcerbólusung uit te leg
gen nis een middel tol bcvorderong vrui
.iel vreemdelingenverkeer «lat won
der mout ik nog beleven.
Benaive een novum eu een unicum,
heeft Zundvoort nu ook nog een re-
eoid. En wel een record in traagheid.
la gelooi ten minste niet, dat er nog
veel andere gemeenten in ons voort-
va.vnd vaderland zijn, die nu. bijkans
half Januari, nog moeien begumon
aan do begrootiug voor 1924. Het ia
een slecht voorbeeld, dat de gemeente
haai1 gemeentenaien geeft om he*
'nieuwe jaar zoo maar in te gaan zon
der ecu vast plan voor de 'huishou
ding. Men rekent er nu maar op, dat
do gemc-entebegrooUug wel zal wor
den goedgekeurd en dat zal naar alle
waarschijnlijkheid ook wel het ceval
zijn Immers zijn de slemnieu der wet-
houderlijke leden van liet Dageüiksch
Bestuur alsmede de stammen der le
den van de financleelo Commissie van
Bijstand alleen ol harst voldoende
voor de overwinning. Maar nis dat nu
toch eens niet het geval was? Zoo late
behandeling van do gemeentebegroo
ting als hior plaats heeft i nfge/.ieu
van den geschonden eerGied voor de gr-,
moentewet., veel te hinderlijk voor wie
er een eigen meening op zou willen
nahouden en die verdedigen. Dit is wed
do manier om er een evraeintebegroo-
ting door te jagen, niet om haar met
bezadigdheid en bezonken oordeel to
behandelen.
Maar bet feit ligt er nu eenmaal
toe en we zullen niet voor hel eind
van de tweede week van Januari met
de openbare behandeling van de Ge
meentebegrooting kunnen beginnen.
Er is dit dient gezegd werk ge
noeg aan geweest. De eigenlijke be
groeting beslaat alleen zoowat i-50 pa
gina's groot-folio en de .Memorie van
Toelchting komt er dan nog eens bij
in een afzonderlijk boekdeel van niet
geringere dikte. Dit alles is in zoo veel
exemplaren als noodig zijn voor do
Raadsleden, de hoofden van takken
van dienst, do Griffie de Kroon enz.
met de hand of met de machine ge
schreven en do ambtenaren ter Secre
tarie zullen er zich wel do vingers
blauw aan hebben moeten pennen of
tikken.
Maar de alom gevoelde bezuini-
gingsnoodzaak heeft hier den druk
ker uitgeschakeld en als er geen
groote rekeningen zijn gemaakt voor
overwerk, geloof ik iuderdaad dat
er hier wel een kleine duizend gul
den is bespaard gebleven. Daar staat
tegenover een uitgave van een paar
honderd gulden voor cyclostyle-
werk. Dat blijft dus een besparing.
En erkend dient, dab de gecyclosty-
Jeerde Memorie er zeer behoorlijk
uitziet.
Van do nieuwe bcgrooting valt al
dadelijk op de nieuwe vorm. Men is,
ojj voorschrift van hooger hand, af
geweken, van de vroeger gebruike
lijke opstelling en heeft nu niet meer
een Boek van Inkomsten en een
Boek van Uitgaven, maar geeft van
elk hoofdstuk Inkomsten en Uitga
ven naast elkander. Wat liet over
zicht ongetwijfeld ge malkkel ijker
n.aakb eu ook ineer kans biedt, dat
liet verband niet verloren gaat.
Van den ,,üewone(n) Dienst" be
treft Hoofdstuk I de „Vroegere
Dieusteu". Men vindt onder de In
komsten alleen opgenomen een be
drag van I 5000 voor achterstallige
'nkomsteii van vorige dienstjaren.
De Memorie van Toelichting geeft
een eenigszinp raadselachtige verkla
ring van dezen post: ,,In verband
met heb groote bedrag van achter
stallige inkomsten, voornamelijk nog
ta ontvangen belasti ngpenni ngein
zal de achterstand in 1923 niet ge
heel worden ingehaald en kan voor
1924 op dezen post zeker wel een
bedrag van f 500 worden uitgetrok
ken." Hoe gioofc die_ achterstallige
inkomsten zijn en in 'hoeverre
zij alsnog invorderbaar
zullen b 1 ij k e n, wordt men
.uoilul Alitft geaciüJ. WcUH' ue SCI
slaat Ti om het harb, als gij onder
volgnummer 6 van datzelfde Hoofd
stuk I als nadeelig slot van den ge
wonen dienst, volgens de laatsb-vasb-
gestelde rekening een bedrag geno
teerd ziet van f I03.S49.53. Hoofd
stuk II sluit dan ook met een nadee
lig Baldo van bijna een ton gouds. En
dit is waarlijk al een heel droevig
begin.
Op Hoofdstuk H. Algemeen Bo
boer, heeft men niet kunnen bezuini
gen. De uitkeertng van het Rijk ad
f 10.936.80 is wel de oenige inkomst
van heteekenis. En tegenover een to
taal van inkomsten ad 12 mille staat
een totaal van uitgaven ad 54 mille
(rond). Onveranderd gebleven zijn de
jaarwedden van burgemeester, wet
houders, secretaris en ontvanger.
De presentie-gelden der leden van
den Raad, die verleden jaar op f380
werden begroot, komen nu in ra
ming voor 11940 op de begrooting
voor. We krijgen cr 16 'zittingen voor
en mogen dies niet klagen.
Net doet vreemd aan uit 'de kos
ten van Algemeen Beheer verdwenen
te zicu dc jaarwedde van den con
troleur der belastingen, maar niet
die van den ontvanger. Ik wil wel
gelooven, dat deze laatste ambte
naar niet uitsluitend voor net. bin
nenkomen der belastingen heeft te
zorgen, maar liet. zou toch, dunkt me
logischer zijn geweest, een deel zijner
jaarwedde ten loste te brengen van
het hoofdstuk Belastingen- Vindt
men daar de jaarwedde van den con-
troleur t-rug. dan moet men onwil
lekeurig glimlachen over de na-
ieviteit, waarmede in de Memorie
van Toelichting wordt verklaard, dat
deze ambtenaar met f 3600 gehono
reerd Wordt ook wegens zijn controle
der belasting op toonoelvertoonin-
een en andere vermakelijkheden n a
k a n t o o r t ij d. O! die heilige kan
toortijd van den.ambteaar! Én waar
plegen tooneelvertooningen en ande
re vermakelijkheden gegeven te wor
den oudar k a n t o o r t ii d Xu
"Ie plaatselijke inkomstenbelasting
door Jiet Rijk geheven wordt en de
Uogcerbelasling waarschijnlijk wel
weer wordt ingetrokken, zal er onder
kantoortijd wel weinig meer te con
troleeren zijn dan do hondenbelasting
en zoo. Maar daarvoor kan men lodi
kwalijk een ambtenaar handhaven
met een jaarwedde van f 3G00. Het
zou voor den betrokken persoon niet
aangenaam zijn natuurlijk, maar het
rou me niet verwonderen, als de
Baad hoe oogenblilc van zijn over
bodigheid aangebroken achtte. Maar
dan )>,i voorkeur niet bij politie,
brandweer of strand wacht. Want in
brekers, brandjes en schipbreuken
plegen zich in den regel jammerlijk
weinig te bekommeren over. kan
toortijd.
We zien onder Hoofdstuk II een
bedrag van f 20.123.33 1/2 uitgetrok
ken voor „jaarwedden van de amb
tenaren en bedienden der gemeente
secretarie, den cosciei'ge en de boden
cn van liet kantoor van den ge
meente-ontvanger." Heel duidelijk is
d.e omschrijving niet. maar be
vraagd mag toch worden of de con
cierges nu bepaald een uniform noo
dig hebben. In (grootel'e gemeenten
ziet men wel dergelijke ambtenaren
uitgerust niet een eenvoudig onder-
sciieidmg3teeken.
Als he'ooniivg voor arnhtenami,
-he dienst doen als secretaris van
commission, wordt f 350 uitgetrok
ken, wat met zoo weinig lijkt en
nonr het oordeel, ook van som mi-e
raadsleden, zelfs geheel overbodig.
Het zal ook wel hier weer de over-
BS» ta'ooitijd" ,ij„, well;?
ma.ll «rekkingen, waarvoor met
Kantoortijd geen rekening kan wor-
oon gehouden. Waarom zouden dan
n.v. de inspecteurs van politie, die
s na cl its komen kijken of een hal we'
op deu voorgeschreven tijd eindigt,"
ook nielt extra-vergoeding kriiiren
wegens nachtwerk? En des Zondags?
De behuizing vnn het Gemeentebe
stuur blijkt ook nog aardig geld te
-losten. Voor het onderhouden en
schoonhouden van hot gebouw of
vertrek, bestemd voor de vergadering
van den Raad en van B. en W. en
voor de sceretarie wordt f 950 uitge
trokken en voor verwarming en vér-
lichting nog eens f 1150. Als men van
tie ayondzittingen van den Raad eens
dagzittingen maakte, zou dat aan
liclitbesparing wel niet veel uitspa
ren. denk ik, maar f 2000 voor onder
houd, verlicMing en verwarming is
toch niet weinig.
Als bijdrage voor inkoop van pensi-'
oen ingevolge desbetreffend ortreei
der Pensioenwet 1£22 wordt voorge
dragen een bedrag van 43.CX.54 1 2
dat is nu al de tweede maal, dal we
op die 1,2 oen*, stuiten, die nu vu
wel too wat overal uit de ad.n-niaira-
ties ia afgevoerd; waarom ook hier
niet? en het komt ons voor, da*, dit
dikke cijfer ais waarsdmwing kan
gelden voor het overijld aansielleti
van ambtenaren.
Hoofdstuk II sluit rr.et een nadeelig
saldo van dik 42 miile.
Dit is nog niets, vergeleken bij
Hoofdstuk in. dat der Openbare Vei
ligheid. Hiersan zijn, uit den aard
der zaak trouwens, ce inkomsten niet
noemenswaard, de uitgaven bijna
Sö.OCO.
De dikste poet is die der bekroning
ven de inspecteurs, dienaars en ver
dere beambten van politie, mitsga
ders van de veldwachters, die maar
eventjes 48.662.66 1.2 opslokt al
weer die halve cent, die, ettelijke ma
len overgeschreven en verwerkt, veel
meer dan hare waarde moet hebben
gekost. Een andere vette pest is die
der straatverlichting: 10.500. Er
misschien, post voor peel. niet ve.-'
op aan te merken, maar 35 mille voor
politie is toch waarlijk wel wat veel
voor een gemeente van TOGO zielen.
Brigadiers met een inkomen
2310 hebben het, naar het schijut.
nog zoo kwaad niet en het zullen de
ze ambtenaren wel niet zijn, die ge
dreigd hebben met heengaan. De
agenten verdienen per lioofd om
bij de 2000; bovendien wordt i
16 van die „dienaren" wat is de
Stadhuistaal toch behoudend
2400 voor kleeding en^uit-rustlng ge
vraagd, kest de politie 1150 aan
vuur eu licht, zal de gemeente nog
eens 644.80 voor ambtswoningen
moeten uibkearen.
Dat er 900 wordt geraamd zeg
ge 13 per week voor het wacht
houden van brandmeesters en brand-
spuitlieden bij „voorstellingen"', zal
bij isommige Raadsleden zeker <v
wondering en misschien wel af keur i
vinden.
Wij kunnen hier niet eiken post
.van de begrooting hespreken en sprin
gen nu over naar Hoofdstuk VI. dat
der Openbare Werken. Dit hoofdstuk
kost 155-580.58. brengt 44.271 in
en sluit dus met een nadeelig saldo
van dik 111.OOo. Aan jaarwedden
wordt uitgekeerd ruim 16, aan dag
en weekloonen ruim 32 mille. Daar
komt dan nog een goede 10. mille bij
voor verzekering eu pensioneering.
Als de brave burger denkt, dat dit
alles wordt bekostigd uit de belastin
gen, vergist hij zich. Hij betaalt zelf
12.000 voor aansluiting aan de iio-
leeriiig en de opbrengst der skrandex-
ploitntie wordt op 21.400 gesohat-
Deze laatste post is gesplitst, in pacht
voor liet plaatsen van badkoetsen,
£toelen_ enz. op heb strand ad
10.015.7o, de pacht voor strandten
ten wordt geraamd op 2305 en aan
recht voor volksbaden denkt men
ontvangen 79.25.
Xu er in den Raad personen zit
ting lie'oben, 'die aan de strandexjiloi
to tie geheel vreemd zijn, zal er moge
lijk ier wille van het decorum niet
zoo heel veel gezegd worden over deze
pachten en rechten. Maar het zou
toch wel eens kunnen zijn, da.t lie
la.ngslellend werd ge-iufonneerd naar
wat er in het atg-eloopen jaar te dezer
zake werd ontvangen. Er is in het
ons ten dienste staande begrootings-'
exemplaar wel een rubriek „werkelij
ke inkomsten volgens de laatst vas't-
gctsfcelde rekening'", doch deze
blank als de sneeuw op de duii
„Onderwijs'' de aanhondenda
n'g van 'de overheid kost een
massa geld. Om de voornaamste
posten te noemen:
Openbaar gewoon lager enderwijs
nadeelig ealdo f 28.029.02; biizon-
der gewoon lager ondeiwijs nadeelig
saldo j 20.336.45; middelbaar ouder-'
wijs nadeeiig saldo 12.552.50.
Het hoofdstuk der Belastingen zal
wel van de meeste burgers de aan
dacht hebben. Hier overtreffen zoo
'aarlij k de inkomsten 'de uitgaven.
Men denkt te ontvangen:
aan 80 opcenten op de belasting
op .gebouwd rond f 24.000; aan 20
opcenten op de belasting op onge
bouwd rond f 100: aan 50—100 opcen
ten op de belasting op personeel rond
f 71.000; aan 100 opcenten op de rijks
inkomstenbelasting Tond 135.000: aan
plaatselijke inkomstenbelasting rond
254.000; op tconeelvertooningen
10.000; op van logeergasten f 20.000;
•ergunningsrecht f'3.500.
In totaal f 520.000, waarvan aan uit
gaven afgaat f 17.000, zoodat het gc-
.«ajiuv oaii&e ».vt ov—iatf; jwj
her officieele cijfer is f 503.3S3^>3,'-4
da; verduivelde halfje!
Xu zal ik maar niers meer zeggeo
van cc Logccrbelasting laat hem in
vrede sterven.
Dat wc de magere jarca zijn inge
gaan en dat dc vette achter ons liggen,
bewijst de raming van ce opbrengst der
r.g. muzickbelasting op ƒ10.000. Uit
deren hoofde werd :n iqzi ontvangen
18.440.48M a) in ipi: toegestaan
15.000. voor 1953 geraamd 13.000.
Maar dat die raming wel wat geflat
teerd was, schijnt iuen wel te mogen
opmaken uit wat de Memorie via Toe
lichting zeg l: „In verband me; hetgeen
tot heden orer 1923 is ontvangen, kan
dere post niet hooger geraamd worden
dan rp.ooo.'' De hierboven genoemde
tubriek, door mij ,.zoo bhnk als de
eneeitw op de duinen" genoemd, spreekt
hier toch wel zeer duidelijk.
Summa sv.mtnarum reet een na
deeiig saldo van f 3.763-43
de naive cent dan toch nog weten weg
te werken, sluit <!-• begroeting in in
komsten en uitgaven riet een bedrag
van Ss 1.743.94. Op een zielental van
7000.
Leve Zandvoort!
a) O! dat halfje!
(van ©Men correspondent.)
LUCTOR ET EM0RG01?)
Het is de oude geschiedenis van elk
jaar: de rouaaf van den Pont d'Alm* staat
zóó en zóóver in water. Vsste kraiitwi-
rubriek in Januari en Februari, lil 1910
hebben we de grootste overstrootning van
de Seine gehad, twee reii'.Urd zijn toege
staan om verbeteringen «an te brengen
opdat een dergelijke catastrophe sich niet
nog eens rou kur.aen herhalen. Van
werken hebben we echter niet» gezien.
De Seine is zoo vriendelijk geweest om
ons al die jsreei met rust ie laten, de
zouaaf bleef droog, «iemand maakte zich
meer beangst. er waren we! geen wer
ken uitgevoerd voor do Iwca milliard,
maar cr waa toch immers een studie
commissie die zich met het afvoer vraag
stuk bezighield! Maarde studie-
commissie heeft moeien ervaren dat a!
haar rapporten en stapels documenten
niet dc Seine kunnen beletten om bullen
haar oevere te tTcdon en voor niilliocncn
soli.ade nan te richten, wanaieer do dooi
1s ingetreden en overvloedige regent» dc
kleinste 6'.roompje« doen Aanzwellen tot
machtige rivieion. Helaas heeft dc Pa
rijsche bevolking, maar mcex nog die van
de banlicuc moeten ondervindon wat het
heteekent iu een „Venetië" te wonen.
Ver hooven we niet te gaan om de el
lende te zien. Op 'n minuut loopens
van m'n woning is een mooie breode
wandelweg met hooee boomen. bankje;
er met Toeibootjea! Do boomstammen
verzinken m 't vuile, gelo water, de
bankj"e« zijn geheel ondergedompeld.
Eerst liep de kcider vol, a'.le proviand
kon men nog intijds redden. Maar dos
morgens beneden 'komend, vond men
oh wanhoop! vier centimetere hoog
het water in do benedenvertrekken.
Kleedon totaal bedorven, stoelen en ta
fels driivend, een rixine. Met pamnon ge
probeerd om het water er uit te krijgen.
Maar do Seine klom en met haar liet
water re do huizen. Wat eohilderljöii,
wat boeken, een lamp, kon men red
den. da', was alles. Do braaidivoor
lieden kwamen, baggerden lot san hun
middel door- her water en plaatsten
schragen langs de huizen; over do 6olira
cen werden plankon gelogd en als mui
uit moet dan onderneemt ni<>n don tocht
over het gcimpvoviseerde bruggetje, zich
vastklampend aan do hekken. Konu uien
een buurman tegen dam gaat een vam
heiden in een raamkozijn zitten om zoo
den a-ndar gelegenheid to goven te pws-
sceren. 's Avonds wordt men begeleid
door een brandweerman dio oen lantaarn
draagt opdat go niet naaet de plank zult
stappen. Xu is dat spelevaren wel hue!
aardig voor de kinderen, die bet avon
tuur „dolletjes" vinden, maar voor on»
die zoo ons hebben en houden verloren
zagen gaan is het een ramp. Wie hoef!
lun voriekering tegen overetroomin
gen? En dan, a!s straks bet water mi»-
stshien begint to zakkim, dam zittem we
en huis dat do oerste maanden onbe
woonbaar is. Het zijn niet alleen m'n
onfortuinlijke huurlieden, die lager
wonen, dio 't slachtoffer zijn geworden.
Al riant 't water dan nog niet in m'n woon
vertrekken. het leopt met stralen i
.^40 vit auu,-. u-orgcLi men
beginnen o«a te dweilen, we hebban aEes
van de oreren moeten afhalen: aquarel
les, totaal doorgeloopen, aü-s krom ge
trokken, Cdnoschjie om eva lade open te
krijgen, en dat terwij! tooh drie groote
kachel* dag en nacht branden om de
ro-cht te bef.rijdcn.
Ia Parijs zeil is de Seóie boog. Hier
en daar treedt ze bnhec de oorers. maar
ir. vergelijking mee de banlieue waar geen
kedsr. of dijken zijn i» do toeetand er
prachtig. De ondergrocdedhe stations
Staan vol water, «en enkele kelder U on
dergeloopecu maar do bevolking onder
vind'. hoegenaamd geen echado. Do mi
nister» dio daar een „inspectietocht"
hebl*n gehouden, kunnen z:ch dan cok
..hoosjtl voldaan" en ,,r--er terreilen" boe.
r.en en ,.voi opriaiismo" cijn. Maar bij
oa», ::i do bar.Uoue, zijn de beerea na
tuurlijk «i:ot geweest.
Het raviiailleeren ondervindt ook vele
mooilijkhedm. leveranciers kunnen na
tuurlijk niet kermen. Slager, bakker, krui
denier en melkboer .zitten in "t water".
Moeien wo leveuenilddelen hebben dan
gaan wc reinzaam aan een roeienden
voorbijganger vr.-igon cd hij ces wil over-
zeilen. Tot loon en dank zullen we dan
zelf roeier.. En on» bootje dobbert door
de wocr.etratrei. we sturen een hoek
om.pas op. er komt «en motor-
bootje r.-.r. den anderen kant.we
roeien tegen den stroom op.ram
men een bankje dat geheel weggezonken
l« 'l witter. en halen het dage-
lljksch brood! Hoogs; voldaan, inder
daad!
't I» een treurig schouwspel. 'Al dio
asrdigs dorpjes ore Je atad heen. Ainiii-
res, Bdeon. ConrNsvoie. worden verzwol-
Zen door he'. r'.crd» wassende water.
Voor do Parijzen:-te* was d« haniieue cog
o enuitkomsu Zondags gaat reeri cr «t
drommen unar toe. gecit<en van hel
groen en üt buiieolutht.«n r.u. Ja,
nu ondervind:.- we ook belangstelling:
d» uictische.-: koiren kijken hce rnen er
in de xnieèro r.!:. Ah, wat pleiter om
tegen eon Parljzeaaar te kunnen zeggen:
onbereikbaar ideaal voor 'n grootc-eiad*.
bewoner. Maar or.ae tuicen. waarop we
zoo fier waren, sijn herschapen lp wa
tervlakten cn we balacicecreii op zwie
pende planken, daar, waar eens 011e lust
hof was.
En nu oh hoon! zeggen de cou
ranten dat dwe groote overstrooming
van 1924 moet dienen *1» los. In 1910 zei
niea dat ook. Jlan wil altijd lessen.
Maar al» 't op verbeteringen aankomt,
dan ho-maarl En 'in les? Is dst niet
wat te veel gezegd IIt is tooh eigenlijk
nlcte gebeurd: de minister is immers
hoogst voldaan!
Ach, spoelde enne slecht humeur maar
u'"y. mplaals van onze meubeltjes. Want
w ij zijn heelemaal niet voldaan ovcr
lict verloop van aakem.
HEXBY A, TH. LESTÜItGEOX.
VET.SEX.
BpvallenD. Scheltemav. d. Doe?
d.. C. AI. EekenKoper z., E. v.
RoonM'aterlander d., Tj. Beekman
—Slager z., W. BraamDekker d.,
G. do Xijssen—v. d. Lom z. en d., J.
Sul itde Bruyn
OverledenDrijver rn.. 53 1'., echt-.",
van T. WortelTh. K. de Haas in.,
6 mnd.J. Kolle. yr. 1 j. J 8^hrie-
kon m., 54 j., odilgen. v. H. Glijuis
J. A. Droog vr. '1 j„ 11 mud.
SCHOTEN.
Bevallen -. 'l'. I). Nooitgeo'agivan
Wolfswinkel d.li. VosHoogkamer
(1.C. A. van HeerdenGrocuewoud
z. B. I.. Hartnnui -Zijlstra z,
OndertrouwdW. vnn den Bor" en
E. Zuiddam.
Gehuwd: W. J. A. P. Cr4rnan met
B. .Sorenger.
Overleden.- S. de Vries 70 j.. we
duwe S. Wierda; J. A. M. Zegwnart
- j.. m,J. J. van Opselsnd 57 i.;
weduwnaar van L. Voeges,
HAARLEMMERMEER.
BevallenA. Slootweg—Molenaar
Schuttede Berg z.t C. van
der Klauwvan Kampen z., A. Meijer
Verhoog, leven], zoon.
Overleden G, Kneppe! 80 i.. wed.
van H. W. de Boer. Anna \\r. van deu
Heuvel16 i.. cl. van A. C. van rl. Heu-
vriïllemina Gorarda ZwijnenbüTg
13 1. gehuwd met G. J. H. Stecr.win
kel.
BENXEBROEK.
Bevallen: T. Lagendijk—r. '6. Bcn6
zoon.
HOE KOMEN WE AAN ONS JAA
WAAROM DE ECYPTENAREN NIE
LI US CAESAR EN DE JALOERSCH
PLIURÓSE, BRUMAIRE FLORéAL
He: is tvcer Oudejaarsavond en
Nieuwjaarsdag geweest, om iz uur
's nachts hebben torenklokken, pen
dules en locomotieven van de Ilolland-
srke spoor en de schoten van pnkele
Nieuwjaarsscbutters aan o nze burgerij
verkondigd dat 1913 was afgc.loopen en
dat we 1924 zijn iDgegaan. Al weer een
jaar voorbij. Wat is dat eigenlijk, boe
komen we er toe om die opeenvolging
van 565 dagen een jaar te noemen en
waarom deelen we daar onre beele tijd
rekening naar in Waarom zou je geen
jaar kunnen hebben van 360 dagen met
i3 maanden van 30 dagen bijvoorbeeld?
Of zooals dc Mohammedanen dat heb
ben 12 maanden van 29 dagen; van
waar die verwarring?
In den voorhistorisch en tijd is waar
schijnlijk overal bij dc volken die al
ecnige beschaving hadden cn een tijd
rekening de maan de tijdmeter ge
weest. Dat ligt ook voor dc hand. ver
anderingen in jaargetijden geschieden
over langer tijdsverloop en zijn boven
dien niet erg scherp waarneembaar
nr.3r het weer en aan de natuur oor-
d-selcnde, kun je niet met beslistheid
zeggen vandaag is het nog winter en
morgen is het lente, maar bij de maan
is dat veel scherper te zien, de dag
waarop voor het eerst het dunne sikkel
tje van de nieuwe nmnn zichtbaar wordt
(bij een minder wolkenrijke hcniel dan
de onze gewoonlijk is. althans!) is
seer bepaalde en de tijdsduur tusschen
twee opeenvolgende nieuwe manen bc-
R. MAAN EN MOHAMMEDANEN.
T3 AAN DE MAAN HADDEN. JU-
E A UCUSTUS. CRÉCORIUS XII.
EN THERMIDOR.
draagt 29 17/32 dog. Bij de meeste
oude volken is dan ook de maan de na
tuurlijke tijdmeter en haar naam betee-
Uent vaak „Zij, die meet". In den Israc-
litisclien Mïdrash wordt zelfs gezegd
de Maan is geschapen voor het bereke
nen der tiiden.
Op ODzen breedtegraad is zoo'n
maantijdrekeaing vrijwel geheel on
bruikbaar en dat kom; door de jaarge
tijden. In warmere luchtstreken, vaar
ook de oudste beschaving te vinden is
cr in bet klimaat lang niet zoo'n
sterke afwisseling als bij ons. hoe dich
ter bij de tropen hoe kleiner het ver
schil tusschen winter en zomer is cn zoo
hebben bijv. de Mohammedanen deze
tijdrekening, die naar maanmaanden
rekent, behouden. Ze hadden die over
genomen van dc Arabieren, een woes
tijnvolk, dat in hoofdzaak van dc jacht
leefde en wicn het daarom ook weinig
kon schelen, wanneer dc tijd van zaaien
weer aangebroken nas. Toen echter
vele andere en ook landbouwende vol
keren goedschiks of kwaadschiks bet
geloof van den Profeet omhelsden, na
men zc daarbij meteen de Mobammc-
dannsche, in waarheid Arabische, tijd
rekening: over. want alle kerkelijke fees
ten, vastendagen enz. hingen daarvan
af. Maar dat heef; tot gevoig dat het
eene jaar een bepaalde feestdag in den
zonter valt, ecnige tientallen jaren later
in den winter valt en zoo verder, to;
bij bet geheele jaar doorreisd hce.ft. De
EgypteaareOj wier geheele bcï'aaa, bij
uitstek landbouwend volk als ze waren,
van de jaarlijksche overstroomingen
van den Nijl afhankelijk was, waren er
beter achter. In Juli en Augustus be
gint door den regentijd in het gebied
der bronnen, de Nijl te stijgen, om in
September tot half October het land te
overstroomen en met vruchtbaar slib te
bedekken.- Wanneer het water weer ge
zakt was, volgde de zaaitijd en in Mei
werd voor het laatst geoogst. De maan-
periodes hadden dus voor hen geener
lei belang, <Je Nijl-overstrooming een
j'aarlijksch verschijnsel, afhankelijk van
den stand der aarde ten oprichte van de
zon. een alles overwegend. Al heel
vroeg hadden zij dan ook een kalender
van tï maanden van ieder 30 dagen, de
5 overige waren feestdagen. Maar nu
duurt een dusdanig jaargerijdenjaar,
bepaafd door den om loops: iid van de
aarde om ce zon, niet precies 5G5 da
gen. maar een halven dag meer. Dat
'.visten de Egypteoaren, die zeer kun
dige astronomen waren, ook wel en om
het nu niet in het honderd te laten loo-
pen, moest dus na elke vier jaar een
dag verspringen; maar uit traditie hiel
den ze aan hnn jaar vast en daardoor
gingen hun feestdagen toch aan hei
wandelen door het jaar heen. Op den
duur werd dat lastig, vooral oredat vrij
wel ieder volk om de Middellaadsche
Zee er zijn eigen tijdrekening op na
hield, zoo bij-/, hadden de Grieken en
de Israëliten een cyclus van ?9 iaar.
waarvan 12 jaren van 12 maanmaanden
Cn 7 jaren van «3 maanmaanden. Toen
al die landen onder Romeinschc heer
schappij waren gebracht, werd dat te
lastig en te verwarrend; eenheid werd
er gebracht door Julius Caesar ia 45
vóór Christus, op voorstel van den
Alexandrijnsc'nen astronoom Sosigenes;
hii schafte ce maanrekening heelemaal
af en voerde het Egyptische jaar van
365 1/4 dag in en daarbij als verbetering
Ire: verspringen om de vier jaar, het
schrikkeljaar, om zoodoende bij te blij
ven hij bad dus drie jaren van 365 da
gen en dan een van 366. Van Caesar
is ook onze ïadeeüng ta maanden en
de lengte daarvaa afkomstigde Ro
meinen rekenden het jaar te beginnen
in het voorjaar, met begin Maart, op
die manier werd September (zooals de
naam aangeeft) inderdaad dc zevende
maand, October de achtste. November
de negende en December de tiende; Om
beurten had men een maand van 31 en
een van 30 dagen, waarbij er voor de
laatste maand. Februari, maar ag over
bleven. De maand Maart was Mars, den
oorlogsgod gewijd, Juni aan Jutio en de
maand Juli noemde hij naar zich zelf of
liever naar zijn familie, de gens Julia.
Toen na de vermoording van Caesar
en den burgeroorlog Augustus als eer
ste keizer optrad, werd de maand voK
gende cP die van Julius Caesar san hem
gewijd, maar opdat vooral toch niet
Augustus, dea keizer, te kort werd ge
daan naar verhouding van den burger
Caesar, kreeg de maand Augustus ook
31 dagen en werd er van Februari daar
om nog een dag afgepalx De maand
Januari was gewijd aan den god Janus
met het dubbele aangezicht, Februari
was dc maand eer verzoening, en Mei
of Majus was gewijd aan Jupiter Majus
den Grooten God. den oppergod.
Xu zou men denken dat alles goed
was en goed rou blijven gaan tot in
lengte van dagen. Maar het jaar, d.w.r.
de tijd waarin de aarde zich om de zon
beweegt, duurt weer niet precies 365)4
dag, maar. nog nauwkeuriger, 365.24222
dagen, dus iets korter en op den hec'.cn
langen duur moest dat ook weer last
geven.
In het begin ging alles natuurlijk
nog bes; en merkte men den invloed
van die kleine fout niet op, zoodat re ca
zich nog eeuwen lang met dere tijd
rekening, ce Juliaansche, behielp, la
Rusland deed men dat to; aan de bolsje
wistische revolutie trouwens neg.
daar heeft men pas ia «9»9 of in «920
onzen Enropeeschen kalender inge
voerd dat kwam omdat dc Russen
Gricksch-Katholiek zijn. welke Grieksch-
Katholieke kerk ia Byzantium (Con-
siantinopcl) haar zetel had e» nog be
trekkelijk veel ui: dc oudheid heeft fcc-
waard.
Maar in West-Europa ging dat niet.
Daar bemerkte in 15SS de sterrenkun
dige Clavius dat dc voorjaarsdag- en
nachtevening niet, zooals behoorlijk
was, op 21 Maart viel, maar op it
Maart, dus 10 dagen te vroeg. Dat was
van zcer_ groot belang voor de
Roomsch-Kathoheke kerk, want daar
door werd de datum van het Paasch-
feest, dat valt op den eersten Zondag
na den eersten vollen maan na die dag
en nachtevening, onzeker. Om dit in
orde te brengen, vaardigde Paus Gze-
gorius XII daarom een bul uit waarbij
de volgende fcalenderberziening werd
ingevoerdeerst werden so dagen over
geslagen, vgndaag was liet du» bijv. 4
October en morgen de 15e (stel je voor
dat zooiets in je vacantic gebeurt!).
Maar om nu tevens te zorgen, dat bet
niet weer verkeerd liep, weid tegchik
bepaald dot schrikkeljaren zouden ziin
alle gewone jaren waarvan het jaar
cijfer door 4 en alle eeuwjaren waar
van he; jaarcijfer door 400 deelbaar was:
t6oo en 2000 bleven dus schrikkeljaren,
maar 1700, 1800 en 1900 werden gewone
jaren.
Hecletnaal in orde is het nu nog
niet. maar dc fout i$ toch al weer veel
kleiner. Bij het jaar van Julius Caesar
:s de fout per jaar 11 minuten en 14
seconden wat na 400 jaren al tot n::m
3 dagen is aangegroeid. Maar bij he;
Grcgoriaanschc jaar. ons tegenwoordig
iaar. scheelt het pas na 3000 jaar tón
heeJen dag; nu, wie dan leef!, wie dan
zorgt, dat moeten ze iu 45S2 maar
weer in orde maken, voor ons is da;
een kwestie van weinig belang.
Men heeft wel eens betreurd dat Grc-
gorius niet dadelijk ook de indeeling in
maanden in het jaar heef: verbeterd;
dat is feitelijk niet andere dan rvn ver-
nerd overblijfsel van ^ce ninankaten-
:cr met <)e maan te maken heeft en
daarom ziin cr talrijke verandcriogcn
voorgesteld ia den loop der ecuwen..
Maar traditie is een zeer sterk ding cn
dc ecnige verandering die een kortea!
tijd ia gebruik is geweest, is ook weer
spoedig verdwenen. Dat was namelijk
tijdens de hransche Revolutie- al het
oude werd afgeschaft en moest door
eu nieuws vervangen worden, dus
moest cr ook een rcvolutionnaire kalen
der komen. Het jaar werd verdeeld in
13 maanden van 30 dagen eik en (net
-ns bij Egyptenarcn) tie vijf of zes
overgebleven dagen de „Jours Sar.scu-
loüides", werden tot nationale feestda
gen geproclameerd. Ook namen van
dc niaar.dcn werden veranderd, ze had
den betrekking op een aard van i.et
weer cf van liet werk dat cr jn verricht
werd Pluvióse de regenmaand. Nivóse.
oio der sneeuw, Brumaire de mistige.
Primaire de koude, Germinal dc ti-d
voor het zaaien. I-'ructidor, die vnn tv:
oogsten, Prairial n!>, het vee ie de
weide gaar, Thermidor, de warme
maand. Maar al dit fiaais (de nani~7i
waren mooi) heef; nie; Ung siandgc.
bonden en is voor Napoleons keizer.
:hap al weer verdwenen.
Ir. later tijd heeft een vooral op Prac-
den Zwitser Groselande nogal aanban*
:crs verworven. Deze wil het jaar ver-
celen in 4 maal drie maander., telken;
y.ce van dertig en een van 3: dagen
de Nieuwjaarsdag word; een naare ca
datumlooze dag cn eveneens, eens in
dc 4 jaar. de schrikkeldag (na I re!
geplaatst). Wanneer dit ingevoerd wordt
valt altijd de 31c van een maand op
Zondag, zood.it alie maanden evenveel
werkdagen hebben. Uit practische over
wegingen valt hier wei een cn ander
voor te zeggen, maar behalve practisch
zijn er ook zeer zeker idc<e!e en tradl-
tioneele kanten aan het vraagstuk, zoo-
datre nog maar nier zoo ,.n ,twee. drie
J. J. LLTJTEN.
