HAARLEM'S DAGBLAD
RASPUTIN
Stadsnieuws
DINSDAG 15 JANUARI 1924
DERDE BLAD
De eigenlijke laatste beheersch'er van
het Czaristische Rusland
CPKOMST, EERSTE OPTREDEN AAN
SCHIJN-AANSLAC CP ZIJN LEV
.Zooais steeds na het beC-::»dige.n van een
groot wereldgebeuren, al3 da afgeïoopeu
oortog er ongetwijfeld een geweest is,
kcjumerkt ook onze tijd zich door een ge
weldig aantal memoires en gedenkschrif
ten, rlïe ons ceti blik trachten te geven
van het politieke laven, zooals dit zich
achter de schermen afspeelde, en Waar
van h'e groote massa, oin wier belangen
het toch per slot van rekening ging, ab
soluut geen kennis droeg. Reed# tang
voor hoi uitbreken van den krijg was het
politieke leren van de meeste Europee-
si'he eta'.en verre van ideaal te noenion
doch in géén land was het zoo corrupt en
zoo, wat de Engetechman zou noemen
rollen" dan wel juist in Europa's groot-
steu e.sot, het enoruie Busier.d. Voor
namelijk eerst aa dm val van liet czaris-
'-iedie systeem is in het buitenland be-
k.-r.d getf-orden, hóu weinig zelfstandig
heid de vermoorde Nico lans II bezeten
'hiefl en hoe hij zich bijna geheel en al
::ct leiden door ec-n schurk, dien men
algemeen voor ccn geestelijke van
de Griekecho Kerk hield, doch
d,o dit in werkelijkheid nooit geweest
is. Gedurerado ongeveer zeven jaren was
het deze „wonderlieilige" Grigory Jefi-
mowitsch Jlasputin, die Ruslands bin
nen- en buiïcnlandsebe politiek volkomen
in do band liad en deze i;n do banen
leidde, die hem voor het ooscnblik wel
gevallig waren. Daarbij kwam mog, dat
dc man eigenlijk geheel ongecultiveerd
was, feitelijk niet eens voldoende voor
hot dageli/kschc leven voorbereid, laat
f.aan dus berekend was voor de laak
van een politicus. Een officieels waar
digheid heeft hij nooit bezeten, en toch
speelde hij de hoofdrol bij alle belang
rijke gebeurtenissen. Hij wn3 liet, die
ministers aanstelde en deed vallen, die
invloedrijke personen in ballingschap
zend, die den czaar er too bewoog een
eind» te maken aan het «utonomo be
stuur van de geestelijke academies. Hij
was het ook, die hel zoover wist te krijgen,
dat de czaar het opperste lcgeroommando
don grootvorst h'ioolai Nicolajewitsch,
Raspulins verklaarden vijand, ontnam en
fi3sputln wa3 het die voortdurend op het
eluilon van een 'afzonderlijken vrede met
Duitschland aandrong.
Buitengewoon merkwaardig is 's mans
"opkomst en op zeer boeiende en interes
sante wijze wordt dezo in het dccer dagen
van de hand van den Bus Boris Almasoff
in de Amallhea Verlag ("Weenen, Zurich
en Milnelaen) uitgegeven werkjje „Bas-
putin und Busslund'' beschreven, iin het-
welk we ook heel zijn verder leven en
werken leeren kennen, al zijn corrupte
en huïchelachtigo daden onder de oogen
krijgen en de uitvoerige beschrijving vin
den van zïja vermoording, die indertijd
héél Rusland op stellen retle.
Zijn opklimmen komt or.s werkelijk
als een mdddelecuwsch rveihaal voor; wie
ir. onze dagen houd; hei' toch voor mo
gelijk, dat de zoon van een gewonen
puardeknecht en dan nog wet in een
iiiillioenenrïjk ala Busland zóó op
klimmen kan, dat hij een keizer, wiens
gebied een der grootste van de wereld
is. geheel ,en al naar zijn willekeur kan
Infbn handelen? Dat in de later gevolgde
revolutionaire tijden lieden' uit de laagste
klassen tot do hoogde macht in een re
publikcir.schen slaat kunnen geraken, is
lang niet zoo verwonderlijk dan dat zoo
iets mogelijk was in liet hoogkeizerlijke
Busland 1 Ondapks al zijn begane schur
kerijen kan men hot niet loochenen, dat
Rasputin een handig mau was, die de
situatie van het oogenbük volkomen ver
mocht te begrijpen en dio op slimme
wijze daarvan verslond partij te trekken.
Grigory Rasputin was de zoon van
Je'imi Wilkin, die knecht was bij de
paardenposf, evenals zijn vader en groot
vader het geweest waren. Als vele zijner
landgenoolcn hield hij wel van een bor
rel en liet karige loon, dat hij verdiende
fli dat nauwelijks toereikend was voor
het allernoodzakelijkste levensonderhond
van zijn gezin, zette hij voor het groot
ste deel steeds in sterkon drank om, zoo-
dat thuis veelal honger geleden werd. Op
zekeren dag, toen Jefiml een rijken koop
man uit Saratow gereden had, cn hij
een bijzonder groote fooi had bekomen,
dronk hij zich r.óó een elevig stuk in
zijn kraag, dat hij 00 den terugweg naar
huis iniet eens bemerkte, dat hem een
paard van den wagen losgemaakt en ont
stolen werd. Natuurlijk was hij het, die
voor de gevolgen op moest komen en
r.oo draaide .Tefimi een heel jaar de ge
vangenis in. Toen hij weer vrijkwam, was
zijn post al lang door een ander ingeno
men en zware zorg311 etonden voor de
deur, want den bestrafte wildo niemand
meer in dienst romen eu zoo besloot Je-
funi met zijn vrouw en drie kinderen
r.air Siberië te verhuizen, waarheen juist
ven groote trek was. Hij liet zich in
schrijven bi; hel landverhu'iziagscomitë
plaste toegei
oord i
Tol
coip men later Pokrowskoje noemde.
J of i mi's nieuwe kameraden, die zijn
verleden niet kenden, noemden hem Je-
fimi Nowycb, d.w.z. „van bet nieuwe
plaatsje" en zoo had .Tefimi Wilkin op
gehouden te bestaan. De nieuwgebakkon
.lefimi Nowyoh gedroeg zich zeer fatsoen
lijk en rustig en word weldra een der
meest geziene burgers van do heo'o streek;
hij werd zelfs tot kerkvoogd gekozen en
tot „oudste van het district"! Gelukkiger
dagen had do vroegere dronkaaril nooit
gekend, doch zooals zoo vaak voorkomt:
volkomen gelul: duurt ai iet zeer lang.
cn dit was ook hier zoo het geval.
Jefimi's vrouw Pclageja werd zwaar
riek en stierf, weldra in het graf gevolgd
door den.oudsten zoon Iiiwraw.'.y. Dit
maakte een diepen indruk op Tefimi. hij
trek zich tril het openbare laven terug,
bleef den ganschen winter tehuis
in de kerk to gaan, las veel in de
geliern eu in do psaimeu, daarbij ga
bel;, •.•n door zijn Jor.gstcn zoon Grigory
die beter leren kon dan zijn vader. In
de-.i vastentijd en i:i het Voorjaar
HET HOF EN VERBANNINC. DE
H EN ZIJN TE R'JG ROEP INC.
knecht was en Wilkin heette. Al zijn
have en goed verdronk hij en toen hij
eens bij een zijner buren een kleedje,
dat over een heining hing, wegstal om er
voo* to gaan diinken, kende oe in den
lantsten tijd steeds toegenomen veront
waardiging der andere boeren geen gren
zen moer: zij drongen zijn huis binnen
cn mishandelden hem zóódanig, dat hij
bewusteloos neerzonk en met enkele ge-
broken ribben door zijn zoon naar het
ziekenhuis moest worden getransporteerd,
waar hij spoedig stierf. Grigory trok 1111
weg uu hit dorp en toen hij er ve'.e jaren
later weer terugkeerde, wisten de meeste
lieden niet. dat hij de zcon was vin d<-n
ouden Jefimt Nowych, over wiens leven
cn dood men u»g vaak hooide spreken
cn over wien de vreemdste verhalen in
omloop vaten.
In dit dorpje Po"xrowsko_was hut,-
dat Grigory, die zich den achternaam
Rasputin had toegevoegd, voor het eerst
„ontdekt" werd. Dat was in het bcgia
van liet jaar 1910. Da bovenpriester Wos-
torgow maakte een politiekem propagan-
datoolit door verscheidene streken van
het land, met, het doel de boerenbevol
king or toe t.e bewegen op de aanhangers
der monarchistische partijen te slem-
men. Jn Pokrowskoje kwam Rasputin met
den priester in debat, hij bestreed Wos-
torgow s woorden en bewoog do menigte
masse" de vergadering te ^erlaten
do redenaar nog ten eimdo was. In
Moskou teruggekeerd vertelde Wostcrgow-
het centrale comité der monarchistische
nisaties van het voorgevallene 011 wees
hij erop, hoe voordeelbrengend het zou
zijn wanneer men zulks boeren als pro
pagandisten onder him eigen eoortgenoo-
ten had. Ook in de arrlstocratisehe sa
lons van St. Petersburg voelde men zeer
voor dit plan en zoo werd besloten
het „ItQerlje" to laten komen. De plaat
selijke autoriteiten van Pokrowskoje ont-
geti opdracht Rasputin naar Moskou
zenden cn dezen, rnaenende dnt men
niet veel goeds met den man voorhad, in
verband met e'n optreden tegen den monar-
ehlstlsohen priester, lieten hern arrestee
en onder gendarmeriegoleide naar de
hoofdstad des rijks voeren. Ook het
slachtoffer zelf had geen ta groots ver
wachtingen van dezen gedwongen tocht
toen Viij bij aankomst aan het station
e gestalte van den bovenpriester ont
aarde, was hij overtuigd, dat men hem
bestraffen wilde voor zijn oppositie.
Hoe groot was echter zijn verbazing, toen
hij op de meest vriendelijko wijze be
groet werd, in een rijtuig op gummi-ban
den werd meegenomen door de drukke
stralen van de wereldstad en in Wostor-
t huis een ruime kamer tot zijn vrije
beschikking kreeg!
Toen hij wat van zijn reis was beko-
icn, vertelde zijn gastheer hem van dc
Hons van gravin Ignatjew in St. Pe
tersburg, waar tal van personen verkeer
den, uit de onmiddellijke omgeving van
czaar, door hun tusschenkomst zou
het kunnen gelukken aan het hof te ko
aen. Rasputin was geheel wég en wist
iet hoe hij het had. In hooge kaplaarzen
met een bouten hemd en een lange
Russische jas reisde hij in gezelschap
■am Wostorgow naar SI. Petersburg,
vaar mon reeds benieuwd was hot won
derlijke „boertje" te zien versohijmen.
Allereerst werd hij maar gravin Ignatjew
gebracht en al spoedig snapte onze sluwe
baas, dat hij moest trachten zoo geheim
zinnig en mystiek mogelijk to fleen,
wilde hij een aandachtig gehoor vindon.
Ook zou hij met zeer veel succes als won
derdoener kunnen fungeeren en daarom
besloot hij al epoedig zijn eerste wonder
verrichten, dat hieruit bestond, dat
ongezien mei een pennemes een
kruis maakte in het doek van een schil
derstuk in de ontvangkamer van de gra
vin, hetwelk een geheel naakte vrouw
.Nana" voorstelde. Toen do gravin na
een wijlo het vertrek binnentrad, maakte
Rasputin de opmerking, dat het niet goed
zulke schilderijen openbaar tentoon
te stellen en hij maakte met zijn handen
hot tecken der kruises over het doek.
Toen men in een andere kamer gegaan
was, waar zich hoe langer hoe meer per
sonen om hem heen groepeerden, werd
het voorval door allan besproken en
toen op voorslag van een jongen baron,
die kortelings zijn militaire loopbaan
liad opgegeven om zich in een klooster te
kunnen begeven, het doek van den wand
werd gehaald om het to verwijderen, ont
dekte meu het „wonder" I 2oo begon Ras
putin» roep al* wonderverriohter, als
„heilige" cn al® „etaretz" (vrome mon
nik) 1
Weldra Werd Rasputin "iel middelpunt
su alle bijeenkomsten bij gravin ïgnat-
iw, mystieke séances werden gehouden
1 de „staretz" wist zich op den voor-
grend to dringen door het verkondigen
■an e«n theorie, die eigenlijk niet veel
im ho: lijf had: vooral het vrouwelijk
'lement van do bezoekers van do salons
Ier gravin voelde zich aeer sterk tot den
nieuwen profeet met zijn boerenvcrscbij-
ning aangetrokken en weldra ontwikkelde
deze zich als een tweed» Casanova. Uit
spattingen werden omhangen met den
mom tol van mystiek, aan orgieën werd
do vorm vnn een hoogero religieuze be
doel
f'.,-ig dit gebeuren hem p'.oiscün:
geheel ter neer, hij begon weer te c
als vroeger toen hij 1
s gegev
rden
als godsdienstige plechtigheden
Grieksclic kerk beschouwd.
Ook op politiek terrein was do kring
van gravin Ignatjew werkzaam, onder
baar leden toch telde zij o.a. mevrouw A.
Wyrubow, ccn hofdame, wier zusier, ba
rones l'istolkas do morganatisch® echt-
genoota was van grootvorst Paul Alexan-
diowitsch, n oom van den czaar. die
door dit huwelijk in ongenade km geval
len en naar hel buitenland was velban
nen. Mevrouw Wyrubow en haar aan
hang hadden zich tol taak gesteld do te
rugroeping van den grootvorst te bewer
ken. Door Rasputin nu bij hel bof !e 5n-
lioopte
cd
- kun
roohprins, de czarewiucb. aan een
lekte leed, die totnogtoe door géén g»
icejheer was kunnen worden geheeld.
'cn die zich uitte door telkenmale we
derkcerende bloeduitetioommgen, De
grootst® zorg werd aan hc-t kiad besleed
en de moeder was voortdurend in onrust
over haar eenigen zoon. die tevens haar
laatstgeborene was. Vso deze zwakke
zijde van het moederhart meende mevrouw
Wyrubow gebruik te kunnen maken
zij verteld» de keizerin dus een cn ander
over Rasputin, dien zij voorstelde als een
groot wonderhellige. die zeer zeker in
staat zou zijn den Jongen kroonprins'
voorgoed van zijn ziekte te genezen. Al
lerhande verhalen deed zij over 'e mans
bovennatuurlijke kracht en de eza
luisterde aandachtig toe. Niet lang duur
de het meer, of Rnspuria werd aan
hof geroepen en <in wis: hij he: vet:
wen van de beide ouders, alsmede <l«
sympathieën van dan jongen knaap
zich te winnen. Bij liet „genezen"
laatstgenoemde ging h!j met groote ge
slepenheid to werk: da bloedstortingen
werden toch veelal veroorzaakt door te
pne'le bewegingen of door te hard loo
pen en Rasputin veTboofl dus den knaap
zich te veel i,n te spannen, cn droeg hem
op zioh voortdurend rustig te houden,
liet Tesultaat was dan ook, dat de pe-
Tiodiscbe ziekteverschijnselen geduror.de
de eerstkomende weken gche--' en al uit.
hieven, wat natuurlijk door de Jicht-
gcloovige keizerin aar Rr.^pm'.'os „woi
derv.-erkir.y" werd toegeschreven; me
had alls verwachtingen van een absolu:
genezing eu ltasput :is groote roep van
„heilige" verbreidde zich meer en ir
Rasputir.s invloed aan het hof cn op
het keizerlijke naar werd dag aan d.-g
gxooter en weldra wendden allen, die
hc< een of ander wilden bereiken, zich
lot den zoon van den paardeknecht Ie-
fimi. Deze baanuc den weg raar alle
hsogo bureaux en tot alle groolwaardig-
heidbekleoders, hij gaf introducties en
kaartjes en liet zioh voor deze gunsten
zeer goed betalen.
Evenzoo bracht het hem pecuniaire
voordeelen, wanneer hij don een of den
anderen op een hoogen post gebracht had
en zoo had hij naast, zijn werkzaamheden
als wonderdoener nog een ander, veel
geld inbrengend „zaakje". Achter hom
stond natuurlijk do salon, die hem ge
lanceerd had. Da allereerste poging, die
Raepulin aanwendde om zieh in politieke
aangelegenheden in te mengen, mis
lukte. Meu wildo trachten loon in 1911
de minister-president Stolypm in Kiow
vermoord was. den gouverneur van
Xisehny Nowgorod A. N. Cbwostcw aan
de portefeuille van binnenlandsohe zaken
te helpen. Rasputin werd tol hem gezon
den en moest de voorwaard® stellen, dit
Ch wo stow op zijn beun er toe zou me
dewerken, da: graaf S. J. Witte minister
president zou worden,
Chwo-stow is hier echter niet op inge
gaan en liec-ft later m de Doema, waar
van hij dec' uitmaakte, dezo quaeslie
ter 6prake gebracht. Ook graaf Witte zin
speelt erop in zijn dit jaar in het licht
;egeven gedenkschriften.
Rasputins invloed word steeds grooter
n grooter en vooral enkele leden van het
czaristische huis zagen met leede oogen
zijn toenemende macht aan. De klooster-
er, grootvorstin .Tolis&weta Eeodo
rovena, verscheen oxi zekeren dag in het
paleis van Zarskoje Selo cn hét gelukte
haar zoowel den czaar als zijn gemalin
te overtuigen van het vernederende vaii
de Rasputin affaire. Zij kon genoeg be
wijzen aanbrengen om het gevaarlijke
van 's mans invloed aan te tooncn en zoo
werd besloten do verbindingen me: den
wonderdoener af te breken; de kei-
rlijke familie reisde r.aar Livadia cn de
ministerraad nam het besluit Rasputin
te doen arrestceron en naar Pokrowskoje
terug te doen voeren. Mevrouw Wyrubow
Rasputins beschermster, echter vernam
van d:t plan cn liet den „staretz" naar
Livadia tornen, waar hij wel don noo-
digen steun aan hnar zou v:nden. Doch
terwijl Rasputin reeds in den sneltrein
zat, die hem in vliegende vaar? naar de
n zou brengen, werden dsn vluch
tende telegrammen nagezonden en on-
ter escorte werd hij naar ?t. Petersburg
■teruggobraoht-, vanwaar liij naar Sibe
rië werd geëxpedieerd.
Zoo trad een pauze in de Rasputinïade
n, de naam van den wondermenseh
verd aan het hof slechts fluisterend uit
gesproken en zelfs de keizerin wilde niet
van hem hooreu, ook niet loon de kroon
prins wederom door een zie-kteaanval
aangegrepen was en langen tijd san
ijn bed gekluisterd lag. Dra scheen het,
alsof men hem geheel cn al vergeten was,
was echter niet naar den zin van
zijn vele vrienden en aanhangers, er
moest iets gedaan worden, waardoor zijn
naam plot® weer op aller lippen zou zijn
:oo werd het pian tot den beroemden
eeh ijn aanslag op zijn leven beraamd.
Drie maandan verbleef Raspulim in bal
lingschap en gedurende dezen lijd reisde
rouw Wyburow twee malen naar hem
toe. Zij was het, die den soliijnaanslag op
r zette, daarbij eclvtor mict zeer hau
te werk gaande, ook al werd het go-
wensehle resultaat ten langen leste be-
leikt. Een oude bedelvrouw zou, na
tuurlijk tegen betaling, met een hoede-
speld Rasputins jas en hemd doorste
ken, hetgeen ook in werkelijkheid ge
schiedde. De eenlg® verwonding, di» hij
hierbij opliep, was een linldkwetsuur
au den buik.
Héél „toevallig" was juist, toen de
ar,slag plaats had, een verslaggever van
èn der kleit-.® bladen, namelijk van
Wetscherr.ej" M'remja",* in Pokrowskoje
aanwezig, die in kleuren cn geuren lie:
verhaal niet alleen aan zijn eigen blad.
r ook aan de andere kranten ia de
residentie telegrafeerde, zonder dat hij
wist, of deze laats*.® wel van zijn onge
vraagde oopie gediend zouden zijn en
de nogal hoos® verzendkosten zouden
willen vergoeden. Toch namen de bladen
vooT welke het gebeurde een groote sen
satie was, de telegrammen op en gcre
geld zond do journalist nu de meest uit
voerige berichten omtrcut den gezon
heidstocstand van het slachtoffer. Op
don dag na dien vnu den isanslkg werd
reeds gemeld, dat do hofdame Wyrubow
..speciaal" naar Pokrowskoje was gekomen
om de zieke op zijn leger op te zoeken.
Hoe het mogelijk was oin in vierentwin
tig uur van St. Petersburg naar het ver
afgelegen© oord in Siberië te tomen,
was allen «:-n raadsel, want een gewone
sne'.trcm doet drie dagen o\er dszen
tocht i Bij haar terugkomst in Sn Peters-
burg verteld* zij van den wondertteillge
dio me: een sObtrp me# aangevallen wre
en .„zwaar gotroff.n In het onderlijf" nevr-
br:
liofJar
s'-r-te woorden ge*chüv!n lia-te'Ükm
te lange ff.lü voor een stervende!" was
nlgcmceuc oordeel cn men lachte om
humbug cn ook dc keizerin liet
zich niet om den tuin leiden. Een ver
slaggever was onmiddellijk door het blad
„Rus&kpje Slowo" naar de plaat# „des
onheils" gezonden en deze vond de toe
standen gehee! anders dan zooals ze in
de afgezonden telegrammen geschilderd
waren.
Wat men echter met dete geheel® ge
schiedenis bereikt had, w, dat men al
gemeen weer over Rasputin rctt begin
nen te spreken en dat hij ma zc-j te
zegg»n uit de vergetelheid omhooggehaald
was. Voor mevrouw Wyrubow ®n do ha
ren heette liet nu „overwinnen of ster
ven" «n mem begon 00 der. kleinen Alex&j
in te wcikenMen vertelde hem. dat
..Oom Griseha" weer zooveel nieuwe'
verhaaltjes l.ad, dat da Kerv.rciaa zonder
n Grisoha" met zou komen. enz. Op
duo wijze wond n:»n liet kind op eu on
ophoudelijk riep de kleins zieke jongen
tegen zijn moeder: „Ik wil Oom Grisoha...
hij moet me', den K<
hij
De
Rospu'.ii
v.vi de keizerin beweerden dan, dat de
k'.tine jongen -V«:i don „staeatz" gedroomd
hf'l, on ?-j voegden er aan toe, dat het
:-!.-n v-.'i e.--i goede prïhses in droamen
ou gezondheid bcteekeude. Wel
licht v.-j» hol ye-tadige roepen van don
kleinen Aiczcj ast oom Grisc-ha een tee-
kun. dat do Alierb'icigSte wilde, dat hij
terug zeilt komen!
Eindelijk wcr.i het doel bereikt, de
czaar bemoeide zich ermee en „oom
Urischa" w»:-l uit SiV ;rié tetuggtToepen.
Onmiddellijk kwam liij nu naar Su Pe
tersburg gc--!ee»xl eu tc-.-n hij zioti reeds
in het vertrek naast dat van den kleinen,
zieken knaap bevond, vroeg mevrouw
Wyrubow in tegenwoordigheid
keizerin of Alexej graag oiym Grischa
zou willen zien. Toen dc ktesne me: hs:
hoofd knikte, zeïde zij. .lat hij hem dan
maar moest roepen en dat deze dan on
middellijk zou verschijnen. Alexej
Ra-putin wierp de deur open en
binnen etappen. 7.66 verheugd was de
jongen, die meer dan xc« wekon op bed
gelegen had, dat hij louter van vreugde
vnu onder de dekens vandaan 6prong en
Rasputin in de armen vloog. Op éénmaal
beweerde hij in het geheel geen pijn meer
ie bobben, en met do allergrootste moei
te bracht men hem weer in zijn lied te
rug. Meer rekening houdend mot de om
standigheden, dan mot den daadwerke
lijken toestand van den patiënt, veroor
loofden do dokforen hem op te staan.
Rasputin had dus a'.woer <yu „wonder"
verricht!
Van dit oogoiblik of was zijn posiiie
aan hel hof steviger dan ooit, in 1513 lii
hij zijn gerin i::t Pokrowskoje overkomt
m« hetwelk hij het prachtige huis Goro-
ehowaja No. 64 betrok. En nu begon
eerst dc eigenlijke gróót® Rajpulinische
periode, waarin Jefimi Wilkins zoon tot
liet hoogtepunt vau zijn xnaoht zou ko
man. Ondc-r da gunstigste omstandighe
den zette deze tweed® periode iu.
(Wordt vervolgd.)
Duitsch noodgeld,
In onze Tijdingzaal in de Groote
Houtstraat hebben wij ecu tentoon
stellinkje van Duitsch noodgeld g®
opend. Met de cenige honderden
stuks, pie geëxposeerd zija willen wij.
m het geheel niefc bogen op'volledig-
heid. Het is slechts een bescheiden
gedeelte van de ontzaggelijke hoe
veelheid noodgeld, die in de laatste
jaren door alle groote en kleine ste
den. door alle dorpen zelfs in het
Duitsche rijk is uitgegeven. Maar de
lezer zal cr toch, niettegenstaande
die onvolledigheid, interesse iu vin
den.
Lr zijn uit die talrijke bonte papier
tjes, wier gezamenlijke geldswaarde
op heb huidige moment nog geen
cent bedraagt en slechts een fractie
uitmaakt van do waarde aan oud pa
pier, talrijke 'conclusies te trekken.
Als algemeene conclusies in de
eerste plaats, dat' do Duitsche druk
kers hun vak goed verstaan, maar dat
de Duilsche decoratieve smaak wel
zeer ver van den onzen staat. Lr moge
t ooral in de laatste jaren op decora
tief gebied nogal wat vreedzame pe
netratie zijn geweest over onze Oost
grenzen, wanneer wij deze verzame
ling in haar geheel van artistiek
standpunt bekijken, moeten wij toch
tot de aangename slotsom komen,
dat do Duitsche smaak nooit in staat
zal zijn geheel de onze te worden,
timakelooze bontheid, onleesbaar
heid van tekst zijn bij deze biljetjes
aan de orde van den dag. Kn de tekst
zelf, deze vormt op zichzelf eer. stu
dio van de stemmingen, waarin de
uitgevers deze biljetjes lanceerden
Lr zijn er, die slechts de gebruikelij
ke bankbiljettentekst bobben afge
drukt, Dit- zijn de sobere, de zakelij
ke. Dan zijn er de van wraak vervul
den, die de gelegenheid waarnemen,
om met dit papier propaganda tegen
den vroegeren vijand te voeren en de
gedachte aan revanche levendig te
houden. De onverbeterlijken ook, die
in afbeeldingen van soldaten hun ver
siering gezocht hebben. De berusten
den. aio hun vreugde over het beëin
digen van den strijd uiten en tien vre
de verheerlijken. De verstandigen.
die aanmoedigen tot harden arbeid,
als eenig uitkomst uit de ellende. De
humoristen, tenslotte, slechts een cn
hele maal werkelijk geestig, meestal
zwaar en plat, zooals wij den Duit-
schen humor kennen. Er zijn nog veel
meer onderscheidingen tc maken en
daarom zullen wij een aantal van de
merkwaardigste exemplaren 11,ader
mcmorecren.
Bijzorfder trof ons een biljet, waar
op het niet zakelijke deel vnn de
tekst in bet Latijn is gesteld. Met al
le respect voor dc klassieke ontwikke
ling van heb Duitsche volk, gcloovcn
wij toch-dat deze tekst weinig tot haar
recht is gekomen.
Een dorn, waarvan do naam volko
men onleesbaar is. heeft een gezel
schap dansende boeren op zijn biljet
tjes afgebeeld, eeno voorstelling die
in de omstandigheden wat vreemd
aandoet.
Veel sympathieker doet de zakelij
ke opvatting aan van Ehrenfrieden?
doif. dat in beeld brengt hoe eertijds
dc ünrijkdotn van zijn bodem toe
vallijr aan het licht kwam door de
gewoonte van everzwijnen om tien
grond op te woelen
Lricdrichstndt—Lid heeft o,. zijn
papier ccn randschrift !.u het eigen
aardige Noord West Duitsche dia
lect .-Yog Droehunnert .Tohr hebbt
dc IlöllSnncrs uns stadt gründt 1621—
1921.'' Dit randschrift treft ons als
eece verzuchting, die het schiji.t te
betreuren dat de Hollanders, wat zij
in 1621 begonnen, niet tot 1921 heb
ben volgehouden.
De stad Ilathenou maakt in een ge
hecle serie reclame voor zijn optische
Hikclen. 'maar bederft in onze vre
delievende oogen weer alles met een
verdere serie van huzaren.
Quedlinburg spoort op ccnigszins
negatieve wijze aan de vaderlands
liefde met het opschrift: Miskent l'»
vaderland, onduitscho Duitschcrs
Staat stil en gaapt met kortzichtige
bewondering cn groote oogen het bui
tenland aan.
Tüsit heeft in zijn serie een biljet
je van 50 pfennig, waarop een groot
stuk kaas staat afgebeeld met de ver
zuchtingVroeger kon men voor 50
pf. een pond filsit-er kaas krijgen,
nu is het niets meer waard.
Detmoid lu-eft lint den houders zij
ner biljetten niet gemakkelijk ge
maakt door Op Zijn noodgeld serie
een soort van historisch vervolgver
haal af te drukken. Wanneer een bil
jet is uitgegeven, is de roman onvol
ledig. De wijze vroedschap van Det
moid hoeft blijkbaar reeds vroeg het
oog op verzamelaars gehnd.
De Hanzestad I.emgo besluit ccn
niet onaardig gedichtje met den regel
„Kuch ziemt cs stets das Maul zu
halten.'' Dit is een vorm van den
Duitsehen humor dien wij niet appre-
ciccren kunnen. Wij zouden het toch,
en terecht, niet verdragen, dnt de
Nederlandsehe staat op zijn bankbil
jetten -':n belastingbetalers vermaan
de „Juhle past slechts, steeds den
muil (sic!)»dicht te houden."
Bad Honnef heeft het sprookje
Sneeuwwitje als thema gekozen en
v-raagt op tie achtereenvolgende exem
plaren van zijn serie: Wie heeft
van mijn bordje gegeten, mijn
broodje gebroken, met mijn vorkje
gestoken, met mijn mesje gesneden,
op mijn stoeltje gezeten.
Perleberg beeldt een beurs met zil
vergeld af en schrijft er simpeltjos en
treurig gestemd onder; Lr was eens...
Gretz geeft- een plaatje van een bic-
zenvijver en drukt daaronder de vol
gende berijmde waarschuwing af, die
w-j ter volledige appreciatie on
taald zullen laten:
Einst wuchcrten Binsei
Het-i
:n dies
Telen
.ichert's im ganzen d—its-dicn
HHc-h
Und wenn wir es mit dem Wuchcr
versehn
Mus? Dcutschland noch in die Bin-
sett gchn.
Greiffenbcrg komt t- t de nuttige
conclusie:
Goldner Friode --Silbert na.er
E-sern Krieg—Papierr.es geld.
Eigenaardig zijn ren slotte nog do
biljetjes vau tien pfennig, die in het.
midden geperforeerd zijn en zoodoen
de in twee biljetten van vijf pfennig
kunnen worden verdeeld.
Het dorp Hoym heeft er zoo-doen
eireuleeren en de dorpsbumorist heeft
op beide helften een schoen afge
beeld met de respectieve onderschrif
ten
Tk had een kameraad.
Eenzaam ben ik en alleen.
Wie de. verzameling ceheel wenst1te
te zien- lóope dezer dagen onze Tij
dinsznsl eens binnen.
Het Tconeel
HET ALARMSIGNAAL.
Vereen igd Rotterdamse It
•H 0 1 s l a d-T o o n e e 1.
Er heerjplitè Zaterdagavond een
oudenvetsche, allergenoegelijkste
steiiiniin® in onzen stadsschouwburg,
znoals wij die ook vroeger op den
.Tansweg zoo vaak gekend hebben, als
de Rotterdammers daar optraden- Dat
was nu weer eens een uitstekende op
voering van een zeer amusant vol-
stekfc niet pikant" Franse?*
blijspel en ik bon cr wel zeker van,.
dat onze Stadsschouwburg Zaterdag
stampvol zou zijn geweesta's .je Haar
lemmers hadden geweten, wat hun
geboden z<*u worden.
Ja. zii kunnen het nog." de Rotter
dammers. Er is in dit ensemble nog
altijd iets overgebleven van den
„ouden geest", lfet is. of de ouderen
de fakkel aan de jongeren overdragen.
Met welk ccn fijnen. licJiten toets is cr
door allen gespeeld, hoe gooi sloot
liet samenspel, welk een zekerheid
was er in aller optreden! Zij mogen
dan in de laatste 25 iaar het tooneel
niet „vernieuwd" hebben, de Rotter
dammers. zij hebben de traditie van
het goede uit den tijd der Haspel-
sen gehandhaafd en dat is iels, waar
voor wii de Taitauds en de Van Eys-
dens niet genoeg dankbaar kunueu
zijn.
Hei A lumsif» aal is een ol-
lervennakelijkst Fransch blijspel van
een soort, dat wij in deu laal6jeu tijd
bijna niet meer over de grenzen krij
gen. Robert M&sselin Frite Tar-
taud wordt door eeu jichtaanval
gêvvaarscliutvd. dat hij geen jongeman
van twintig jaar meer is. Zijn
vriendin Simcne Bl'idac Fie Carol-
sen heeft ajb reden cm Robert
in de wandeling Robbie genoemd
op den weg van ingetogenheid terug
te brengen en zii buit den jichtaanval
dan ook danig in haer belang uit.
Zij laat- een nrofessor verklaren, dat-
zpo'n aanval door Robert als ©cn
alarmsignaal moet worden beschouwd.
Als hij zijn oude nochtleventje wil
doorzetten, dan geeft professor hem
geen jaar meer, maar als hij kalm eu
verstandig leeft, dan. ja, dan kan hij
nog jaren mee.
Simone regelt alles om Robert op
der. weg der deugd- terug te brengeu
en zii gaat zelfs zoo ver zijn familie
uit dc provincie nanr Parijs t- laten
komen om Robbie aan huis te binden.
Die komst van de familie uit de pro
vincie was alleen roods de gang naar
dc komedie waard. Je twijfelde er geen
oogenbük aan dat Clérnetue inevr.
an Evsden niet haar ried gestre
ken luren ou liaur bruine bout»©, zoo
uit ile provincie kwam en Lilly Bouw
meester wasten verrukkelijke „print"
van een provincieganajs-. Jaap vin der
Pol! bracht iie muffe lucht, van oude
hypothee!.-.wies niet zich mee op het
tooi:eel cn Theo Kreukel was onher
kenbaar en typeerde werkelijk ursdb-
tie den boekenwurm Emile. i)e P.-,rii
zonaar Rirttei". veelt zieh allerongc-
noegeliikst tuseoben al die provinei.ilcn
en als Clémance mevr. van Evsden
en Raoul Lopinchois Jaip f
•an der Poll hem verga sier op eeü
duo uit liet oratorium Joaef cn Pc-'.i-
zou hij Zijn eigen huis wel willet*
Ontvluchten als hij niet door het
„pootje" aan tiju stool gekluisterd
vas.
Maar. in hel tweede bedrijf is alles
■eranderd. De Fnrijsche lucht heeft
Je familie ie pakken Clêinence ver
schijnt .n zwaar decol'eté iuited-: van
Sn een tot de kin toegekneopte blouse,
Jcsef en Potivar zijn verbannen 0:1
mevrouw componeert nu con „sliim-
voor de „jazzband" vau het res
taurant ..De Kaketoe". Onder leiding
van Paginot .Tules Yerstraets
tracht zij el de verloren ia^n vaii do
provincie in te halen en lee't daar
door mef-r bij naci t dsn bit dag. I*o
..print" Suzanne is een Patissienne
op «n toj' gewerd CO ril i ill> Bouw
meester zie i zei fa kens in 1 bedrijf
dr'e nieuwe modosnufjes te laten zien.
Alleen de boekenwurm Enik is bij
zijn Orstorsobf tv.1. z"n slordig® pruik
en zijn provinciale kleuren gebieven.
De nieuwe» toestand schept gevaren,
die Robert's vriendin ntet heeft voor
zien. Robert is niet blind voor .1»
schoonheid van ziin nicht "e rn hij zou
zelfs misschien een dwaasheid en een
gotuconheid hebben begaan, ais niet
op dat oogerblik iu< f Emile was klu
nen gekomc-u. En d.m krijr;i-n wij <-n
mooi tooneel; ie. zeer ervotlig ocs--. 1
door Tartaud :u freo Frenkel d. t
in dit lichte ;iifis: ?i!etjc iclts even
ontroert». De eenvoudige, trouwhartige,
liefde vau Emile voor Suzanne 1re;z
Robert en houdi hen* van «ca gemee-
ncu streek terug. Wanneer S"zan«e te
rug komt om hem te halen, herinnert
hü zich bijtijds het „alarmsigna.;'." en
valt hii op den stoel neer met jieh:.
Doch Suzanne doorziet den truc u
als liaar man dunk z:i Robert nu
ook gemoderniseerd do kamer bin
nenkomt. zegt zii haar ocm, dat da
komedie niet meor noodig is; zij is ge
nezen I Zoo eindigt liet stuk in blijspel-
toon met enkel gelukkige menschen.
waarvan Clémenoe hot slotaccoord
aangeeft met haar verloving met deu
Parij/.euaar Paginct.
Het publiek ik schreef het reeds
heeft zich do! geamuseerd met dit
annisunte stuk. Het spel over de g-:-
heele linie w?s vrortreflelijk Tartend,
lu'cs Verstraete, Van de rol!. Theo
Fronkel. Marie van Eysdcn, Tü'ly
Bouwmeester en F ie Corelsen. allen
speelden zii met zulk een entrain eu
opgewektheid, dat zii co heelc zaal
meesleepten. Namen b®hcevon wii niet
te noemen want ellen waren goed.
Alleen mevr. Vnn Fysden niag ik niet
overslaan I Wii zu'-lon nog zoo weinig
over hnar kunnen schrijven. En i»j de
rol van Clemen co toon .'o zii weer,
welk een leege plaats zii op het too
neel zal achterlaten. H<»j vulde zii
het. tooneel met haar vol. levendig
spel I De Rotterdammers kunnen ge
rust nog eens met dit amusants stuk
in Haarlem terugkomen I Wii zul'en
mevrouw Van Eys%n werkelijk niet
zooveel meer op het tooneel zien, dat
wij de gelegenheid mogen laten voor
bijgaan om hear in haar volle kracjit
te bewonderen. En als aii aan mi"*
oordeel niet hecht, vraagt dan aan u
kennissen, die Zaterdag in 00 zaal
waren, hoe opperbest zij ziel* met He'.
Alarmsignaal geamuseerd hebben,
J. B'. SCHUIL.
GEVONDEN DIEREN EN VOOR
WERPEN. Terug ie bekomen bij:
J. Steffen, L. Vlamingstraat 4. arm
bandhorloge; v". Gog, v. Looflrant C,
armband; Sabot-, Oosterboutlaön
broche; J. Hagedoorn, Gierstraat
•Sla. (poort1, broche; Verkooy. de
Clercqstra.it 92, zwarte eend; J- v.
Mierlo, Harmenjnnsstraat 41. kinder-
hAndschoen: J- Pel. Anthouiestraat
51 K. damesiiorloge: C. v. d. Weyden,
Bavbarossastvao.t 28, grijze heeren-
handschoen: Lugtmeior. Nazsanlaau
3,'i zw_. bruin ilacë heerenhand-
Kehoen; Stiekel, All). Thymstra&t C5,
hond. airdale terrier; Kennel Fauna,
Parklaan: zwart-bruine hond. ge
bracht door v. Hezel, Kinderhuis-
vest 1; z-.vart-wit katje, gebracht docr
Mourik Broekman. Wilhelmins:tr.
17; Kennel Haerlem. Tei-jpeytstrait:
zwart-bruine hond. gebracht door
A. Officier. Bnrcndsestraat 1: eriis-
katje, gebracht door A. Goortmin.
Roitzstraat 13, grijze kat. gebracht
door H. Kotderic. Hocge woerd straat
38; II. Kettenburg, Badhuisstraat 3,
koperen asdop van auto; Kok. Rnam-
singel 23. grijze kat; 11. Dernison,
Gen. de Wetstraat 28, tijwiellan-
tnani; j. Becker, Oranjestraat M:'.
lorgnet. :n étui; L. Dooyer, Dusart-
straat 3, zakmesje: P. Warren. Zoe-
t eet raat 21, overschoen; Mnssendorp,
Wilhelminaplcin 11, potlood; G. La
bel, Linscholenstraat 51, grijze pet;
I.aatstra, Leidschevaart 28 c, iiorlc-
feuillo; ring met sleutels: K. D. An
derson, Frans Halsstraat 43rd, zwar
te kinderportemonuaie; Bijdorlieek,
Korte Hofstraat. 11, geruite pet: Dam
tuers. Kleverparkweg 20. rekcnliniaal
in étui; C. Zuidhoek, Allanstraat 74,
schaar; Blom eu De Vries, Karei v.
Manderstroat, Sleutel; P. Gvzen. W.
Pvnnontstrant 1. huisjleiitêl; Mu
ring. Ged. Oude gracht 17, zwarte
slobkousen; C. Broekhuizen. Kritziu-
gerstraat 31, scliaar: H. v. «i. Put-
Regulierstraat 25. tang. Pul,
Zochcrstraat 21. dames!sschje.
SMEDENPATROONS IN HET
BISDOM HAARLEM.
Op '7 Januari aanstaand», wordt al
hier ern groot- vak-vergadering voor
smedenpatroon? gehouden ir. ~»o der
zalen van het Hanie-gebouw. Tot der-
rgadering, die om 2 uur b-gir.t. rijn
ie smedenpatroonin het bi:'.om
aariem uï:genood:gd.
Dc. agenda vermeldt o.a.e»n Inlei
ding van den hCer G. Aiders over:
Waarom Knriioliek geoigani-rrrd?; da
onmi baai'ir j, doel e-i v.-jkirg 'van
den Ncd. Reomsch-KailK-Iickm 5me-
eeap.itroons-Bond". in te leiden door
den heer G. v. Haaren-Batten, te
Veghelprogram van actie - wettelijks
regeling van den Arbeidsdag, concur-
van loonarbeidcs. enz eor.; uit-
Biits-voorSihiiae-
dien.: voor 'credenpatrooiu. docr ir.
Grevcrs. te Delft, directeur van het
Rijks Nijverheids-laboratorium: fabri
cage cn bewerking vau staal, toegelicht
me: 1-chtbcelden, door dm v.elcd. heer
KINDERVOEDING.
:og „Kindervoeding
fgeloppeu v,eek nan warm
Ver;ent-
in d®
„uu >»jim voedsel uit
Maandag 189. Dinsdag I9t>, Woensdag
191. Donderdag 188, Vrijdag 197. Za®
tor dag 1S3 porties.
