HAARLEM'S DAGBLAD
Brieven uit Berlijn
Buitenlandsch Overzicht
Emser-Water
Woensdag 27 Februari 1324.
DERDE BLAD
(Van onzen correspondent.)
'T KAN VERKEEREN
Klaas en Slcn naar Berlijn en naar
Perija. De Duitsche mark ale edai-
valuta. HWerr und Frau Frlti" en het
nootllljdcnde oultschiand. Het ge
halte dor valutarelzlgi-rs. Het ware
fierloht van Herr Friti
Reu-lijn, 21 Fobr. 1924.
Ilcfc is jammer, dat een mensch niet
onthouden of bewaren kan. Om
dat ik het grootete deel van mijn oude
kranten heb weggedaan en ook af en
t<>> een paar snippet-manden vol niet
«-• rt tijdlang bewaarde uitknipsels in
den haard of het fomuie terechtkomen,
weet ik niet meer nrecite of het Klaas
en Sien of Kee en Janus of een ander
r>:-..-.r Tiicnsclion zijn ge woest Ik be
doel do helden van de film, waarin die
T v ..naar Berlijn" gaan. Het is on
F ;v,;.;r twee Jaar geleden, dat ik da
advertentie van deze film in alle Ho!
Icr.dsehe bladen Ins- Thans lees ik niet
meer van Kee on Janus naar Berlijn,
ni.-vsr het stel gaat ..naar Parijs".
Twoo jaar later.
Ongeveer in den tijd, dat de eeTst
g-—rvwnd© film in ons lieve vaderland
blijkbaar opgang maakte, hebben wij
hier een heeleboel Klazen en Sienen.
Jsnuwn en Kté'v gezien. Vooral in
den zomer van de jaren 1921 ©n 1922
liepen ze bij hos je» op den Kurf"rsten-
danim en in do F ried riclistraseo en de
hier wonend© Hollanders liepen met
©on wijden hoog om ad deze landgonoo-
ten heen, die schreeuwend in allo dia
lecten van Dollard lot Schelde, maar
vooral in on verve, lacht Schiodamsohe-
dijksch of Bovcnjordaansch. de stra
len. restauraties cn in de eerste plaats
do winkels en warenhuizen onveilig
maakten. Met nieuw© kleeron, nieuwe
schoenen, nieuwe hoedon, stokken,
dassen, mantels, parapluie®, folografie-
t/ieetollen, rouzenbinoctes. van Zeiss of
Ooerz. mot schitterende ringon aan
wormachtige vingers ou kosthui-© p&ar-
'ti *1» dasspeld of bacil» of oorbellen
j .-«.radeerden ze rond als zo weggingen,
terug naar Holland, zwoegden hotel-
kneohtfl zware spiksplinternieuwe
loeren koffers naar het station en had
de portier voor menachen. die in het
vaderland „houten banken" reizen,
gala ka.,nies gekocht, omdat, het tot.
do grens toch maar ©<?n kr.it» kostte.
Hoe vaak hebcn we in die da pon deze
woorden ..maar een krats" niet ge
hoord Ik herinner me nog heel goed,
dat ik tn liet Kaufhaus dee Weetens,
genaamd Kadewe, met mijn vrouw
boodschappen ei na doen en zoo'n paar
exemplaren bij de afdeeling dames-
confectie zag- Het was nog in den tijd
van de iomperitis ©n ..Kee" mooefc na
tuurlijk een jumper uit Berlijn mee
brengen. Maar „Janus" moest er
meteen ©en koopen voor ..Bet" ott een
voor ..Jo" en voor nog een paar zus
tere of nichten. „Kom Jö, 't Kost toch
maar 'n krats". Jün toén de motorbus
drie mark koutte, gaf een landgenoot
op do imperiale voor zich en zijn
vrignd 50 murk en Het den stemver-
bv-ih-l-ui conducteur do reet houden
nu'.t de opmerking tesren zijn makker:
,.'t ri toch maar 'n krate". Op 't tor-
jas van een c«fó zat eon troepje 's mor.
i.'. us vroeg ai champagne te drinken
n bestolde een nieuwe flcach met de
ha'ia*, stereotype toevoeging ,.'n krats"
Zoo en nog erger waren zvór vele
Hol!a'i«Iersdie voor enkele weken
n« ir Duitschlond kwamen, zoo waren
duizenden Amerikanen. Zwitsers, Eii-
fcl-cheti. Slcondinavifr», Franschan
en Belpfen, Dikwijls hebben we ons
gfvchaamct, als men ons vroeg, of die
o-ihebhelijko lui, die zoo genteen
e-.hreeuwden. Hollanders waren. Kn
al vond ik de Duitecho opWtein? tegen
do vreemdelingen niet goed en waren
vooral de methodes, waarmee zii op
allo denkbare wijzen werden bedro
gen cn nfKfzet. verfoeilijk, te begrij
pen w«\? het, dat men liter met lee<le
ooffea «Ag. hoe dó magazijnen worden
leegiwkoeht en de dingen, die voor de
Duitechers te duur waren. b" waggon-
iitdmeen ..voor een krats" over de
grenzen gingen.
A an dez© lijden moot Ik telkens
denken, als ik in Fransche en Hol-
Jiuulitehe bladen de klacliten uit Parijs
over het leogkoopf-n vnn Frankriik
'(•■or „II-rr und Frau Fritz" lees.
Mtn zou eou hoog en filosofische»
l>oom kunnen gaan opzetten over dó
vergankelijkheid van alles op onze
vor. rietigo aarde, met gebruik vooral
van het door velen in den mond geno
men en door weinigen gelezen woord
van Bredoro. En men kan het erg on
prettig vinden, dat een zwerm van
Duiteche valuta-reiziger» zich thans
uitstort over de buurland fn vnn
liuite-hland. nu do rcuteninark door
verschillend© omstandigheden, o.a. ook
door een kunstmatige stijving van dit
betaalmiddel ingevolge van beperkte
afgifte vnn deviezen door do Rijks
bank, althans tijdelijk tot „edelyaluta"
is gewórden. Hel was indertijd jam-
n:->r, dat die duizendenHollaudv-hc en
andere valuta-reizigers naar Duitsch -
land kwamen, om te profitoeren vnn
do marifbais-wf. Maar het wns een lo
gisch gevolg van du economisch© too
stend?:). Ook thans is dit in omeekeer
den zin h°t geval, maar ook nu is het
jammer, dat de Duiteche valutereizi-
jT?rs prefü.eeren van de rentenmark-
hansae Vooral dat zij d't in Frankriik
doen, waar men zorgen heeft, omtrent
de positie van de franc. Het is dubbel
jammer, omdat valntareizigers altiin
onaangenaam prikkelen en heb toch
langzamerhand tiid wordt, dnt er eens
nnn volkenverzoening wordt gedacht
Deze DuiUchers zijn schacoliik voor
don naam en het aanzien van hun
vaderland. dat-toch nl niet zon heel
veel aanzien in de wereld te verliezen
U'- ft.
Maar één opmerking moet me hier
bij van het hart: Nooit heb ik in de
laatste jaren toegegeven, dnt lieden
d:<> hier kwamen opsehenpon, dat
..Klaas cn Srin", als vertegen woord i-
p.-'-s v-m bat Hollondsche volk konden
gelden. En net- zoo min zijn Her- und
Frau Fri'.z. zooais ze tegenwoordig in
Parijs te zien zijn, een juiste verte
genwoordiging van het Duitsche volk.
Ik h©b er in deze brieven herhaaldelijk
■p gewezen, dat In dit volk meer nog
■inn in andere, een verschuiving der
klitfseu heeft pl-uts gevondeu. Oo';
vroegör hebben we den dikdoend
luidaprekenden handigen Duitecheu
zakenman gekend en niet bijster be-
uiind.
Duitechland was bU land der com
mie-voyageurs en waar de bedacht
zame Hollander een brief schreef,
stuurde de Dustsoher zijn reiziger of
kwam hii persoonlijk. De Duiteche
handel voer er wel bij. maar het aan
zien van de meeste landen wordt nu
niet bepaaldelijk door het optreden
van hun commis-voyageurs verhoogd.
Naast dezen Dnitscher kenden we ech
ter vroeger toch ook de beschaafde
middenstanders, de geleerden en kun
stenaars, die veelal in de internatio
nale hotels minder geziene gasten wa
ren, iui-it omdat ze steeds zoo be
scheiden leefden. Deze jnenschon van
nunlitatieve waarde voor hun land,
ziet men thans in den vreemde hoogst
zelden, omdat zii groofcendeels onder
de raderen van het woeste wereldge
beuren der laatste iaron zijn garaakt
Het is iuist het ongeluk van dit land,
dat de meest waardevolle kringen dei-
bevolking zijn geproletariseerd, en dat
zelfs in verstrekte beteekenis van het
woord, oindat ook de arbeidersklasse
over het algemeen sterk is verarmd.
In Frankrijk wordt het optreden van
de Duiteche opkoopers en valuta-rei
zigers gebruikt om te botoogen, dat
het met de armoede In Duitechkmd
zoo'n vaart niet loopt en dat Michel,
die heele treinen met Franeche pro
ducten tiaar het Ckcten laat rolleuj.
blijkbaar geld genoeg heeft. Ale hij
voor rnillioenen Bordeaux- an Bour-
voimewijoen kan koopen, kan hii ook.
zoo 7egt men. jierelelsc.hulden betalen.
Dit betoog gaat. echter m.i- mank.
Indertijd heb ik eens een berichtje
in de Tlollandsche ->er« gelezen over de
uitreiking vnn buitenlandaehe pas-
nourtfn in de gemeente Rotterdam.
Daaruit bliikt. dat in de vacantie-
manndón Juni en Juli van het jaar
1921 ft?Ti inwoner» van Rotterdam zijn
intgpr-ikt. 6480 buitenlandsdh© fis-
poorten Van die 6180 personen waren
niet enngeslagen in de gcmeenteiüke
inkomstenjiela-d-ing 2311, waaronder
909 minderjarigen. Van de overigen
waren 2556 aangeslagen voor een zui
ver inkomen van minder dan f 4600 en
1613 van een zuiver inkomen van
f 4600 en daarboven.
Het Handelsblad", waaraan
dit berichtje ie ontleend, voegt or aan
toe;
„Men krijgt door deze cijfers wel
©au indruk van de categorieën, waar
uit <1© dusgenaamd© valulareizigcm
zijn earncngesteld."
Het Duitocliet rijk telt oltija nog 60
millioou inwoners.
Daaronder zijn ©r natnurijk nog
honderduizeudeu, dio gfld in overvloed
hebben, om daarheen to trekken,
waar zii voor hun gold het lekkerste
leventje kunnen leiden. Anderen koo
pen vanzelf daar. waar zo hot goed
koopst terecht kunnen. Zoo kunnen de
rijken steeds buitenlandsch© reizen
maken en nu de reutenmaxk een hoo
ge waarde heeft on do franc aan liet
dalen is. kunnen ook handelskringen
in Frankriik voorraden opkoopen en
mcoschen met geen al te runn© beurs
oor «cn prikje in Frankrijk pret ma
ken of aanschaffingen doen. De soort
van reizigers ie voor het land dat zij
bezoeken, niet aangenaam, maar hun
optreden, de Rotterdatnseho ciifer9
spreken in dit opzicht een zeer dui
delijke taal is geenszins ©cn bewijs
de buitengewone welvaart van
vaderland. Zelfs die invoer ven
wijnen en andere dingen van weelde
bewijst met. dat hel 't Duitsche volk
zoo goed gaat.
Maar. on hierin hebben dc critici
gelijk, het ia oen schandaal, dat die
Kunnen worden ingevoerd in een land.
waarin honderdduizenden met den
hongerdood worden bedreigd cn dat
-'.'Q in heel de wereld mot den be
delzak rondloopt. Ik heb eerst onlangs
te dezer plants© mijn ergernis geuit
over do buitensporige luxe die hier en
door Duitfc'r.ers buiten de grenzen dik
werf wordt ten toon gespreid. M.iar
het is verkeerd, hieruit af te leiden,
dat er in dit land geen hongor zou
worden geleden. Niet alleen in dit
land hoerecht vlak naast- de grootste
woelde de niipendste armoede, maar
wel alleen in dit land heeft de onteige
ning op zoo groolc schaal ploate ge-
nad.
Schuldig aan dezen toestand ziin in
de eerste plaat© do vcifichillende Duit-
se.ho rege-c-ringen. die zelfs in oogen-
biikken. dat ia do macht zouden heb
ben gehad, niet den moed en do kracht
konden vinden om-orde, vooral ook
economische, te ©cheppen in liet land
schuldig zijn do mannen, dj® het eco
nomische leven beheerschen en alleen
hun persoonijk egoïsme volgden, tcr-
wiil zii luidkeel» hun vaderlandsliefde
betoogden schuldig zijn ook de arbei
ders. die kloi'sc'©goisme stelden boven
landsbelang en eerst nu hun macht aan
het slinken is on hun weorstandskas-
sen leeg ziin, neiging i«t Rrootere in
tensiviteit bii het werk vertoonen,
Het heeft geen zin te treuren over
ge<!ane zaken. Over en weer begint
men in te zien. dat er fouten z»n be-
gaan en miwehien mogen we hopen,
dal binnen af zien baren tiid een nieu
we internationale conferentie zal
plaat* hebben, waarop het nu voor
do geheel© wereld eens wat oerlukor
c-n beter zaJ tofigaun. Maar zelfs als
d©ze oouferontie ook alweer geen re
sultaat zou hebben, ééns moet er weer
een ware vrede in ons werelddeel ka
men. ééns zullen ook in Duitschlnnd
weer normale toestanden heCTschen en
zal het rijk der Raffke'e zijn ondorge-
ttadOi
Dan zal ook Herr Fritz zn« normale
trekken hebben. Waarschiinli]k zul
len die niet allemaal even sympathiek
zijn voor allo andere volken. Maar
zeker zullen zii niet meer het, grijn
zend masker vertonnen, dat thans in
Parite do heinas niet geringe resten
nn oorlogsr-svchose aanblaast,
Van do eerrtkomonde maanden zal
het vooral ook afhangen, in welke
mate do gelaatstrekken van Fritz
voor ons werelddeel prettig of antipa
thiek zullen worden.
H. BT.. KOELENSMID.
E DUITSCHE REGEERING DREIGDE MET ONTBINDING VAN
DEN RIJKSDAG.
HET HITLERPROCES TE MüNCHEN BEGONNEN, LUDENDORFF
KOMT ALS GETUIGE.
DE WAARDE VAN DE DUITSCHE SPOORWEGEN VOOR DE SCHA
DE LOOS STELLING.
INGEZONDEN MEDEDEELIMCEN
a 60 Cts. per regel.
:roffen Foncvsiniddcl tezon hoost,
koudheid or. allo irnidoéuinfen Jt t
In Duitsche regeerlnes-
kringen spant hot.
De regeering dreigt zelfs met ont
binding van den Rijks-dag als deze 'te
opstandig mocht worden.
Rijkskanselier Marx heeft Dinsdag
in den Rijksdag do uoor de Regeering
tijdens de machtigingswet genomen
maatregelen verdedigd, die ten doel
haddon de stabilisatie van het munt
wezen te verzekeren, de begrooting
voor 1924 in evenwicht te brengen en
het herstel van het economisch leven
te bevorderen.
De Duitsche regeering kan geen es
sentieel© veranderingen aanbrengen
en dringt er daarom op aan, alle voor
stellen di© de opheffing van alle veror
deningen heoogen te verwerpen en de
overige voorstellen niet in de comroia-
doch door interfractioneel© bespre
kingen met de regeering te behande
len. De regeerLng ziet zioh anders ge
noodzaakt d©n Rijkapresident verlof
vragen den Rijksdag te ontbinden.
In zijn rede legde de Kanselier er
o.a. den nadruk op dat zonder verbe
tering in den buitenlandscben politie-
ken toestand van Duitschland alle
moeite en qfbeid slecht» onbegonnen
werk blijft.
Zoo kan de begrootiug niet in even
wicht gebracht worden als Duitech-
laaid niet de vrije beschikking krijgt
over d© belastingen en tollen, ook in
het Rijn- en Roergebied.
Het Duitsche volk doet in do schade-
vergoedingslrwestie geen beroep op het
m e d e 1 ii d e n der andere naties,
doch op het verstand van de we
reld, op het gezonde menschep ver
stald. Dit kan alleen de ineenstorting
in Europa verhinderen.
D© Kanselier wees verder op de
veelbetekenend» wending die het
sehadevei-goeclineevTaagstuk in de
laatste maanden heeft genomen. Hij
begroette het feit, dat de economische
deskundigen van de Commissie van
Herstel, waaronder ook de Amerika
nen. het onderzoek naar de Duiteche
betalingecapnriteil op de plaats zelve
heblten ingesteld. Duitachland ziel liun
beslissing tegemoet, hoewel zonder op
timisme. doch mot vertrouwen, dat ge-
baaeard is op de oordeelkundigheid en
het moreelo verantwoorde!'.ikheidsgo-
oel vaö deze hoogbegaafde man
nen
Do betookenta van de
Duitsche rljk3spoorwcgon
In verband met mogelijke vooretellen
m de betrokken deekundigen-com-
ïssïe aan de Commissie van herstel
tot internationalisatie van de Duitsche
rijksspoorwegen bespreken de Duitsche
bladen do beteekenis van de apoorw
gen.
Het „Berk Tag." wijst er o.a, o.
dut het debet nauwelijks gewicht in dc
schaal legt tegenover de waarde van
de spoorwegen, welke geschat wordt
op een 26 milliard goudraark. Het ge
heel© n«t mot de Gtalioneom placemen-
ten bedraagt 53.000 K.M. De verschil
lende installaties zijn ingericht \rol-
gf-ns de meest moderne technische ge
gevens. Het. pack telt 30,030 lokomotie-
vcn van verschillende soort, 67.800 per
sonen waggons. '23.100 bagagewagens,
700.000 goederen waggons. Er zijn 110
groote en talrijke kleine gpoonverk-
phiatsen. Terwijl het personeel in 1913
740.000 ronn sterk was en i
1.121.7éë man, zal dit binnen enkele
maanden ongeveer 750.000 man bedra
gen- De saneering van het geheel© be
drijf gaat snel vooruit.
Om een begrip te geven van den
omvang van het Duitsche spoorwegbe
drijf worden enkele vergelijkende cij
fers gegeven,
Do geheel© lengte van het Duitecho
spoorwegnet is 53.000 K.M., van het
Franecho 41.000 van het Engelsche
32.000, van het Italiaansche 16.500, van
het Oostenrijkschc 48fX) en van liet
Zwitserschd 2300.
Door de regie is 12 van het rijks-
net afgesneden. Als voorwaarden voor
elke regeling van het Duitsche spoor-
wégprobleem wordt natuurlijk gesteld
do herecniging van de lijnen in hel
Rijn- en Roergebied met het. rijkanet,
daar anders aan oen werkelijke renta
biliteit in hel geheel niet t© denkon
alt.
Op da vraag hoe nu dez© Duiteche
spoorwegen dienstbaar gemaakt kun
nen worden nam de regeling van de
kwestie van het herstel, antwoordt, het
„Barl. Tag.", dat een geinternatio-
nalisoord bedril' niet in aanmerking
komt hetgeen de meest ongeschikte
methode worde genoemd zelfs al werd
hot rijk, op pnpicr, een recht van con
trole verleend, Wanneer (och het in
ternationale kapitaal de leiding kreeg,
zcni men steeds moeten rekening hou
den met gunstige tarieven van allerlei
huite.nlaiidsohe producten; de grootse
bestellingen voor do rijksspoorwegen
zouden goheel of gedeeltelijk naar het
buitenland gaan en aan de Duitsoho
industrie onttrokken worden reeds
thans begunstigt do regie bijna uilslui
tend buitenlandsche firma's. Een in
ternationale maatschappij zou ook
geen rekening houden met allerlei an
dere Duitsche economische- bcla-ngeu
onbarmhartig zouden op zich zelf
niet-rendeerende .lijnen worden opge
heven. Gevaar voor de binnen!andsche
woj'dt vorder verwacht van een
internationaal bestuur over 'één perso
neel van driekwart millioon man.
zonder dat de rijk3regeering invloed
zou hebben op dc loonpolitiek en an
dere sociale maatregelen.
Het „Berl Tag." meent tenslotte,
dat de internationale invloed even
góed gewaarborgd wordt door c?n
recht- van toezicht in den geest vnn de
re«ls vigeerende garantie-commissie.
Zulk een recht van toezicht zou voor
de rljksregoering ook gemakkelijker te
nanvnarrlen zijn o'nn een internatio
naal behoor-, dat alleen door c?n for
meel toezicht van liet riik beperkt zou,
zijn. Derhalve nrnrl alleen gedacht
worden aan een uitgifte van aandeel
zelf de tarieven vast te stellen,
dan van haar inkomsten bepaalde be
dragen zou moeten afstaan, een en an
der langs den reeds betreden weg van
het uitschakelen van do spoorwegen
u-it het algemeen© rijkabehcer en
gnnisatie volgens de beginselen van
het particuliere bedrijf. Ook in dezen
vorm wordt, eventueel met zetel en
stem van de echuldeischeis voor het
herstal bi den raad van toezicht, hel
rijkeuet als pondobject voor een lee
ning bruikbaar geacht.
Oult6obe schepen In
Franocho havens
Zoo nu en dan blijkt toch eenige ver
betering in de betrokkingen tusschen
Frankrijk en Driitschland. Zoo heeft
nu de F ransche r eg coring besloten om
de een jaar geleden vastgestelde zwa
re belasting der Duitsche schepen, wel
ke Fransche havens aandoen op t©
heffen. Destijds gold het een Fran-
schen represaille-maatregel wegens de
vermeende unfaire behandeling, waar
aan de Fransche schepen in Duitsch©
havens blootstonden. De douane-auto
riteiten te Boulogne kregen opdracht
om de bestaande regelen op Duitsche
transatlantische schepen, welke van
dez© haven gebruik maken, zoo streng
moge-lijk toe te passen, hetgeen hel
bezwaarlijk maakte voor dez© schepen
om dez© haven te gebruiken. Dienten-
gevolg© veranderde de Hamburg—Zuid
Amerikalijn van haven en koos Dover
Nu de maatregel is opgeheven en dé
Duitsche schepen wederom dezelfde
behandeling als die van andere naties
zul.eii genieten koeren zij weer naar
Boulogne terug. Het eerst© schip
de Hamburg—Zuid-Amerika lijn
wordt aldaar verwacht-
De Engelsche pers is verdeeld in
laar commentaren over de overeen-
komst.die de Britsche regeering met
ue Duitsche regeering gesloten heeft,
volgens welke de heffing van 26 V.
dio gelegd werd rj da
ingevoerde Duitsohe goederen
als middel om de schadever
goeding t© dekken,
teruggebracht wordt tot 5 Dit be
sluit der Britsche Arbeidersregeering
wordt scherp aangevallen door de con
servatievG bladen, voornamelijk op
grond van bet feit dat het de Duit
sche fabrikanten verder zal steunen
in hun concurrentiestrijd tegen de
Britsche fabrikanten. De Liberale
en Arbeidersorganen begroeten edi
tor deze stap van de regeering met
voldoening, als een noodzakelijke
maatregel tot steun van de Britsche
importeurs, die z*lf een tijdlang de
26 moesten betalen. Deze kwestie
zit, zooals bekend, als volgt in elkan
der. In de schadcvcrgoodingsovereen-
komst van Mei 1921 werd vastgelegd,
dat een gedeelte van de Duitsche be
talingen zou geschieden in den vorm
v:m een heffing van 26 op haar ex
porten naar dc Geallieerde landen. In
oen wetsvoorstel dat dopr de Britsche
regeering werd ingediend, was be
paald, dat de Britsche koopers aan
de Duitsche exporteurs van goederen
slccht-8 74 van het te betalen bedrag
zouden zenden. De koopers vereffen
den het. weer met de Britsche schat
kist. en zonden het bedrag'aan den
Duitschen exporteur, die door 'net aan
zijn regeering te overhandigen, scha
deloos gesteld werd op zijn belasting.
Sinds December bleef Duitsohland in
gebreke den Duitschen exporteur te
rug te betalen, dio er op stonden, dat
do Britsche importeurs hen het gèhee-
le bedrag zonden van den naar En
geland 'ingevoerde goederen uit
Duitschlnnd. Daar de Britsche schat
kist bleef staan op de 26 moesten
de Britsche importeurs niet alleen
100 aan de Duitschers betalen doch
bovendien 26 ann de schatkist.
De havenarboidersstaking in
Engeland
is nu geëindigd.
In het geheele land hebben de ha
venarbeiders Dinsdag het werk her
vat. Slechts in de haven van Londen
was nog eenige moeilijkheid. Daar
zijn dc ledeD van do „Stevedores
Union", de Onafhankelijke Vakbond,
nog in staldng gebleven. Dinsdag
middag echter heeft een vergadering
van deze vakyereeniging het advies
van het Uitvoerend Comité van
den Bond aangenomen, volgens het
welk de leden onmiddellijk het werk
moeten hervatten.
Een zediodcnstakïng in
Belgio?
liet Syndicaat der Zeelieden (n Bel
gië eïsent een loonsverhooging voor
zijn leden van 50 De renders bie
den slechts 5 Dc zeelieden heb
ben een beroep gedaan op den bur
gemeester van Antwerpen om bemid
deling.
de
'orrning van
Verspreid nieuws
HET HITLER-PR0CE3.
Ludondorff als getuige.
Dinsdagmorgen is t© München heb
proces tegen Hitler c.s. bogonnen.
Het publiek, dat slechts in beperkte
mate werd toegelaten voor zoover
hot toegangskaarten had werd., al
vorens hot de gerechtszaal mocht bin
nengaan, streng onderzocht op wa
pens. Om halfnegóu reeds kwamen de
beklaagden do rechtszaal binnen. Lu-
dendorff in blauw colbert, zooals ge
woonlijk, wanneer hij in het publiek
verschijnt, do handen in de zakken,
geïndigneerd gezicht, zeer zelfbewust.
Hitler in zwart jacquet met het ijze
ren kruis le on 2e klasse. Dan de rest
enkelen in officiersuniform. De be
klaagden werden niet bewaakt. Opge
wekt begroetten zij elkaar en hun ad
vocaten Even later kwam dc recht
bank binnen, de president Beichhardt
en twee bijzilterg. benever-i de beide
leekonrechters. twe-- Münclune: koop
lieden.
Na do gewone formality
Duitsche maai schappij met het recht
zelfstandige! Identificatie, leest de ambtenaar van
'teniesea van 8 op 9 November in haar
goheel, ds voorgeschiedenis van de
Putsch, bespreekt de actio d r strijd
organisaties, de gebeurtenissen nadat
Von Kahr zich leruïgotrokken had,
het gewelddadig optredetL-van Hitler's
uanvalstroepen, den laatsten strijd en
het slot, de ten laste leggingen tegen
de verschillend© beklaagden.
Do aanklacht concludeert, dat de
beklaagden zich hebben schuldig ge
maakt. spannende op hun maehtemid-
doten en in bewust© samenwerking,
aan pogingen, de BcierxcTie cn Rijks-
regeering met geweld op zijde te zet
ten, dG grondwet van het Rijk en van
Beieren met geweld te veranderen en
eon ongrondwettig© regeerinv in Beie
ren en in het Rijk in te stellen, en
rlat dus alle beklaagden zich hébhen
schuldig gemaakt aan hoogverraad
Hiervan wordt alleen.uitgezonderd de
beklaagde Ter net, wien begunstiging
vnn hoogverraad ten laste is gelegd.
Het O. M. vraagt daarop behande
ling mot gesloten deuren der "©heele
zaak. wegens de bnitengewon© slnat-s-
gevnarliikboid van de b°hnndpld© stof
In elk geval vraagt het openbaarheid
slechts voor een deel van de behan
deling, dat ongevaarlijk settent.
Nadat de verdediging heeft gepro
testeerd, besluit de rechtbank over
deze vraa.g te overleggen met verde
digers en beklaagden, waartoe do
zaal wordt ontruimd. Om kwart voor
twaalf wordt het publiek weder toe
gel aten en hoewel de rechtbank niets
mededeelt, begrijpt men, dat besloten
is, de zaak in het openbaar te behan
delen en slechte ln enkele Onderdooien
de deuren ta sluiten.
Het vorhoor van den
beklaagde.
Dan begint bet vorhoor van be
klaagde. Om te beginnen breidt dit
zich uit tot de l>re©d opgezette rede
yan Hitler, die heel den verderen dag
in beslag neemt. Hij vertelt- ongeveer
zijn geheele levensgeschiedenis.
De Telegraaf-correspondent meldt
daarover:
Hij sprak van zijn jeugd, van zijn
harden strijd om het bestaan In 1912
was hij uit Weenen naar Münchsa
gekomen als bouwkundig teekenaar.
Hij had ?.ich druk bezag gehouden met
sociologisch© en sociaal-politieke stu
dies en zich ontwikkeld als Al-Duit-
scher. Echter niet in religieus opzicht
of dynastiekon zin, doch in otbischen
zin.
Bij het iTitbrelecm van den oorlog
was het vanzelf sprekend, dat hij in
het Duitsche leger dienst nam, want
hij moest daar zijn. waar het lot van
Duitsohland word uitgevochten. Na
de ineenstorting in 1918 wijfelde hij
geniimen tijd, of hij als bouwmeester
of als politicus verder zou gaan. doch
ten slotte besloot hij tot het laatst©.
Hij had zich toen .rc-eds aangesloten
bij de uit zes leden bestaande „Deut
sche Arbeitor Partei", welke nader
hand in de „Nötional-Sözialhfische
Arbeiter Partei" overging. Hii had
zich bij dez© partij aangesloten, daar
de andere partijen het kernprobleem
niet schenen te begrijpen en niet in
zagen, dat het marxisme in de regee
ring den ondergang voor Duitschland
be teekend©.
De .revolutie was geslaagd hoogver
raad" ©u daarom met strafbaar want
hoogverraad wordt slechte gestraft als
het niet geslaagd is. Hetgeen echter
in 1918 gebeurd is, was zoozeer
hoogverraad dan landverraad.
Hitier verklaarde voorts, dat zijm
iriij slechts streed met Ideëel© wa
penen en slechts het vuistrecht erken
de tegenover hen, die ook zelf het
uistrecht toepasten. Pas in 1953 was
zijn partij een militaire partij gewor
den, nadat- de Roerbezotting een blij
vend karakter had aangenomen. De
toestand had boen slechts gered kun
nen worden door gloeiend, onbeperkt.,
brutaal fanatisme. De Rijksrogeerin?
had de honderdduizenden jonge mam
nen. die onder <le oude kleuren uit het
Roergebied waren gekomen, moeien
laten samenstroomen tot ©c-n machti
ge, nationale golf; in plaats daarvan
heeft men hen teleurgesteld en liet na
tionale verzet lot een betaalde alge
meens staking gedegradeerd.
Hitler kwam daarna tot ziin ont
moet,ine met Von Kahr. dien hii had
leoren kennen als zoon van eon eer
waardig, Duitsch ambtenaar. Von
Kahr h3d echter niet de ijzeren vuist,
noodig om orde te vestigen. Tndien
achter Von Kahr echter krachtige
mannen stonden, was hij wel in staat
iets groots te doen. Hitler had steeds
Jen indruk gehad, dat V'on Kahr een
reusachtrien aanloop zon nemen, doch
wanneer de strijd begon, terug zou
deinzen.
Daarna scliilderde Hitler do gebeur
tenissen. nadat Von Kahr staatscom-
irussaris was gewordenVan Kahr
wilde met Von Lossow den staats
greep. Zii wilden den striid tegen Ber
lijn, hoewel zii dezen noemden „veilig
heidsmaatregelen tegen do Beriijnsche
marxistische regeering". Voortdurend
bad Hitier besprokingen gehad met
de hoeren over de vraag, wat 20d3.au
diende t© worden. Een strijd van
Beieren tegen Berlijn zou beteekenen
een strijd van zeven millioon tegen
vijftig millioen. Toch kon do toe
stand zóó niet blijven. Van Von Kahr
verwachtte het volk iets anders dan
prijsverlagingen, huiurverordeningen
en confiscaties van botorvaatjes. Wie
over den Rubicon gaat, moet naar
Rome marcheer en. Von Lossow had als
militaire leider, aan zijn chef gehoor
zaamheid geweigerd. De kwestie was
thansstrijd of capitulatie. Zij wilden
den strijddoch dan was het eenig
mogelijke, dat een Pruisisch generaal
tegen Berlijn optrok r-n de aangewezen
man daarvoor was Ludendorff. Daar
tegen konden Von Ka.hr. Von Lossow
on Geissar niets inbrengen.
Als voorwaarde voor zijn tnede-
erking stelde Ludendorff echter, dat
do politieke leiding in ziin handen
zouo'e berusten. Hitler had zich on
eerewoord achter Von Lossow ge
plaatst. Vooraf echter hadden twee
lieeren uit Berlijn, Regentlow en Ven
Grille. Hitier gewaarschuwd zich lie
ver achter Von Seeclct te plaatsen dan
achter Von Lossow. Waarom heeft
Von Kahr mij niet laten arrestee reu,
toen ik de vergaderingen bijeen bad
geroepen, welke ten doel hadden, den
Roerstrijd tof een actieven strijd te
maken'? Hij motiveerde ziin verbod
van deze vergadering met d© vrees
voor oen nationale Putsch, doch d:
erienlijk* reden was, dat hij. Von
hr zelf. den strijd tegen de rogeo-
INCEZONDEN MECEDEEL1NCEM
a 60 Cts. per regel.
Hier belichtte Hitler het verschil
tusschen ziin groot Duitsch principe en
het specifiek Beiorsch© standpunt van
Von Kahr. Ook dit was een reden om
Ludendorff als aanvoerder t© kiezen.
Daarna ging Hitler over tot d© on
derhandelingen met Von Lossow. over
de wijze, waarop het verzet tegen
Frankriik georganiseerd moest wor
den. Volgons Hitler's persoonlijke
meening zou het beter zijn, dat
Duitschland bolsjewistisch doch na
tionaal zelfstandig werd dan langer
onder de eabelheerschapP'i van
Frankrijk bleef. Er werden onder
handelingen gevoerd tusschen Mün
chen ©n Berlijn en 1n München ont
stond d© vaat© indruk, dat generaal
Von Seeckt over d© uitroeping van de
dictatuur gelijk dacht als de samen
zweerders in Münchem
Telkens weer komt Hitler er op
terug, dat Von Kahr en Von Lossow
rondliepen met d'e gedacht© de Riiks-
regeering ton val I© brengen en daar
voor in de plaats een anti-parlemen
taire regeerinp uit te roepen. In
dien dus hii en Ludendorff hoogverra
ders ziin. dain ziin Von Kahr en Von
Lossow, met wi© zii maandenlang
over hun plauneu onderhandelden, het
ook.
Vervolgens schilderde Hitier de ge
beurtenissen in den Putsch-nacht. Hij
verzette zich tegen de voorstelling,
als zoude hii een alcoholist ziin, omdat
hij op den bewusten avond in de
Burger hrbukeller na al liet gepraat,
een paar glazen bier had gedronken.
Tegenover de Wittersbachers had
hij. loyaal gehandeld, daar hij er op
had aangedrongen. dat aan kroon
prins Rupprecht onmiddellijk zou
worden medegedeeld, dat de Putsch
niet. tegen hem gericht was. Tot den
middag van 9 November f.1. was Hit
ler er van overtuigd, dat Von Kahr en
Von Loosow zich niet van hem los had
den gemaakt.
Hitler eindigde daarop zijn rede
met den pathetisch en uitroep „Als
wij veroordeeld worden, zullen onze
gevangen-iseu een nieuw Mekka wor-,
den, waarheen de Duitecho jeugd bede
vaartgangen zal doen!"
Daarna stelde de president nog de
vraag, hoe Hitler zich den gang van
zaken wel had voorgesteld, indien de
Putsch ware gelukt. Hitier verklaarde
dat aan eerst Beieren gesaneerd zou
worden en dat daarna zulk een stroom
door 't geheele land zou varen, dab
die eindelijk ook Berlijn zou hebben
moc-ten (bereiken.
De behandeling der zaak werd' daar
op geschorst tot Woensdagmorgen.
Dan zullen gehoord worden de beido
leiders der strijdorganisaties. Ruhrn en
dr. "Weber.
Volgens con in de gerechtzaal loo
pend gerucht, zou het- verhoor van
Ludendorff. Van Kahr en Von Los
sow, met gesloten de-uren plaats heb
ben.
Daar voor deze zitting nog geen ge
tuigen waren gedagvaard, waren nog
voel plaatsan bescliikbaar voor offi
cieels toehoorders, waaronder zich vele
hooggeplaatst© persoonlijkheden be
vonden.
Teneinde het mogelijk te maken,
dat de aanwezigen tijdens de t-us-
sclicnpoozen niet genoodzaakt zouden
zijn hot gebouw te verlaten en daar
door heb lastige doordringen vs-n het
drievoudig© politiecordon le onder
gaan, is in het gebouw een,restaura-at
ingericht.
AMERIKA EN TURKIJE.
De Amerifaaanscae regeering beeft ran
de Turkscbe Tegeering volledige schade-
•goeding geëisoht voor^ de persoon'.ijke
woordigere bij den brand te Smyrna.
DE POLITIEK VAN ENGELAND,
Eten der conservatieve ILagerhuisieden
hoeft alsnog aan AlacDonald in diens hoe
danigheid van minister van Buitenland
sch© Zaken, de navolgende vragen ga-
-ld: le. Is dc verklaring van. den minis
ter van Bianenlandsche Zaken, dat het
vredesverdrag in druisen t tegen de ©ver
vóór den wapen stilstand goslo-
grond waarvan Ihiitschland toen
tertijd de wapens heeft meergeigd. geba
seerd op dooumentaire bewijzen, in hot
bezit va.n dc regeering? 2e. Is de regeering
emene, zooals door den minister van
Binaienlandscbe Zaken aangeduid, stap
pen te doem voor een herziening van het
vredesverdrag, door middel van een we
reldconferentie? 3e. Is de regeering bereid
mede te deelen, in welk opzicht zij voor
in to dringen op wijziging der
territoriale bepalingen van het vredesver
drag? 4e. Houden dece eventueel aan te
brengen territorial© wijzigingen do terug
gave aan Duitschland van zijn voorma!ivo
koloniale bezittingen rn?
OOSTENRIJK EN RUSLAND.
Oostenrijk heeft Rusland de jure er-
LGtisrcn on Kunst
AFSCHEIDSSTUK MARIE VAN
EYSDEN—VINK. Mevrouw Maine
van EysdenVink heeft, na ring.
beraad, eindelijk tot afeciieids;tuk
gekozen Wat het zwaarste weogfc.
blijspel uit het Fransch van Jacques
Bousquet eu Paul Armont Dit. blij
spel speelt in theaterkringen, en be
handelt toevallig eveneens het af
scheid van een actrice. Do afscheids
avond zal plaats bobben op 22 April
ia den Groot en Schouwburg te Rot
terdam.
M. do 10 pagina's lange aan- ring in Eerlijn wilde voeren
AMSTERDAMSCH INSTRUMEN-
TAAL SO LISTEN-QUARTET.
Te Amsterdam is opgericht het Ara-
stPi-darasch Instrumentaal Solislon-
quartet. bestaande uit do hoeren leden
var. het Concertgebouw-orkest* D
Speets (groinpflt), D. M. Tomu's (trom
pet). R. Sell (waldhoorn) en F. Tlnag.
man (bazuin)
Het. doel van dit quartet is zoowel
het geven vnn zelfstandig© concerten,
als medewerking t© ver!oenen als sojn-
qunrtct hij vocale cn instrumentele
uitvoeringen, benevens het geven van
kerkconcerten.
Leider is do beer D. Speeds, Lin-
naéusstraat 4S, Amsterdam,
