HAARLEM'S DAGBLAD
UNITED TELEGRAPH
Buiteniandsch Overzicht
VRIJDAG 7 MAART 1924
DERDE BLAD
DIENST VAN DE
Indrukken van het Hitler-proces
(Van onzen correspondent).
Munch en, 2 Maart.
Het verhoor van Ludoadorff, do hoofd
schotel van hei proces, oefende op liet
publiek een aamrekklngttkwwhl uit aks
SlOg geen andere gebeurtenis eedert het
be^ila van het procee. Zulk een spamiing
was er zoomfo bij hei begin noch tijdens
Hitlers rede geweest, Voor het eerst „ver
gaten" de bewakutgsm&nsohappen het
overigen» eireng gehandhaafde verbod,
dat mieinand in <!e txal mocht «taan. Er
etorfden er tientallen en dat «iit nu werd
toen; es taan geeft een kijk op de atmosfeer,
waarin dit proces wordt gehouden, Lu
dendorff «preekt in koria, afgebeten lin
nen. on de manier, waarmede de typisch
Pruifi<ctie officier van de oude school de
wereld legen lich heeft ingenomen. Maar
niet zelden komt er ondanks d«e stugheid
even warmte in zijn woorden, af en toe
breekt bij de toehoorders het besef door
van (innerlijke overtuiging. Het begin is
al 'dadelijk oei gewoon. Zijn vrienden, zegt
hij, hadden hern een bijzondere positie
willen geven. Maar hij staat hier alleen
als Duitaoher, die g©en bj je andere positie
wenseht te hebben. Het optreden van ge
neraal Lossaw heeft hij «teede a's muite
rij beechouvrd en in strijd met de grond
wet geacht. Met zorg roljfde hij de gebeur
Hij legt verband
de i
sche
en her Jodenvraag
stuk. Er hrerec-ht een pijnlijke stilte, wan
neer Ludendorff deze woorden ia de zaal
„Hei Joo'daehe m is tegen ons ra». Van
hen is de vrijheid van het volk niet tc
verwachten."
Va de coinmunêsten, socialieten en Jo
den !s de beurt aan de u'iramontanen.
Kuhoe, bekend uk het proces- Fuohs
Machhaue, rwager van graaf Bothmer die
tijdens het procee zelfmoord pleegde,
heeft hem gezegd: ,.Een Branechman van
achteren waa hem liever, dan een Pruis
van voreet." Hij waa destijds verbaasd,
met welk «en plechtigheid deze man werd
begraven, Tot rijn vrouw zeide hij toen;
Wanneer ik in Beieren word begraven,
krijg ik zoo'n begrafenis niet."
De gebeele behandeling van deie zaak
Wa« voor hwn het bowija, 'dat er ariiter
deze menschen anderen stonden. De Pran-
«olie ageet Richert had zich nooit tot
mensohen als FtMbe-Msutihau««n gewend,
wanneer zij niemand achter zich hadden.
Richer* bood aan ongeveer wat Helm
wilde, v"'.de voor. dat men wanneer de
Roerstrijil aan don ga-ng was, in Thürin
gen ©en oproer zou verwekken.
Dan bertrijdt hij meer in het algemeen
de uliramontaat.v.'he politick. Het pro
vooeerun van de machteloosheid van
DuftK'hland door de verbrokkeling van
Pruisen waa er. zegt -Lndendorff. h«i ulv
vloeieol van en hij herinnert aan de na
men Ersberger en Graaf Czcrnm. In doet
strijd van Duitschland voor zijn vrijheid,
roept hij uit, was het Valkaan rriel neu-
maar anti Dui:~-h en liet beeft do
belangen van Frankrijk in d© hand ge
werkt
liet kosi moeite, er aan te blijven goloo-
vcn, dat het een beklaagde is, dio hier
aan het woord ie; telkens en telken» komt
de gedacht© op, da: dit proces wordt be-
•chouwd als de »ohoan«t« propagandise
legenheed, di« ziclj in lange jaren heeft
voorgedaan. Hij «preekt meer en tneer in
het br*ef, dat op dit moment dc gebeele
wereld r.aar hem luistert.
Er zit nu climax fat zijn woorden, climax,
'dis «tijgt tot pathos, wanneer hij zijn con
olueie trekt: „Zonder nationalsn wil it
Duitschland verloten. Ik zal voor mijn
land blijven werken, zoolang er bloed
mijn aderen stroomt. Hitler zal mij
trouw blijven."
Hij «preekt dan over het monarch ietischo
vraagstuk. Hij da monarchist, maar d© dy
nastie was voor hem nooit doel. Waarneer
het volk er ia, dan zullen de dynastieën er
ook zijn.En te sue! herstel der monarchie
schijnt hem gevaarlijk. Organisatorisch
contact me* do nationalieten heeft hij
noodt gehad. ,,Onze relatie was op ver
•tr-awsn gpbi.tesrd" voegt hij er nan toe.
Toen op 26 September 192J de fun :tto van
staatscomniissarU werd gecreëerd, zag ik
daarin den eersten slap oioar ©en geweld
dadige oplossing van liet Duitsche vraag-
6tuk. Kahr was nu in het bezit van de
macht in Beieren en aan rnaohUuiidd©
len ontbrak het niet: de zevende divisie
Waf er gebeurde was Sn strijd met de
goede trouw, de grondwet en da gehoor
zaamheid. Het voorbeeld van (Lossow
moest funesten inv'oed hebben op de rijk»
weer. Toen het verleden jaar zomer heette,
dat baksen zich bij Pruisen wilde aanslui
ten werd dat in Beieren a'.s een onrecht
gevoeld. Reeds begin October werd er te
gen Hitier gewerkt. Later is het ccmfiioi
Lossow-Becck; verscherpt. Sprekend over
de beëadiging van de Boii-rscb© rijkswet-'
roept Lndendorff: „D« kleine Rijbsweer'
Zeven magere divisies! Ik weet natuurlijk
oe er vn de rijk'-veer wordt gewerkt en
-af zij waard is. Treurig, vind ik, wat de'
ct.sl«terkte betreft. Nu zQ'len de soldaten
og over de verschillende landstreken
•orden verdeeld. Wat zou daar
Ludendorff kan van opwinding niet
order spreken en breekt den zin af.
Jet het conflict tusschen Berlijn cu Mun
hen onderechaidt hij twee instanties.
Icm ij «Heen bekend, wat zich in de
woede periode heeft afgespeeld en we'
oor Lomow, die meende, dal men aller
eemt Seockt moeat winnen, Ludendorff
meende, dat dit niet zoo gemakkelijk zou
en. „liet Marxisme, zegt hij, kan niet
geweerkolven wnMon doodgeslagen,
zou door nieuwe denkbeelden vervan
gen moeten worden." Van de overwinning
de Deutaeh-Volkiachc beweging blijft
Ludendorff nog etceda overtuigd. De
ijksweer za' VölkUoh zijn, wanneer het
olk het zal zijn.
Tijden» een bijeenkomst van officieren
i voor het eerst ter sprake gekomen het
ortnen van een regeering, dia van Beleren
uit Duttsrb'and genezing zou brengen. In
November was Sei-..K-r bij Sceokt in Ber
lijn.
Ludendorff i« overtuigd, dat dit ander-
houd ten deel© «chuld ie aan de verdere
nr.wikkeling van d« dingen. Met betrek
king tot het gebeurde van 8 Nov. verklaart
hij, dat hij geheel onvoorbereid avonds
door de Bürgerbraukei'er werd opgebeld.
Men haalde hem per auto af en onderweg
kwam de vraag bij hem op: hoe staat dc
BelcrM.he overheid hier tegenoverI Zijn
onderhoud mot Loujow herinnert hij rioli
niet geheel meer. Nachts kon hij met
ScSmct en Lotwow geen verbinding meer
;<rijgen en Ludendorff meende daarom,
dal zij door hun ondergeschikten over-
bun besluiten. Wie het bevol aan de In-
f.vnterieschool heeft gegeven, weef hij niet
maar bij wil er- de volle verantwoordelijk
heid voor dragen. HK was overigens ge
geven om Kahr te he'pcn, dien inen In
moeilijkheden achtte. Op 9 November, zoo
gaat Ludendorff voort, half zeven och-
f'nd». ging ik naar mijn vrienden in den
BOrgerbraukcllcr. Ik besloot mij bij de
Volkisch© bewegiuj. aan te «luiten. Door
haar alleen kan naar mijn ineen-iag
Duitschland gered worden. In Losso
Scie.er en Kahr heeft echter hef groote
Dc ntaataadvocaat vraagt dan nog -
ook dit i» typisch voor dc atmosfeer
het proces wat er gebeurd zou
wanneer deze heeren op hun post waren
gebleven, Want het is, alsof dese vraag
gesteld wordt, om Ludendorff gelegenheid
to geven, met pathos to antwoorden:
„Dan wa© het in het Noorden ook uitge
broken en dam zou de Rijksweer ssioh daar
zeker niet tegen verzet hebben,'1
Daarmede I» het verhoor bok van dezen1
„bdklaagde" afgeloopon, die niet juri
disch, maar moreel reeda bij voorbaat ia
vrijgesproken.
DE BEPERKING VAN BEWAPENING.
HET SPAANSCHE AVON TUUR IN MAROKKO.
EEN SPANNENDE ZITTING VAN HET HITLER-PROCES,
Het Spaansche avontuur
in Marokko.
brengt weer beroering.
Het gaat den Spanjaarden in Ma-
'okke weer eens niet naar den vlee-
ze. De llif-Kabylen, die reeda sinds
1912 niet onafgebroken treurig resul
taat door de Spanjaarden worden be-
kampt, hebben ditmaal reeds nut hun
eersten slag succes gehad. In ieder ge-
val zijn ook de verliezen der Span
jaarden aan menacfcenlovens zeer aan
zienlijk, en het gerucht omtrent mui
terij te Malaga wijst er op. welke de
gemoedsstemming is van den soldaat,
die, als onder hot parlementaire be
wind, er niets voor voelt, zich voor
Spanje's vernedering want iets an
ders wordt het niet t« laten doo-
den.
Het bombardement, door do Rifbe-
woners op den kruiser „Cataluna"
geopend, heeft doel getroffen. He
commandant en twee matrozen zijn
gedood, eenige andere opvarenden ge
wond.
Een afdeeüng van het Spaansche
vreemdelingenlegioen is in handen
der liifbewonerg gevallen.
Abd-el-Krim, de beproefde leider
der Mooren, staat volgens berichten
van Dinsdagavond met zijn troepen
•oor Meliila, dat blijkens een ander
bericht, vla Berlijn onivangen, in
brand staat.
Zooals men weet, heeft hot direc
toire den ouden generaal Wcyler be
noemd tot voorzitter vnu den Opper
sten Oorlogsraad. Deze houwdegen,
die over de tachtig en behalve den
offieieelen ti'al markies van Tme-
riffe" nog den onofieieelen van slach
ter van Cuba" voert (naar zijn ver
richtingen als kapitein-generaal van
dat destijds Spann=ehe eiland t :dens
den oorlog van 1808 tegen Am-iika),
is tweemaal minister van Oorlog ge-
woest. Hij is een volgeling van de po
litiek van ..intimidatie" der inboor
lingen en is met hot nog daarop reeds
door menige Spaansche reg-eri- g aan
bet werk gezet. Van hem is destiids
het plan uitge?aan. om met or-n in
liet Oibanncche bezeil inleger uiige-
zorht keurkorps van *>1 000 man in
Amerika binnen te vallen.
De Enselfche regeerhlgsloider ia het
I.agertiuit, C'.ymes, heelt verklaard dal de
•ring nog geen rijd heeft gehad, om
©en definitieve beelUsing te nemen in
cake dc indiening van een plan tot
beperking dor bowapenine.
.door de BHtwlie vertcg«iWoordigors bij
•Ie vetgaderimg vAn den Volkenbond,
welke in September a-metaande zal worden
-Tclioudco. Pc reacoring, zoo vervolgde,
"lyjios, ticcht groote bete eken Is aan dwt
kwos'.io, doch beschouwt tiaar tevens als
oen aangelegenheid, welke een zorgvuldige
studie noodig hooft In al haar dëtalla.
Mei betrekfiring tot zekere medcdoolin
gen in dc blad an betreffende een beslis
si: g van dc Engeladbe regeering aangaan
de vlootbaei» tc Singapore wordt van ge
zaghebbende zijde verklaard, dat derge
üjkc berichien onjuist zijn. De kwestie is
kn behandeling en wanneer bet kabi
»e dien aanzien een beslissing heeft
men, zal deze eerst in hei parlement
len medegedeeld.
rrscbillcnde Fr.insche binden spre
ken hun voldoening uil over den cijc^
door den Grzantcnraad aan Duit?-:b-
land gesteld, om
do militaire contrölo
e hervatten, vooral omdat de daartoe
•erzonden nota berust op het Enarel-
sche voorstel. Er wordt gewezen op tal
van verschijnselen, die aantoonen b--.e
Duitschland zich weer aan het wapenen
is en hoe noodig het dus is daarte
gen wat te doen. Niettemin voorziet
men op dit punt nog wel verschil in
opvatting tusschen Frankrijk en En
geland,
De „Ere Nouvelle", hoezeer ook aan
hangster van internationale denkbeel
den, waarschuwt tegen den wensch,
dien MacDonald schijnt te koesteren,
n.L om de militaire eontróle reeds spoe
dig aan den Volkenbond op te dragen.
De Volkenbond zou groot gevaar L>o-
pen door haar macht thans reeds ie
hoog aan te slaan. Daarom is het voor-
loopig beter zich te vergenoegen met
speciale overeenkomsten, totdat de
Volkenbond machtig genoeg zal zij a
geworden om de taak over te nemen.
De beide sub-oommissies van hel
comiié-Dawes hebben vergaderd ter
bespreking van -de reorganisatie der
Duitsche spoorwegen, de oprichting
van
do Coudnotonbank
en bet herstel van het evenwicht 'Ier
Duitsche financiën. De sub-coramisi't
voor het bankwezen, die te onderz
ken heeft in hoeverre het Duitsche
spoorwegnet een onderpand voor een
leening kan zijn, heeft geconcludeerd
overeenkoras'ig het rapport-Ac .vorrh en
Leverve, die de Fransch-Belgischc re
gie in het Roergebied willen doen ein
digen en hel beheer teruggeven aan de
Duitsche administratie, mits er maat
regelen voor toezicht genomen worden
op hel Duitsche personeel. De sub
commissie zal in den loop der volgen
de week Schacht weer hooren en d.m
definitief rapport uitbrengen omtrent
de nieuwe bank, welks zetel, naar thans
is bepaald, te Amsterdam zal «or
den gevestigd.
Aan
do Rljksdagorlsi» In DuiUohland
is op eigenaardig© wijze een plotseling
einde gekomen.
De minister van Buivenlnndsphe Zaken,
dr. Stiesemanjn. ie Donderdagmiddag im
dc zitting mot de verklaring gekomen, dat
de onderhandelingen met het buitenland
over de oprichting van een Oouderediet
bank geëindigd zijn en dat nog dezen
Rijkedac: een wetsontwerp in zake de
Goudet.ondoardbiwïk zal worden voorge
'ogd.
Het ip namelijk gebleken, dat de door
den president van de Rijksbank, dr. Hjal
mar Schacht, ontworpen tuesobenvonn Ï6
aanvaard, zoodat de definitieve oplossing
van het Duitsobe valuta-vraagstuk verze
kerd schijnt.
Dr. Bchacfat heeft bij do regeering zijn
verlangen te kennen gegeven, dat deze
Rijksdag de zaak nog zal afdoen en daar
door ie de meerderheid, welke eerst nog
vóór oogenblikkehjke ontbinding vap den
Rijksdag was en de nieuwe verkiezingen
op 6 April a.s. wilde zic-n vaetgeeleld, uit
een gevallen.
Tlians moet worden aangenomen, dat de
verkiezingen voor den nieuwen Rijksdag
niet eerder dan 4 Mei a.s. zullen worden
zchouden.
In
het Hitler-proces
is Donderdag plotseling een min of
meer dramatisch incident voorgevallen.
De correspondent van De Telegraa*
seint daarover;
Voordat de eigenlijke behandeling
Werd voortgezet, kwam eerst weer "e
gebruikelijke verklaring van de verde
diging.
De advocaat Kohl, die zich bij dit
proces berudht heeft gemaakt door z'ia
felle aanvallen, viel ook thans weer hef
tig uit tegen de Tustiiie en wel in het
bijzonder, wegen de dezer dagen plaats
gehad hebbende arrestatie van den ka
pitein Weiss, die bestemd geweest zou
zijn als chef van de persafdeeling van
een eventueele Hitler-regeering. Kohl
verzekerde, dat hier niets van aan is
en dat Weiss bovendien oorlogsinvalide
is, voor wiens gezondheid de arrestatie
zer schadelijk zou zijn. „Er heersckt
op het oogenblik," zegt Kohl, „een
ware arrestatie-woede!"
De president, die gedurende het ge
heele proces op zéér zwakke wijze lei
ding beeft gegeven, valt Kohl dan in
de rede en zegt, dat deze zaken buiten
de orde gaan. Kohl betoogt dan op
gewonden, dat de arestatie van Weis3
alles met de zaak te maken heeft en hij
wet uit deze gebeurtenis een wapen te
smeden tegen Von Kahr, die „op de
meest ongehoorde manier zijn mach!
over Beieren misbruikt heeft."
Zich daarna tot het O. M. wendend
drong Kohl nogmaals aan op de^ on
middellijke arrestatie van Von Kahr.
Wederom tracht de president tusschen-
beide te komen, maar de veel handiger
advocaat blijft hem de baas en praat
door„Ik zal op dit alles in mijn plei
dooi terugkomen en er voor zorg dra
gen, dat het publiek, detfrechtbank en
het O. M. de waarheid hoorenl" roept
hij uiL
De eerste-ambtenaar van het O. M
Stenglein, die reeds voortdurend blij
ken van onrust heeft gegeven, staat dan
op en begint heel kalm, maar allengs
mor en meer zenuwachtig te zeggen
„Ik ben gedurende dit proces hel voor
werp geweest van schimpscheuten en
persoonlijke aanvallen. Ik beb mijn best
gedaan, mijn antwoorden daarop in te
houden, omdat ik den loop van de be
handeling in het belang van de zaak.
niet heb willen schaden. Maar thans is
de maat vol." En bijna stotterend van
zenuwachtigheid ging hij voort: „Als
president van O. M. München I. ver
klaar ik, dat ik niet langer wensch
deel te nemen aan een dergelijke be
handeling van zaken." Daarop keerde
hij zich tot den tweeden ambtenaar van
het O. M., Ehardt, en zeide „Ik ver
zoek u. collega, de verdere vertegen
woordiging van het O. M. op u te ne
men." Toen stond'hij van zijn plaats
op en voordat de president ook maar
één woord had kunnen zeggen, klapte
de deur achter hem dicht.
De tweede-ambtenaar van het O. M.
Ehardt, verklaarde daarop, dat hij
eerst met rijn superieuren overleg
moest plegen en verzocht op grond
hiervan schorsing van de zaak.
De president van de rechtbank gaf
als zijn meening te kennen, dat de ge
bezigde beleedigingtn moesten worden
teruggenomen. Advocaat Kohl ver
klaarde de reprimande van den presi
dent te aanvaarden, doch beriep zich'
er op, dat hij Weiss persoonlijk kent
en weet hoe deze voor zijn vaderland
heeft gestreden.
Ehardt verzocht toen een einde aan
het gepraat te maken en de zitting te
schorsen, dmaar hij anders hei voor
beeld van zijn ouderen confrater zou
moeten volgen.
Onder grooien bijval van het pu
bliek zegt dan advocaat Kohl „Er ziin
nog ambtenaren -an hel O. M, ge
noegl", waarop dc president gemoede
lijk verklaarde„Herr Justizrat, dit
gaat toch werkelijk te ver 1" waarna
eindelijk de zitting wordt geschorst.
Na drie kwartier wordt d-an de zi -
ting hervat, buiten aanwezigheid van
den eerstco-ambfenaar van het O. M.
De tweede-ambtenaar van het O. M
Ehardt, verklaarde, dat zijn aanwezig
heid slechts formeel was en beant
woordde de vraag van den president, of
het O. M. aandrong op verdaging van
de behandeling, in bevestigenden zin.
De advocaat Kohl, excuseerde zich
toen. zich beroepende op het feit, dat hi;
zéér geschokt was door de arrestatie
van Weiss. Hij gaf de verzekering,
geenszins dc bedoeling gehad te hebber
den ambtenaar van het O. M. te kwet-
De voorzitter verzocht daarop deo
voor dien dag gedagvaarden getuige»
Vrijdag terug te komen.
De advocaat Sshramm betuigde daar
na in naam van de verdediging zijn
leedwezen er over, dat Kohl in ziin op
winding uitdrukkingen had gebezigd,
welke door "het O. M. als b-leedigend.
konden worden opgevat. Hij verklaarde
voorts, dat de verdediging er naar
streefde, de bdiandeling van de zaak
voort tc zetten, in denzelfden hoogge-
stemden toon, als tot nu toe had Ke»
heerscht.
Daarna werd de zitting gesloten en
verdaagd tot Vrijdag.
Naar vernomen wordt, is het conflict
tusschen de beide partijen thans bij
gelegd. De eerste-ambtenaar van het
O. M., Stenglein, heeft zich wederom
bereid verklaarde de zitting van Vrijdag
bij te wonen, terwijl bij den aanvang
van de zitting, dor beide partijen de
noodige verklaringen zullen worden af
gelegd.
In het Engelsche
Lagerhuis
diende liet conservatieve lid Samuel
een motie in tegen het regeeringsbe-
sluit tot reduceering van 26 tot
5 van de belasting die geheven
wordt op door Duitschland geïmpor
teerde goederen als middel tot dek
king dor kosten voor het herstel.
Sir John Simon, liberaal lid, steun
de het besluit der regeering. Spr.
zeide dat in ieder gei al sinds de Duit
sche regeering in de onmogelijkheid
verkeert om haar eigen handelslieden
schadeloos te stellen, de Britsche im
porteurs rnel verliezen hebben moeten
werken, en dat de staat van zaken
thans een zoodanig aanzien heeft ge
kregen als nimmer de bedoelinp is
geweest van degenen, die het heffings
plan eerst ontworpen hebben.
Spr. opperde de meening dat de
traagheid der vorige regeering in
zake deze kwestie niet verwant is met
protectie-poliliek.
Snowden, de kanselier van de sdhat-
kist zeide dat de huidige regesring na
een conferentie met de Duitsche een
overeenstemming mot do laatste be
reikt heeft met betrekking tot het we?
nemen van lasten die op Engelsche
handelslieden rusten, die bij den Duit
sclien handel geïnteresseerd zi!n.
De regeering heeft dezebelasting
van 26 tot 5 gereduceerd om
tegemoet te komen aan Dui'schland's
verminderde betalings-capacifeit. De
regeering handhaafde een belasting
van 5 omdat, indien z'ï het parle
ment had eevraagd do gansche hef
fing in te trekken, zij een belanvriik
wopen met betrekking tot do door
Duitschland te betalen schadevergoe
ding zou Iiehben afgestaan.
De overeenkomst zou op 15 April
a.s. een einde nemen en het is zeer
waarsctiimlifk dat binnen af zienha
ren tijd het veheele vraagstuk der
schadevergoedingen nogmaals te ber
de zal worden gebracht.
Aan deze kwestie, aldus spr.. ziin
nog veel meer geschilpunten vastge
knoopt. die a"n c-m beschouwing on
derworpen zullen moeten worden.
lil» Frenkrük.
In het kabinets-rapport, dat I-Ienry
Berengej bij de financieele commissie
van den Senaat heeft ingediend, in
zake het financieele wetsontwe p,
spreekt, hij zich tegen de machtigings
wet uit. Daarentegen stelt h:l een on-
mïd lellijke bezuiniging voor van 970
millioen francs.
Na van dit rapport kennis te heb
ben genomen, heeft Poincaré bes'o-
len, den tekst, zooals die door d9
Kamer was aangenomen en waaraan
de regeerin? vasthoudt, voor do Se
naatscommissie te verdedigen. In 'ien
deze commissie in zake de machti
gingswet niet toegeeft, zal Poincaré
Dinsdag a.s. in den Senaat de kabi-
netskwestio stellen.
Het schijnt dus weer hard tegen
hard te zullen gaan.
Het wetsontwerp tot wij-icing van
de kieswet, zonal® door dp Kame- aan
genomen, i® Donderdag onveranderd
dr>or den Senaat aanvaard, na^at
Pienvamt Martin namen? de lin'-s-de-
mocraten had verklaard. zich van
stemming te zullen onthouden. Ten
gevolge van d'ze aannemi"? zullen
dus onvolledige lösfen worden onre-
heven, terwijl het aantal s'-rasr-
d'gden on 577 in plaats van 626 wordt
va$l gesteld.
MASSA FOTOGRAFIE.
Een Amerikaan heeft onlangs pa
tent genomen op een wonderbaarlijke
ftfdrukm.achino voor photogrnfische
platen. Met dit apparaat kunnen van
een enkele plaat MXX) afdrukken ge
maakt worden in een uur tijd. dat is
ongeveer 30.000 per werkdag. Natuur
lijk zal niemand zulk een aantal af
drukken van een enkele plaat noodig
hebben, maar dat doze machine van
groot belang zal zijn voor bureaux,
die er hun bedrijf van maken, couran
ten in velo verschillende landen van
fotonieuws te voorzien Is licht te be
grijpen. Het apparaat- maakt- niet al
leen de afdrukken, maar ontwikkelt,
spoelt en fixeert do negatieven, die
erin gelegd worden tevens. Door deze
machine kan het afdrukken vijftien
maal zoo snel gebeuren als met hot
thane bestaande snelste apparaat.
EXAMENZIEKTE.
Een Fransoh geneesheer heeft on
langs een origineel onderzoek ged.aan.
Hij bestudeerde in oen middelbare
school 2-W leerlingen gedurende do
twee maanden, onmiddellijk vooraf
gaand© aan de examens. Daarbij is hij
tot de conclusie gekomen, dat alle leer
lingen, die zaten te „blokken" voor'
hun examens in lichaamsgewicht, ach
teruitgingen. Bij sommige kinderen
bereikte deze gewichtvermindering vijf
kilogram en meer.
Daartegenover kon deze geleerde
constat eer en, dat het gewicht van do
kinderen op do lagere scholen, waar
hij een soortgelijk onderzoek instelde,
vrijwel gelijk bleef, in sommige ge
vallen zelfs steeg in de laatste maan
den voor de groote vacantia. Dit moge
ten deele worden toegeschreven aan
de „voorpret" van de naderend© va-
canties, maar de geleerde onderzoeker
kwam door een en ander tot de over
tuiging, clat de z.g. ..exnmenziektc"
wei degelijk bestaat. Hij raadt daar
om aan, dc zorg voor de schoolgaande
kinderen to verdubbelen.
Misschien zullen dc slachtoffers zelf
onder het motto „voorkomen is beter
dan genezen", er meer voor voelen,
dat de oorzaak van dit kwaad, het
examen, eens en vooral radicaal wordt
uitgeroeid.
(Daily Sketoh, Londen.)
Wio hoeft dit gebroken, Jansje 1
Dat, is al tijden geloden gebeurd,
mevrouw.
-Ja, maar wie hoeft hot gedaan.
- Ik mevrouw.
Hoor ©ene hier. Als j© nog eens
wat breekt, moet je het me dadelijk
komen vertellen.
Maar mevrouw, ik kan toch niet
den heelem dag achter u aan blijven
loopen.
VAN EEN BEDELAAR.
Een gerechtshof te Londen heeft de-
:r dn gen een bedelaar veroordeeld tot
een flinke geldboete, wegen» overtre
ding van do reglementen, op heit be
delen gesteld. Toen deze bedelaar
werd gearresteerd, bleek hij bijna
2000 gulden in zijn bezit to hebben.
De inspecteur die hem ingerekend
had, verklaard© aan den rechter, dat.
hij den beklaagde had zien bedelen bij
het huwelijk vanzijn eigen
zoon. Voor do plechtigheid was afge-
loopcn, verliet do vader van den brui
gom 6Pel door een zijdeur de kerk,
verkleedde zich in 'n naburie huis en
stelde zich bij de kerkdeur op in zijn
havcloozo bedelaarsplunje. Toen de
gasten, zijn gasten, de kerk verlieten,
hield hij hun zijn bedelnap onder de
neus. Ongetwijfeld met hot doel hier
mede de kosten van zijn zoon's huwe
lijk te bestrijden.
'OUDERDOM.
Dezer dagen ontvingen wtl uit Jo
hannesburg in Zuid-Afrika dc tijding,
rijk koning van Spanje en heerschor
dat een Zoeloe genaamd Oude Jas in
liet jaar 1865 werd vrijgesteld van
dienst als wagenmenner in den Ba-
soeto-oorlog, op grond van het feit
dat hij den GO-jarigen leeftijd over
schreden had. Dit was echter niet het
belangrijkste in het bericht. Er stond
nog bij dat deze wel zeer oude Jas
Dinsdag ji. gestorven is op 124-jari-
gen leeftijd.
Op hetzelfde oogenblik ongeveer
hebben de Amerikanen, die altijd en
overal concurrenten zijn, een oude
vrouw ontdekt te Fort Worth in
Texas, die volgens de gegevens van
hot, belastingkantoor ter plaatse 1M
jaar oud is. De reporter van een New-
Yorksch blad vond dit oudje met haar
50ste achterkleindochter op schoot en
een pijp tabak in den mond. Op do
zen looiftijd heeft Mrs. Power, zoo heet
deze ver-over-de-liondord-jarigo vol
gens een nieuw© Amerikaonsche wet
voor het eerst het kiesrecht gelsregen.
Wellicht zal zij hot meer apprecieeren
wanneer de regeering van haar land
haar nu eens vrijstelt van belasting
betalen. Mrs. Power vertelde een
schat van herinneringen uit de velo
bewogen jaren, die zij in haar jeugd
heeft doorleefd en was allesbehalve te
spreken over de tegenwoordige vrou
wen. In haar tijd gebruikten vrouwen
geen ruwe taal eri ook floten zij niet,
verklaarde zij. Nu moeten wii met.
allen eerbied-voor de 114-jarige zeg
gen, dat wij een vrouw liever hooren
fluiten dan een pijp zien rooken. Al
lebei tegelijk gaat niet en daarom
kunnen wij het nog niet zulk een ach
teruitgang vinden.
DOLLAR.
Misschien zullen onze lezers niet
weten, dat de machtige dollar van
origine Duitsch is. Het woord is niet
anders dan een verbastering van Tha
ler, den naam van een vroegere Duit
sche munteenheid. Onder de regee
ring van Iïarel V, keizer van Oosteu-
over het Spaansche deel van Ameri
ka werd de Thaler voor het eerst ge
slagen. Zij ontleende op haar beurt
in het jaar 1518 haar naam aan een
zilvermijn gelegen in Joachims-thal.
een dal in de buurt van Carlsbad.
DE OTJDSTE MIJN.
De oudste mijn ter wereld wordt in
Zweden geëxploiteerd. Het is de
Falun kopermijn, die redes 700 iaar
geleden ontdekt werd en naar men uit
oude geschriften heeft opgemaakt., in
1225 reeda werd geëxploiteerd. In
deze zeven eeuwe-n heeft de Falun-
mijn meer dan 1000 K.G. goud. 15.000
K.G. zilver en ongeveM een half mil
lioen ton koper opgeleverd. Thans
haalt men er nog 30.000 ton ijzerpi-
riet per iaar uit. De mijn bestaat uit
een ontzaggelijk gat in den bodem,
ongeveer 800 Meter lang, 400 Meter
breed en 60 Meter diep. Het iizerpiriet
wordt gewonnen op een diepte van
meer dan 300 Meter beneden don bo
dem van het ,,gat".
EEN KRISTALLEN GEWELF.
De Noorsche geleerde Professor Vi-
gard. heeft na een langdurige studie
van de kleuren in het vermaarde Noor
derlicht de overtuiging gekregen, dat
de atmosferische laag die zich om de
aarde bevindt, omringd is door een
laag gekristalliseerde stikstof. Dit zou
de blauwe kleur van den hemel verkla
ren e-n tevens het feit dat de golven
van de draadlooze den ronden vorm
van de aarde volgen, instede van zich
in de ruimte te verliezen.
Het denkbeeld, dat, zekere gassen
zijn samengesteld uit oneindig kleine
kristal deeltjes is niet nieuw. Profes
sor Owen heeft hieruit onlangs ver
klaard. dat de pogingen om het helium
tot vasten vorjn te brengen, mislukt
zijn. Het is dan namelijk reeds in vas
ten. vorm. Intusschen. wanneer de
Noorsche professor gelijk heeft, kun
nen wij de pogingen, om de venbin
ding met Mara te bewerkstelligen, wol
opgeven.
