maMM
m&mm
HAARLEM'S DAGBLAD
ERFPACHT OF EIGENDOM
de S'n'oiïTciï
SE5dSiJ "n
tolf ,5! ",eo,,t:"'d' eavalloa do„l;.
lit ,1e -„'„j1"",««wacht i,.
a<je cfimeenfe eigenares bliift van
«WtSSTÏr3S.^aR-:
ÏS3S ??tSJ
herK?ft."»fcfi
D° laatste Avonturen
van den Rooden
Pimpernel
DONDtRDAG 13 MAART 1924 - TWEEDE BLAD
Gaarne voldoe ik aan het verziek
van den hoofdredacteur van dit blad,
om «enige beschouwingen te wijden
aan de quae-stie, welko ook in Haar
lem de gemoederen in beweging heeft
gebrachtde vraag, wat «bij uitgifte
van gronden voor woningbouw de
voorkeur verdient, uitgifte in erfpacht
dan wel verkoop. Feitelijk is deze
quaestie, indien ik rnij niet bedrieg,
in Haarlem reeds uitgevochten. ik
heb irnmera gelezen, dat B. en W.
van deze stad hadden voorgesteld te
bepalen, dat hij uitgifte van gronden
voor woningbouw deze niet uitsluitend
zouden worden uitgegeven in erfpacht,
doch wanneer dit door gegadigden
werd geweneoht on het in bet belang
der volkshuisvesting en niet in strijd
met eenig gemeentebelang was, ook in
eigendomdat de lieer Klein Schip
horst toen een amendement op dit
voorstel heeft ingediend, om daaruit te
doen vervallen de beperkende bepaling
dat do vei koop in het belang der volks
huisvesting moest zijn en dat dit
amendement mot. 18 tegen ltï (.temmen
is aangenomen. Vermoedelijk echter is
iuist het feit, dat dit amemV.ment met
zoo geringe meerderheid is oangono-
men, wat er op wijst dat zeer velen
in deze stad huiverig zijn om gemeen
tegrond te verkoopen ©n aan erfpacht
de voorkeur geven, aanleiding geweest
tot het verzoek, tot mij gericht om
deze quaestie nog eens te belichten.
Ik b«n nl. een overtuigd voorstander
van verkoop, behoudens liooge uitzon
deringen, van grond voor woningbouw
en gevoel zeer weinig voor het erf-
pachtstelsel. Wellicht dut een uiteen
zet ing ven d© gronden, waarop tniin
meening berust, orto© zal bijdragen de
Haarlemecho burgerij, althans .1.- tal
rijke lezers en bzcressen van dit blad,
t© versterken in de overtuiging, dat d©
Gemeenrgraad wijs gehandeld heeft
door liet amendement t© aanvaarden,
•wellicht ook zullen velen, die thans
nog weifelen, wat de voorkeur ver
dient. erfpacht dan wel verkoop, ja die
tegen verkoop gekant zijn, bii vorder©
overwoging vaD deze beschouwingen
de. juistheid van mijn standpunt er
kennen en zich aan mijn rijd© scharen.
Al zal ik voor hen, die een diepgaande
studie van do quaestie hebben ge
maakt. uit den aard dor taak niet veol
nieuws kunnen brengen, ik vlei mij
op enkel© hoofdpunten eenig licht te
Kunnen laten val Ion, dat toch voor ve
len nieuw zal zija.
Op den voorgrond etel ik, dat ik niet
met veel cijfers wenach te konten. In
de stad mijner inwoning, 's-tirayen-
hnge. waar hot or/pacbistelsel sinds
1912 systematisch ie toegepast, zijn
voor- en tegenstanders het glad on
eens over do vraag of d« financieel©
r« 'taten van dit sielsel gunstig zijn.
De oud-wethouder Mr. Proogieever
Fortuyn. heeft in ©en not© van Decem
ber 1922 over de grond- on woning-
poiitiek der gemeent© 'a-Gravcnhage
met ciitore trachten aan t© toonen,
dut di© rosuluten „hoogst bovredi-
good" zijn. Andoren, o.a. liet Iiaag-
®ch« nui-rilid Van Stembergen, hebben
dio cijfers aongovocliten. I)ez© strijd
vraag is zeker niot vn" belang ont
blootmj<ar ik behoef mii daarin niet
boze ven. om <te eenvoudige reden,
dat ik van oonleel ben, dat eon beslis
send oordeel op eTOtid V a n co n-
i'. r 10 c ii f e r s over working vnn
het erfpacht-stelsel uit financieel oog
punt c;rnt op veel bitig'Y termijn mo
gelijk f>u kunnen zijn. Men bedi-nke,
om maar bii do Resident ie te blijven,
dat van de ongoveer 1000 H.A. grond
welke geleidelijk in het grondbedrijf
van Den nune rijn ingebracht, tot
ultimo 1921 in totaal niet moer dan
90 H. A. zijn uitgegeven. Mr. Droog-
leover Fortuyn schat df tin 1921 voor
uitgift© in annnwrKuig komenden
grond (een groot deel daarvan blijft
voor straataanleg. planiaoenen, par
ken. speelterreinen enz. gereserveerd)
op ongeveer -180 H-A. en néémt aan,
dat circa 30 jaar *ou moeten vcrloo-
pru. eer deze grond in erfpacht zou
j-jn uitgceven. Onmiddellijk daarna
echter me'rkt hii op. dat ©r verschil
lende porceelên grond zijn. welke zoo
ver van d© bobouwde kornlieron, «lat
niet te verwachten is. dat over 30
jaar naar die porceelcn voor bebou
wing al vraag zal zijn. Daarenboven
zal - zoo zegt hii - ongetwijfeld. z«x>-
lsn© hel Gemeéntéliik Grondbedrijf
zal blijven bestaan, bii gunstige gele
genheid tor aanvulling van den ver
minderden voorraad, grond worden
hijgckocht. Daartiii komt nu echter -
en dit juist is. zooals wit zullen zien.
van de grootste beteokems dat do
uitgift© on erfpacht geschiedt voor u
iua. h-'-ii 1"-"" -«"V'.V '"i r'
„rnn-S-rliik-n (wlijodiik MUirmncn-
,0Tm. Om nu te beoordcclcn, on
grond van do cijfers, of uilcifte »n erf
pacht inderdaad voordeelig is zou
men niet. alleen ten aanzien van te'-or
gedeelte van den voor uitgift© bestem
den of in d© toekomst ie bestemmen
grond moeien weten, hoeveel tiid er
verloopen is tusacben den aankoop
door de gemeente, althans tuaschen
den inbreng iu het grondbedrijf en de
uitgifte, maar bovendien en vooral,
welke waarde die grond zal hebben in
den loop van de 75 jaren, gedurende
welken de erfpaohtsuitgifte duurt. In
elk geval kan men onmogelijk conclu
sies trekken ten gunst© van-het erf-
pachtetelsel uit ao resultaten, welke
eon zoo korte en zoo beperkt© proef
met dat stelsel heeft opgeleverd. Toch
geeft liet t© denken, dat Mr. Drooglee-
ver Fortuyn, die de voorloonig© resul
taten zoo ..hoogst bevredigend" vindt,
op blz. 18 van zijn nota moet toegeven,
dat er voorshands een nadeelig ©aldo,
naar zijn berekening van f 382.000,
is voor het geheole Grondbedrijf,
i Maar. zoo troost hij zich, dat zal in
de toekomst wel heter worden, wan
neer maar meer grond zal zijn uitge-
geven. Nu is het echter m.i. niet de
vraag of de gemeente óók met een erf-
pachtotelsel. on den duur batig© saldi
zal kunnen verkrijgen (hoewel dit.
zooals wii zullen zien. dubieus ia, ten-
zii het publiek wordt. gevild). maar of
zulk een gteusel eonerzij«ls voordoe-
1 i g o r ia voor d© gemeente dau een
stelsel van verkoop, anderzijds meer in
hot belang v;ui de grondgebruikers
dan uitgifte in eigendom. Noch het
©en noch het andcro is liet geval.
Om dit duidelijk te maken, dien ik
even nat© gaan, wat als hoofdargu
ment ton gunst© vnn liet erfpachtetel-
sel wordt aangevoerd, aangezien dit
on» terstond in het hart van de quaes
tie brengt- De waardevermeerdering
van den grond, zoo heet het. behoort
t« komen, niet ten bate van „particu
liere bouwgrondspeculantcn", maar
ton bate van de „gemeenschap". Vat
men dit h 1 a 1 11 r op. dan ver
valt men tot zuiver socialisme immers
vooreerst dient dan allo grond, die
ooit voor bebouwing in aanmerking
zou kunnen komen, in handen van die
..gemeenschap" (waarom eigenlijk dc
gemeente en niet den Staatge
bracht» Maar bovendien is er toch geen
©nkele plausibel© roden, waarom men
deze stelling zou beperken tot bouw-
trrond en tot bouwgrond-speculanten.
Alle goederen, di© voor waardever
meerdering in aanmerking Komen,
zouden dan eigendom bchooren to ziin
niet van particulieren, dooll van do
gemeenschap. In de eerst© plaats de
huizen: maar evenzeer fabrieken,
effecten, enz. enz. Juist de bedenkelij
ke tendenz. welko in het hoofdargu
ment voorliet «rfonchtetelsel zit, moet
ons reeds, indien wii geen overtuigde
aanhaners van het socialism© zijn,
huiverig maken om dit stelsel te aan
vaarden indien daar niet zéér steekhou
donde practiach© argumenten vóór
zouden pleiten.
Maar. zoo vraag ik, komt nu inder
daad met dit erfpacht stelsel de waar
devermeerdering niet voor allen,
maar dan toch van door «ie Ecmoentc
aangekocht©» grond, nan d©
gemeente ten gotds? lfet antwootrd
moet luiden; allerminst. Ik spreek nu
niet een? over den grond, die in het
grondbedrijf Is ingebracht, zoolang hij
nl dan niet bouwrijp gemaakt, nog op
uitgifte wacht. Het spreekt vanzelf
zoolang de grond niet. is uitgegeven,
realiseert «1© gemeente eventueel©
waardevermindering daarvan alleen
op p a p i rdo grond brengt wn
cent in het'laatje. maar kost alleen
renteverlies (afgescheiden van do uit
gaaf voor aankoop en eventueels kos
ten voor het bouwrijp maken). Maar
wanneer nu do grond wel ia uitgege
ven in erfpacht., wat is dnn do posi
tie! Vaat etaat, dat do gemeente, voor
zoover zii d© gronden niet van ouds
her reeds iu eigendom liad (een geval,
dat wii hier buiten beschouwing kun
nen laten) heeft moeten betalen voor
dc verkrijging daarvan en wel zooda
nige bedragen, dat dez© bezwaarlijk
zouden hebon kunnen gevon
den worden uit dc gewon©
middelenvoor deze aankoo-
pen wordt dan ook geleend. l>at
beteekent dus. dat rento en af
lossing moeten warden gevonden
uit den canon, de jaarlijksche vergoe
ding, welke de erfpachters gedurende
75 iaren aan de gemeente heeft te
betalen.
Reed* dit brengt mede, dat die ca
non niet lang kan zijn, te minder,
omdat daaruit óók de kosten van het
bouwrijp maken van den grond moe
ten worden gekweten. Waar vooral
de laatste jaren de rentestand hoog
is, beteekent dit een aanzienlijke
last voor den erfpachter. Maar als de
gemeente 75 jaren lang d'cn canon ge
bcurd heeft, dan heeft zij toch. zal
men zeggen, den grond in vrii en on-
te ,i e,g!ndoraI Ongetwijfeld, I
Ëïte hypothese alleen ten
'an dn !6t afwcatelen niet alleen
af I o"Le' 'naar óók van de
pachters8 lAin' °P de or,selukkige erf-
pacnteis, die na overeenkomst van
1, nezel,'de erfpachter 75 iaar
Fikhelri6' ?aar daC neemt de onbil-
om dé t»r'fnnrh?g' V'°?g! de ^™eente
j WJpachters niet te 7<*>r'te
drukken dien weg niet, en begrifDt
i die aflossing hebben te
'«tal-n, I,n nlnien. d, «1
een deel.') Maar met da' alles heen
de gemeente de w aarde var.
m e e r d e r i n g nog niet. 1© prikken
Vowt^T t00h V 1161
bÜSwüj!, h T "fp»-h,«fnlael
cr«n 4 do f^nden eener
itemeen te iw/du rend in waarde sfd
ken. Maar dit dogma i« reeds lane,
door de feiten weerlegd De sterke
^arde der tirej!
oorlogUegevo1pddnmi<idC,,ijk na den
geiolgd door een scherpe da
hng- Bovendien fluctueert ook iS elke
gemeente de waarde van den grond
brmdi d°l.?ernccnte Jrfch uit
breidt en bejiaalde wijken van karnk-
er veranderen. Allerlei omstandighe
den zijn hier van invloed: do voor-
l r .v.ftn F°f?oeden. om zich in een
bepaald stadsdeel te vestigen. d0 ver-
plaatsing van handel en bedrijf de
wijziging m economische en verkèers-
toostnnden, enz.
Findelijk kan ook een ganeche "e-
meente door dergelijke ooizaken even-
Win %?TC" a'S 'oe,:,-'nP" bloei.
ék da"- Zeggen 'p'<ör te',
ein na ,o jaar möér waard zal ziin
in'do bm V"°e 'v*"
I "vpaling van den conor. verdis-
dal n"'a' 'f f* k
dat na ommekomst, van de 75 jaar
het terrem m,n«ter waard is dan S
rlfi 7^7'n- ,crwii' het in den loop van
HrH d Zf'er ln waarde >'s gestegen.
'r.d de gemeente op dat moment het.
terrmn verkocht dan had zij d© waar-
dp">Jgmg inderdaad gerealiseerd; zij
lén on n en af,0?sln3 hunnen beta-
Sho^d?ngven n'arc,ig snramp,ip over
don 1 ZIt z" ann ho: eind van
feitel mot,0071 terrein, dat haar
uoéi.' I5'0,s opgeleverd en
klohfno" waarde misschien nog
Jlomer ts dan het bedrag, hetwelk zB
had kunnen winnen door het te ver
konpen, toen liet tijd was. Men ach-
q M jaar is lerviervoudigd van
dc-re gronden is de waarde in' d„n |nnn
Maar zij zwijgt over het feit dèt ril'
lo 'n<TTJt ''«Mien aanp».
Z1.T, "°T nrk°°"
Sa7,° i„n./r*i V"rk°"" '"l""
L'LTll "StZ't «-
SS!" 7,1le lm"dr i-S"?
émén t T öann«»me vail het ge-
amendeerde voorstel van B en w
mogo .jk blijft). Van snee ilatte te
dS dfiPff£é°0tO, 8CJ-naI kan foch. in
tend iYoTZ'niT prnnd
InVoftftr .ftt™"
7iinlkJ' hC0" 8prako zij". Ovérigfns
dien
ln den Haiip zi.m in dit. ovzir.ht boven
péan Kr dte d onl'iHijkhedcn be.
hosten nléIk*TC0Dt« hoogo
teiLi i 1 u t zantende ric-n oor
i gemaakt om bepaald©
Poiceelon grond bouwrijp te maken
op die percoelon afwentelde, in plaats
„VBfïrai Afronden. wcllvTr
1 év^r «vo ii hing komen, of nog
hndwv au t-ronden- in het grond-
i d !:,f;eb^;a<",l^ om te slaan
In de tweede plaats dit punt i=
- j-JïïïSsBS,^
die moeilijldieid ligt in den aard van
het erfpachterecht, hij het eindigen
waarvan de grondeigenaars m
casu de gemeente, met de g-;bou-
wen, op den grond geplaatst, naar
willeJceur kan handelen, terwijl de
voormalige erfpachter alleen bevoegd
is de afbraak tót zich fe nemen, zon
der te mogen eischen, dat de gemeen
te de waarde van het gebouwde ver
goedt (art 772, 773 Burgerlijk Wet
boek). Om aan dit bezwaar tegemoet
te komen zijn gemeentelijk© hypo
theekbanken geschapen Maar veel
eenvoudiger is het toch, dit bezwaar
t« ontgaan door den bouwgrond te
verkoopen! Daarmede wordt aan de
bestaande hypotheekbanken geen con
currentie aangedaan van remeente-
Wege en spaart men de oprichting
weer een nieuwe gem©°nteliike
instelling met daaraan verbonden ad-
miuistratieven rompslomp.
Maar vooral acht ik onbillijk wat
mr. Droogleever Fortuyn in zijn boek
je „Het organisme eener groot© stad"
nota ben© als een voordeel beschouwt,
dat wanneer de gemeente weer over
den erfpachtsgrond tusschent::ds be
schikken wil, ze dat buiten den weg
van onteigening doen kan; ze moet
dan de waarde van de opstallen, door
deskundigen geschat, overnemen. Dat
wil dus zeggen, dat als iemand er
gens ©en bloeiende zaak gevestigd
heeft hij ieder oogenblik daaruit
kan worden gezet, zonder andere ver
goeding dan de waarde van de ge
bouwen die hij op den erfpar.htearrond
gevestigd heeft. Kosten van verhui
zing, overbrenging en inrichting, do
daaraan gepaard gaande stilstand
vnn bedrijf en verlies van stand
cliënteeie, welk© bij onteigening n
ten worden vergoed, komen ten laste
van den orogclukkigen erfpachter!
Trouwens, bij het einde van het erf-
pachtsrecht is het daarmede al ©ven
droevig gesteld. Maar wanneer de
termijn afloopt, weet men althans
vooruit, terwijl deze tusschent 'd che
uitzetting als een zwaard van Damo
cles blijft hangen boeven 't hoofd der
erfpachters.
Geen wonder, dat er over het al
gemeen weinig animo voor erfpacht
bestaat. Zeer terecht is in „De Vrij
heid" van 27 Februari jl in een ar
tikel gewijd aan hetzelfde onderwerp,
opgemerkt, dat het voor proefnernin
gen, of di© tegenzin in de practijk
niet zou verdwijnen, thans, nu do
particuliere bouwnijverheid zooveel
mogelijk moet worden geprikkeld, ze
ker niet het juiste moment.
Ten slotte nog twee opmerkingen,
welke evenzeer tegen het erfpachfs-
sleisel en vóór verkoop pleiten. Het
spreekt vanzelf, dat als de canon te
hoog is, de vraag nnar erfpachtster
rein afneemt. Wil dus d© gemeente
inderdaad niet haar terreinen niet
blijven zirfen, in welk geval zij po
sitief verlies lijdt en de volle druk
van rente ©n aflossing der aangega
ne leeningen voor grondverkoop op
do belastingbetalers neerkomt, dan
mag zij feitelijk den canon op ieder
moment niet hooger stellen dan over
eenkomt met de werkelijke waarde
van de betrokken terreinen. Maar hoe
is die waarde in redelijkheid vast te
stellen, wanneer geen stukje grond
daarvan in der eeuwigheid mag wor
den verkocht? In do practijk is dus
werkelijk de canon steeds te hoog of
te laag. Tn het eerste geval wordt de
erfpachter onbillijk behandeld in het
tweede geval lijdt de gemeente noode-
ions schade.
De tweede opmerking is 'deze. Men
praat bij deze quaestie van den kant
der voorstanders vnn erfpacht voort
durend over reusachtige waardestij
gingen van terreinen. Het feit is niet
te loochenen. Maar die stijgingen be
palen zich hoofdzakelijk, zoo niet uit
sluitend, tot de door de gegoeden ge
zochte stadsgedeelten mitsgaders de
drukste winkelstraten. Van reusach
tige stijging der grondprijzen in de
arbeiderswijken hebben wij nooit iets
err.omen. Aangezien nu het grootste
edeelte van de gronden, welko de ge
meente in handen heeft, bestemd is
om te worden uitgegeven voor doel
den, waarbij weinig of geen waar
destijging is t© verwachten, is voor
die terreinen het erfpachlstelsel doel
loos, terwijl, wat do overige terreinen
aangaat, rekening dient gehouden
met. de in onzen lijd lang niet onwaar
schijnlijke mogelijkheid, dat in do
toekomst het aantal gegoeden eer af-
dan toenemen zal, zoodat do gemeen
te veel verstandiger doet deze terrei
nen direct: t© verkoopen, wanneer zij
er een goeden prijs voor kan maken.
Maar als nu in de toekomst die ter
reinen toch in waarde stijgen, dan
steken particulieren, en niet de ge
meente, die waardestijging in den
zak! hoor ik een verstokt voorstander
an het erfpachtstelsel mompelen.
Mijn antwoord is: waarom moet do
gemeente per sé het onderste uit de l
kan willen hebben, op gevaar, dat
haar hel lid op den neus valt? Mag
een particulier óók niet van waarde
stijging profiteeren? Daar zijn we
weer terug gekomen bij ons uitgangs-
T êS iu'nï iilUncieel bdheer
Tn" ftn d« v.rko»P.
Mr. I0H. J. BELINFANTE.
Van het politieke tour-
nooiveld.
tweede kamer.
X2 Maart.
Kleinere ontwerpen. Oe
verloren cheque. Bier en
thee, Do verbooging
aanvaard.
De Tweede Kamer heeft de ont
broken reeks van berrootingsbespre-
hftdfo. Op a.
thee en bier voorts do beide nitjgl j
ontwerpen i»k.
tot deze is oe Kamer u
r.aöeró: morgen behandeling.
ffSKLisie. bii kense. doen innemen
stellen aan de regeering over den stand
van zaken in de centrale commissie
voor georganiseerd overleg ten aaneen
van de salansregehngen en de arbems
„„„an,den «nn de
handeling zoo spoedig mogelijK.
Verschillende kleinere ontwerpen gin
gen onder des voorzitters hamer met
enkelen klop door. WaaronderJtnlr be
vonden de verlenging van hei arbrirage
verdrag Irttseben ons land en de her-
ecnigde Staten van Amerika, en de ui]-
SS in de wet op het notarisambt.
S wijziging diende om wettelijk
Sft.eS» da, de Sua.scomm.ssre
voor het notarieel examen tot het aT
nemen van ieder deel van dit examen en
bet besli^cn daaromtrent niet voltallig
m—enten Ginneke. en Bavel en Bouer-
rl-im werd goedgekeurd.
de snppleroite bnCT-g»
Waterstaat over i022 neeu oe
Y-m Giin lucht gegeven aan run ver-
onteraardiginff - die dé veron^rard,.
ging ,vas dor goheole Kamer ran M
ganrche land - over het roekrake. rn
de dosriers van Waterstaat van de be.
V-nde zoo thans niet berUdhte ch<
- f l27 in het water wieni.
'eerde de heer Van G.ün de slordig
heid daarmede, het wemige verantwoor-
dcliikheidsbcsef. dat uit hetzoekraken
„rak Zóó ongerust betoonde de heer
Van Gijn zich. dat hij varderi mimster
iatregelen wenschte. opdat het geld©
lijke behetr van Waterstaat beter ttor-
d°D«Z0Uheer Van Swaay gevoelde de
grootste fout niet in den aank°^ .van
de chi que - hoewel ook hier d© heer
Gijn critiek had geoefend1 aan
koop in een tijd waann de mark alter-
-,5t in valuta-rust verkeerde! doch
het laten zoekraken. Doch overigens
noemde de minister bet pen out> d^
altijd kan voorkomen, zelfs hu de bes e
regeling der comptabele aangelegen -
den Een nieuwe regeling achtte de
minister niet noodzakelijk, vooral niet,
op het financieel beheer der depar
tementen door „Financiën" scherp toe
zicht wordt geoefend,
De suopletoire begrooting werd
aaHeta wetsontwerp tot verhooging
•an don ieraccijns en tot verhooging
van het invoerrecht op hier en thee
bracht weer afgevaardigden van vele
Dartijen iri het geweer. bieden
hunne uitspraken weergeven, bieden
wij enkele cijfers Het ontwerp vraagt
verbooging van don h'eracc.jns van
0.60 tot 1.50 en verhooping van het
invoerrecht op bier van f 7 tot 12
oer IT L. en van dat op tbee van 2o
per 100 K.G. tot f 75 over dat ge-
™De W ZiW'» oh«e1™t.orf
vóór het ontwerp, de heeren J. ter
Laan en van R.avesteijn vlak tegen.
Etfmet beo Mej. Groonemog en de
heer Hiemstra.
De heer Zijlstra sprak over do ver
houding, die er bestaan moet tussoben
indirecte en directe belastingen, naar
de theorie van vele belasting-deskun
digen. Welnu, die verhouding was m
Jon loop der i™ Ion nttdoefo vnn do
dirocto belastingen gewur.'.rf-
nn versterking van lands kas aoo
RADlO-PROORANMAl
DONDERDAG 13 MAART
jLortden, 2 L. O. 365 M. (Nederl. tijd.)
1.20—2.20 n.rn. Dieadloos Trio en Gladys
Rolp«, tweede 6opraan.
3.50—4.50 njm. Draadloos Tri© en Frede
rick Fraser. Barinon.
6.20 n.m Dameeuuitje.
5^0 a.m. KindervertellLngen.
6.36 ai.m. Padvindernieuwa.
7.20 n.m. Causerie van Percy Scholen
over muziek.
7.55 u.im. Optreden van Jack Richards en
Violet Stevens met „De Iiaeteraare".
8.10 n.m. Causerie over Dickens door
Arthur W. Hayes.
B.20 n-m. Enkele uren tnet levende Brit-
sChe compcmieten". Muziek en zang.
9.30 m.im. Jack Richards en V.iolei 9te-
v:iR.
10.20 n.m. Concert door de „Bavoy Or-
pheaus" en Savoy Havana Bands".
i. De Savoy Bands".
Birmingham 6 I.T. 475 M. (Nederl. tijd).
3,50—4.50 o.m. Draadloos Piano-f)uintet.
S.20 m.m. Damesuurtje.
5.50 n.m. (Kinderuurtje.
6.50 n.m. üuurtje voor jongens en meis
jes van 13-19 jaar.
7.05 n.m. Padvindernieuwa.
7.20 n.m. Causerie.
7.55 n.m. Kamermuzieflcavond, eamg eu
muziek. (Havdn, Mozart, Tchakowsky, enz.
9.05 n.m. Raymond Green, oocférenener.
Draadloos Quartet.
10 n.m. Causerie van Majoor Verurn
Brook.
10.20 n.m. .Savoy Bands".
Bournemouth 6 B, M. 385 M. (Ned. tijd.)
4.05 n.m. EXhel Rowland, eolo-piano en
Thomas Scarft,- solo-cliarinet.
5.03 n.m. Daimesuurtje,
5.35 n.in. Kmderuurtje.
6.20 o.m. Padvinderaieuws.
6.35 n.m. Halfuurtje voor scholieren.
7.20 n.m. Causerie.
8.20 n.m. Muriekavondj'e, sokmurnmeTS,
Duelten enz. om 8.45 u., 9.20 u. en 10.20 u.
onderbroken door den conférencier George
Stone. Optreden o.m. van Dorothy Street,
sopraan; Muriel Golton, tweede sopraan;
Dorothy Forrest, piano en Arthur J. Eng
land, bariton,
10.35 n.m. Savoy Bands'*.
Cardiff 6 W. A. 350 M, (Noderl. tijd),
5.20 tn.m. ,.5 W. A.s" ..Five O'Cloeka*'
Causerie en Draadloos Concert.
6.05 n.m. Kinderuurlje.
7.05 n.m. Padvinderaieuws.
7.20 n.m. Causerie Percy Scholen.
7.50 n.m. Draadlooze concertavond van
het plaatselijk orkest. Optreden van Mar
guerite Davis, Seymour Dosser emzJ
9.05 n-m. Causerie van mevrouw Rose
Davis.
9.15 n.m. Voortzetting Draadloos Concert.
10.05 en 1.20 In.m. „Savoy Bands".
Manchester 2 Z. TJ. 376 M. (Nederl. tijd),
11.50 v.m. Draadloos concert „2 Z. IJ.«
Trio" en zang.
5.03 n.m, Daimesuurtje.
6.50 tn.m. Kinderuurtje.
6.50 n.m. Padvinderaieuws.
7 n.m. Causerie ever de Fransche taal
sin Francis .T. Stafford.
7.20 rum. Causerie Percy Scholes.
7.50 n.m. Dansmuziek. Optreden van deli
humorist Fred. Walmsley.
9.05 n.m. Prof. T. H. Pier over „Psycho-
9-20 n.m. Voortzetting dansmuziek.
10.50 en 1.20 n.m. „Savoy Bands".
Newcastle 5 N.O. 400 M. (Nederl. tijd).
4.05S.05 n.m. Draadloos Quartet.
5,05 o.m. Kinderuurtje.
6.20 o.m. Halfuurtje voor scholieren.
6.50 n.m. Padvinderaieuws.
7.20 o.m. Percy Scholes.
7.3s n.m. Draadloos concert van heï
Quartet van mevrouw Alec. Thnmm.
8,50 n.m. Philip Wilson, Tenor.
10.05 n.m. Draadloos Concert van het
Quartet van Ernest Sharp.
10.50 en 1.20 n-m. „Savoy Bands".
3.30 n.m. P. C. G. G. Ned. Verg. v. Ra-
diotelegrafie, den Haag. 1070 M. met me-
dewerk.fing van Fernando Zepparoni
(pianist). Marofae Nuptiale (Grieg), Faa-
taisie (Mozart), Scherzo (Chopin). (Largo
(Beethoven). Polonaise (Chopin), Scherzo
(Marluooi) Tarantella (Rubinstein) (Ra
dio Expres)
Feuilleton
Uif h fc Engelse h van
BARONES ORCZY.
(Nadruk vorbodon).
W)
„Hebt u jh kort Citoyen Monorif
gezien?" vroeg zij.
„Ik hob hom oen paar maal voor
dit huis zien staan", antwoordde Ca-
thérine Théot. „Hij stond naar bo
ven te staren zooals Jiij altijd dfot,
als u hier bent, Citoyenr.e".
„Bespottelijk!" zei do jonge vrouw
op knorrige» toon. „Ik wilde, dat u
hem eon drankje kon geven, dat Item
van ziju dwaze verliefdheid voor mij
to gering schatten, Ciloyenne". nut
woordde do wnarzecstor. „Zelfs do
liefde van dezen armen stakker kan
li nog wel een? te pas komen".
Beneden m do me de la Planchet.
Ie, stond Bertrand Moncrif op The-
rosia te wacliten met een uitdrukking
in de oogen als van een trouwen waak
hond.
,,Jc zult nog ziek worden. Ber
trand", zei ze, toen zij zag. hoo hij
op zijde ging, om haar door t© lat.en.
en het niet waagde, haar aan te spre
kon. „Ik ben waarlijk niet in gevaar,
en hej is dus niet noodig, dat je mijn
schreden bewaakt".
„Maar hot kan Je toch niet scha
den ook", zei hij oji crnstigen toon.
„Iets binnen in mij, zegt mii. Thn-
rosia, dat een gevaar je dreigt van
eon zijde, vanwaar je het in het al
lerminst verwacht".
„Dwaasheid", zcide zij. „en al was
hot zoo, dau zou jij het nog niet kun
nen afwenden"
Het. kostte hem groote moeite, om
den vloed van tegenwerpingen, die
hein naar do lippen steeg, te bedwin
gen.
Hii snakt© er naar, haar te zeggen,
hoe hij niets liever zou doen dan zoo
j noodig voor haar sterven, maar hij
durfde niet. Hij waagde het slechts,
zonder een woord te spreken aaD haar
zijde voort te gaan en haar naar haar
kaniers in «Ie Hue Villodot te geleiden.
Hii was blij, dit tenminste te kunnen
doen cn hij veelde zich reeds gelukkig
omdat zij hem in haar nabijheid
duldde. Arme Bertrand! Terwille van
deze vrouw had hij een afschuwelij
ke misdaad bedreven on hij had nu
zelfs niet de voldoening to weten, dat
zij hem dankbaar was, voor wat hij
gedaan had.
HOOFDSTUK XXVIII.
Eennaderende storm.
Chauvelin, die niettegenstaande de
vele flaters, die hij gemaakt had. nog
tot de voornaamste leden van het
Comité du Salut Public behoorde
waarschijnlijk wel omdat hij geheel
gewetenloos was had sedert, eonige
dagen de zittingen niet bijgewoond.
Hij was te zeer vervuld geweest van
zijn eigen plannen, om zich veel te
bekommeren om die van ziin medele
den. Wat hij hoopte te bereiken was
van zooveel belang, en als het geluk
te, zou zijn triomf zoo volkomen zijn
dat het hem niet noodig toescheen,
zich op dit oogenblik niet iets anders
bezig te houden. Zij, dio hem nu nog
bespotten, zouden dan voor hem bui
gen en hem verheerlijken. Iedereen
voelde in die dagen, dat er iets broei
de, de geheele atmosfeer scheen elec-
Iriscli. Het was, alsof de dood om el-
ken hoek der straten loirde.
Robespierre, de tiran, do autocraat,
wiens woord wet was, had zich den
lantsten tijd bijna geheel uit het pu
blieke leven teruggetrokken. Hij ver
scheen slechts zelden op de verga
deringen en als hij er al eens was,
zat hij zwijgend terneer. Hij scheen
verstrooid en gedrukt. Iedereen wist
dat deze man een verpletterenden
aanval op zijn vijanden voorbereidde.
Zijn bedekte bedreigingen golden
zelfs de meest populaire en voornaam
ste vertegenwoordigers van het volk.
Hij zou zich zeker niet ontzien, om de
genen, die hom ook maar in het minst
in den weg stonden, te doen vallen.
Zijn vrienden, Couthon en St. Just,
ontkenden niet. toen zii openlijk hier-
over werden aangevallen, dat hun
plan was, Robespierre tot dictator te
verheffen. Tallien en zijn vrienden,
maar al te goed wetende, hoe de ti
ran hun val reeds voorbereidde, lie
pen met doodshleeke gezichten rond
en durfden nauwelijks hün mond
open doen; uit vrees, dat aan het
minste woord, dat zij zeiden, een ver
keerde uitlegging gegeven zou wor
den.
Het Comité du Salut Public, nu tot
Comité Revolutionnair herdoopt,
trachtte door hernieuwde wreedhe
den een wit voetje bij den machtigen
alloenheerscher te verkrijgen. De an
deren durfden hierin niet achter fe
staan, uit angst voor apatisch of lof
(o worden uitgemaakt en liet. gevolg
hiervan was, dat er bijna een wed-
Btriid in vervolgingen ontstond.
Chauvelin hield zich buiten dit al
les. Zijn godarhfen waren geheel ver
vuld van den \al van den Rooden Pini
pernel, daar hij wist, dat hij, als hij
dezen machtigen vijand van de Revo-
lutionnaire regeering iu handen kreeg
zeker tót groot aanzien zou komen,
evengoed bij de gematigden met Tal
lien aan 't hoofd als bij Robespierre
en dien aanhangers. Hij zou stellig de
meest populaire man van heel Frank
rijk worden Zij. die hem tot nog toe
wegens zijn vele flaters gehoond had
den, zouden dan voor hem beven. Hij
zou hen van hun voetstuk werpen en
zelf bepalen, wie in het vervolg
Frankrijk zouden regeeren. Dit alles
zou binnen vier dagen gebeuren.
Twee dagen waren bijna verstreken
Het was in het midden van Juli en
geer warm. Het scheen,alsof moeder
natuur hand aan hand ging met de
wraak, wellust en wreedheid der
menschen. en er ook bij haar een on
weer broeide.
Voor Marguórite waren die twee
dagen als eeu nachtmerrie geweest.
Geheel van de buitenwereld afgeslo
ten en gedurende de laatste acht en j
veertig uur zonder eenige Hiding van I
Sir Percy maakte zij zulk een hefti- I
gen zielsstrijd door, dat ieder ander
er zeker onder bezweken zou zijn.
Het was haar onwrikbare inoed en
haar volmaakt vertrouwen in haar
echtgenoot, die haar staande hielden.
Twee dagen geleden had de oude
vrouw, die haar bediende, haar een
briefje gebracht, door eeu haar on-
dnngend geboden is en directe belas
tingen geen verhooging kunnen lij
den, moest de minister er wel toe ko
men die verhouding te gaan verbete-
i ren. En geen ongelukkig© keuze deed
- de minister in thee en bier, die naar
het inziaht van den anti-revolutionai
ren afgevaardigde, genotmiddelen,
geen levensbehoeften waren. Vermin
dering van gebruik vreesde de heer
bekende vrouwenhand geschreven.
,,Ik heb hem gezien luidde de
inhoud. „Hij is wel en vol hoop. Ik
bid den hemel om uw beider behoud,
maar slechts een wonder kan u be
vrijden uit de macht uwer vijanden"
Sedert had zij niets meer gehoord.
Marguerite had Chauvelin niet
weeT gezien, iets waarvoor zii den he
mel op haar knieën gedankt had.
lederen dag op eeu gegeven uur
hoorde zij echter zijn stem op het.
portaal. Hii gaf dan blijkbaar eenig©
bevelen aan de soldaten, waarop een
langdurig gefluister volgde. Daarna
hoorde zij he.ni naar haat deur slui
pen. om aan het sleutelgat te luiste
ren. Zii hield zich dan vólkernen stil
en durfde nauwelijks aaem te halen.
Zij gevoelde zich als een muis, die
zich bewust is van de tegenwoordig
heid van een kat. De dagen schenen
voorbij te kruipen. Zii bad geen en
kel boek om in te lezen of eenig hand
werk om zich mee bezig te houden.
Er was niemand om eeu woord mee
te praten behalve Moeder Théot. die
haar haar maaltijden bracht, en ook
verder voor haar zorgde. Deze bad
echter zoo'n terngsfooiend uiterlijk,
dat T.adii Bla'reney niet in verzoe''ing
kwam, cenige woorden met haar to
wisselen.
(Wordt vervolgd.),
