De Scarabée
Van onzen reizenden Redacteur
UNITED TELEGRAPH
pUtio- -
(Nieuwe raaks.)
N®. 203
Bij Professor J. VAN REES
In zijn eenvou
dige ..werkkamer"
in het bistologisch
laboratorium op
het Jonas Daniel
Meyerplein te Am
sterdam heeft pro
feasor J. an Hees
die. zooals wij
eenigo clagen ge
leden re.:..3 in ous
blad hebben mee
gedeeld eerst-
'laag-i 70 jaar
wordt mij ont
vangen om mij het
een en ander te vertellen van zün veel
omvattend humanitair werk. waar
aan hij zich al sinds tientallen jaren
heeft gewijd.
..Al sinds 1878, toen ik te Amster
dam assistent werd aan liet bistolo
gisch laboratorium, heb fk liier
met een onderbreking van twee jaar
in deze kamer gewerkt!" z.-i mij
professor Van Rees. Ik keek onwille
keurig even om mij heen. Een "s.dier
der omgeving was nauwelijks denk
baar! Een groot schrijfbureau met ge
woon houten blad. een paar oude
sroelen, een fauteuil, een paar boe
kenkasten. roosters van lessen tegen
de deur en aan de panden met het
verschoten behang eenige foto's, waai
onder een klein portret van Tolstoi
Baast den spiegel, dat was alles. Een
voudiger kon het bijna niet! Dat was
'dus de werkkamer van. een man. die
bijna reeds 35 jaar hoogleeraar was
aan de Amsterdainsche Universiteit!
Maar wisten wij niet. dat professor
Van Rees, behalve buitengewoon h.o_-
leeraar ook een vurig Tolrfciaan was
en verklaarde dat met volkomen her
gemis van alle overbodige weelde in
dat vertrek"?
Meer dan anderhalf uur heeft pro
fessor Van Rees met mij zitten pra
ten over zijn werk en als ik hem hoor
de spreken met zi.tz vriendelijke,
zachte stern en even naar hem keek.
zooals hij da3r tegenover mij zat met
rün patriarchaal gezicht, had ik soms
moet'e mij in te denben. dat deze man
een der meest fanatieke propacindi«-
ten op velerlei gebied van Nederland
is. Een vurig strijder, maar te-eer k
een menech van roerende zachtheid,
dsr is de indruk, dien ik van profes
te Van Rees bij mij a bezoek in zeer
sterke mate kreeg. Een man met een
fmnetieken haat tegen alles, wat hi;
slecht meent, maar tegelijk iemand
irri ee noneiiidige liefde voor de men-
schen, een strijder, doch tevens de
verkondiger van het Evangelie van
li Izaamheld. Tcch is dit maar een
schijnbare tegenstrijdigheid, want de
strtjd. dien professor Van Roes voert,
is onkel geboren uit jrroote liefde voor
znenschheid.
Sinds ik in 1894", zoo zei ine pro
fessor Van Rees, „gepakt werd door
de geschriften van Tolstoi heb ik niet
meer slaags w31e^"ra"ken met de men-
schen, heb ik do tegenkantingen van
personen stoeds^over mij heen laten
gaan, zoodat het nooit tot, botsingen
is gekomen. Ik ben door Tolstoi vol
ei agen religieus anarchist geworden.
T jlstoi heeft mij doen. inzien, dat ver
reweg de meeste Christenen, naast
een massa moois, dat zij uit den Bijbel
belijden,niet de_ consequentie van het
Evangelie van lijdzaamheid uit de
Schrift hebben durven trekken. Tol
stoi heeft daarvoor do oogen geopend
en dat is zijn onaantastbare hooge
verdienste. Wie dat eenmaal zoo
voelt, die slaat ook tegenover allerlei
verschijnselen van de samenleving
heel anders en heel nieuw, die zal zóó
gepakt zijn door den eisch om ande
ren te helpen en zelf te willen lijden,
dat hij dia andere in hun bedekte,
betere gevoelens wil vertrouwen. Hij
zal niets meer kwalijk nemen, omdat
hij in die anderen liever onhandige
dan siechfe menschen zal willen zien,
bij zal hen daarom liever over hun
tekortkomingen willes heen helpen,
niet door hardheid maar door hen te
winnen door mildheid en tegemoet
koming.
Dat is niet een zekere hoogmoed,
men wil daarmee volstrekt niet zez-
gen: ik hen beter en wijzer dar. an
deren! Volstrekt niet! Maar zelfs al
denken anderen dat van ons, dan
moeten wij dit voor de goede zaak
over hebben, al verdriet mij persoon-
li"-: wel eer.s het gemis aan juist be
sef, ook bii mijn collega's, van de
groote fcetoekenis van de «ïinren.
waarvoor wij vechten. Ifet lijkt büna
tegenstrijdig, niet waar? een fanatiek
propagandist te zijn en toch zoo veel
over zijn kant te bunnen laten gaan.
maar ik kan dit, omdat ik persoon cn
zaken van elkaar heb leeren schei
den. Een persoon mag je nooit haten
of minachten, maar tegenover het
verkeerde beginsel, dat door hem ver
dedigd wordt, stel ik mij ia mijn vol-
jen afkeer, ja zelfs met haat! Met alle
liefde voor Ie personen, die bij den
drankhandel betrokken zijn. haat eu
bestrijd ik den drankhandel en voor
al het drankkapitaal met zijn verlei
ding en misleiding!"
Eigenlijk '-was uit het slot van ons
gesprek, maar ik geef .Uit, deel liet
eerst omdat het den pereooil van pro
fessor Van Ree» zoo zuit^r belicht.
Men leert en.JXteer don nieosoh uit
kennen dan uk de langste beschrij
ving. Als men dit heeft gelezen, ia het
ook te begrijpen, dat een man alt
professor Van Rees niet uier, een Ro
mein Xieuwenhuis, ondanks veel
waardeering voor zijn werk. kon sa
mengaan.
„Ik heb", zei professor Van Rees,
„Domèla Nieuw euhuta indertijd te
Hilversum wel voor het eerst de ge
legenheid gegeven in mijn tuin in hot
openbaar te spreken. Ik hob uiii daar
door toen de woede van de villa-bewo
ners, die voor Eet hek stonden te luis
teren. öd den hals gehaald eu de t«-
zeggingen tot bijdragen voor een op te
richten volkshuis werden zelfs door
velen als een soort weerwraak inge
trokken. Toch stonden Domeis Nieu-
wenhuis en ik in veel Opzichten ver
van elkander. Domeis Nieuwenhuis
was naar mijn idee te weinig Tol-
stoiaan, hij had 'e vee' gebroken met
het hooge in dip religie, hij wan: rouw
de de kapitalisten en werd daardoor
<:eor hen eewaurj-.uwa. li-; ieed
de meoschen ïnplaats vnn de zaak.
En dan vind ik. dut hi; op zijn stand
punt ce consequentie had moeten
doortrekken en verder had moeten
-raam Hij had -#■.* uet voorbeeld. moe
ten geven en zich van zijn kapitaal
moeten ontdoen ata eu ltrs B-okcr.
r.u uoet of als een Krapotkin, die in
Engeland gewoon timmerman werd.
Dat wil natuurlijk allerminst zeggen
dat ik ook niet van tneenipe hen. dat
het huidige kapitalistische arbeiders-
systeem »iec moet vervangen woHvn.
Ik voor mij zi-e het heil nog altijd in
de kleinere en groot are gemeenschap
pen op communistischen grondslag,
liei'öt inferntttionasl. om daarn.ee de
brtKdersvh^peidee onder de meoschen
aan te kweeken. Maar met do wijze
van strijden van Domela Nieuwenhuis
kon ik nooit meegaan'"
Op mijn vraag om mij iets van zijn
humanitair werk ie verrellen, ant
woordde professor Van Rees:
..Allereerst, om misverstand te
voorkomen, moet ik u zoggen, dat ik
het steeds als mijn vor-rnaamrie le
venstaak heb beschouwd. mij aan
mijn werk en mi:n studenten to geven.
Ofschoon ik sinds 1889 buitengewoon
hoogleeraar ban in da histologie de
leer van de weefsels van het lichaam
en daarnaar ook gesalarieerd werd.
heb ik mii als gewoon hoogleeranr
aan mi in wetenschap gewiid. I': pu
bliceerde o.a. meer dan 800 nagina's
wetenschappelijk werk. Do tijd ech
te. dien ik meer aan wetenschappe
lijk werk zou hebben willen geven,
heb ik nu aan anderen arbeid, waarin
anderen, naar mijn mcening, te kort
schoten, geofferd. Ik Zou veel minder
vermoeiend werk op sociaal gebied
Ilebben behoeven te doen, wanneer
anderen dat ook als hun roeping had
den gevoeld en het, met, mij mede had
den gedaan. Ik voelde, dat er in de
beweging der onthouding behoefte was
aan autoritei ten. waarop men
zich kon beroepen. Men kwam her
haaldelijk tot mij met de vraag
..Waarom komt u. een man van hot
vak, niet tot ons? Wanneer gii het
zegt. dat het gebruik van alcohol
slecht is, zal men het veel eerder
gelooven."
Zoo ben ik hoewel ik reeds een
paar jaar lang onthouder was iu
I?95 op aandrang van een jong onder
wijzer een zekeren Sol: reuder lid
van de Nederiandsche Onderwij ze ra-
pro pagandaclcb van drankbestrijding
geworden en vo«>r die club beu ik
't eerst nu en dan met van derWou-
i-: naast mi; uit spreken gegaan.
Een groote invloed op mij heeft ook
het groote onthoudersccngres te Ba-
zei in 189-5 gehad, waar ik die gewel
dig kranige propagandisten Forel,
Gaule, Kroepeiin en Von Bunge heb
gehoord, die vooral de oogen van de
-rutralen in Holland hebben geopend
voor de consequentie in den zin van
volstrekte onthouding en v.-tn het
vechten tegen de drinkgewoonte. En
dan niet te vergeten de Zwitsersdie
bisschop Eggers uit St.-Gallen. cite
het congres de groeten kwam brer-
c-on naicer.3 den Patas en die ook don
grooten stoot heeft gegeven to*, ae op-
rient-jog van het Kruisverborai m
Nederland, vcgr welke oprichting Dr.
Alphons Ariëne, die des'.jd-j in En
schedé woonde nu te Maareen
zoo voel heeft gedaau.
Ik heb mij echter niet alleen gehou
den bii de drankbestrijding ea cc
onthouding! Wie 'a beetje jogischeo
„Ik ben hier op verzoek van Fre
derick Threepwood".
,Jk begrijp u niet erg goed".
„U heeft hem nooit ontmoet, juf
frouw Valentine, maar, toen u in het
koor van het Piccadillv Theater mee
zong, heeft hij u een jroar erg dwaze
brieven geschreven. Misschien is u ze.
vergeten?"
„Volkomen".
,,U heeft zo waarschijnlijk vernie
tigd?"
„Zeker. Ik bewaar niet vaak brie
ven. Waarom vraagt u me dat?"
„Wel, ziet u, juffrouw Valentine.
Frederick Threepwood staat op het
punt om te trouwen eu hij dacht, dat
het waarschijnlijk beter was als de
brieven en gedichten die hii u
geschreven heeft, niet meer beston
den".
Zelfs alle-tact, die R. Jones ten toon
spreidde, en bij deze laatste zinnen
had hij zijn uiterste beste gedaan 1
kon de onplezierige beteekenis van
zijn woorden niet verbergen.
„Dus hij was bang dat ik probeereu
zou er hem geld mee af te persen?"
zei Joan met ijzige kalmte.
R. Jones maakte een afwerend ge
baar met zijn dikke hand.
„Maar juffrouw Valentine-"
Joan stond op en R. Jones volgde
haar voorbeeld. Het onderhoud was
blijkbaar afgeloopen.
„Zegt u als 't u blieft aan meneer
Threepwood dat hij gerust kan zijn.
Hij loopt geen gevaar".
„Juist, juist, precies. Ik heb Threep
wood al verzekerd, dat mijn bezoek
hier niet meer dan een formaliteit zou
zijn. Ik was er zeker van dat u in 't
geheel niet van plan wat, om het hem
lastig te maken. Dus ik kan hem zeg
gen, dat u de brieven vernietigd
heeft?"
„Ja. Goeden avond".
„Goeden avond, juffrouw Valen
tine"
De deur ging achter hom dicht en
hij stond in volslagen duisternis,
maar hij had eenn lust om weer terug
le gaan en aan Joan te vragen of ze
de deur open wilde zetten, zoodat hii
wat ineer kon zien. Hij was blij dat
hij van haar tegenwoordigheid be
vrijd was. Hij was er aan gewend,
dat hij door zijn modeinenschen op
niet al te vriendelijke wijze werd aan
gekeken, maar er was iets in de ookcd
van Joan, dat hom in de war had go-
bracht. Hij vond tastend don weg
naar beneden, opgelucht, dat het be
zoek voorbij was. en zoo goed was af
geloopen. Hij geloofde, wat zo hem
verteld had, en hij kon Freddie met
een gerust hart vorzekeren. dat ei
geen kans op was dnt hij hor let van
den armen Percy zou deelen. Welis
waar way h van plan om er in zi'n
rapport bij te zetten, dat de vernie
tiging der brieven met moeite gg.
kocht was, voor precies vijfduizend
gulden, maar dat was slechts een za
kelijke formaliteit.
Hij was bijna op de onderste trede,
toen er aan de voordeur gebeld werd.
Gedreven door wat hii later een in
spiratie noemde, liep hij met onge
wone vlugheid weer do trap op. tot
hij vlek bij Joan'a deur stond. Toen
leunde hij over de balustrade en lui
sterde.
Het. slordige dienstmeisje deed open.
Hij hoorde een vrouwenstem.
Juffrouw Valentine thuis?"
„Wel thuis, maar ze heeft iemand
bij zich".
„Wilt u even naar haar ioe gaan
en zeggen dat ik haar graag wilde,
spreken? Zegt u maar dat juffrouw
Peters er is. Juffrouw Aline Peters.
IU Jones greep zich plotseling vast.
zoodat do baluslrade trilde. Een
oogenblik dacht hl], dat. hij flauw zou
vallen. Toen dacht hij vlug na. Er
ging hem een licht op en hii was vast.
van plan om nooit weer een man of
een vrouw op het eerste gezicht te
vertrouwen. Hij had er een e;d op kun
nen doen dat dit meisje Valentine
eerlijk was. HIJ wes volkomen voldaan
geweest, toen ze hem gezegd had. dat
ze de brieven vernietigd hnd En tóch
had ze Voortdurend een rol geepeeld
zoo gemeen als hij nog maar zelden
in zün loopbaan had onlmnet Hi; h"-
■V' n-lcrde haar l ijnê! Wal had te hem
er in laten loopon! Voor hij bij haar
kwam, had zo een afspraak gemaakt
over een hezoe'-: van Freddie's rorloof-
de, otn onderhandelingen ovei den
verkoop van do brie-en to beginnen.
Ze had hem, Jones, opeen afstand ge
houden, omdat ze de brieven wilde
verkoopen «"u degene, die er het
meoste voor betaalde. Als hij niet toe
vallig hier was geweest, toen juffrouw
Peters kwom, zouden Freddie en zijn
verloofde tegen elkaar op hebben
moeten bieden. Hij had zelf wel tien
keer zoo'n zaakje bij de hand gehad,
•mi hii vond het niets plezierig dat nu
ook een vrouw zich ging wagen, op
waf. hij als een uitsluitend mannelijk
terrein beschouwde.
Terwijl de dienstbode de trap op
liep, ging hij verder achteruit,. II ij
hoorde Joan's deur open gaan en in
het licht, dat nu op het portaal
schoen, zag hij de dienstbode staan.
„O, ik dacht dat er een heer bii u
was, juffrouw'.'.
„Die is net weg. Waarom?"
„Er ia een dame om u te spreken.
Juffrouw Poters, zei ze".
„Vraag maar of ze boven komt".
Hef dienstmeisje was geen volleer
de ceremoniemeester Ze keek naar be-
nedr-p over de trapT^hnirg en riep
,,Ze vraagt cf u boven komt".
(Word: vervolgd.).
geest Heeft, ral Het verband voelen tus-
=c'aea al 6e Humanitaire verschijnselen;
zal wilton doe» en anderen willen
or lichten. Wanneer men eenmaal
voelt, «at er een eenheid is van
al He: levende, moet njen dat ook
praktijk brengen. Als men dat echt
wil doen erkennen, dan mott men daar
met zijn eigen leven achter durven
staan, dan wordt men niet alleen
drankbestrijder m_ar ook afschaffer,
dan kan men niet meer volstaan met
liefde te prediken voor de dierep die
tóch ook tot de levende wereld behoo-
ren maar dan moet men ze ook niet
meer willen laten dood maken, enkel
om jijn verhemelte te streelenl Natuur
lijk wordt men dan ook aati-miatairist,
omdat men niet kan medewerken aan
opvoeding tot menschenmoord. Het
medelijden met de slachtoffers der
prostitutie en van de dubbele moraal
bracht mii er toe mij bij de „rein-leven-
beweging" aan te sluiten. Zoo komt
men logisch van het een tot het andere.
Diezelfde overweging, het besef van
de eenheid van al het levende, deed mij
de noodzakelijkheid inzien van .meer
sociale rechtvaardigheid. Daartoe 'ben
ik er toe gekomen indertijd deel tos ne
men aan de stichting van de commu-
tische gemeenschap op voet van ge
lijkheid te Blaricum. waar predikanten,
arbeiders jonge medische studenten ia
een zelfden blauwen kiel den grond be
werkten. Dat was in denzclfdcn tijd,
toen Frederïk van Eeden zijn Walden
had gesticht. Bij ons stond de beweging
echter op zuiver Tolstoiaanscben
dus religiensen grondslag, terwijl
de stichting van Van Eeden meer een
economischea kant had.
N'a den brand der stichting in het
stakingsjaar 1503 is deze commu
nistische gemeenschap opgegaan in een
uitsluitende schoolbewegicg, de huma-
itaire school van de Inter
nationale Broederschap te
Blaricum, welke school oorspronkelijk
voor kolonie-Vinderen ontworpen was.
Ia J903 is die school met 7 kinderen te
Laren ia mija woonhuis oegcftinec.
eerst in de logeerkamer, waarbij later
andere kamers werden aangetrokken.
Toen het aantal leerlingen grooter
werd ea mijn huls voor het doel te
klein ik had nog maar één groote
kamer voor mij zelf overgehouden
hebben wij daartoe in staat gesteld
door kleine schenkingen houten lo
kaaltjes in een tuin gebouwd. Nu is
het een flinke school te Laren met 150
leerlingen ea staat zii in de eerste rij
van de schotew. wear het mees: moderne
onderwijs wordt gegeven. Er ziia ver-
•ideee families in o'en omtrek van
Laren komen wonen enk»'. o:n hun kin
deren op onze school te doen! Er i=
zelfs een familie speciaal uit Rusland:
voor naar Holland gekomen. Er zijn
kinderen, die eiken dag te voet van en
naar Hilversum moeten loopen om de
school te bezoeken. Het is een school
voor kinderen van* tot 16 jaar, waarop
lager- ea mulo-onderwijs wordt gege
ven. AUe onderwijzers zijn geheel-ont
houders, vegetoriérs. nict-rookers en
de meesten ook propagandistisch anti-
militalrist. In zoover heeft do traditie
van de kolonie zich dus in de school
voortgezet.
VVii hebben op die school bezoek
gehad uit landen, ik mag wel zeggen
van de heelc wereld. Pearson, de secre
taris van Tagore, is beide koeren, dat
hii hier in het land was, er geweest en
sprak als zijn mcening uit. dat de geest
van de school, de atmosfeer, het aan
voelen, het meest geleek op Tagore's
school in Engelsch-Indië. De gee>t op
de school is alleraardigst en het is mijn
grootste levensvreugde, dat ik met de
onderwijzer; en de onderwijzeressen
steeds voeling heb en kan samenwer
ken tot de ontwikkeling van hét kind.
En de oud-leerlingen? Allen, die er heb
ben school gegaan, getuigen, als men
ze later weer eens spreekt: „Wat zijn
wij gelukkig, dat wij dadr zijn ge-
Het grondbeginsel voor onze school
is weer de eenheid van al het levende,
zonder dat echter de kinderen als pro-
pagandastof worden gebruikt. Zij wor
den geheel vrii gelaten, maar de geest
van de school blijft natuurlijk niet zon
der invloed. En een tweede beginsel is
het opwekken tot zelf-werkzaamheii van
de jeugd, het zelf doen. bet zelf vinden,
het zelf oplossen van de moeilijkheden
en het zelf nadenken! Zoo maken zi)
zelf komediestukjes ea maken zij ook
zelf de costuums en de décors. Bij het
nieuwe gebouw, dat wij nu van de ge
meente Laren krijgen, komt relfs een
openlachttoonee". waar en toeschou-
MC!Slimme voor 'n paar honderd men-
schea van zoden word: gemaakt, zoo-
dat er openluchtspelen zullen kunnen
w-rden gegeven.
Behalve al dit werk doe ik veel vcor
de vereenigiag Pi a de Praktisch-
Ideallsten-Associatie en treed ik
herhaaldelijk ais spreker op in de vrij
zinnige er. Christen studenteafcampea,
voor het Religieus Socialistisch Ver
bond ea met dominee Schermeraorn.
met wien ik zeer bevriend ben. in antt-
militniristische vergaderingen. En dan
ben ik al ruim 26 jaar voorzitter vaa
den An gob, den Algemeenen N'eder-
Iandschen Geheel Onthouders Bond, den
lem ter herdenking van m:in revectig-
Hen verjaardag, feestelijk wil ontvan
gen 1"
Tot zoover professor Van Rees. Voor
mij persoonlijk was mijn kennismaking,
met professor Van Rees een verkwik-
bond, die mij volgende week in Hasr- king. Het gebeurt maar zelden, dat men
een man ontmoet, die op zijn zeventig
ste jaar nog het idealifme ea de werk
kracht heeft van de ieugd, een man, die
heel zijn leven naar zijn beginselen heeft
durven inrichten.
J. B. SCHUIL.
DIENST VAN DE
HUGO STINNES f
In onzen tijd is het niet ongewoon jongen van 19 jaar naar de mijn-acade-
nsecr, d5 menschen, die hun geheeto mie en komt daarna iu de firma Mat
leven buiten politiek cn diplomatic ston- thias biinncs. Slechts twee jaar houdt
den. er ploi.-cling als mctcoorsteencn hij het daar uit. Op i3-jarigen leeftijd
komen binnenvallen. Toen Loucheuren vestigt hij, niet ecu kapitaal van 50.1*»
Rathenaa voor het eerst :e Wiesbaden Mark, een eigen firma. Het i; eigen-
bijeenkwamen, was hun conferentie voor aardig, zooals men de eigenschappen
reien niet meer dan een bespreking van van den grootvader in den kleinzoon
twee weliswaar invloediijkc. maar toch terugvindt; dezelfde onrustige, bc-
voora! rijke heeren, die samen eens wceglijke geest, hetzelfde talent tot
even de geldkoersen zouden stabilisce- combinatie en constructie. Mijnbouw,
ren. Langzamerhand is men uan derge- kolenbedrijf, scheepvaart, de drie pel-
lijke verschijnselen gewend geraakt cn kus van den ouden Matthias, zijn ook
nog deacr dagen betoogde een bekend de drio steunpunten van den jongen
EngeUch financieel blad, in verband Stinncs. De firma kwam snel tot bloei,
met de rapporten van het comité van Eer>.t hadden de banken haar met arg-
experts, dat de wereld misschien sneller waan gadegeslagen. Ofschoon zij ge-
normato verhoudingen zou herkrijgen, 1 wend waren, credieten op langen ter-
wannecr men het zakelijke gedeelte van mijn te verstrekken, wilden zij toch niet
de vraagstukken, die oin oplossing vra- 1 de bedrogen geven, die de jeugdige
gen aan zakentnenschen en niet a.in 8iinne:, ter verwezenlijking van 'iin
politici overliet. Een van deze zaken-'plannen die lij voortdurend met nieu-
menschen met zeer ruimen blik was or.- 'we uitbreidde, wenschte. Maar de plan-
getwijfeld Stinnes. Een groot man. Men nen -.'.ojgden. Hij begon met succes den
zou hem den Northcliffc van Duitsch- kolenhandel en werd eigenaar van ver-
land kunnen noemen, dezen ruim vijf- scheidene mijnen. Weldra ging h:j over
tigjarige. om wiens persoon, om wiens tot chemische verwerking van de ko-
opiredea allengs een net van legenden ton, vervaardigde briketten ea b»gon
is geweven. Iedere v.eek bracht langen ijzer en staal ie fabriceeren. E» vloot
tijc een Stinne--geschrift op de Duit- var. dertien vaartuigen vervoer lea jijn
sche boekenmarkt en twee er van, in.de i kolen en erts. 2 ia hout en koren naar
critïeke dagen van Augustus 1921 ver-'de Midvellandscfce en de Zwarte Zee.
schenen, hebben het tot enorme opia-(naar Noord- en Oostzee. Hij werd
gen gebracht. Het niet alleen btoe- ;r onder óe gridmagnaten van
menbulde. c'e men hem brengt; onder j iUnland, leidsr van d var. ocderr.'--
al deze Stinnes-litieratünr i- ook zeer mingen 'ea cóc-erns. Maar zijn groote
veel van pamfletïiiiscbcn aard. Dat i? opkomst cat-ert h uit den oorlog;-
ojkomeo te begrijpen, want hij nam I tijd en uit den tijd na den oorlog. Hij
onder de Europe»-.che milüardairs een j vormt fusie, belangengemeenschapper.
afzonderlijke plaats in. vooral omdat h'j trusts. De „Roihe Fahr.e" zegt van
niet den weg naar rijkdom en zoacht hem. terwijl ze hem, waarschijnlijk we-
heeft ingeslagen, die voor enkelen ger.s den dichtmaat, naar z:;n groot-
lazigs do beurs leidt. Hij is niet door I vader Matthias noemt:
financieele transacties omhoog geko-
n en, maar d--r organisatorische com- I KrSft'gea Beutels. kxSft'gec Stinne:,
binatio van gelijkloortige en op gcli}- j Koalietl Mz'.thias Stinnes.
ken trap van ontwikkeling staande cn- -
dernemingen.
2ijn geschiedenis is niet erg jprook-
sachtig. Geen opklimming van lift-
jongen, krantenverkooper cf .-etter--
jongmaatje. De rijkdom van Minnes
begint bii z:jn grootvader. In tSoS wise
Matthias Stinnes, zoon van e«a kleinen
Rijnschipper en zelf schipper op de
Roer, het tot ee:i zelGinndig bestaan
te brengen. Nauwelijks achttien jaar war
hij toen oud. Al in 1817 opende hij de
belangrijke scheepvaartverbinding van
Keulen naar Nederland m-t een regel-
matigen dienst van negen eigen sche
pen. Langzaam ging het hoog»: or-
Matthias Stinnes bracht steenkool naar
het Noorden, laadde ia Nederland kolo
niale producten, in Wezel zout, aan den
Rijn wijn, bracht goederen naar Mann
heim, waar in die da-yen de f.xport naar
Amerika bloeide, bouwde de schipbrug
gen bij Coblenz en Dusseldorf. Matthias
deed ongeveer alles. Iu i8g8„ loetr hij
mét een sleepdienst de Rijnvaart voort
zette. deed er zich eer eigenaardige gc-
ichiedeais voor. Tornt het ;chip van
tinncjsllppmonwaarts zfoeg^e, <>ot-
tond onder de voerlieden eh de boeren
aan den midden-Rijn, die met hun paar
den de stroomopwaarts varende schepen
gewoonlijk te Keulen kwamen afhalen,
om ze naar <le plaats van bestemming te
stopea, groote consternatie. Zij voelden,
dat zij door Stinnc-' sleepdienst ach
teruitgingen ea do boeren en voerlie
den uit Weissenturm en Neuwied span
den samen en stelden bij Neuwied een
"aantal vuurwapenen op. Toen het
stoomschip met zün sleep aankwam,
begon er een geweldige schietpartij.
Maar de kapi-.ein scheen ingelicht tc zün
over hetgeen hem wachtte, want de
stuurstoel was met iizeren platen ge
barricadeerd en op het dek was gee»
mecsch te ziea. De geheeto stoep stoom
de onder oorverdoovcni geknal kalm
'stroomopwaarts. De boeren en de
voerlieden moeiten zich in hun lot
schikken. Maar nog maandenlang voer
het schip met gepantserde stuur
inrichting ter bescherming tegen der
gelijke complotten. De firma Matthias
Stinnes was er maar slechts tot den
dood van den oprichter. Drie jaar ra
zijn dood, in het revolutiejaar 1348.
moest de zaak, om haar voortbestaan
te verzekeren, in een veano-t-.chap wor
den omgezet. De solide basis bleef be
staan het duurde niet lang of het
meerer.deel van de aandeden was !n
het berit van de familie en in 1860 kwam
ds zelfstandige firma Matthias Stinnes
weer te voorschijn. De drie zoons van
dezen ouden heer Matthias hadden ach
tereenvolgens de leiding, het laatst de
jongste, Herman Hugo. De tweede zoon
van dezen Hugo is de „groote" Hugo
Stinnes, geboren 22 Februari 1S70. Na
een korte handelsopleiding, gaat hij als
Emi! Kirdorf ?elbjt nni Baaren
Packt er bei <ie:i wei -en Ha are t*
Sch na Ik d.iraaf C. f. von Siemens,
An das Ende seines Rïemens.
Alles hat er schor, ctn Bande!.
Auto's, Weiften, Kohtoahandel.
Graadhotel?. Partei 'n. Minister,
Alles schluckt er, alles frisst er.
Reuzen concentraties, samenvatting
van bedrijven met gelijke productiewijze,
vereenigiag van alle ontwikkeling-.
trappen van een proces in één bedrijf.
De grootsten Kirdorf en Siemens bui
gen voor hem. Belangengemeenschap
pen, -lie tot het jaar 2000 verzekerd
zijn. En dat is niet het werk van een
ter hetirz» driemaal doorgefourneexdrn
milliardair. maar van overtuigende
suggestie. -Dere leidde en leidt nog.
[zegt een door de „Verwart*" onlangs
uitgegeven vlugschrift -tot, a» aaneefts
sluiting van gelijkgerechtigde indus-
tric'-len. Suggestie'ziirtaiitfririk ver-
raait die kracht ni'-t. 7,e\r- geen genie.
Fransche rorrespoaden beschreven hem
tijdens de conferentie t». Soa zoo:
„rnoitié profcSïcur. moitié r»bbin".eer
man in e.eo zwart-: la;, van middelma
tige grootte, zwart haar cn baard, die
«cherp afsteken tegen de bleeke
laatsklcur. Vasioeiadcn, sterk. Alleen
ziet men lie: werkbeest. Hij is aan
zün werk geklonken als een galei
Hij 'richtte geen openbare bibliothi
als Carnegie, had geen verzamel»
als Pierpont Morgan. koopt geen
schoonzoons ia den adelstand, jaagt uiel
en „doet" ose: aan paarden. N<
zic'a. kortweg. ..Kaufman:.".
Is hij politicus geweest?
Men regt, dat hij de Daitsche Volks
partij financierde, da: hij aiin sc'r.i
Hindeabutg et. Ltzdendorf heeft ge.
doojit om voor de monarchie te de-
monstieeren, «nen regtMaar
mand weet. wat inderdaad in deren
stiilen m:.n verborgen was. Hij han
delde als de Jiid gekomen tras
dag eerder. Wist wat hi; wiWe en wille,
wat hij wist. heheer-rhte zijn zenuwen,
zo-'als. in onzen tijd. telden iemand
Het was in Spa, -waar hij aan de
conferentie deelnam. In do villa La
Frair.euse, den vroegeren xetel van het
hoofdkwartier van den keizer, riep de
voorzitter hem tot de orde, toen hij uit
viel over den „vrede van het x<- cld".
Stinnes keek even van zijn notities op
en zeide droogje;
Maar. mijnheer de voorzitter. Ik
«!a hier toch niet in dienst van de be
leefdheid?
Da: was Stinnes.
RADIO-PROGRAMMA
MAANDAG 1« APRIL.
Londtn 2 L.O. 365 M (Nedsrl. tijd).
4 fO—5.S0 n.rn. Draadloos Conceit. Trio.
Verder tea 1> mies rubriek.
e.SO n.m. Kinderboekje.
8.20 n.m John Strachey. WekelijVsch
boekenpraatje.
e.'.ó n.m. SyiBphonto-Coocert.
10 iS n.m. Leon Gaston over het nut van
een „-c-de verlichting Tan kantoer en werk
plaat*.
11.05 n.m. Vervolg Concert.
Birmingham 6 I. T. 475 M. (Nederl. tljdk
4.50—5.50 n.m. Draadloos Concert.
6,20 o.m. Pamrshoekje.
6.50 n.m. Kinderboekje.
8.20 n.m Jolin S'.rachoy, Wekalijksch
ockenpraatje.
8.50 ii.zn. Draadlooe concert. Orkest en
(oltiten.
11.06 n.m. A. R. Pag« over ijzer en staal.
Daarna vervolg Concert.
Bournemouth 6 B. M. 3S5 M. (Nod. tijd).
5 n.m. Concert van „The Royal Bath
Hotel Dance Orchestra", Ethel Rowland
0 pi
to).
l)ame*uurtje.
6AS n.m. KUa(toruurtje.
.20 n.m John Stracliey, Wekelijkseh
boekenpraatje.
9.20 ti.in. Concertavond, verschillende
cAngeiummm met begeleiding door „La'.a
Brad-hawConcert Party".
9.50 n.m. Henry C. Thomas, taeg aan de
10 a.m. Voortzetting Con»ert.
10 55 n.m. Charles L. Cooper-Hani over
.Lawn'-enni»"
11.06 o.ru. „The Royal Bath Hotel Dance
Orchestra".
11.55 rs.tn. Mej. A. B. P!ower over Bijca.
Cardiff 8 W. A 353 M. (Ntdtrf, tljd).
(,.20 :.1. ,5 W. A.'t" ..F.ve O'Clocka".
7.06 n.m. Klndcruurtje.
20 n.m Jol.n Straehejr. Wekelijkseh
oekenpraatje.
3.50 n.m. Populaire Conc»riavond. Plaat-
e!-;k orkest. Snlistco en OonMrenoier.
•AS o-A. E. W. Altoopp «ver Vogels.
955 n.m. Voortzetting Concert.
10-55 n.m. Leon Gaster
11.06 n.m. Dar.'muciek.
Manchstter 2 Z. IJ. J75 M. (Ned. tijd).
4 5G-S 50 n.tn. Concert vaa htt „2 Z. II."
•nanet.
8.20 n.m. Dameeuurtje.
850 n.m. K iu demur! je-
8.20 n.m John Stzeehey, Wekelijkseh
odkenpraatje.
11.» a.m. W. F. Btolcher, Spaansehe
Newcastle 5 N O. <00 M. (Ned. tljd).
8.06 n.m. Damesunrtje.
5 !5 a.m. Kinderaurje.
8.20 n.m John Btrachey. W-kelljkeeh
■rwkenpraatje.
8.50 cm. Populaire Cotseertarood. Te g«-
vn door lie .,8:. Hilda Colliery Band" ea
«lieten. Pauze van t0^>-10.50 a.m.
Aberdeen 2 B. D. 4*5 M. (Nederl, tljd.)
4.50-5.50 r..iu, Daziemuztok.
6.3) n.m. Dscnetoitrtje.
r 50 c.m. Kinderaurje.
8.20 n.m John S'.racbey, Wekelijkseh
boekenpraatje.
8.50 n.m. Draadloos orkest.
9 n.m. „Murray's Mississippi Minstrels'*
Zang
•.t .05
1.15
OrVrtt.
„Murray's Mississippi Mm
ClatBOW 8. C. <20 M. (Nederl. tljd).
e.50-5.60 Si.m. Concert.
6.C6 n.m. DjineeuurtJe.
G.A5 n.m. Klnderuur.Je.
::o r:.tu J din Sriaehey, Wekelijkseh
3.50 a.m. Populaire Concertavcmd. Or-
t he», mtulek.-orps van liet '.rampeno-
1 es OUi«««. (iegeven wordeji ojji. ..De
larbter van Serlfls" van Rossini, „Balie:
luseo" enz.
Sheffield I F. L. 303 M. (Ned. tijd).
4 0-6.10 n.m. Programma van Btrmlrg-
7.05—8.C6 n.m. fl.'lüiM'i kinderuurtje.
8.33-11.50 n.m. Progranuna «U 10 Bir-
Plymouth 5 P. IJ. 330 M. (Nederl. tljd).
6 -3—7.50 n.tn. Het kmderuurtje rem P'.y-
program ms van
8^0—12.20 b.i
London.
Parijs (Radlola) S. F. R. 17U M. (Ntderl.
Hid).
5 30 a.m. Prat -•'« Conceit met mede-
we:-..ng van Jean Damool.
Brunei 3. B. R. 410 M. (Nederl. tijd).
5.20 n.ai. ten uartje muziek van <ea
8.20 n.m. Wetenschappelijke Causerie.
8-55 n.m. Draadloos Concert.
Oen Haag P. C. C. C. 1050 M.
Van 8 1 2—11 uur n.m. tal rne'. het Ra-
d.oTelefootietat un P. C. G. G. vso de
N V. Ned. Rs'lio-Industrie. Beukstraat 10
den Jlaag, een radio-concert gegcTcn ver
den n:<t medewerking vin h»t „Azzuter
damsobs Instrumenta.al Solisten Quartet.
I*kn van bet Concertgebouw Orkest, be-
«t.vuido uit do heeren D. Speet» (trompet),
D. M. Tor!» (trompet), R. Sr!! (Wald
hoont) ,n K. Hiigman (baznin). (Ifaydn,
R. Sell, II. Schótz, Verdl enz.).
Feuilleton
Geautoriseerde vertaling, naar het
Engelsch van
P. G. WODEHOUSE.
18)
Een hlik op het meisje overtuigde
er R. Jones van dat hij gelijk had.
Zijn ervaring had hem een groote
mate van menschenkennia gegeven,
want als men door ziin eigen slim
heid in een groote stad aan dei, "kost
moet komen, is een eerste Vereischte,
dat men op het eerste gezicht kan
zien, wat voor vleesch men in de kuip
heeft. Dit meisje was er niet op uit
oin overal geld uit te staan,
Joan Valentine was een lang meisje,
met goudblond haar cn oogen, zoo
helder als een zonnige Iuchl wanneer
het vriest. Er was een beetje koude
uitdrukking oc-k in, want Joan had
de laatste paar jaren veel meer&-
maakt, en zelfs al maakt zoo iets een
mensch niet hard, dan richt het toch
een soort van efdedigingamuur op
tusschen ons ea de wereld. Haar oogen
keken iemand recht en uitdagend
aan. Sorn.3 zacren ze zoo zacht i üac .v
a!.; Middellands-:he Zee, oir die
lanes de doroen in het Zuiden Tan
Frankrijk kabbelt, maar zoo zae niet
iedereen ze. Haar uiterlijk verried wat
ze was, een actief meiFjv, een meisje,
dat door het leven tegelijk roekeloos
en voorzichtig geworden was.
Toen ze naar R. Jones keek, waren
haar oogeu koud en uitdagend. Zly
had ook"geleerd om vlug iemands ka
rakter te peilen, en wat ze hij dten
eersten blik van R. Jones zag. maak
te geen erg gunstigen indruk op hem,
„Wilde u mij over zaken spreken?"
„Ja, zei R. Jcne3. „Ja Juf
frouw Valentine, mag ik beginnen
met u te verzoeken vooral goed tc be
grijpen, dat het niet mijn bedoeling
is orn u te beleedigen?"
Joan trok haar wenkbrauwen op.
Een oogenblik deed ze kan r bezoeker
het onrecht aan hem er van te ver-
donken dat hij te lekker gedineerd
had.
„Ik begrijp u niet".
„Laat ik u eens uitleggen. Ik ben
hier gekomen", ging R. Jones uit. die
steeds voorkomender werd, „niet een
heel vervelende boodschap, om een
vriend van mij een plezier te doen.
Wilt u er aan denken, dat alles wat ik
zes. geheel ter wille van hem is?"
Joan had nu ook het vermoeden van
zich afgezet dat hij een levemtcrze-
jreringsajent was en begon le denken
da: h:: geld ;n/-am<ürie voor het een
of ander liefdadige doel.
