i
41e Jaargang No. 12542
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Donderdag 8 Mei 1924
HAARLEMS DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) f3.57)4. Franco per post door Nederland Ï3.87H. Afzonderlijke nummers f0-15. Geïllustreerd
Zondagsblad, voor Haarlem en Omstreken f0.57Hi franco per post f0.65.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Directeuren J. C. PEEREBOOM en P. W. PEEREBOOM
Hoofdredacteur: J. C. PEEREBOOM
Direotie, Redactie en Administratie Gr. Houtstraat 93, Post-Giro 38810
Telefoonnummers: Directie 3082, Redactie 600 en Administratie 724
ADVERTENTIEN: Van 1 tot 5 regels f 1.75; iedere regel meer 35 cents. Reclames 60 cents per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents
per plaatsing, elke regel meer 15 Cents a contant; buiten het Arrondissement dubbelen prijs.
Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wijkeroog, IJmuiden,
Beverwijk, enz., enz. Driehuizerkerkweg 2, Velsen, Telefoon 3521
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
I
EERSTE BLAD
Agenda
DONDERDAG 8 MEI:
Geir. Concertzaal. Gem. koor Onder
On-: W'irldadigheidaooncert voor het
Holi. kind in den vreemde. 8 uur.
Kunstluuidel Smit. Groene Hout
straat 59. Tentoonstel line van era-
fisch werk. d«j£r K. A. van Eek. 10—6
uur.
Concertgebouw ..Modern". Raaks:
Optreden van ver&chillende art:»-
ten.
Bioscoopvoorstellingen.
VRIJDAG 9 MEI.
Gem. Cone.zaai. Wedadigheidscon
een Mx>r do Centrale Vacantiekolo-
nie*. afd. Haarlem. 8 uur.
Kunsthandel Smit. Groote Hout
straat 50. Tentoonstelling van gra
fisch werk. door K. A. van Eek. 106
uur.
Concertgebouw ..Mcwern", Raaks:
Optreden van verschillende artis-
ten.
Cinema Palac». Groote Hcutotraat:
BiAsroopvoorstelling. 8 uur.
Theater ..De Kmon" Grocto Markt
Bioscoopvoorstelling. 8 uur.
Scala-Theater, Kleine Houfafcra&V.
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Luxor-Theate'. Groots Houtslraak
Bioscoopvoorstelling. 8 uur.
HOE ST**T T MET,..
het gemeentelijk Concert
gebouw?
Er wordt aan het g-.mecntclijk con
certgebouw druk gewerkt, De gevol
gen au den 'mand vijn nog steeds
duidelijk merkbaar, al was h.t alleen
nan dn brandlueht, d:e in de
kleine bovenzaal hangt.
Velschillende verbeteringen zijn aan-
gebracht In de vestibule is de ver-
lichting belangrijk verbeterd; dezelf
de irn.rt lampen (plafonnière) zullen
jn 't vervolg ook de galerij verlichten.
Binnenkort zal nu nok een cabine
worden gebou* 1 de garderobe op
de eerst e verdieping. die geheel
brandvrij zal worden gemaakt. :u het
begin -li den winter zal deze cabi
ne. waarvoor «ie nieuwste Kino-machi-
ne* zullen worden aangeschaft, ge
reed zijn. zoodat dn ook geregeld
bioscoopvoorstelling'-:. in «Ie groote
zaal kunnen geg« ve.. worden.
F.en nieuwe garderobe voor onge
veer IV) nummers zal gebouwd worden
aan d«- andere zijde van het portaal
bij de trap.
T)e galerij mor[ voor de opening van
de ..Ifsmit" geheel klaar zijn. Kr t*
daar nog wel het een en ander te
doen.
f» Juli wordt begonnen met de res
tauratie van de groote zaal. die dan
miii«tens tot Augustus gesloten zal
Aan het orgel wor«it ook nog druk
gearbeid men hoopt er tegen den
winter mede gereed te komen.
In der, tuin worden nu de stands
voor de Ham it gbouwd Voor deze ten
toonstelling heeft het Rijk, dat ook de
veranda in huur had. deze afgestaan.
Stadsnieuws
BOND VAN ZANCVEREENICINCEN
VOOR HAARLEM EN OM
STREKEN.
Men verzoekt ons mede te deelen,
dat Zaterdagmiiae :n het wijkeebouw
van Ds. Foeken aan do Bakeneos--r-
gradit eon bijeenkomst van zangers
zal plaats hebben, met de bedoeling
om te komen tot de eliehtin? van een
Bond van Zanffver«enig»ng«a voor
Haarlem en Om si roken.
DE H, 0, V.
Maandag 12 Mei a s. bestaat gele
genheid tót plaatsbespreking in het
gemeente Concertgebouw voor het
Bei-rhoven-concert op 13 en het
Mahlerconcert op 15 dezer, 's morgen*
van 10—12 en 's middags van 24
uur.
Houders van vaste plaatsen worden
beleefd verzocht tijdig te willen be
richten of zij van hun recht op die
plaat.--n wenschen gebruik te maken.
Personeel-reserve
De seizoen-arbeiders
Naar wij vernomen zijn de ambte
naren «Ier personeel-reserve die bij
diverse diensten gedetacheerd waren
iseizoen-arbeiders' thans weer. voor
zoover ze van den diensteder licha
melijke opvoeding afkomstig waren,
bij dien dienst te werk gesteld.
Uitgaan
ORKESTVEREKNIGINO K- E. S.
Zaterdagavond a.s. zal de orkest-
veireeniging K.E.S. een uitvoering ge
ven in den Protestantenbond. Op het.
programma staan werken voor_ strijk-
prkeiFt van Bach, Grieg en Bossi.
Het Tooneel
De afscheidsvoorstelllng van
Maria van Eysden-Vink.
Er was in dezen aan mooie en ont
roerende momenten zoo rijken af
scheidsavond een oogenblik, dot bij
allen, die her mochten meemaken, liun
heele verdere leven in herinnering zal
blijven. Het uu een o«j«getiblik, waar
van wij later, els wij oud zijn ge
worden zullen zeggen: ..dat had je
moeten mccmukon"! Een oogenbltk om
nooit te vergelen.
ili-t was het moment, toen de grij
ze 87-jarige Louis Moor uit de coulis
sen naar mevrouw Van Ey-vlen toe
kwam en de actrice, haar zenuwen
niet meer meester, haar hoofd tegen
zijn schouder vleide en zoo. tegen
haar ouden leermeester aangeleund,
haar tranen deu vrijen loop liet. Hier
in Haarlem wae hij dus toch geko
men, de muil. dien zij op haar prach
tig feci Rotterdam waarheen
h.i op advies van zijn dokter totn niet
mocht gaan het meest had gemist,
de oud«- lei-miereter, aan wien zij heel
haar opleiding heeft te dunken
gen wien zij nog altijd opzaoi met
een bijna kinderlijke vereering. Op de
planken kon rij het nu uitspreken,
bij haar afscheid, tot hem.
..Ik wis nooi' geworden, w.v rk
hen. zonder jouzei Marie van Eys-
den mot «en snik.
Hij, met zijn grijze hoofd, knikte,
sloeg den arm om haar heen en ant
woordde: ..Dat weet ik niet. kind: Je
bent er gekomen door Je allee verzet-
tenden ijver!"
A\ ie, die het mochten meemaken,
zullen ooit. dat ontroerende moment
vergeten, toen zij «laar mevrouw Van
Evsdende gevierde actrice, zagen
staan, geleund tegen haar leermees
ter, den ouden Moor. met zijn indruk
wekkend grijzen markiczcnkop. Zeidon
heeft een ..scène" op de planken mij
itirer onlr«»»nl on toch was er niets
„ttKulruls" in. was hot geen kome-
«iic: Ik stond op het tooneel en zag,
hoe heel <i«- zaal ouder den indruk
kwnin van dit moment. Erwss
Oniroerond-lief* en moois in u-.e aan-
hankelijkhcid van leerling en leer-
mre*'er voor elkander, dat niemand
in de» stamp en stampvolle saai er niet
door getroffen werd.
Ik iich aJ v«>el jubileum- en feent
voorstellingen meegemaakt, maar een
zoo mooien avond, een avond van zoo
innigo hartelijkheid als gisteren toch
nog nooit. Het was. of geen TMtlidM
de zaal meer scheidde van h«i tooneel:
wij waren allen, voor en achter bet
voetlicht, é'-n. Er ging mevrouw
Van Evaden had volkomen het recht
dit in haar afscheidswoord te zoggen
«sin stroom van sympathie van <1«
zoal naar de vertrekkende actrice
uit. Heel de huldiging was zoo «pon-
taan. zoo oprecht-gemeend, »>o warm
en zoo echtliet was niet uitsluitend
de actrice, wie al deze ontroerende
hartelijkheid gold: het was
voelden dit wel heel sterk gisteravond
ook de vrouw, naar wio do warme
genegenheid van liet publiek uitging.
Reed» bij haar opkomst als Nicole in
het eerste bedrijf van Wat hot
zwaarste w e e gt was het aan
het wel zeer krachtig applaus merk
baar. boe bemind mevr. Van Evsden
is. En als zij dat nog niet was ge
weest. dan zou zij gisteren allo har
ten stormeodorhnnd hebben gewonnen,
enkel alleen reeds door haar fijngevoe
ligheid, tiaar hartelijkheid en haar
charmeJa. door liaar charme voor
al 1 Want wie heeft, ooit één actrice
met, zoo'n vrouwe] ij ken tact. en zoo
warm hooron spreken als mevrouw
V.in Eysden? En tegelijk met zoo'n
mooie woordenkeus en zoo'n warms
en treffende intonatie. Een geboren,
redenaarsterEr waren velen onder
de zoo talrijke aanwezigen, die me
vrouw Van Kvsden enkel als actrice
kenden; gisteren :n liaar afscheids
woorden hoorden zij de vrouw! Zij
zullen hebben gevoeld waarom mevr.
Van Evsden zoo bemind is'
Was het niet ontroerend, zooals zij
onzen Van Gasteren toesprak? Daar
trilde zooiets warms, echt-mcnsche-
lijks in haar slem, toen zij naai den
lijd van den J&nswegherinnerde, toen
zijn lieve vrouw nog leefde, dat nie
mand aan den indruk ontkwam. Maar
dan kwam plotseling weer do humor.
Altijd was jo optimist, wist je iets
aardigs en opwekkends te zeggen! Het
is mooi vol, mevrouwtje, hot zal 'n
mooie avond worden!" En als het niet
vol was, dan was hef: ..Nou. maar
je zal toch succes hebben, hoor, dat
weet ik zeker! Dan had Jo het land,
niet om je z«-!f, maar om ons. omdat
wij voor 'n leege zaal moesten spe
len!"
Hoe kostelijk teokende ze mot die
paar woorden ook in de wijze, waar
op zij den heer Van Gasteren spre
kend invoerde, onzen ouden directeur.
Na afloop van de voorstelling heb
ben velen op initiatief van <lo af-
deeling Haarlem van Hef Tooneel ver
bond zich in het Hotel Lion d'Or
met den heer en mevr. Van Eysden
aan den dioch vereenigd. Ook daar
op dat souper, waar mevrouw Van
Eysden naast haar ouden leermeester
zat. is nog menig hartelijk woord ge
sproken, ook lot den heer Van Eysden
den meest sympathieken directeur,
zooals Van Gasteren hem had genoemd
rlio zijn vrouw reeds verleden jaar
mot het. afscheid was voorgegaan en
dien wij als fooneeldirecreur zoo noo- -
de missen. Daar in intiem oren kring
heeft mevrouw Van Eysden nog eens
gezegd, waarom zij heen ging ,,wat
voor haar het zwaarste woog". „Een
actrice kent geen huiselijk leven en
zeker niet. als haar man directeur is!
Wat huiselijk leven is, wij weten hot
bijna niet!"
Dat is het. wat bij den heer en me
vrouw Van Eysden her zwaarste heeft
gewogen. Wie zou mevrouw Van Eys
den dan op de planken terug durven
verlangen? Maar toch, da*, het een
slag is voor ons tooneel zal ieder he-
sefien. zeker niet het ininst na dcu
aYond van gisteren, toen zij nog een
maal hoor vol. breed, altijd nog
Jeugdig, spel als ..comédie" drio
bedrijven lang kon goven. Het stuk
een wat ouderwetsclie comédie" mot.
eomgo aardige, gevoelige looneeltjes,
waarin de hoofdpersoon, Nicole Val-
tisr besluit afscheid van het tooneel
te nemen is op zoo'n avond eigen,
lijk bijzaak en wij zullen er dan ook
Ti1 stilstaan. Al z:in de motieven,
die bij Nicole het zwaarste wegen,
heel andere dan bii Marie van Eysden.
zon kwamen er toch in di' sink tal
van gezegden voonbijvoorbeeld als
Cot tore 1 Nicole naar den spiegel ge
leidt en haar zegt Kijk er zelf inf
Don jij nou niet veel te jonjr om af
scheid van het tooneel te nemen'/"
die direct sloezen op den toestand van
de vertrekkende actrice. Als wij Ita
lianen waren geweekt, /ouden w.i ze
ker nil en dan rnec hebben gespeeld
en het antwoord hebben gegeven. Nu
bepaalden wij ons tot een glimlach,
en tot het waardeeren van het zeer
goede spel, vooral van Jules Ver
streden, die van een ..tactvollcn
vriendweer iets heel fijn* en per
soonlijk* maakte. En hebben wil nu
gisteren voOr goed van mevrouw Van
Eysden afscheid genomen? Wij kun
nen het ons niet voorstellen.
..Mevrouw Van Eysden, wii res-
pecteeron. wat bij u liet zwaarste
weegt' Gii hebt hef rustige geluk
naast uw man na een leven van meer
dan 40 Jaar hard werken meer dan
<V-n ander verdiend! Maar als «ii ooit
weer eens op mocht treden als gaat.
vergeet dan niet. wat ik gisteren in
in in toespraak zei- ,<la* de deuren
van onzen Stadsschouwburg altijd
wijd voor tl zullen op*ta.in en dat wij
ti zullen ontvangen met een: Kom.
binnen, mevrouw, n i* hier welkom
si» op d«-n avond, toen gii van ons
afscheid naami. Ge zijt hier thuis!"
J. B. SCHUIL.
De huldiafng.
Mr. N. J. Heerkor.s Thijeeen,
Tooesirer van h«« hu'.tlirringiconilté. ïeid«
dn- mevrouw Van Eysden "-hars een x»
«vlocht door be« Hr.-i nuaiu. èpr. roemde
baar a's e»n echt Nederlandsch« oclri-re
<lt« altijd haar eig«»n persoonlijkheid in
haar ro'.ien heeft flut «n ook steed» «te
raadgeefster voor do jongeren ie geweest.
„Uw heengaan." aldus apr., „zal een
>«>gl0 bi de «wneeiwoTrld aohlerUlen,
maar wij hopen u »i«g wel «sens in ren
gaelrol te zien optreden!"
Namens vele Haar)«utimers bood de
heer Tfaijswn de scheidende «euiro
tuil bloemen aan en ren schilderij
gouden MJet.
Namen* de Schouwburgootnmiide werd
hei woord gevoerd door don heer J. B.
Schuil.
..Toen ik", zoo begon »pr.. ..«enigen
tijd geleden vernam dat u afscheid wilde
?».\n nemen van hrc tooneel heb ik door
een krachtterm ui'.aig gegeven aan de
spijl, teleurstelling en verbuiag, die tal
loos reien met «nij zullen gevoelen. Want
nnm veertig jaar bent u het troetelkind
van het publiek geweest. Rn nu liet
nog de ccnlge repri-sontomte van do
RoWerdameche school van I» Gras. 1
pels en Van Zuylen."
Spr. herinnerde varvolgens san hel feit,
dal do thans 87j«rige heer L. B. J. Moor
in Irermeoeier van mevr. Van Eysden is
Te vervangen bent u niet." vervolgde
de hrer Schuil. ..maar u colt nog wel
ren* bij ons terugkomen al« gau. lï kunt
op' ons rekenen: «ie poor.cn van den
S'-vl*schouwburg slaan altijd wijd voor
ii open. U is hier welkom 1 U is hier
thuis!"
Namens de Schoiiwburgoommissie en
do afdeeling Haarlem van het tooneel-
verbond bood de heer Schuil mevrouw
Van Eysden twee bloemstukken aan.
Nadnt mevrouw Graan dijk—Schuil de
ernstigo wijze geroemd had, waarop me
vrouw Van Eysden steeds haar kunst op
vatte en haar had dank gezegd voor haar
uitbeelding van de moederrol in me
vrouw Croandijk's „Crisis" was het woord
aan Moor.
Als altijd sprak hij gevoelig en humo-
r:-ti«i-Ji: hij gewaagde van rijn jsroiiango
vriendschap me: de scheidende tooneel-
speelster en van den tijd toen hij haar
leermeester was.
„En nu in je gevraagd om nog eens
terug te konten I" rei Moor. „Of je het
doen zult weet ik niet. Maar rk ken twee
iwoerslaanbaro dames, dat ctijn Mel
pomene en Thalia, Als d i e je vragen om
terug te komen, dam moet je hel maar
svrouw van Ejrsden kwam zeer on
der dm indruk van de gemoedelijke
woorden van haar ouden vriend, dien
rij met oen kus begroet had. Ween end i
leunde rij «Ten togen rijn schouder.
De heer Van Gasteren, directeur van
den Stade schouwburg herinnerde aan de
oude dogen, roemde mevr. Van Eysde.r.
oen talentvolle, lieve vrouw, die aan
ig jomg actrice 'haar zorgenbesteed
heef! en vereerde haar namens dén bur
gemeester, die door ambtsbezigheden ver.
himderd wns aanwezig te zijn, een krans
en namens „Oremer" en de direclie van
Hotel bion d'Or twee bloemstukken.
Mevrouw van Eysden was lamgzameT- i
hond haar ontroering voldoende meester
geworden om te kunnen antwoorden al
kreeg zij hel dan, toen zij Moor in 't bii-
«onder toesprak, hem «eide altijd aan
t ij n oordeel de meeste waarde gehecht
te hebben en er haar voldoening over
uileprak da( hij nu nog in haar glorie
mocht deelen („zonder jou zou :k nu dit
afscheid niet gehad hebben!") weer eren
te kir Rad.
Zij dankte het huldigmgsoomité en
«prak ook haar dank uit voor de haar
steeds doc-r tiet publiek betoomde liefde
en hartelijkheid. „Ik heb altijd gevoeld,"
zcido zij, „dat alle harten naar mij uit
gingen!"
Toen braobt het publiek mevrouw Van
Eysden nog «taande ren ovatie. Daarna
schoven dc gordijnen dezen avond voor
goed dicht.
Na afloop ran de huldiging in den
schouwburg «>ood de afd. Haarlem van
het To-inociverbond mevrouw Van Evs
den ia Ho:c! T.ion d'Or ren souper .-.r.n.
waar ook natuurlijk de onvermoeibare
Moor weer aanzat!
Het besluit van Gedep.
Staten tot afsluiting van
wegen voor Motor
rijtuigen
Een beroep tegen het besluit
ongegrond verklaard
In de Woensdag gehouden vergade
ring van de afdceling voor de geschil-
Ion van bestuur van deu Hand van
State is o.a. voorlezing gedaan van
hot volgende kon. besluit:
Ongegrond is verklaard een beroep,
ingesteld door het bestuur van den
Hond van Bedrijfsautohouders in Ne
derland to 's-Gtavenhago tegen be'
besluit van Ge«J. Srafen van Noord-
Holland tot het afsluiten tan wegen,
geen rijkswegen zijnde, voor motor
rijtuigen.
Bij dit besluit hadden Ged. Stalen
alle kunstwegen in de provincie, geen
rijkswegen zijnde, builen de bebouw
de kommen der gemeente en do pro
vinciale wegen ook daarbuiten, be
houden:- na«ior in het besluit, vermel
de uitzonderingen, gesloten verklaard
voor motorrijtuigen op mejr dan twee
wielen, ledig zwaarder dan 1700 K.G.,
wanneer d<* wielen voorzien zijn van
gummi wielbanden. ledig zwaarder
dan 100 K G wanneer de wielen toor-
zien zijn van andere dan gumntiwiel-
banden of met een belasting van één
der wielen grootor dan 1300 K.G., met
uitzondering evenwel van personen-
motorrijtuigen met ten hoogste acht
zitplaatsen.
Daartegen had de Bond van He-
drijfsautohoudors aangevoerd, dal.
door dezen maatregel liet vragen van
ontheffing vrijwel regel zal zijn. het
geen in flagrantcn strijd moet. wor
den geacht met den geesl. dor motor
en rijwiel wet.
Thans heeft de Kroon overwogen,
dat voldoende is gebleken, dat een
groot aantal wogen in Noord-Holland
niet bestand is tegen het onbeperkt
verkeer met zware motorrijtuigen en
«lat Ged Slaton derhalve ««recht art
Ie lid b, hebben toegerust.
Naar wij vernomen hooft, do stads-
klokikonmaKer, 'de heer .T. Fortgena
pensioen aangevraagd. liet
werk werd hem, na een diensttijd van
35 jaar, -wat te moeilijk.
Gedurende ruim honderd jaar heb
ben nu leden van de familie Fortgens
ambt van stadsklokkenmaker ver
vuld.
Tl lans schijnen B. en VV. geen vas
te aanstelling voor dit ambt meer te
willen geven: Maandag 19 Mei zaJ
het. 'da-gelijksdli onderhoud en toozioht
op de stadsklokken worden aanbe
steed voor het. t ijdvak van 1 .T umi 1924
tot 31 Mei 1926.
HAARLEMSCHE C OöiPE RATI EVE
DINERVEREENICINC.
Woensdagavond vergaderde in ge
itouw Groote Houtstraat 8. de boven
genoemde vereenieins. onder voorzit
terschap van dr. G. Xolet-Treniié.
Tn deze bijeenkomst werden de jaar-
•erslagen. waaruit blijkt, dat de toe-
Mand van de vereenieine bevredigend
is. goedgekeurd.
Tot bestuurslid werd bij acclamatie
herkozen de hoer Tuytel.
Tot leden in do commissie voor het
nazien der rekeningen in 1924 werden
benoemd de heeren van Buren, Mat-
zinger en Veenhoven.
Plaatsvervangende leden -. de heeren
Steensma en Wentholt. De contributie
•oor het jaar 1925 werd op f 1.50 be
paald. Bii rondvraag werd de aan
dacht gevestigd op het feit. dat de
Coöp. Haarlems«:he Dinerverecniging
thans ook. op medisch advies, diners
levert, aan lijders aan suikerziekte.
DE MOTORBRIGADE.
De moforbrigade maakte proees-
•erbnal op, tegen een automobilist die
op Woensdagmiddag met oen snel
heid van 40 £.M, op den Zijl weg
reed.
Verbetering straatweg
Halfweg-Amsterdam
Nieuwe verbeteringen
Een klein gedeelte van dezen weg
verkeert thans in bijzonder goeden
staat. Naast den rijweg is zooals be
kend een fietspad van cement-tegeb
gelegd. Was dit reeds een goede ver
betering. de toestand is er nu nog
gunstiger op geworden, omdat naast
iiet fietspad nog een bestraat wandel
pad in or«l6 is gebracht, terwijl in de
grasbermen ter weerszijden van het
rijwielpad een rij boomen ie geplant
en aan de Zuidzijde van het wandel
pad bovendica een haag of heg. Als
nu de «reheele weg HaarlemAmster
dam zoover in orde was. Maar dat zal
nog jaren duren!
Dot
OUDE EN NIEUWE 'BOUW
KUNST.
bestuur der Woningbouw-
OnTfl Wrtninff" riin rif
v r»-nijging ..Onze Woning" zijn de
loeien en bewoners uttgenoodigd om
een doo»- der architect den heer Aug.
J. M. Sevcnhuysen te houden lezing
bii to wonen over bet onderwerp:
..Oude en niéuwe bouwkunst". Deze
lezing zal worden verduidelijkt met
lichtbeelden en wordt gehouden in het
vergaderlokaal Pepiinstraat 13.
EEN VRIJWILLIC OFFER.
De heer J. H. C. Th. Lïmperg te
Haarlem stelt in een open brief aan
den minister van Financiën voor. c«ns
lat.d uit zim fïnancieelen last Ie hel
pen <ioor ons volk uit te noctxigen
op liet voorbeeld van Prins Willem en
ziin broers, die hun bezittingen ver
kochten om het land te redden vrij
willig voor dat doel te offeren. De
..plaatselijke steuncomité's" kunnen
genvakeliik weder bijeen worden ge
roepen om giften in ontvangst te ne
men.
PROF. L0RENTZ TE CENT.
Uit Brussel wordt aan de Tel. ge-
schreven
I)e Nederlandsdi© geleerde prof.
Lorentz. heeft Maandagavond aan de
Gentv-bc Universiteit eèn voordracht
in het Nederlandsch ««houden over de
relativiteitstheorie. De rector-magni-
f-rus, professor Heymftna 6t,«lde pro
fessor l.orentz voor als den grootst en
natuurkundige yan den tegemvoordi-
gen tijd. Professor Verscbaffelt 6prak
pep woord van groote waa.rdeering tot
ziin eewezen leermeester.
ENGLISH ASSOCIATION IN
HOLLAND.
Onder de vele «eruchrmakende ge-
ben rtenif9en van de laatste jaren is
er wel nauwelijks een geweest, die
zoo de pub'f.eke verbeelding in de
geheel* Wereld heeft aangegrepen als
de ontdekking van het gTaf van Tut
Ank'n Amen. den Egyptischen pharao
«looi' den Eugelschman Howard Car-
ter.
Dat. de ontdekking van dit graf in
het Dal der Koningen van den aan
vang af, dus nog voor zijn groote
rijkdom aan kunstschatten bekend
was, buitengewone belangstelling heeft
gewekt, veel meer dan vroeger ont
dekte graven, heeft o.i. twee oorza
ken. In de eerste plaats is de publici
teit die met de tegenwoordige moder
ne middelen en kranten aan zulk een
gebeurtenis wordt gegeven veel groo-
Ier dan vroeger, maar bovendien is
het niet zoo onbegrijpelijk dat bet
rnensc'ndom, beu van eeuwigdurende
vredesconferenties en binnen- en bui-
tenlandsche strubbelingen, met graag-
'le greep naar dit: onderwerp uit de
grijr)' oudheid. Hier was nu eenfc
iets dat. niets met schadevergoedin
gen, sociale moeilijkheden, oorlog of
belastingen te maken had. En toen
daarna de berichten binnenkwamen
over de buitengewone vondsten, die
in dit graf gedaan welden, bereikte
de publieke belangstelling een onge
kende hoogte en werd Tut Ankh
Amen, wiens naam vier jaar geleden
nog slechts aan de Egyptologen bekend
was, plotseling 3000 jaar na zijn dood
een belangrijker figuur dan Lloyd
George en Poincaré samen.
Sinds de sensationeel® ontdekking
van don ingang tot het graf zijn reeds
weer een paar jaar verloopen, maar
het werk is nog lang niet beëindigd
en de belangstelling is in geheel do
wereld nog groot.
Het was daarom een buitengewoon
gelukkige gedachte van de English
Association in Holland om in samen
werking met het Genootschap Neder
land Engeland een tournée te arran-
geeren van den heer Arlhur Weigall,
de man. die jarenlang do functie van
Iiispoelenr-Generaal der Antiquitei
ten bi t de Egyptische regeering ver
vulde, die zelf in samenwerking met
den Amerikaan Davies en anderen
verscheidene koningsgraven ontdekte
en die tenslotte in de werkzaamheden
in Tut Ankh Amen's graf een aau-
decl had. Nadat de 'heer Weigall oen
tournée in Amerika, Frankrijk en
België heeft beëindigd. trad hij
jWoensdagavond voor 'de leden "der
English Association alhier op.
Na een introductie door den voor
zitter der afdeeling. den heer Hey-
man, ving de spreker zijn lezing aan
met een uiteenzetting over de ligging
van het Dal der Koningen, de gesteld
heid van den bodem enz., verduide
lijkt met een aantal lichtbeelden. Het
is ondoenlijk hem hierin op den voet
te volgen. Wij willen een tweetal inte
ressante bijzonderheden niet; onver-'
meld laten. De eerste pharao, die in
liet Dal der Koningen beg na/ven werd,
stierf in 1580 voor Oh.rist/us en na
Ramses XII, die in 1090 voor Chris
tus stierf, werd het dal verlaten. Dat
heteekent dus, dat gedurende vijf
eeuwen alle Egyptische koningen in
dit eenzame kerkhof werden ter aarde
besteld. In sommige geïllustreerde bla
den ziin fantastische afbeeldingen ge
publiceerd van de wijze, waarop der
gelijke vorstelijke begrafeniseen ge
schied zouden zijn. De teekenaar heeft
ich een indrukwekkende processie
■oorgesteld, wat ongetwijfeld volko
men mis is. Aangezien de Egyptena-
ren geloofden dat na den dood het le.
ven van de ziel op dezelfde wijze zou
voortgaan, gaven zij den doode al zijn
aardsche bezittingen in het gratf me
de. De graven der pharaoo werden
daardoor verzamelplaatsen van de
kostbaarste kunstecihatten. waarop tal
van roovers loerden. Daarom besloten
de Egyptenaren can niet meer de aan
dacht der roovers te trekken door
groote pyramiden boven de konings
graven te bouwen, maar de begraaf
plaat* volkomen geheim ie houden-
Deze overweging leidde tot liet kiezen
van het onherbergzame Dal der Ko
ningen en het is veel waarschijnlij
ker dat de pharao in alle stilte mid
den in den nacht naar zijn laatste
rustplaats is gebracht dan in plech
tige processie ren aanschomve van het
geheele volk. Weliswaar is deze voor
zorg ijdel gebleken, want tal van gra
ven zijn verstoord, sommige volkomen
vernield door roovers en in een der
tombes, door den beer Weigall ont
dekt, vond deze een opschrift, dat da
teerde van 900 v. Chr. en reeds mel
ding maakte van een plundering door
roovers.
Zoo vertelde de heer Weigall op'
zeer onderhoudende wijze verder over
tal van koningsgraven tot hij kwam
bij het gewichtige moment, waarop
I-Ioward Carter in zijn methodisch on
derzoek van het dal stuitte op het graf
van Tut Ankh Amen. Hij beschreef de
emotie, die de zoekers vervulde, toen
zij de opgestapelde schatten in het
voorvertrek ontdekten, een emotie,
die steeg tot diepe ontroering, toen
een aanvang werd gemaakt met het
doorbreken van den muur, die hen nog
van de eigenlijke grafkamer scheidde.
Buitengewoon interessant, waren ook
de lichtbeelden naar tot heden nog
niet gepubliceerde foto's en teekenin-
gen van den spreker zelf.
Van de vele aardige bijzonderheden
zij slechts een enkele vermeld. Toen
men een opgerold pakje ontdekte,
meende men eindelijk, voor de eerste
maal in een Egyptisch graf, waarde
volle documenten te hebben gevonden.
Onmiddellijk telegrafeerde men naar
Engeland en vroeg een der beroemd
ste Egyptologen om ter ontcijfering
over ie komen. De groote man kwam,
bekeek de rol en vertelaarde, dat
heteen tafelse-rvet was
Over de beteekenïs van den naam
Tut Ankh Amen zei de heer Weigall
nog liet, volgende. Ankh beieékent „le
vende in" en Amon is de naam van
den Egypt-ischen god. In de hieroglv-
phentaal worden t en d door hetzelf
de teeken voorgesteld, evenals u en!
w. Tut kan dus ook Dwd zijn, een
oude vorm voor David. Tut Ankh
Amen wordt daardoor Koning David,
aanhanger van den god Amon. Er is
nog veel meer over deze buitenge
woon belangrijke lezing te zeggen,
maar wij moeten het hierbij laten.
Slechts moeten wij nog melding ma
ken van een vraag, die door sommi
gen is gesteld en «lie de spreker als
volgt beantwoordde:
Waarom worden al die schatten uit
de koningsgraven gebaald? Omdat,
wanneer de arohaeologen het niet
doen, roovers het vroeger of later
zeker zullen doen. En de arohaeolo
gen dienen de wetenschap, wat van
de roovers bezwaarlijk kan worden
getuigd.
De English Association heeft met
deze lezing haar seizoen op waarlijk
eclatante wijze beëindigd.
Binnenland
De dubbele moord te
Wyclten
De aangehouden verdachten
ontkennen
De verdachten in de moordzaak te
Wychen, de gebroeders Van den B.
en de zwerver Van M., zijn voor den
rechter van instructie geleid. Alle drie
blijven ontkennen iets met de mis
daad te maken te hebben.
Over Va.n M,, den zwerver, wiens
arrestatie we gisteren hebben vermeld
beeft zijn zuster, de ventster, ann de
Tel. gezegd: Waarom houden ze zoo'n
beest niet vast? Ik heb geeu rustig
oogenblik als hij los is. Eerst heeft hij
mijn oudsten broer een mes in het
hart gestoken. Daarvóór wou hij m-:n
man vermoorden. Hij greep hem bij
de keel en stak met een mes. Vaar hij
raakte alleen zijn neus. Als hii in het
dorp is, waarschuw ik dadeliïk de
politie.
Vrijdag voor den moord kwam hij
midden in den nacht hier met een
hond. Jk zei dat hij niet binnen mocht
want ik dacht, dat de hond Kc^toleu
was. Hij trok een mes en wilde mij!
steken. Ik ben naar de buren ge«