Causerieën over Wetenschap
Techniek.
en
do gemeente. waarvan de Vestiging
toch in het belang der gemeente is.
Het is een verkeerd standpunt te ma
ken dat de middenstand belemmerd
wordt zich hier vestigen.
Menschen niet 7500 zijn toch nog
geen richards. Spr. is er ten sterkste
tegen om de grens anders te stellen
dan B. en W. voorstellen.
De heer YsndePoll zegt, dai
Heemstede ook eens naar andere con-
curreeronde, gemeenten most rien, en
dat het een goede politiek is om te
zorgen voor menschen met een inko
men van f 7500. Hii sluit rich verder
bii den heer v. Unen aan.
De heer Van Hardenbroek
stolt in liet licht, dat men de cijfers
Zoo kan maken dat ze niet van dien
aard zijn. dat de menschen er de ge
meente voor moeten verlaten.
DeVoorzitter blijft een bedrag
var. f 7500 om het volle schoolgeld te
betalen te laae vinden. Iemand die
zich hier wil gaan vestigen vair f!» be
lasting mede. maar het schoolgeld is
een bezwaar. Door een maatregel, als
de heer Tromp nu wil. schrikt men de
menschen af. rich hier te vestiger..
De heer V a n U n e n wil dat de
gemeente de mensohen die hier wonen
in staat stelt om hun kinderen een be
hoorlijke ontwikkeling te geven, want
het bevorderen van het intellect is
in het belang van den slaat.
De hoer v. d. Erff zegt. dat de
arbeiders voor 'i lager onderwijs van
kun kinderen ook veel moeten beta
len.
De heer Tromp oordeelt dat men
ook te veel van de F-ecneente kan vra
gen.
Het amendement Tromp wordt met
6—ibstemmen verworpen. VfiSr stem
den co leden Tromp. v.d. Erff_, Hilter-
inan. mevrouw Hoekstra en Van Har
denbroek.
Are. 4 van de he-ifingsverordening
werd daarna rneewijziaca vastgesteld.
Het hiidi
Het retrihutiegeld. per leerLing en
per jaar verschuldigd, bedraagt voor
de leerlingen bedoeld in art. 2 onder
a en b 30. wanneer het inkomen
naar hetwelk het retributiegcld wordt
berekend, niet hooger ia dan f 1600.
Verder bedraagt het retrib utlege ld
per leerling en per jaar voor bedoelde
leerlingen bij het inkomen van:
a. boven f 1SOO tot en met f2000
f 45 b. boven f 2000 tot en met f 2500
f 60 c. boven f 2500 tot en met f 3000
f 75 d. boven f 3000 tot en met f 3500
f 90 e. boven f 3500 en met f 4000
f 150f. boven f 400 tot en met
f 4500 f 120: e. boven f4»X' tot en
met f 5010 f 135 -. h. boven f 5000 tot
er. met f 5500 f 150; i. boven f 5500
tot en met f 6000 f 175boven
f 6000 tot en met f 65CO f 20Q: k.
boven f 6500 tot en met f 7000 f 225
boven 7000 tot en met t 7500
f 350: m. boven f 7500 tot en met
f $*X)0 f 275u. boven t dOOO tot en
met f $500 f 390: o. boven f 8500
tto en met f 9000 f 325p. boven
f 9000 tot en met f 10.000 f 350 q.
bov«>n f 10.000 tot en met f 11.000
375 r. boven f 11000 f 400.
Een amendement Jofrifjvna era bij
een irl.'-men van beneden f 1600 geen
schoolgeld door de ouders te laten be-
talen, wordt niet genoegzaam onder
steund.
De beide verordeningen worden z.
h. s. aangenomen.
B. en W. worden gemachtigd over
het cursusjaar 1923— 152-1 aan de ee-
meent-e Haarlem eene bijdrage uit te
keeren voor leerlingen, die het Gym
nasium of de Middelbare Scholen, met
uitzondering van de meisjesschool
voor M. O. en de Hoogere Handels
school. bezoeken.
Het adres wordt voor kennmgevxng
aangenomen.
PUNT 5. Opmaken dubbeltallen col
lege van ze» ter». Op de dubbeltallen
worden geplaatst:
a J. C. van der Weiden en P. J.
J. van den Putten; b. G. J. Smit Thzn.
en Jos. M. J. Braam en C. Jac. Roest
en N'. Wildschut.
Deelneming waarborg
fonds bloemententoonstel
ling.
PL NT 6. B. en W. stellen voor in
het waarborgfonds der algemeene
vereniging voor Bloembollencultuur
voor de Bloemententoonstelling 1925
deel te nemen voor f 5000.
Goedgekeurd.
Cen badhuis.
PUNT 7. Voor de «richting van ecm
badhuis op een terrein gelegen achter
het nieuw e postkantoor vragen B. en
W. een crediei van ten hoogste £56.OIO
De heer Van U n e n zegt dat hat
hem niet goed lijkt om terug te ko
men op een raadsbesluit dat eenmaal
is gevallen. De raad sprak rich een
maal uit dal er een badhuis moet ko
men. Maar Jammer is dat een en an
der is gebaseerd op een tekort van
f 3710 per jaar.
Kunnen de prijzen niet worden ver
anderd om te komen tot een exploi
tatie die leidt tot een minder gro t
nadeelig saldo en wel aldus dat de
hoogere inkomens wat meer betalen?
Dat geeft spr. aan B. en W. in over
weging.
De heer Droog antwoordt, dat
misschien een regeling is ie vinden
om aan den wenschen van den heer v.
Unen te voldoen, bijv. door op enkele
dagen een hoogeren prija te stellen.
In 't algemeen zal naar een goedkoo
ps en een sluitende exploitatie wor
den gestreefd, al ral dan de exploi
tatie in de eerste jaren niet medoral-
len.
De heer De Boer oordeelt ook
dat velen wel meer dan 15 et zullen
ïUen en kunnen betalen. Burners
voor het schoonmaken van het klein
ste deel van hel lichaam, vcor Let
scheren meet men ook 15 ct. betalen.
De heer Van H ardenbroek
dringt ook am op het maken van een
kloppende exploitatie.
De heer Droog zegt dat de ex
ploitatierekeningen van Je meeste bad
huizen niet sluiten.
Het voorstel von B. en W. wordt
z. h. st. aangenomen.
PUNT 8. Voorstel van B. en W.
tot het aangaan eener overeen kranst
inzake overdracht van gronden en
aanleggen van gedeelten weg nabij de
Adriaan Pauwlaan.
Goedgekeurd.
PUNT 9. Voorstel van B. en W. in
zake een bijdrage ln het schoolgeld
voor gymnasiaal of middelbaar of
daarmede gelijk te stellen onder-vijs.
Goedgekeurd.
PUNT 10. Voorstal van B. en W.
om hun een «red iet van f 7000 te"V«*r-
leenen voor den bcuw van een trans
formatorstation aan de Prin &-se-
3tr*at.
Goedgekeurd.
PUNT 11. Voorstel van B. en W.
tot e*n te w><ztgjne van dp ete"tri-
citeifsvernrdening in zake surtax
stroomverbruik.
Goedgekeurd.
PUNT 1? A«nW«"f"r*sen herzienin
gen uitbreuhngssplno.
PUNT 13. Vaststelling van het ver-
memgvuldigingscijfer der plaatselijke
inkomstenbelasting dienstjaar 1994/25.
De meerderheid der finanrieele com-
issie steli voor het percentage op
0.9 te bepalen; de minderheid simt
rich aan bij de meening van B. en W.
cm het percentage op 1.1 te bepalen.
Om den controletw der belastingen
i de gelegenheid te stellen op vra
gen die gedaan mochten worden in
lichtingen te geven, gaat de raad in
•n zitting met geslcrcn deuren owr.
Na de heropen ng der openbare zit
ting worden nog verschillende bepre
kingen gehouden.
De heer Van Unen heeft met be
langstelling de Cijfer» geboord die de
controleur overleed® en die hij stelde
tegenover de cijfer» van spreker.
Maar dit alles is een quaeefcie van per-
soonlijk inzicht. Spr. meent dat men
den middenstand en de beter gesi
tueerden naar de gemeente moet trek
ken en de zaak wat optimistisch moet
msien.Gecrien den bloei van Heemstede
meent spr., dat zijn voorstel kan ww-
den gehandhaafd.
Mevrouw De Voogd nou een per
centage van 1 wallen vooretellen.
De heer de Boer had ook aan een
percentage van 1 gedacht.
De heer Jorritsma memoreert,
dat de winst op het gas in het 1ste
half jaar 80.000 is, hoewel is gere
kend op een winst van 24000. Toch
was men indertijd tegen een verla
ging van den gasprijs. Hij meent er
tegen te moeten opkomen J;«8 zooveel
uit de bedrijven wordt gehaald.
De hoer v. d. E r f f is het er mede
eer:s dat een lage belasting een aan
trekkelijkheid is, maar hij meent dat
het geen goede politiek is om de be
lasting laag te houden door een hoo-
ge winst op de bedrijven. Om deze re
den is spr. tegen het voorstel van
den heer Van Unen en voor dat van
B. en W.
De heer Tromp is tegen het voor
stel van B. en W. Oin aan de ge
meente haar aantrekkelijkheid te
doen bel louden ia spr. tegen een ver
booging der belasting.
De heer Van Unen merkt op in
een belastingverlaging een algemeen
belang te riea. Een matige winst op
de bedrijven is geoorloofd. Een love-
r.ng uit de bedrijven tegen den kor
tenden prijs gaat niet op: in Amster
dam doet men dat ook niet.
Do beer van do Pol. ierde.li^5t het
voorstel vsn B. en W. B. ec W. willen een
mxtije win»: r%n ia bedrijven, maar In
dien de raad Oen ««ede winst wik dan ie
dat aan B. en W. aangenaam. B. en Vf.
dhnen me*, verschilleed* omstandigheden
rekening to houden, ook hiermede dat het
Rijk meer en meer de besu.nlgtcg op
reow-criten wil verhalen. De uitgaven, die
ia de toekomst zijn te Leen heeft men ook
onder de oogen to zi-.tt.
Hot voorstel-Vaoi t'nen (0.9 percentage)
komt ia stemming en wordt met tl—4
stemmen verworpen. Voor «temden de le
den Tromp, do Breuk, Van Hardenbroek
en Van Unen.
Het voorstel roovrouw de Voogd (een
percentage van 1) komt in stemming. Hel
wordt verworpen met 87 «temmen. Voor
«temden do leden Tromp, mevrouw de
Vocgd. de Breuk, mevrouw Hoekstra,
van Hardenbrook, de Boer en van Cr.en.
Het voorstel van B. en W. word: z. h.
aangenomen. Hst peroentage wordt duo 1.1.
PUNT 14. Vaststelling comptabiliteit»-
besluiten.
Aldus vastgesteld.
Rondvraag.
Naar aanleiding van vragen door den
heer J rri'-am* e»-n vongen keer gedaan
doel: de vooral Iter mede: 1. dat de
oomir. wi* voor de werkTertobaffing zich
geheel aan de steunregeling heeft gehou
den en Z dat de control* goed w»« en t
dit bij de aanstelling van 'r-a personeel
in de 1- plaats op geschiktheid werd ge
Iet en dai bij gel-.;'ce gcjchütheld gehuw
den de voorkeur hadden.
De heer v. d. Erff vestigt nogmaai»
de aandacht op de gevaarlijke bank aan
de Emauslawn.
De heer van de Poll antwoordt da»
er borden sullen komen.
De hoc.- H lit e r m n merkt op dat
de toes' ar.den in de Geweer- en Boogstra
ten wat aangaat het opvliegen van slof
nog niet veel ïljn verbeterd.
De heer Droog antwoordt dat de we
gen worden besrmoid met het nieuwe «tof
bestrijdingsmiddel, maar dat dit eenige
keeren tnoet ««chieden.
De heer la Boer zegt, dat bet pad
langs de Hou» vaart gaandeweg smaller
wordt.
De Toorsltter antwoordt dat dit
pad rn onderhoud ie bij den Slhoter Veen-
polder. Aan de zaak zal aandacht worden
gc^honken.
Om kwartier voor twaalven gaat de raai!
over in «en ritting met gesloten deuren
iet vaststelling vsn fce« kohier plaatse
lijke inkomstenbelasting en behandeling
van reclames en ontheffingen plaatselijke
inkr, maten heiast ing.
INGEZONDEN MEDEOEELINCEN
h «0 Cts. per regel.
Vervoeg U aan de KLINIEK voor
TANDHEELKUNDE, Ged. Oude Gracht
84, voor Uw KUNSTGEBIT. Alle door
U gewenschte inlichtingen en pros
pectus ontvangt U geheel kosteloos.
VELSEN
DE KANAALOVERGANG.
In verband met do enorme drukte en
ie stagnatie welke Zondagavond is ont
staan, doordat slechts een poe: in de
vaart is gehouden, rijn door het lid van
den gemeenteraad, den heer W. F. Vis
ser, aan B. en W. eenige schriftelijke
vragen gesteld.
VERHOOG ING VAN DEN MELK
PRIJS.
Door de melkslijters is de prijs der
melk met een cent per Liter verhoogd
gobracht qp 14 cent per Liter,
IJMUIDEN
Lijst van onbestelbare brieven en
briefkaarten, vah welke de afzenders
onbekend rijn.
Terug-onbvangen in de le helft der
maand Juni 1924.
Brieven Binnenland
De. Ruyterkade 140,_ Amster
dam; mevrouw B. de Bruin. Amster
dam: fam. M. Rijswout. Amsterdam
Lett. T. 2313. Bur. de Courant. Alfen
ad. Run; Mevr. Hendriks® Knapen,
Utrecht.
Briefkaarten Binnenland.
2 zonder adres; Zueter Kuijk. Sant
poort Meerenbere; fam. P. van Mun
ster. AmsterdamJonh. K. Beukers,
SchiedamJ. Toorenterg. Amsterdam
Zr. Arend». Utrecht; Zr. Thijnisratv,
Utrecht; zu3ter Koster. Utrecht: mej.
E. Vries. Amsterdam, G. Eden-».
Noorderhooeerbnig bij Groningen P.
Dram en, Amsterdam (2 stuks).
Briefkaarten Buitenland
Frl. E. Uhlmann, Frankfurt a
Main: familie W. Bandach®, Memel;
1 zonder adres.
BEVERWIJK
VERGADERING VAN DEN GEMEEN-
TERAAD.
Dmidsgavond vergaderde <i« gemeen
teraad ar.der v&jstuerschap van den
burgsmoe ster. Afwezig waren de heem»
van Helden en Steenvoord#».
Vaststelling van het ve-mtmigvul.l:
ging Voorgesteld werd dit Cijfer
roor l£Ot,"25 'e bepalen op L
De hrer Gorter wijs» er op dat vc«w-
richtigbeid moet worden betraciit. Do-jr
het oreisetwt ran het electriech be-lr
i» ge..-n balastfcgverfaoogicg noodig, do-h
hec belastbaar inkomen gaat te dalende
lijn. Het voorgel van B. en W. wor !t ion
-Ier hoofdelijke «remmteg goedgekeurd.
Eenige financieels aangelogonfcedim wor
den goedgekeurd, evenals aansluiting or.
derlingw rtslcovsreenigteg van N«*Ier!a«d
fche Gemeen vn.
Bij pirr.t 4, Opzegging regeling Wijk
san Zee en Duin beRtfftsds toelatteg
leerlingen O. L. school Traagt <le heer
Slings of alleen met Wijk aan Zee
Duin een nieuwe regeling moet worden
ïang'^aan en of dit alleen is voor de O.
L. school, of dar ook de bijzonder* scbo
'.en hieronder vallen.
Ds Voorsliter zegt dat h.-: aüwri
betref» Wijk aan Zee en Duin en do O.L.
Goodgekeurd wordt het voorstel van B.
«n W. om het personeel -Ier gasfabriek uit
«e breiden mot een hu!patoker, «venxoo
de vaorloopigs vaststelling van sen par
tisel uitbreidingsplan.
Verlenging termijn ontruiming onbe
woonbaar verklaarde woningen.
De geeondhtidseommitvo had geadTi
•eert! 5 woningen aan den Pa>rtweg on
hswivmhaar re verklaren, doch de eigenaar
van dri* dezer perceelen laat der* weer
opknappen. Ueds in verband met het te
kort van woningen meent de voorzit
t*r niet op ho: advies der gefndheld»
eommM* te moeten tegaaa.
De heer 6 luis vindf dit gevaarlijk,
daar als eenmaal ander* wuinngen be
schikbaar komen, da mensohen er niet
it te krijgen zijn.
De Voorzitter zegt dat het maar
een voorloopige maa»r<£«l ie, waarop de
raad bet voorstel goe-lkeurt.
Onderzoek ge'.oofebrief nieuw benoemd
ladslid.
In de plaats van den heer L. II erg arden
is door het centraal e^mburcau verkozen
verklaard <1 »>eer N. C. M. Bran:jee. welke
ia nocdiga formaliteiten wonlt geïn
stalleerd.
Ingekomen stukken.
Van den heer O. 61 u 1 a is bericht inge
komen dat hij bedankt al* raadslid.
Esn adres van het bestuur van het
kernhuis inzake oprichting ziekenbarak,
ga-ït naar B. en W. om praeadvies. Gun
wordt bcsiiel op een adres van het
li. B. der Alg. Ver. voor Bioemboltencu!
tuur te Haarlem om een «ubridi* vsn f 2S0
voor een in 192S te houden tentoonstelling.
Ken verzoek van verschillende vereeni-
ringen van neringdoenden en het bcetuur
■Ier harddraverij verrenIgteg, om op 11
r-ptember a.e. een harddraverij te mogen
houden op de Breestmat, wordt voor
nisgevirg aangenomen, waarna op voorviel
van den heer Mater» de raad verkl
hiermede te sjrmpathiseeren; alleen de
heer Zwager «temde tegen.
Na de rondvraag, die niet veel opl-
de volgde sluiting.
OVERVEEN
BEZUINIGING BIJ I>F. II.IJ.S M
Op 29 Juni wordt ploeq 37 van Weg
en Werken alhier opgeheven; er zul
len twee arbeiders naar Haarlem en
drie naar Zan<1 voort uorden over
geplaatst. Do ploeebsas zal dan we
der al* wegwerker optreden.
ZANDVOORT
GEVONDEN DIEREN EN VOOR
WERPEN.
Klein hondje, Gummitasch met
vest, l'oïtduil met ring „üelgie no.
336061197", Paarlemoer halsketting,
Bruine tasch met inhoud. Bruine
hond met zwart dek. Zwart lederen
portefeuille met inhoud, Rijwiel,
Jute zak, Gekleurde duif met ring,
Grijze (iamoo-gummirek'eiiias. Klein
geel hondje. Bruine postduif gemerkt
P.S.F. no. GS7C, Wit tafelkleedje,
Bruine duif met witte borst. Zilveren
daineri'.orloge met goud. n of doubld
rand. Bruine duif. Witte handschoen
Kl'-ine overlas, Badco«tuum, Vorre-
kiiker. Gouden dameshorloge. Paar
militaire scho-ncnzakji-^, Autowiel,
Ro« sleutels. Gouden ketting. Broche.
Ceintuur, Album met fot-Vz, Gouden
armband. Zilveren medaille. .B?0^
wollen kindermutsje; Zwart kinder-
sohoentje, Zakmesje, Bruin kinder-
schoentje. Wit kinderzchort. Hee
renrijwiel, Bruino ponemonnale met
inhoud. Bruin tascbje met geld. Paar
kir.derechoenen, Zilveren armband.
Zilveren rinv. Bruin Icieren porte-
monnaie. Boa sleutels. Grijie dame«-
handschoen. Blauwe korte jas. Grijzo
herdershond. Zwarte porteinonnaie.
Zilveren br-iehe. Sprenkel. Z war to
portemonnaie mot inhoud. Kip. Zwart
lederen portemonnaie met inhoud.
Ceintuur, Tennisbal, Gri'xo mantel,
Rozekrans. Beursje met inhoud. Grij
ze Jongenspet, Sleutel. Koperen sleu
tel. Jong» herdershond, Broeit© van
imitatie barnsteen. Etnig geld. Zil-
den sjaal. Bos sleutel» (11 nftiks) Zil
veren V-ursjo. Zwart koralen roze
krans, Vulpenhouder. Zwarte her
dershond '2 maanden oud), Ro»o
ceintuur. Rijwielpomp, Two gJeut»!*
Bruine pet, Hui»«lcutel, P iar zwar
te kinderschoentjes, Beocheiden van
een Brandw. Mü.. lederen motor-
rap. Armhandhorloe». Ilord-nhals-
h.and met t«ortemonn«ie, Bruino
handschoen. Zijden parasol.
Te bevragen op het politiebureau,
iedere»» werkdag tusnrben 2 en 3 uur
n.m. Inlichtingen worden niet tele
fonisch verstrekt.
DONDERDAG 26 JUNI.
Den Haag P. C. C. C. 1050 M.
8 n.m. Conoert var. de N.V. Rsdio-In-
ustrie,
Londen 2 L.O. Ms M. (Nsdarl. tijd).
1.20 n.m. Concert van nieuwe Gramophot
oeplaten.
4.20 a.m. ConoerL
6.20 n.m. Kinderuurtje.
8.20 n.m. Groot concert. Operamuziek.
Opvoering van „The Mountaineers" Eer-
te en tweede sole.
10x0 n.m. Derde acle.
Birmingham 6 I. T. 475 M. (Nederl. tijd).
J.50 a.m. risooconoer».
5.20 n.m. Dametuurtje.
8.20 n.m. Groot Concert.
Bournemouth 6 B. M. JS6 M. (Ned. tijd),
4.05 a.m. Trio.
8.2) a.m. Hetzelfde programma aid
Landen.
Cardiff 5 W. A. 35» M (Ned. tijd).
3.20 n.m. Fai km an met tl ja bioecoop
orkest.
5.3$ son. Kicderaurlje.
5.20 mm. ,.5 W. A.'e..Pive CCTocla*
Vocaal en Ir.strumentaal concert.
8.20 n.m. Koor. Verder hetzelfde pro
gramma ai* Londen.
Manchester 2 Z- IJ. S7S M. (Nederl. tijd).
11-50 v.m. Concert.
5.30 n.m. Damevuurtje.
8.30 n.m. Kinderuortje.
8.20 n.m. Concert. Ttio Wireleee Orohes*
tra. Zie verder Londen.
Newcastle S N. 0. 400 M. (Ned tjjd),
4.06 a.m. Concert.
5.06 n.m. Dameeuurtje.
5.35 n.m. Kindteuurtje.
3.20 n.m. Opsramui -.i. Die Statics Or-
Aberdeen 2 B. D. 4S6 M. (Ned. tijd).
3A0 n.m. Klassiek* muziek.
4.50 n.m. Dameiuurtje.
6.20 n.m. Ktadenmrj*.
The Wifflen Orchestra. Scfxeeehe mu
ziek.
Clatgow S 8. C. t» M. (Nederl tijd.)
3-50 n.m. D.e Wireless Quartette.
5-iS n.m. Kinderuurtje
The Station Ore heet ra. Muziek op achrlf-
lelijk verzoek. Zie verder Londen.
Parijs (Radio-Paris) 8. P. R. 17S0 M.
(Ned. tijd).
1.05 n.m. Concert van bet Tzigane Or-
kest van HadR> Paris.
5 06 n.m. Concer:. Zang, fluit en piano.
240 n.m. Wc!strijduit«lagen. Concert.
10.20 non. Radio dancing.
BLOEMENDAAL
WITTE KRUIS.
De cotnm:e.v» van Wijkverpleging
van de hfdceling Blo<Tiiprida.al der
N.-H. Vcreeniging ..Het Witte
Kruis", heeft aU wijkzuster benoemd
zuster J- M. v.d. Bere. verplec<fster
in het Wjlhe'.Ji; naga»thuis te Amster
dam.
Tot groot leedwezen dor rommisrio
moe«t aan zuster B. v. d. We rif we
gens voortdurends ongoszeldhei.i te-
Een 1 Augustus sa oor%-ol otalag
worden verleend.
EDELSTEENEN
CELDBELECCINC IN EDELSTEENEN. FLORA'S EN GENEES
KRACHTIGE EICENSCHAPPEN. - DE ALECT0RIUS, 0EKARB0NKEL
EN HET KATTENOOC. - „ECHTE" „KUNSTMATIGE" EDELSTEENEN.
M 01 S3 AN EN DE DIAMANT.
Van overoude tijden af aan hebben
de e»!":i2esTeemen zaüffa. steeds in der
raerisohen belangstelling (en h-.bznctit)
EK/exn verteugen. Door hun (mver-
gajikciijkheid, bun harilioeid, kleur of
kleurloosheid, hun glans en hun
schirrerir.g (he- ..vuur' j, hun he'.der-
be;d en doorschijnendheid 'het „^a.-
ter") en niet het min* door hun
zeldzaamheid, zijn ze ait -;d heel te-
geerde objecten geweest. Daar kwam
notr bii dat. gedeeltelijk al in de
Oudheid, maar vooral in de Middel
eeuwen. ze door hun kostbaarheid een
lar.g niet kwade manier van gelcbe-
lezzicg vormden. Geld uitleenen tegen
rente was aan Christenen ver:oden in
cien tijd. grond en landgoedoren
brachten betrekkelijk n:et veel op en
waren gemakkelijk te veroveren door
machtige buren, goud en zilver, hoe-
wei hoog in waarde, waren todh Dog
zwaar en tamelijk volumineus.
Maar edelgesteenten hadden bij een
zeer klein volume een zeer groote
waarde, waren gemakkelijk te verber
gen en op reizen mee te nemen en bij
plundering van steden of kas roeien
was er vaak nog wel een plaatsje te
vinden waar de vijand ze niet kon
ontdekken. In den zoom van kleeren
genaaid, onderin een schoen gestopt,
desnoods tijdelijk ingeslikt, zooals de
Kaffers in Zuid-Afrika nog wei pie-
gsn doen met diamanten naar be
weerd wordt, wel, dan wss er, al
brandde de hee'ie stad af toch altijd
r.og we! kan3, zichzelf met rijn fortuin
in veiligheid te brengen.
Daar kwam nog bij dat in diero tjid
toen aan planten en dieren allerlei
wonderdadige en bovennatuurlijke
eigenschappen werden toegeschreven
ook de ede'.3-eenen daaraan nier ont
kwamen en behept waren met veler
lei. over het algemeen gunstige
eigenschappen. Die eigenschappen
werden aan ook „verklaard" uit den
vorm, den aard, de vindplaats, Ja
zelfs de „groeiwijze" van den steen.
Zoo is volgens Hiidegard de saffier
„warm" van aard want: .hij groeit
'3 middags als de zon zijn grootste
kracht heeft en de lucht als het ware
verzadigd is van hitte". Door die hit
te is de saffier bij uitstek geschikt
orn allerlei booza zweren, oogontste
kingen, huieuitslag enz. te genezen.
Maar, er was één voorwaarde aan
verbonden, dat hii die heilzame wer
kingen kon uitoefenen: de drager er
van moest zeer zedig en ingetogen le
ven. De robijn i3 een voortreffelijk
middel tegen allerlei vergiftigingen.
De onyx is ook warm van aard, hij
f roeit eveneens midden op den dag.
ij geneest epilepsie en maakt dat
men scherper ziet. maar ook dat men
in zijn droomen spoken ziet en onaan
gename dingen. Die laatste eigen
schap, van nare droomen te verwek
ken komt in hooge mate toe aan bet
kaftenoog. iemand die dien steen in
zijn daap aanhoudt droomt van ver
schrikkelijke dingen en blijft hij het
toch volhouden dan moet hij het na
korten tijd met dea dood bekoopen.
Voor een ongestoorde en rustige slaap
is daarentegen de sar dus een voortref
felijk middel; de agaat verdrijft koort
sen. de amethyst is een uitstekend
middel tegen dronkenschap, in het al
gemeen voor matigheid.
Zooals er flora's waren waarin
planten met hun geneeskrachtige
eigenschappen opgesomd waren, zoo
hestonden er ook „flora's" van edel
gesteenten. in kernige alphabetisctie
volgorde de steenen behandelend, elk
met zijn specifieke eigenschappen op
medisch gebied. De raarste dingen
kwamen daar in voor: sommige stee
nen hadden het vermogen de taal der
.rogels te loeren verstaan, anderen
maakten onzichtbaar of onkwetsbaar;
ook waren er heel zeldzame steenen.
nooit iemat.d gezien had. maar
die toch bestonden als bijv. de eriec-
tonus. Deze groeit in de maag van
een haan als hij drie Jaar oud is,
groeit dan gedurende vier jaar, maar
wordt nooit gr00ter dan een boon.
Deze steen mankt zijn drager onover
winnelijk. begiftigt redenaars met
een geweldig flux de bouche en
maakt in 't algemeen zijn drager aan
genaam en bemind hij iedereen (to r
lieden die in de politiek willen gaan
lijkt me dit de aangewezen steen, wie
wil kan het precie» voorschrift hoe
hem te verkrijgen bij mij aan de weet
komen). De karbonkel groeit aJs eenig
oog midden in het voorhoofd van den
draak fop prentjes zie je wel eens dra
ken met twee oogen, dat zijn dus
blijkbaar geen echte!) hij overtreft
alle andere steenen in vurigheid,
zendt stralen uit als een gloeiende
kool; hij is een voortreffelijk middel
tegen alle vergiften, wekt den mensoh
op tot vrooüjkhedd, maar ook tot
toorn, hij verheldert den geest en ver
mindert de behoefte aan slaap. Jam
mer alleen maar dat geen V3n zijn
bwhrijvers hem ooit in handen herit
gehad; allemaal hebben ze het van
hoeren zeggen I
Met al de overdrijving en zelfs onzin
nigheid was er toch wel iets aardigs
in die fantastische beweringen, de
symbolische bet eekenis ook van een
groot aantal steenen 13 vaak heel
mooi en onze nuchtere hedendaagsche
wetenschap steekt er wel heel erg
kaal bij at. Voor haar niets van die
wonderdadige eigenschappen, zij zegt
alleen: de diamant is niets dan ge
kristalliseerde koolstof, de robijn, de
blauwe en de gele saffier, de topaas
bestaan uit aluminiumoxyd gekleurd
door een spoortje ijzer of chroom of
kobalt. De smaragd is een silikaat
van beryllium, de granaat een sili
kaat van titaan enzoovoort.
Ja zelfs heeft ze zich verstout
te probeeren ze langs kunst-matigen
weg te vervaardigen wat haar bij
een aantal gelukt is ook. En dan
niet namaak edelsteenen die alleen
bij oppervlakkig bezien wat met de
ecflte gemeen hebben, neen, steenen
die ook bij heel nauwkeurig onder-
zoek haast niet van de echte te on-
1 derscheiden zijn en in wezen ook
eigenlijk hetelfde zijn. alleen wat ho
mogener van samenstelling.
Namsak edelsteenen konden z»
vroeger ook wel maken J. B. Port*
een Napolitannsch alchimist uit de
16<? eeuw heeft in rijn boek over de
Natuurlijke Tooverkunet er e«*n ge
heel hoofdstuk aan gewijd. Daarin
geeft hij recepten voor de bereiding
van allerlei valsche steenen vaak uit
de raarste grondstoffen, biiy. eiwit
van en kippenei van reu kip, die
nooit anders dan graankorrels heeft
eegeten (voor een smaragd! of ver-
geet-rnij-nietjee (voor een chrysolieth)
of hoo je een steen half wit en half
rood of half blauw kunt maken.
Daarnevens een groot, aantal recepten
om uit glas met allerlei toevo«*tr*'ls
en klemmiddelen 'die grootendeel*
nog in gebruik zijn) namaak od©l-
sternen te maken, of om met kleur
stoffen in oplossing opaal of agaat
anders te kleuren en daardoor in
waarde te doen stijgen.
Maar dat zijn allemaal olgvnlük
min of meer vervalschers- en oplich-
terekunstjes; de bereiding van een
kunstmatigen echten steen, een syn
thetische om het zoo maar eens te
noemen is pas aan het tevin van de
20«te eeuw gelukt. In 1872 was de
Franschman Prémy. later gesteund
door Verneuil er al mi» begonnen,
maar het Huurde ruim dertic ,J**r
eer de kunstmatige steen (robijnen
waren de eerste) op de markt konden
concurreeren tegen de natuurlijke.
Hun procédé komt op het volgende
neer: zeer zuiver aluminiumoxyd,
gemengd met 2 pCt. chroomoxyd
wordt in een bakje met als boden»
een zeef gedaan, op dat bakje wordt
regelmatig getikt door een hamertje.
Het poederniengsel daalt daardoor
als e«n fijn stof naar beneden, valb
door een knalgas-vlam met een tem
peratuur van 2000 gt. en 6mclt
daar. Als heel fijne druppeltjes valt
het dan op een om een loodrechte as
ronddraaiende fijne spits en zet zich
daar af, gelijk een iiskegel, als een
doorschijnende gesmolten massa. Na
afkoelen heb je dan een peervormig
steentjs, da ..brut" die al leun bi?
nauwkeurig microskopisch onderzoek
van de echte te onderscheiden en
zich ook net zoo bewerken, splijten,
slijpen en polijsten laat als de echte.
Hef peertje zelf is zoo niet te ge
bruiken, want bii aanraken springt
het door zijn groote inwendige span
ning in kleine kristalletjes uiteen,
waarvan de groote tot 10 karaat '2
gram) wegen: maar die kleine stuk
jes zijn volkomen stabiel en uitste
kend te verwerken. Ze worden in
steeds toenemende hoeveelheid als la-
gcrstcenljc* >n do horloge-industrie
gebruikt, da fabriek van Paequier
in Parijs maakt al een paar honderd
karaat per dag.
Dok van andere steenen is de be
reiding gelukt: zoo van den saffier
uit aluminiumoxyd en wat titaan en
ijzer, en van den gelen saffier met
wat chroom; van spinel door samen
smelten van aluminium- en magne-
sittmoxyd dat vrij zuiver gekristalli
seerd Ook in dc natuur voorkomt en
dan korund heef, de Duitschers noe
men al die kunstmatige steenen dan
ook met oen mooien naam „Edelko-
runde".
In Bitterfeld zijn ze tegenwoordig
beziir met de svntheee van den am.i-
raed een berylliumsilikaat maar het
is nog steeds niet gelukt.
Evenmin als van He meest hoogge
schatte en kostbaarst® van alle edel
gesteenten- den diamant. Hij .'s we!
kunstmatig bereid, maar zin mi'uo*-
copisch klein en op zoo kleine schaal
dar maatschappelijk de botoekenis
er van nog nul i«.
In 1694 reed brachten Avenmi en
Taglioni ten aanschouw© van Cosmo
de Medici, hertog van Florence, cen
diamant in htt brandpunt van een
grooten brandspiegel en ziet hij ver
dween. hij verbrandde. Maar toen
duurde het nog honderd jaar e» r I-a-
voiaier en Dalton aantoonden dat h;
uit koolstof bestond, of wat men
plechtiglijk noemt een allotrope rno-
drifikatie van de koolstof ia, evenals
grafiet en houtskool.
Van toen (li dateeren ook de eerste
pogingen hom kunstmatig to berei
den uit dit zeer verspreid on belache
lijk goedkoope element; Cagmond
de la Tour was de eerste en na hem
hebben serie's onderzoekers cr zich
bezig mede gehouden in hoofdzaak
Franschen. Maar de eenige wien het
tot nog toe gelukt is blijft nog steeds
Henri Moissan, en miv-chien maar
het is niet meer to controleorcn Mars
den die dan de eerste geweest zou
zijn. Op allerlei manieren is het ge
probeerd: door dynamiet te lnten ont
ploffen in een gesloten Ijzeren vat.
door smelten van ijzer dar koolstof
bevatte met phoshor, door elcctrisehe
vonken te laten slaan dor acetyleen,
door koken van paraffine-olie met
tithium en steeds meende men dia
manten gemaakt te hebben, maar ook
steeds weer bleek dat bij de analvse
niet zoo to zijn, het waren carbiden
van borium, ijzer, silicium tlnmb
nmmoxyd tot zelf» water toe. Man-
san alleen heeft werkelijk diaman
tjes in handen gehad, dio bij anal vso
ook diamanten bleken te zijn. Z:jn
procédé waa au fond zeer eenvoudig:
:n zijn electrischen oven (die hij zoo
en passant ..even" uitvond) smolt
hij ijzer dat hii die hooge tempera
tuur zoo vloeibaar wordt als water,
in dat gesmolten ijzer los'e hij pue-
dervormige koolstof totdat hij een
verzaadigde oplossing had van ijzer
in koolstof. Dat had men vroeger ook
al wel gedaan, maar bij afkoel-n
kristalliseerde er steed» grafiet uit in-
plaats van diamant; hij voorkwam
dat door de geemo'ten massa uit te
frieten in gesmolten Iocd. waardoor
het plotseling heel sterk afkoelt (van
3000 gr. op 31*) gr. n 1 1
De uitk rist al liseeren de kool kan dan
niet meekomen, schiet ais het waro
over ziin overgangspunt in crafiet
heen en bliift daardorv diamant. Na
totale a'koeling en oplossen van ijzer
en kod in verdund zuur vond hij
inderdaad micrwkopisch kleine uia-
mantlw.
Meestal, von-al in nouulaire boeken,
wordt beweerd dat ijzer bii he» vaet-
worden uitzet en dat daardoor in het
binnenste een ontzaggelijk hooge
druk ontstaat; dat is volkomen w-nr,
maar dan zegt men verder, door dien
hoogen druk ontstaat diamant en dat <s
niet waar. Lbo hooge aruk is er we.,
maar doet weinig ter zake; hoofd
zaak is de zeer en- 11e afkoeling.
Na Moiasui hebben anderen het
ook weer geprobeerd, zoo Hassliuger
en Wolff zii smolten de Tranevaal-
6che „blue ground" waarin de dia
manten gevonden worden on losten
daar koolstof in op. Bij afkoelen meen
den ze Weer diuuaut verkregen re
hebben. Maar nu is heel onlangs do
Duitecher Ruff na een zeer uitgebreid,
jaren geduurd hebbend, onderzoek,
waarbij hii vrijwel allo proeven van
anderen heeft overgedaan tot het re
sultaat gekomen, dat niemand er ooit
in geslaagd is. muwchien zelfs Moissan
niet. Ilii heeft diens proeven over
gedaan en geen diamant gekregen,
maar. zog: hii. met prijzenswaardige
objectiviteit, mi&chien i9 Moissan ?o-
lukkiger geweest. Die kreeg echter in
totaal ook nog eeen 100 milligram
diamant dis absoluut vaststaand is
het nog niet.
En technisch i« het heel cm aal niet
gelukt en zal h"t binnen afzienbarea
tijd wei niet lukken ook.
J. J. LUYTEN.
