VRUCHTEN
WAFELS
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 4 JULI 1924VIERDE BLAD
UIT DE WERELD
ÏAL DE TUNNEL TUSSCHEN ENCELANO EN HET VA8TELANO
VAN EUROPA EINDELIJK TOT STAND KOMEN?
Eon stout ontwerp. Veranderingen van het aardoppervlak. Een druk
bereisde zee&ngto. De algameene op Inle In Engeland. Waarom geen
brug? De Entonte cordiale. Veran dorde omstandigheden. Covaren van
hei isolement. Het plar. Sartlana. Blijven zitten van Liverpool tot Cal
cutta.
kust en Sbakespeare-Cliff op de En-
gelsche, werden boringen gedaan,
gangen gegraven tot op ©enige hon
derden meters diepte. Maar in 1888
werd opnieuw alleè stopgezet: de Ti
mes eu verschillende andere groote
bladen voerden een verbitterden Btrijd
tegen het plan en weer werd het op
gegeven.
Een ander donkbeeld scheen toen
meer kans op «lagen te hebben, een
brug met 120 pijlen elk van minstens
20 meter breed, onder welke do groot
st© scJiepen zonden kunnen heenvaren
zou aan het doel beantwoorden, meen
de men, en het zou ieuv oosenblik
in geval van nood vrij staan do brug
,,op te blazen". Zooals de gebruike
lijke uitdrukking luidt voor in de
lucht te laten springen (to blow
up).
Maar de groote zee-onderzoeker
vorst Albert van Monaco, wees op
de gevaren, die in zulk een druk
vaarwater, dat buitendien bloot staat
aan hevige stroomingen en winden,
de aanwezigheid van een 120-tal klip
pen zon opleveren voor do scheep
vaartHet plan van een brug werd
du» opgegoven on terecht.
Dezer dagen meldde do Engelsoho
bladen, dat de eerste minister Mao
Donald oen buitengewone bijeenkomst
der rijksverdedigingscomniissie had
uitgeschreven, te nouden in do eerste
weck van Juli ton einde te beraad
slagen over het plan tot hot aanleg
gen van een tunnel onder het Kanaal;
verder, dat de minister voornemens
was het rapport dc-r Itorandslagin^;
nog vóór het recee bij het Lagerhuis
in te dienon; en eindelijk, dat reeds
niet minder dan 400 parlementsleden
het plan gunstij? gezind waren.
Zoo zal du» naar alle waarschijn
lijkheid binnen afzienbaren tijd uit
voering gegeven worden aan oen der
stoutste plannen, die ooit in het
brein der ingenieure zijn opgekomen
tui gerijpt.
Tusncheu het Eogtlsch© Kanaal
'dat Engeland van Frankrijk scheidt
en de Noordzee bevindt zien e«a zee-
engte, die door ons genoemd wordt 't
Nauw van Calais, door do Fransehen
Pa* do Calais en door de Engebeba
Strait of Dover. De straat is breed
3o en een huiven kilometer (6 uren
gaans; en wordt door do Yarnc- «n
de Colbartbank in twee doelen ver
doold, waarvan het oostelijke, dus de
Franscho kant een diepte heeft van
SO meter, en het westelijke een van
£36 k terwijl tusschen do twc«
banken de diepto eveneens 25 metei;
bedraagt.
Volgens do geologen wis Emroland
in het begin van het quaternairo
tijdperk nog met het vasto land ver-
bondon door oen landlon&to, welke
in den loop van dat tijdperk door
de working van het zeewater word on
dermijnd en weggeslagen.
De aarde word roods door meuschen
bewoond, maar deze konden do nie-
taleu nog niet bewerken en bedien
den zich van vuursteenwapenen en
werktuigen. Onze verre voorsaderen
waren in dien t jd getuigen van ge
weldige veranderingen van het aard-
oppervlak. ilet otid« Vasteland At
lantis zonk weg in do wateren van
den Atlantiachen Oceaan; in de Mid-
dellandacho zee vormden zich de
Adriatischo en de Aegolsoho Zee; do
Zwarte Zee Werd door een zee en
twee weëngten 'do zee van Marmora,
do straat van Constantinopel en do
DardaiK-llon) tn«t do MiddellandsCho
Zee verbonden, en de Oostzee begon
rich te vormen door inzinking van den
Scandinavischcn bodcin.
Het Nauw van Calais beeft zich te
allen tijde mogen verheugen in de
belang»telling van stoutmoédigo rei
zigers. Natuurlijk is men begonnen
het over to steken door middel van
Xcil- ca daarna van stoomschepen;
een enkele stoute zwemmer er over.
cezwommen; in den tijd dec ou.no-
stuurbaro ballons hebben koe do
aëronauten het door do lucht «verg©-
stoken, eveneens langs den lnebtwog
is Blériot voor het eerst in 1900 er
overheen gevlogen, en nu eindelijk
zal men naar allo waarschijnlijkheid
weldra er onderdoor sporen.
Het denkbeeld om onder het Ka-
naai door een weg te graven tusschen
Frankrijk en Engeland is lang niet
nieuw. In 1802 bood de Franscho in
genieur Mathiou den ©eisten consul,
later keizer Napoleon, een plan aan,
dat Ml dezen groote instemming
vond. Om licht verklaarbare redenen
vond het minder sympathie bij den
EngcJschen minister Fox, die op een
verbindingsweg tusschen b*id© landen
voor voetgangers en voertuigen, dus
ook infanterie, cavalotto en artillerie,
niet bijster gesteld was.
Na Mathiou kwamen verscheidene
anderen voor den dag met plannen,
die meer getuigden van stoute fan
tasie dan v*n bezadigde vakkennis.
Eén plan echter, dat van den Fran
s-hen ingenieur Gamond. .ood dege
lijke kansen op tucce*. Achtereen zol-
eens had hij verschillende idee-m
uitgewerkt, bij voorbeeld een veer-
pont. vervolgens een brug. maa. n»
een onafgebroken arbeid mi dertig
laren, bestaande in peili-vten en cn-
derzoekir.gen, bood tui keizer Napo
leon do derden in i860 de plannen
u> voor <-n tui.n-L Dcte ï.'U. Ml
pens het ontwerp, in het midden van
het traject op een kunstmatig eiland
cp de Varne-bank aan de oppers lakt*
komen, om aan den anderen kant van
b»t eiland weer ondergronds te worden
voortgezet tot den leceno verges'old en
oever Zoowel Napoleon III als ko
ningin Victoria waren zeer met hot
plan ingenomen Op dat 0<>£enb^ b(*"
fitond er tuschen do beide Ritkon
geenerlei wantrouwen
Victoria en haar gemaal Albert had-
don voor Napoleon en Eueénie wer-
k.-lijk Vriendschap en hoogachting,
het keizerlijk paar had in 1S51 de
Lonclensehe tentoonstelling bezocht,
do Kngelscho koningin had vier jaar
later met prins Albert, do Panjsche
tentoonstelling bezichtigd, do ver
standhouding tusschen beido volken
wax allerhartelijkst, zo «dreden samen
in den Krirn te«en Rusland: er be
stond dus allo kans dat hot. plan zou
doorgaan, maar op stuk van zaken
liep het op niet» uit cu de ontwerper
ptierf in armoede.
Bii de heerschcnile opinie in Engv
land kon hot namelijk niet anders
of het tnnnelplan moest in kwarto
aarde vallen. De overgroot© meerder
heid der F.ngelsehen gino van hel.
denkbeeld uit. dat Engclands kracht
en veiligheid lag in zijn isolement..
Zoolang hot land alleen te bereiken
was over zee, was Engeland beveiligd
voor eon inval, want wie zou het wa
ren de overweldigend 8'erko Engel-
rcho vloot, aan te taston, die sterker
was dan de gezamenlijke vloten van
two© ander-* natiën der wereld, welke
iook!
Toch scheen het ©en ©ogenblik of
fnon over dit bezwaar zon heen stap
pen! Te Sangatte op do Franscho
Toen kwain in 1913 do bekende
Entente Cordiale" (de hartelijk©
verstandhouding of eensgezindheid)
tusschen Frankrijk en Engeland.
De term was niet nieuw: reeds 70
Jaren vroeger was hij gebruikt naar
aauleiding van d© bezoeken, di© ko
ningin Victoria met prins Albert en
koning Louis Philippo met zijn ge
malin Maria Amelia elkander brucJi-
ten 1S-S3 en '41). I-ord Aberdeen, de
Engelscbe minister, had in. een brief
zijn broeder, den Engelschen
zant te Weonon, gewaagd van een
cordial good understanding*' tua-
8,'iien de EngelsChe regeering en
Frankrijk en kort daarop had Louis
Pliilïppo in zijn troonredo gesproken
tan ..de vriendschap, die mij ver
bindt met de koningin van Engeland
en de cordiale entente, di© er be
staat tusschen mijn Rcgeoring cn do
bare. Sedert dien had de hartelijk
heid dor verstandhouding af cn toe
iets t*- wen»:hcn overgelaten, maar
nu, in 1913, zoo hoopto men, zou zij
door niets inecr gestoord worden,
en ongeveer honderd leden van het
parlement teeltenden '-en verzoekschrift
tot hervatting van de t tinnel werken.
Tijdeus don wereldoorlog, die kort
daarop uitbrak, bleek overtuigend
van ho© weinig nut een isolement,
teweeg bracht, door een zeestraat van
een paar tientallen vankilometer»
tegen de modorne vernièlingsworktui-
gen kon zijn. Zo heeft do aanvallen
der Zeppelins on Gotlia's op Londen
niet kunnen keeren: zij zou. indien
de Dhitscliers door de Yser-Iihi© boy-
gebroken waren en hun geweldig
«chutgevaarto hadden kunnen plaat-
sen. to Calais of t© Duinkerken, een
landing niet hebben kunnen verhoeden
En Engeland'* groot© verweermiddel,
haar overmachtige oorlogsvloot! Zal
zij op den duur bestand blijken te-
gen een voor niets terugdeinzende
r.nderzecvloofIn de vier jaren van
den wereldoorlog hebben Engeland
Frankrijk. Italië. Japan en de Ver-
eenigde Staten 12 percent van hun
oorlogsvloot door onderzeeërs vernte-
jgd gezien: Engeland 400.000 ton, de
andere ongeveer 2-iö.ODO. terwijl van
do handelsvloten der gealliferden en
der onzï'dige landen COfO schepen te
zamen twaalf en een lialf millioen
©cheepston vernield zün, gemiddeld
i schepen en bijna 8500 ton per dag.
En nog afgescheiden van een onder-
zc«tchen vijand, wat zal do gowoldig-
sin vloot, ui'.richten tegen luchtsaho-
pen en vliegtuigen die op kilometers
hoogto do lucht doorklieven met een
snelheid van 200 K.M. per uur, dood
on verderf met zich voerend voor de
ongelukkige steden, waarover zij hun
helschen inhoud gaan uitstorten! En
wat zal de i'-esiraat zijn voor gcechut
dat op 100 Kilometer treft met doo-
delijke juistheid? Een armzalig sloot-
Nu de voordeelcn van hot isolement
verdwenen zijn, treden do nadeden
meer en meer aan hot licht. Dc«o
afzondering is een belemmering voor
het verkeer tusschen Engeland ©n het
vasteland van Europa cn dreigt op
den langen duur Engeland af t©
sluiten van den wereld verkeersweg
tusschen Amerika en Oo©t-Europa.
Klein-Azifi en oostelijk gelogen landen
1* daarentegen do tunnel geopend,
zoodat do Amerikaanscho waren, die
to Liverpool gelost worden, onmiddel
lijk per spoor doorgezonden worden
naar het vastclandsch© spoorwegnet,
eerst dan kan het do concurrentie
volhouden met de groot© havens op
het vasteland.
En nu d© nitvoering. Hol nauw van
Calais is. zooals reeds is opgemerkt,
in vooriiistorieche tijden door
dc werking van het zee
water uitschold in do longengtc,
di© Engeland met hot vasteland ver
bond, totdat de geheele landengte in
zoo verdweenAan beide zijdon is do
samenstelling van den bodem, waarin
de zeeönel© is uitgehold, volkomen
gelijk de bovenst© laag is wit krijt
met kiezel, do volgende krijt mot leem
aarde en daaronder grijs Rouaansch
krijt. Deze laatste laag. di© uit ste
kend© cement levert, heeft. ©en. dikte
van ongeveer 60 meter, zij is deer de
kloi. die z© bevat, ondrinkbaar voor
water, is zacht genoeg om gemakke
lijk bewerkt te worden en heeft ge
noog weerstandsvermogen om met
ineen te zakken. Door deze laag moet.
volgens de kort vóór den oorlog uitge
werkte plannen van den Franschen
ingenieur Sartiaux de tunnel worden
gegraven. zoodat de aan te leggen
©poorweeliinen de hellingen en de
bochten der laag zullen volgen, wat
mogelijk gemaakt wordt door het aan
wenden van ©lectrische trekkracht.
ingezonden mededeelincen
a ëo Cts. por regel.
r i!'
WARME DAGEN!
DE LINDEBOOM
(WED. B. VAN DOESBURG)
IJSWAFELS 4 natuurl. vruch-
tensmaken.) Zéér vcrfrifrschend!
MANOR! MANDARINO
-wafels (gevuld met de natuurlijke
mandurijuvrucht, geen essence.)
Bijzonder lekker als bet beet is.
VOOR DE LUNCH
een paar pakjes ESPERANTO-
WAFELS (voedzaam, croquant.
edel van smaak. Hyg. verpakt.)
BIJ DE AARDBEIEN
smaakt verrukkelijk
DE OR1G1NEELE FROU-FROU
(met den Lindeboom)
gevuld met slagroom.
MOCCA-TRIC-TRAC,
pikante koffiesmaak-wafel, Juist
geschikt voor 't warme seizoen.
Hot gebruik van ©lectrische eporen zal
buitendien nog hot groot© voordeel
hebben, dat hierdoor het moeilijke
vraagstuk der 1 uch tverversclii ng, dut
bijna onoplosbaar was toen men voor
de spoorwegen alleen maar over
sto-'mverrnogen beschikte, zeer verge
makkelijkt wordt. Volgens het plan
Sartiaux zullen twee machtige venti
latoren aan de beide uiteinden van
<leu tunnrl geplaatst worden, sterk
genoeg om de lucht in drie dagon ge
heel t© vernieuwen. De tunnel of
eigenlijk de tunnel» zullen gevormd
worden door twee ©venwijd1- loopcn-
do ronde gangon van 6 moter middol-
liin. op een ouderlingen afstand van
15 Meter n van alV.and tot afe-tand
verl>onden door dwarsgangen. Gelijk
tijdig zal men van Franschen en van
Etigelsdien kant beginnen te graven,
met do geweldige boormachines, waar-
men tegenwoordig beschikt zal
gemiddeld 20 Meter per da^ kun
nen vorderen cn zal liet work' in vior
innr voltooid zijn. In dat. geval zouden
1200 man voldoende ziin maariBet is
ook zeer good mogelijk het vréck in
drie jaar t© verrichten. Aan do Fran-
©clio leurt zal de ondergrondse!!© lijn
in de nabiiheid van Beuvrfcuent
aansluiten aan de lijn van Calais, aan
de Engeleche zal ze uitkomen op dc
Sliakespeare Cliff en met eon* wijde
bocht in do nabijheid van Dover aan
sluiten aan de groote Engelscbe spoot-
lijn. De ondergrondsche weg zal een
lengt© hebben van 52 Kilometer waar
van 35 onder zee. ©n zal door perso
nentreinen van 400.000 kilo afgelegd
worden in 40 minuten en door goede
rentreinen van 800 a 900.000 kilo in
anderhalf a twee uur. In dez tunnel
zal het vervoer uitsluitend electrisoh
ziin. maar d© wagens zijn zoo inge
richt. dnt ze onmiddellijk kunnen
worden aangesloten aan dc internatio
nale treinen en dat de reiziger zonder
van wagon to verandoren zal kunnen
blijven zitten van Liverpool tot Con-
stantinopel, en wanneer eenmaal do
straat van Constantinopol ondorltut-
neld is. tot Bagdad en tot Calcutta.
De koeten van het werk worden ge
raamd op 200 millioen gulden, tor-
wijl. wanneer men rekent op 20 per
sonentreinen Gn..l® goederentreinen
per dag do jaorlijksche e'„''i-cngst 17
a 18 millioen zou bodragen, dus 8 a 9
procent van hot kapitaal.
Hot spreekt vanzelf, dat volgens het
Eneolsch© plan. Engeland het (rtceds
in zijn macht moet hebben dor* tunnel
onbruikbaar te maken, en dat wel
door middel van een sluis, die van
Dover uit in werking kan gesteld
worden cn waardoor de tunnel kan
worden onder water gwet.
INCEZONDEN MEDEDEELINCEN
k 00 Cts. per regel.
- .v»reed» meer dan 30 jaren
ols DE BELSTE word) erfiend
Stadsnieuws
PERSONALIA.
Op de te ütrecht gehouden algemeene
vergadering van de Vereeniging voor
Hooger Onderwijs op Gereformeerden
Grondsla? is in hot bestuur gekoecn de
beer G. 'Woleak Hzn., van Ilaarlem.
Aan do Chr. H an dol» H. B. 8. te
Amsterdam is geslaagd voor het eindoxa
men dc beer H. van Wavercn van Hil!c-
gom.
Te (Leiden is geslaagd voor bet can-
didaatsexamen in de rechten mej. B. C.
Biodchuij'zen te ITaarlem,
Het Tooneel
De directio van Het Schouwtooneel
heeft uit mijn beschouwingen over het
afgeloopen tooneelseizon tneenen ta
moeten opmaken, dat deze „niet getuig
den van bijzondere welwillendheid ta
haren opzichte". Ik geloof niet, dat Het
Schouwtooneel in het algemeen over ge
brek aan welwilelndheid van mijn zijde
te klagen heeft gebade Steeds weer heb
ik getracht in mijn kritieken ove.r de
voorstelling van Het Schouwtooneel
zooals trouwens van alle gezelschappen
zooveel mogelijk het goede naar
voren te brengen, omdat ik maar al te
wel weet, dat het tooneel in deze jaren
een heel moeilijke periode doormaakt.
Een recensent zou een zeer groote ver
antwoording op zich laden, als bij in
dezen tijd het tooneel door scherpe, on
welwillende en afbrekende kritieken het
bestaan bemoeilijkte. Wat echter niet
belet, dat de criticus ook verplicht is om
op de zwakke zijden te wijzen, vooral
in een jaaroverzicht, wanneer hij het
heele seizoen kan overzien en dus kan
aanwijzen, waar naar zijn mecning de
fouten hebben gelegen.
Van mindere welwillendheid is van
mijn kant dan ook nooit sprake ge
weest. Integendeel! Ik apprecieer ten
zeerste het vele goede, dot Het Schouw
tooneel deze jaren in Haarlem heeft ge-
bracht en ik heb herhaaldelijk gewezen
op de goede verzorging der voorstelUm
gen. Maar ik blijf er bij, dat dit jaar
een verslapping in het werk van Het
Schouwtooneel merkbaar was. vooral
bliikend uit het vrij slappe repertoire.
Wanneer ik denk aan voorstellingen
als Vriiheid, De Paradijsvloek. Manken
van Nicumeghen, Pasehen, De inge
beelde Zieke. Het wedetzijdsch Huwe
lijksbedrog. Belackcliike Tïoofsche Juf
fers. dan blijf ik volhouden, dat dit
seizoen in vergelijking met dc vo
rige vrij poover is geweest. Eigenlijk
was de opvoering van De zonderlinge
Gast de eenige düSd, maar nu trof het
wel heel ongelukkig, dat juist dat stuk
in het geheel niet in den smaak van het
nubliek viel. zoodat een herha!ing_ zelfs
nmogeliik bleek. Ik erken, dat dit Het
Schouwtooneel niet mag worden aange
rekend! Het was in elk geval een durf
ja het op het repertoire te nemen. Maar
erigens was het ik blijf dit vol
houden een vrij duf seizoen, waaruit
ik geen frit=chen geest heb kunncc be
speuren. Het feit alleen, dat Het
Schouwtooneel hier te Haarlem tus
schen Kerstmis en Paschen dat is
dus in bijna 4 maanden geen
enkel nieuw stuk heeft gebracht dan
éénmaal voor de leden van Het Too-
neelvcrbond een opvoering van „Dc
Zonderlinge Gast", spreekt boekdoelen.
Een gezelschap, dat voornamelijk op
provinciesteden is aangewezen, moet nu
eenmaal voor verscheidenheid van re
pertoire zorgen. In Januari. Februari,
Maar: eo April altijd weer Het Kroko
dilletje. Drie wijze Gekken en afgespeel
de stukken, dat wees toch allerminst op
frisschen geest". De heer Van
der Horst noemt in zijn schrijven aan
mij ook Franciscus van Assist, maar ik
behoef in mijn beschouwingen over het
looneclseizoen in Haarlem toch geen re
kening te houden met stukken, die hier
niet gespeeld zijn- En- wanneer ik na
ga. wat dc Amster.danis'-h© bladen over
Franciscus van Assisi schreven, geloot
ik niet, dat wij veel gemist hebben, dat
dere opvoering ons is ontgaan.
Het is volkomen waar. wat de heer
Van der Horst opmerkt in ziin brief
aan inii. dat „ie journal" maar ..un
monsieur" is, met andere woorden, dat
het oordeel van Haarlem's Dagblad al
leen maar het oordeel is van meneer
J, B. Schuil! Maar wanneer hij zich be
roept op het oordeel van Johan dc
Meester en Henri Dekking, die over de
vertooning van „Wij. groote Menscben"
bijzonder goed schreven en het stuK
roemden ..al» getuigend van frisschen
geest", dan is daarmee nog allerminst
bewezen, dat mijn opmerking over het
minder gelukkige seizoen niet juist is.
Zelfs al was ik bet met dat oordeel ge
heel eens. dan zou ik kunnen zeggen
Eén zwaluw maakt nog geen zomer! Tk
mij heb slechts van één opvoering
in dit seizoen een herinnering behou
den als van een werkeliik in alle op-
ichten voortreffelijke ver-
t o o n i n g en dat is van Lcvensstroo-
mingen. Die opvoering was dank zij
vooral Ko van Dijk subliem wal ik
trouwens oók in in mijn kritiek ën in
mijn beschouwing in artikel 1 ge
schreven heb. Maar dat dit stuk hoe
zeer ik het ook waardeer van een
„frisschen, hieuwen geest getuigde,
zou ik toch niet durven zeggen
De heer Van der I-lorst verdedigt ook
dc keuzo van Drie wijze Gekken cn Het
Krokodillctje. maar tegen de opvoering
van die stukken heb ik met geen cake
woord geprotesteerd. Ik begrijp heel
goed, dat een tooncclgezelschap m Ne
derland niet altijd ernstige kuns%
kan brengen. Natuurlijk moeten ook
stukken als Drie wijze Gekken dat
trouwens als amuscmentsstuk veel goe
de eigenschappen heeft en Het Kro
kodilletje op het repertoire, wil het ge
zelschap zijn budget sluitend maken.
Een goede klucht met Jan Musch 111 de
hoofdrol, wat zou er tegen zijn? Als
men maar zorgt op zijn tijd weer iets
anders.... als „tegengif" te geven. De
heer Van der llorsl noemt ook nog de
andere gespeelde stukken De Spaan-
sche Brabander, Als de jonge wijn
bloeit, De Domkop en Het dubbele Le
ven maar geen dezer voorstellingen
kan ik voor mij als een dd5d beschou
wen.
Gaarne geef ik hier op verzoek van
den heer Van der Horst plaats, aan wat
de Ilaagsche pers over ,.De zonderlinge
Gast" schreef, te meer, omdat dit stuk
ook hier meer waardeering had ver
diend cn ik erken, dat ik in mijn be
schouwing over Het Schouwtooneel deze
•ertooning wat te veel „cn bagatel" licb
behandeld, al heb ik dan ook later wel
degelijk op de dichterlijke beteekenis
van het werk gewezen. Henri Borel
schreef dat het stuk, zich, wat intren-
sick dichterlijke waarde aangaat, ver
boven zoowat het geheel repertoire, dat
dc Kon. Ver. „Het Ncderlandsch Too
neel" dit seizoen gespeeld heeft en bo
ven too Boefjes en Overschotjes ver-
Iheft." En ook Lapidoth was enthousiast!
En ik wil er hier om de maat vol
te meten aan toevoegen, wat Van
der Horst mij ïvct schreef, maar ik ia
Dingen die niet iedereen weet
Onze Watermeters
Wat weten wij zoo over het alge
meen af van dingen, zelfs in onze
naaste omgeving, waar we dagelijks
nut van hebben. Ja, we weten h«t, ze
zijn cr en daarmee is voor ons de
zaak volkomen opgelost, het ho
©n het waarom, daar vragen we
meestal niet naar, omdat het zoo tot
de gewoonte-dingen hoort, dat w©
het onze belangstelling onthouden.
Zoo ook d© watermeter. Eens in de
drie maanden komt een controleur
met een dik boek in de hand ons huis
binnenstappen. Treft het dat het een
nieuwe beambte is, en dat er jui6t
ook een nieuw dienstmeisje is. dat
mevrouw, noch een der buisgen ooien,
die liet weten kan thuis, is, dan
wordt de man van het kastje naar
den muur gestuurd om den waterme
ter op| te sporen. Tien tegen één,
dat hij dan altijd eerst bij den gas
meter terecht komt, en dat datr een
benauwde 6tem uit d© diept© naar
het dienstmeisje roept: ,,Hier is t-ie
niet juffrouw!" De ondervinding
komt den controleur dan te hulp, bij
gaat do plaatsen na, waar d© meter
in de naburige huizen staat, soms
staat hij in een hoek van d© kamer
onder den grond, zoodat er een klei
ne verhuizng moet georganiseerd
worden, stoelen en tafeltjes moeten
verzet, het zeil opgewipt en daar
wordt dan een luik zichtbaar, dat
met een ring opgelicht, toegang
geeft tot de sohuliplaats van den wa
termeter. Bevindt hij zich in do ves
tibule, clan is het minder ingewik
keld. Meestal is bet verschuiven van
©en mot dan voldoende om de opti-
bare plaat te ontdekken.
Met een lampje beschijnt de con
troleur de wijzerplaat; hij schrijft
wat in zijn boek en vult wat in op
een briefje, dat wij krijgen, waarop
het' belangrijkst© voor ons er al»
volgt uitziet:
Stond van den watermeter op
heden x M3.
Vorige stand x M3.
Verbruikt x M3.
Doorgaans schrikt de huisvrouw van 1
de hoeveelheid water die verbruikt is.
En met die driemaandelijkechc
schrik ia al wat wij weten van en
denken aan den* watermeter afgeloo
pen. Neen. tóch nietIn den winter,
als bet hard vriest, dan kan het ons
den heelen dag als een obsessie ver
volgen. Hè, vervelend, varvond dien
vervelenden meter weer afsluiten,
anders bevriest do hooi en dan krij
gen we lekkage. Dat vervelende zit
hem voornamelijk in de soesah, die
w© hebben voor we bij den meter
zijn.
Voor diegenen, die iets meer willen'
weten van onze watermeters, volgt
hier een nadere beschrijving.
Aan den Schalkwijkorweg, over.het
Haarlemmerlioutpark staat de N.V.
Anrsterdamsch© VVotermeterfabriok:
daar worden de Kosmos watermeters
vervaardigd, de Kosmos-Drooglooper
en de Kosmos-Natlooper. Voor elk ge
val afzonderlijk moet bepaald wor
den. welk metertype het meest go-
wenscht is. Het meest wordt de
Droocloopcr gebruikt, het groote
voordeel van den Drooglooper is. dat
het water niet in aanraking komt met
het wijzerwerk. De sleede droge en
zindelijke wijzerplaat waarborgt een
zekere en nauwkeurige aflezing. Al-
leeft claAiT wadi1 aTieoItfufc 2oiv©r
ter is, waar neerslagen, vuilophoopin*
gen enz. niet te vreezen 2ijn, daar is
de Natlooper op zijn plaats. Het
voordeel van den Natlooper is, dat
hij ieffi minder duur is en dat de
onderste nautvkeurigheidsgrena een
weinig gunstiger ligt.
De watermeter wordt door middel
van een koppeling in de buis van de
waterleiding ingesoldeerd. Het water
passeert bij de entree een rooster, dat
dient om de onreinheden tegen te
houden. Het doorstroomend© water
brengt een vleugelrad in beweging,
hetwelk deze beweging overbrengt op
een tel- en wijzenverk, dat de hoe
veelheid van het afgeloopen water,
hettzij een glas vol, hetzij een emmer
vol, op de wijzerplaat aangeeft. Deze
aanwijzing geschiedt door draaiende
wijzers of springcijfers respectievelijk
door beide. De wijzerplaat is aan bei
de zijden geëmailleerd koper ©n heeft
een groote middellijn. De cijfers zijn
ook in betrekkelijk donkere ruimten
wel leesbaar. De wijzers voor Liters
en hectoliters zijn meestal rood, die
voor kubieke meters zwart.
De meters moeten (zoo mogelijk) op
een tegen bevriezen beschutte ver
lichte. droge en gemakkelijk toegan
kelijke plaats aangebracht worden.
Voor den meter bevindt zich een ven
tiel-afsluiter en er achter een afsluit-
kraan met aftapinrichting, deze laat
ste wordt op de laagste plaats in de
huisleiding geplaatst, opdat men de
leiding bij vorst of bij noodige repa
raties geneel kan laten leegloopen.
In die gevallen, waarbij de meter niet
vorstvrij kan geplaatst worden, moet
hij voorzien worden, hetzij van be
kleeding, hetzij van een inrichting ter
bescherming tegen vorstschade. Deze
bescherming kan bij de Droogloopers
toegepast worden. Zij bestaat uit een
eenvoudige gemodelleerde metalen
ring, welke bij het bevriezen van
den meter zoodanig in zijp vorm ver
andert, dat de kop en het binnenwerk
aan den in het binnenste opt.redenden
druk kunnen toegeven. In geval van
bevriezen van den meter wordt dan
slechts de vorstring vernield, welke
i-makkelijk en goedkoop is te vervan
gen.
Er wordt van de fabriek geen meter
verzonden, di© niet op juistheid is ge
controleerd en gereguleerd. Als men
eenmaal het kunstje kent, dan levert
het aflezen van de wijzerplaten ook
geen moeilijkheden meer op, integen
deel. Men moet in het oog houden,
dat steeds dat getal geldt, dat dé
wijzer bereikt of overschreden heeft.
Bijgaande teekeninar van een wijzer
plaat zal het duidelijk maken.
De getallen in de afzonderlijke klei
ne kringen op de wijzendm bedui
den al naar de hij de kringen' staan-
I de aanwijzing 1000. 100. 10, 1. 0.1 M3.
De groote wijzer (waarnemingswijzer)
wijst afzonderlijke liters aan. De 6tand
van onze teekening wijst het volgende
gebruik aan:
l.'te gctallenkring OOOO.OOO M3;
2de
3de
4de
5de
De groote wijzer (91 L.)
687.891 M3.
Elk streepje van den waarnemings-
ivijzer wijst 1 Liter aan. daarbij worde
(elk streepje gerekend. Wanneer alle
wijzers hun weg van 0 tot 0 hebben
'afgelegd, dus allemaal éénmaal zijn
rond geweest, is 10.000 M3. gebruikt.
Mork's Magazijn over Het Schouwtoo
neel las in d« Haagsche Tooneelcausc-
rietjes van Raoul „Dat ander geluid
hoorden wij in „De zonderlinge Gast"
weerklinken, 't Schouwtooneel, aan wien
we menig evenement te danken heb
ben, waarvan bet vooruit weet, dat, ge
let op den gemiddelden toeschouwer,
het geen repertoire zal houden '1 wa
gende, durvende Schouwtooneel met z*n
vaak mooie experimenten, komt op
rechte cn hartelijke dank toe voor 't
riskante streven om iets te brengen uit
die sferen, waarin dc onbenullige Jan
Publiek zich liever niet met z'n steriele
hersens begeeft."
Ook wijst de heer Van der Horst er
op. dat Het Schouwtooneel tenminste
niet, als de andere gezelschappen, aan
versnippering lijdt en dat de meeste
spelers, die 5 jaar geleden bij Het
Schouwtooneel waren, er ook nu nog bij
zijn. Voor bet ensemble v dat zeker een
voordeel, ofschoon ik toch geloof, dat 'n
beetje frisch bloed vooral bij de vrou
welijke krachten Het Schouwtooneel
niet roo'n kwaad zou doen.
Tenslotte een verheugend berichtde
heer Van der Horst schrijft mij, dat hij
nota heeft genomen van mijn advies
eens te trachten met hulp var Haar-
lemschc dilettanten eet! stuk bijv.
Krelis Louwen te geven. Bravo! Ik
wensch Het Schouwtooneel met deze
proef een groot succes. En mag ik ook
nog eens aan den Nicuwjaarswensch
herinneren?
Met belangstelling zien wij de daden
van Het Schouwtooneel in het komend
seizoen tegemoet. Nogmaals, er is geen
sprnko van mindere waardeeriag of
mindero welwillendheid van mijn zijde
tegenover ons Haarlerascb geselschap.
Integendeel! Het Schouwtooneel heeft
deze s jaar zoo veel goed*s hier in
Haarlem gegeven en zich met arti's-
ten als mevrouw Van der Horst, Jan
Musch cn Ko van Dijk onder de Hol-
landschc gezelschappen zulk een plaat»
veroverd, dat ik niet anders kan wen-
schen. dan dat het nog lang het Hnar-
lemscli gezelschao zal blijven. Maar
dan met voorstellingen, waarvan wij in
alle opzichren kunnen zeggen, dat he*.
vcrblijdcnis is ze te zien. Er mogen
dan gerust eenige Krokodilletjes cn
Wijze Gekken tusschen door loopen.
J. 1?. SCHUIL.
Het nieuwe Gymnasium
De aula.
Evenals alle andere zalen in het
mouw,, gedeelte \au liet uyuiu..s.um
ziet ook de aula er in één woord
sciiiiterend uit. Zij maakt Diet alleen
een deltigen en eenvoudigen, maar
ook een blijden indruk. E©n gevolg
van de uitstekend gevonden kleuren
combinatie van rood, zwart, blauw en
oranje.
Op het ruime podium komt ©en ma
honiehouten katheder, een geschenk
van de curatoren. De meisjes van ae
hoogste klasse hebben er een vaantje
met- het wapen van Haarlem voor ge
borduurd. Op 'den katheder staan in
Latijn de woorden: ..Omdat het
woord uit het hart gevloeid i3, is het
zoo welsprekend".
Boven het podium staat in dezelfde
taal de spreuk: ,,De goden h bben
niets goeds tot stand kunnen brengen
zonder bard zwelen".
Aan den linkerwand van de Aula is
boven een mooi gekleurd toonkaslje
ec-n anliek Romeinsch relief aange
bracht; dit is een geschenk van de
leerlingen der mnzi.?kv©reeniging
..Linos". Aan den rechterkant een re-
lief als geschenk van de Letterkundi
ge Vereeniging ..Amicitiae".
Verder is er een ets in lijst, geschon
ken door de leeraren.
Evenals alle andere meubelen ziin
oojc de fraaie lampen gemaakt naar
een ontwerp van Ir. J. Ruijs. Vooral
d© stoelen getuigen van een goeden
smaak van den ontwerper. Het pla
fond is smetteloos wit.
Wij vernamen, dal er door leeraren
en leerlingen een fonds geslicht is
om gelden te verzamelen voor do ver
jaring der school.
L. O.
Eindexamen Rijkskweekschool voor on
derwijzers te Haarlem. 2 Juii. Toegelaten
de hecren W. D. Fürst. P. Klomp, E. van
Zoest, G. J. B. G. Hipgst, J. AI. Over-
~"*r, allen te Haarlem.
