HAARLEM'S DAGBLAD
Buitenlandsch Overzicht
WOENSDAG 30 JULI 1924
DERDE BLAD
HOE 8TAAN OE ZAKEN THANS OP DE L0NDEN80HE
CONFERENTIE.
DE FRAN6QHEN ZIJN NIET CEHEEL TEVREDEN.
OE KOMST DER DUITSCHER8 TE LONDEN.
■ld is de politie!
'Alle* draait nog om de conferentie
London.
Deer
ronioter h«
Over bet algemeen vindt men
te. Perijs weinig reden
tot verheugenis |n het ver
loop der conferentie.
De «enige winst, Maandag door ller-
liot behaald, acht men dat het oproe
pen der Duitsehers uitgesteld is tot
dat de geallieerden het eens rijn. Ook
vindt men het een geed ding, dat thans
openlijk erkend is. dat het verschil tus-
schea de xcgeeringen ligt en politieke
Quaestiei betreft, zoodal de bankiers
eerst weer wat te doen krijgen ah het
politieke probleem opgelost i». Oreri-
gens riet men te Parijs den toestand
vrij somber ia en^voorriet men nog wel
De Commissie van Herstel gaat he
den r.aar Londen om de détails
toepassing van het rapport-Dawes roet
de Duitsehers te bespreken, roorira die
er rijn tullen, terwijl de regeeringen
tieh berig houden met de ontruiming
van het Roergebied.
Des Fransche correspondenten üe
Londen rijn ook pessimistisch. Sauer-
wein betoogt, dat Herriot niet moet
ingaan op bet dreigement van Enge
land Wij verlaten so Januari Keulen en
gij moet daa ook we! weg om niet met
ce troepen in cc lucht te blijven han
gen! Aanvaardt hij cie stelling (schrijft
Saucrwein) dan kan Hcrrioi niets meer
voor die ontruiming in de plaats vra
gen. Jammer genoeg bestaat daarom
trent verschil van zneening. zoowel
nsct do Belgen als in do Fransche de-
legatie onderling. Vandaar vermoedelijk
de geruchten van het aftreden, zoowel
van Cicmentel als van generaal Nol-
let. die to Parijs geloopen hebben, het
geen Sauerwein betreurt, omdat eind
riexer week, bebalve delegatie;. nog
bovendien te Londen zullen zijn de
Commissio van Herstel, de Duitsehers
en misschien F och met zijn staf, en
er du»
nieor dan ooit eensge
zindheid noodlg Is.
Daarom moest Herriot maar liever een
beetjo teruggaan naar Parijs, het parle
ment raadplegen en de deskundigen la
ten werken en op het geichikte oogen
blik terugkomen ia plaats van rich to
blijven bewegen »e midden van allerlei
Engelsche intriges, die zoo in strijd
zijn met zijn natuur.
.Groot© verontwaardiging wekt in een
deel der Franscho pers nog altijd het
fett dat MacDonald is komen aanzetten
met
den tlsch der Rotr-
ontrulmlng
Badat toch afgesproken was, dat men
slechts praten reu over het rapport-
Dawes en niets dan dat. Zoo oordeelt
Pertinax dat alle behandelde quae sties,
wegvallen bij de overweging, dat de'
Foerberetting veroordeeld en de Riic-
bezetting bedreigd i«. roodat Frankrijk
thanj in de onmogelijkheid is om, in
dien noodig, Duitschland krachtig aan
te pakken. Niettemin zou Herriot :och
nog veel beter kunnen gebruik maken
van de afwijkingen van de hoofdzaak,
cie de conferentie begaat, en als hij
handig was kon hij door het décor der
Engelsche politiek stooten ais door
karton, aldu» oordeelt de «Echo de
Paris".
Tegenover deze stellingen yan rechts
wordt links de meening geuit, dat het
volkomen vanzelf spreekt dat de vraag
betreffende den datum der ontruiming
van het Roergebied door Engeland is
gesteld, want do datum 10 Januari
komt toch en het heeft geen deel daar
tegenover een struisvogelpolitiek te
volgen. In plaats van deze ontruiming
ah ruilmiddel te willen gebruiken, be
hoort Frankrijk mee t* werken om zoo
gauw mogelijk een onderneming te li-
quideeren, welke het anderhalf jaar
lang met de wereld gebrouilleerd heeft
en uitgeloopen is op een regeling voor
Frankrijk, die minder voordeclig is dan
die welke Bonar l.avv voorgesteld had.
Voorts kan nog melding worden ge
maakt van de opvatting. d3t Frankrijk
vooral van Duit <ch land compensatie
voor de Roerontruiming moet zien te
kriigen in den vorm van oen voordeelig
handels- en industrieel verdrag, en de
mogelijkheid van n storting in trr-
zniinrn. de sdbadevergocdingsschuM
bij anticipatie door een heffing op de
kapitalen, die door de Duitsehers zijn
uitgevoerd, enz. AU daarmee handig
gewerkt werd. kon men daar het voor
naamste voordeel van de conferentie
uithalen, meent Ray van het „Pe'.it
Journal".
De alge-r.eetie opvatting 3? dat Her
riot nu vrijwel aan de ontruiming van
de Reer- en de Rijnbruggen vastzit
er. dat het 't beste is te trachten daar
uit op het punt van internationale fi
nancieel* regelingen, waardoor ce franc
gesteund worden kan, zooveel mogelijk
munt te slaan.
Een compromis om (och nog
3500 soldaten in 't Roerge
bied t» laten blijven?
Naar veriai<it. werd In de Dïiwdur ge
houden samenkom ft der vijf dclegatlehoof-
drn besloten. ook de medewerking in te
roepen van baron Bajul, den Japanechen
gerant te (Londen en van Hyroan'. den
Be'.riechen minister v.m Builenlandache
Zaken, zoodat de raad van vijf daardoor
zal worden uitgebreid tot een rand van ze
ven. Beweerd wordt dat deze raad zal be-
slissen over da nog n'.et opgelost* kwestie
van de bandhavirg van een kern ran 35CO
mar. regie-personeel in de Roer. en de op-
reming daarvan in de nieuw te slichten
spoorwegmaatschappij.
Een boodschap van Harriot
aan do Fransoho Kamer
Dlnrdagmiddsg ie de Franechs Kamer
bijeengekomen.
Da minister van Birinonlandache Zaken
las con van Harriot uil Londen ontvangen
telegram voor, waarin deze o.a. verklaart,
dat d.; Fransche xcgecriog gaarne lieden in
do Kamer zou rijn verschenen om haar
i. n v.'itltriigte tekst voor te leggen van het
te bereiken accoord, waaraan reeds
weken word; gewerkt.
De besprekingen zijn evenwel nog niet
Verder seint hij O.a.:
De eerete cormnissfe der eonferentli
heeft mes a'.gemeene eteromen conclusies
aangenomen, doch deze zijn door de
tegenwoordige» der bankiers onvoldoende
geacht. Daardoor kor.den die conclusies
niet door de conferentie worden aanvaard.
De Fransche delegatie, die zich bfi,
aar. de geldgevers alle wettelijke garantie*
te ver»trekken, welke mogelijk zijn, w
ook, dat geen inbreuk word* gemaakt op
het vredesverdrag, noch voor gevallen
waarin geen grmtenrehappelijke actie te
gen Duitachiar.d wordt ondernomen op de
rechten van Frankrijk.
W*t betreft de uitnodiging tot Duitech-
land I» tnen gemakkelijk tot een accoord
gek.-n>-n over het voorstel van de rechte-
geleerde corcmUai». Deze ooenmissio heeft
de punten vaa^ealeld, die moeten worden
geregeld tuseefcen dt C. v. Jl. en Duitsch
land, da geallieerden en Du:tsch]and en do
geallieerden onderling. Or«rs«&kofa
dat voorste! U aan de C. v. H. verzocht
rich naar Londen te begeven. Do Duit.
«ha delegatie zal worden ontboden als
overeenstemming over de hangende kwes
tie» t-jMchen do geallieerden ia bereikt.
Dn besprekingen van vele technisch©
moeilijkheden za! nog verècheldeue dagen
duren. Do Frartecho delegatie zet ze voort
roet den wi! gelijktijdig de Fransche rech
ten, bet herstel van de geallieerde Entente,
en den vrede ie bevorderen. Ik wensch het
resultaat van deze l*sprekir.gen aan de
zijn genoeoen. De Kamer kan dan
zelf «ij datum daarvoor bepalen. Aldus
eindigt h*t telegram.
De voorlezing van dit lelegratn werd
groot© kalmte door de Kamer, asngehc
Slecht» wenj door een socialist geroepen:
„Ontruimt de Boer!"
A*n het einde van d# voorlezing uiii
de verwondering, bijna ontgoocheling van
de Kamer zich door de aarzeliz-.g.'
mede cwakje# de t*t« dozijn radicalen ap-
plaudleseerdcn. De oppoti:ie onderstreept©
deze gereserveerde ontvangst met den uit
roep: „Wat een koele ontvangst T'
De conferenties te Londen
duren loiusschen voort.
Ia de eeitte commissie had een leven
dige discussie plaats over het voorstel
Kellogg, om dc Duiiache regeering
do Commissie van Hemel uil tt
odigeit. ellc eea vertegenwoordigei
aan te wijzen om met de bankier» over
de Duitsche leening te onderhandelen,
waarbij Kellogg* wees op de groote
•Igemcenb belangen, die met het wcl-
lagen van dezo leening gemoeid zijn.
let voorstel werd krachtig gesteund
door Theonil, die er op aandrong, dat
niets jou worden ncgelatea om Ame.i-
ka gun-.tig voor de leening te stem
men. Herriot en MacDonald verklaar
den echter geen beslissing te kunnen
nemen zonder de quaestie in den
brcede met hun delegatie» Ie hebben
besproken, zoodae besloten werd ver
dere behandeling van het voorttel in de
commit.:* twee dagen uit te stellen.
Ook confereerden de Amerikaansche
en de geallieerde bankiers onder voor
zitterschap van Lamont. Bij dit onder
houd kwamen drie soorten van waar
borgen voor de Dultjche leening ter
iprakeie. een algemeenc «arantie,
lie door alle lancen, waarin de leening
'it geplaatst, zou kunnen worden ge-
revenze. een individueele garantie
•an de landen, die hej recht op een
zelfstandige actie wcnschen te hnndha-
ea3e. eea garantie, te geven door de
backier- in zulke landen.
De financieels medewerker van de
.Times" heeft in bankierskringen te
Londen inlichtingen ingewonnen
cvor do kansen van de
ultsohe leening.
Men is van oordeel, dat het vraag
stuk der waarborgen hier van meer be
lang is dan dat der zelfstandige actie
van Frankrijk. Doch aan den anderen
kant wordt er op gewezen, dat Frank
rijk» houding het welslagen der leening
in gevaar brengt. Wel zou Duitschland
uit financieel en economisch oogpunt
meer crediet kunnen hebben dan Oos
tenrijk of Hongarije, maar het politie
ke risico met Duitschland is grooter
dan met cenig ander land. Waarborgen
zijn dus beslist noodig voor het wel
slagen <ier leening. De mecningen loo-
pen echter zeer uiteen over de vraag,
hoe dezo kunnen worden gegeven. Het
niet mogelijk, da*, iedere regee
ring eenvoudig porg blijft voor de obli
gaties. die in het betrokken land wor
den geplaatst, want dan zou het land
dat het grootste deel der leening op-
nt. ook de meeste risico loopen.
Daarom zouden internationale garan-
i, zooals £ij do Oostenrijkscbe lee
ning. dc voorkeur verdienen.
Men moet er echter ook rekening
mee houden, dat het publiek in Amerika
niet veel voelt voor Europeesche lee
ningen. Amerika heeft slechts een
klein gedeelte van de lecningcn voor
herstel van Europa opgenomen.
Van de Oostenrijksche leening kon een
grooter deel in Amerika worden ge
plaatst dan van do 1-Jongaarsche, om
dat do eerste gegarandeerd was, doch
de leening voor Hongarije niet. Be
hoorlijke waarborgen zouden do Duit-
sche leening in elk geval voor Ame
rika veei aantrekkelijker maken en
it zou weer, evenals dit bij do Oosten-
iiksc'ne'leening het geval was, de ove
rige inschrijvers aanmoedigen.
Er is echter nog nauwelijks sprake
van het deelnemen van Amerika aan
dc leening, zoolang de territoriale in
tegriteit van Duitschland niet is ge
waarborgd.
D» Engcltoh* groot-lndu»-
trl» «n d« Dulttohf Itenlng.
In Engeland neemt de beweging to*
geen Engeltch geld aan Duitschland te !ee-
nen. De .Daily Mail" en nu ook de „Mor
ning Post" doen krachtige pogingen, om
tegen te gaan, dal DuitschUnd met
gelach geld op de been wordt geholpen,
daar dit land dan, naar de bladen zeggen,
de industrieels) concurrentie zal gaan her
vatten.
Da komst der Duit-
ach era.
Met betrekking tot de uitnoodiging
aan jDuitschland om gedelegeerden
naar de conferentie te zenden, wordt
van gezaghebbende zijde te Londen
opgemerkt, dat de conferentie eich
uitsluitend wil beperken tot het tot
uitvoering brengen van het Dawes-
rapport. Iedere poging der Duitsche
geering om buiten deze gestelde gren
zen te willen gaan, is bij voorbaat
mislukking veroordeeld. Hoezeer men
ook n Engelsche kringen de uitnoo-
diging aan Duitschland met sympathie
heeft begroet, vreest men toch, dat
Duitschland wellicht, doordien het de
atmosfeer der conferentie niet kent, zich
zal willen laten verleiden om ook
dere punten ter sprake te brengen, die
op dc conferentie in geen geval
handeld zullen worden.
Verspreid nieuws
JAURèS.
De tiende jaardag van den dood
van Jaurès is Zondag in tal van
plaatsen herdacht, en op zeer ver
schillende wijzen, daar immers de
communisten zoowel als de sociaal
democraten de nagedachtenis van den
grooten leider voor zich opcÖSchen.
Te Parijs had de communistisch©
partij de plechtigheid in handen,
wolko bestond in een défilé langs het
horstbeeld van Jaurès, dat op het
kruispunt van de Avenue Henri Mar
tin en de Avenue Victor Hugo stond
opgetteld. De prefectuur had vergun
ning, tot de betooging gegeven, mits
er niét zou worden stilgestaan «n geen
redevoeringen zouden worden gehou
den. De stoet waaraan, naar schat
ting 10.000 personen deelnamen, werd
geopend door dragers van twee ge
lijk vormige kransen van roode
mortellen, geschonken door
..Britache proletariaat" en het
.Duitsche proletariaat".
Ook in CarmaUX, waar het stand
beeld van Jaurès staat, hadden plech
tigheden plaats, terwijl do minister
der bevrijd© gebieden, Dalbiea, na
mens de regeerintr «Cn krans legde op
het graf van den leider in Albi.
De conferentie te Londen
De constateering van een in
gebrek* blijven
Arbitrage van bat Haagsche Hof
ala laatste instantie
In de Franeche delegatie ie men
nog niot tot overecn6temmine geko
men over de formule, welke in de
eerste commissio zal worden voorge
steld.
ilcrriot heeft aan zijn medegedele-
geerden medegedeeld, dat liet voor
stel op ce volgende basis rnoet berus-
tcn
1, Do Commissie van Herstel, aan-
gerold met ©en Amerikaan, beslist
in gebreke blijven van Duitschland
en dc in een dergelijk geval te nemen
sancties.
2. Kan over een van beide kwes
ties ceon overeenstemming in de
Commissie van Herstel worden
reikt, dan verzoekt de Commissie van
Herstel den president van het. Haag-
**1ks Hof van Arbritage een commia-
van viif personm te benoemen.
di« als scheidtsrechter zal optreden
tussclien de meerderheid en no min
derheid van de Commissie van Her
stel ©n wier beslissing voor de Com
missie van Herstel bindend zal zijn.
Dit (scheidsgerecht zal ziin samen-
cestoid uit vertegenwoordigers van
Engeland. Frankrijk, België, Italië
en Amerika. D© leden van dezo com
missie behoeven geen loden van dc
Dawes o? McKenna-commissies te zijn
E-wcest.
De Fransche rechtsgeleerden heb
ben tocen dit voorstel van Herriot in
gebracht. dat men de autoriteit van
de Commissi© van Horstel niet mag
verkleinen door haar de verplichting
on te leggen, bii een meningsverschil
de eonunwaio om de benoeming van
scheidsgerecht t« verzoeken. Vol
gens de rechtsgeleerden behoort men
in zulk een geval slechts eon adviseo-
rende commissie te benoemen.
HET BEZOEK VAN HUGHES
AAN PARIJS.
Officie©!© kringen te Washington
achten het niet onwaarschijnlijk, dat
het bezoek van staatssecretaris
Hughes aan Parits een belangrijken
invloed zal kunnen hebben op den
loop dr-r Londcnsch© besprekingen en
waarschijnlijk Sal samenvallen met
de aankondiging, dat- de conferentie
deze week e©n compromis oyer het
voornaamste punt ae garanties voor
d© inschrijvers, zal bereiken. Een dus
danig vergelitk zou het Hughes moge
lijk maken gevolg te peyon aan zun
voornemen om ook Bcrjijn te bezoe
ken. Hij zal dan in de gelegenheid
geweest op betere wijze dan al
door formeel© medodeelingen in
contact te komen met do leidende
staatslieden van Engeland. Frankrijk
en Duitschland. Zulks zou tevens de
erkenning inhouden, dat Amerika ge-
intereseeerd is lui de oplossing der
kwestie van het herstel. President
Cool id ge heeft dienaangaande alles
gezegd, wat hij op het- oogenblik ge-
wenaoht acht. en de tolk van het
Witte Huis roerde heden bii de dn-
gelijksche ontvangst van de journalis
ten geen buiteril andsche kwesties aan.
Do president wacht- af. welke dien
sten Europa aan Hughes en de an
dore Amerikaansolie vertegenwoordi
gers zal bewijzen.
DF. SPRINKHANENPLAAG IN
ZUID-AFRIKA.
Uit Pretoria is een expeditie ver
trokken naar de woestijn Kalahari
tot bestudeering van do sprinkhanen-
ide Tel. Uitgangpunt voor 'den "tooht
door de woestijn is Serowe. De tocht
gaat dan naar het N.W. naar het
dorp Rakops. waar een politiekamp
is. Dan wordt de weg naar Gami in
geslagen en vervolgens gaat de expe
ditie naar het Z.W. naar Ghansi. het
doel van de expeditie. Daarna gaat
men via Gobabie naar Windhoek om
rlaar den locstand te hespreken met
de autoriteiten van Z.W.-Afrika. Ook
de inboorlingenhoofden zullen worden
geraadpleegd.
GEMENGD NIEUWS
de molestatie van japanners in Hij is van oordeel, dat speculatie geen
CALIFORNIA
Uit Tokio word', gemeld: De voortduren
de aanvallen, waaraan de Japanners in Ca
lifornia blootstaan, etellyn liet geduld der
Japiuische bevolking op een zware proef.
Gemeld wordt, dat gisteren nabij Hanford
üi California «en boerderij van een Japan
ner tijdens zijn afwezigheid door gewapen
de Amerikanen werd verwoest. De Jajian-
sch© consul generaal in Californië lieeft
«en reolittlreeksd: protest tot de regeoring
.Washington 6«onden.
EEN VERVALSCHT TELEGRAM
UIT DF JULIDAGEN 14.
Do Weensclie correspondent van de
..Manch. Guard." bericht, dat op den
tienden herinnetingsdajr van de Oos-
tenrijksclie oorlogsverklaring aan Ser
vië, kolonel Seliger, die bij 't uitbre
ken van den oorlog chef was van het
persbureau van liet departement- van
oorlog, in liet Weensche ..Tagblatt'
meedeelt hoe graaf Berchtoid den
keizer er ten slotte toe kreeg de oor
logsverklaring te teekenen. Telefo
nisch werd het persbureau gemeld,
dat de keizer eindelijk had ge teekend,
maar dat het niet gemakkelijk was
gegaan hem er toe te brengen. Pas
toen graaf Berchtoid hem een tele
gram had voorgelegd, wa3ruit bleek,
dat Servische comitadji's een inval
hadden gedaan op Bosnisch gebied en
dat 4(0 militairen waren gedood, zei-
de de keizer: ..Indien reeds zooveel
bloed is gestort, is de oorlo? onver
mijdelijk". Den volgenden da^- ver
nam kolonel Seliger, dat het telegram
was vervalscht en dat er slecht© vier
man bij het grensgevecht .waren ge
dood.
Maansverduistering
Op H Aug. o.s. zal er een volledige
maansverduistering zijn. die kort na
den maaneopgang begint ©n tot na
middernacht duurt. Het merkwaar
digste verschijnsel, aldus de Tel., dat
bij totale maansverduisteringen kan
worden waargenomen is de omstan
digheid, dat ook de totaal verduister
de maan niet geheel verdwijnt doch sn
een rwak, maar duidelijk roodachtig
licht blijft schijnen. Dit verschijnsel
is een gevolg van de aarde-atmosfeer.
Wanneer de aard© ©venals de maan
©en lichaam .zonder dampkring was,
dan kon de in de schaduw der aarde
staand© maan geen zonlicht opvangen
cn aangezien d© aard© haar dan ook
do met verlicht© zijde toekeert, zou
zij totaal voor onze blikken moeten
verdwijnen. De dampkring der aarde
veroorzaakt echter, evenals een ver
grootglas een straalbreking en buigt
de zonnestralen binnenwaarts, dus
naar de maan toe. Bij Hen langen weg
door.de lucht worden do roode stralen
van "t zonlicht lwlangrijk mander ver
zwakt door de blauwe en dit is de re
den waarom de verduisterde maan een
roodachtig schijnsel vertoont. Eenzelf
de verschijnsel neemt men wrfar,
wanneer de op- of ondergaande zon
aan den horizon staat cn dan. steeds
rood schijnt (het avond- of morgen
rood! doordat haar stralen een lan
gen weg door de dampkringslucht heb
ben af t© leggen.
Een droevig einde
Te Langley in Worcestershire waren
enkele jonge mannen aan het cricket
spelen. Plotseling kreeg één hunner,
de 22-jarige Walter WovraJl een bal
tegen zijn borst met het noodlottig ge
volg, dat hjj dood neer viel.
Een hooge ouderdom
Te aikato in Nieuw Zeeland is een
Maori-vrouw overleden, die den ouder
dom van 109 jaren heeft bereikt. Ze
werd geboren in den tijd dat de ver
schillende volksstammen in Nieuw-
Zeeland een hevigen oorlog voerden.
Ze herinnert zich nog heel goed do
8.®woonte van dc kannibalen van dien
tijd. Do vrouwen volgden toen de krij
gers om van de lichamen van de ge
sneuvelde vijanden een feestmaal-
tijd aan te richten. De overleden
vrouw morht zich tot aan haar laat
ste levensdagen in een goede gezond
heid verheugen. Ze laat een dochter
achter, die reeds 82 jaren oud is.
Van boekhandelaar tot
graankelzer
De geweldige graanspeculaties, wel
ke hem een reusachtig vermogen
schonken hebben een koopman te
Chicago, den bijnaam „Tarwekeizer
gegeven. Deze koopman ontwikkelt
zich namelijk meer en meer tot be-
heerecher van de geheele tarwe-
markt van de Vereenigde Staten, zoo
dat hij inderdaad wel met den vroe-
geren „heerscher over alle Russen"
kan worden vergeleken. De loopbaan
van dezen man is karakteristiek voor
het ..land der onbegrensde mogelijk
heden."
Hij was twintig jaar geleden een
klein boekhandelaartje, dat 20 dollar
per week verdiende. Hij legde zich
daarna toe op speculatie ter graan
markt en is thans eigenaar van een
vermogen van millioenen en van groo
te landerijen in de buurt van Chicago,
waar bij een groote modelboerderij
heeft. De winsten, die hij de laatste
maanden met tarwespeculaties heeft
behaald worden op 2 millioen dollar
geschat. Hij kwam in het voorjaar tot
het inzicht, dat de graanprijs zou stij-
gon en dat een bushel tarwe een dol
lar zou kosten. Hij kocht vervolgens
enorme voorraden op en op het ooeen-
blik is tarwe duurder dan een dollai
per bushel. Volgens zijn oordeel zal
de prijs zelfs tot 1 1/2 dollar stijven.
Deze gelukkige speculant raadt allen,
die het hem mochten willen nadoen
plaag cn de bestrijding daarvan, zegtdringend af. in graan te speculeeren.
hazardspel is, maar dat men met
groote toewijding en inet nauwkeurige
keunis van alle omstandigheden de
ontwikkeling met tamelijke groote ze
kerheid kan voorspellen en dat slechts
gelukkig kan speculeeren degeen, die
alle bijzonderheden van den econo-
mischen toestand over de geheele we
reld kan
De ontdekking van de zuurstof
op 1 Augustus 1774
In Octdbor van het jaar 1774 kwam
Joseph Priestly, de particuliere secre
taris van Lord SheHbume, in diens eo-
zelschap te Parijs. Bii gelegenheid van
een bezoek aan den geleerde Lavoisier
merkte bij lerloops op, dat het hem
den eersten Augustus gelukt was,
zuurstof te vervaardigenen hij ver
klaarde ook het experiment, dat hij
had uitgevoerdhij Irad rood kwikzil-
veroxyd, met een brandglas verhit en
hef ontstane gae opgevangen. In dit
gas brandde een kaars helderder dan
in die gewone lucht en muizen konden
er dn leven. Het was derhalve het voor
ons leven zoowel als voor de langzame
verbranding essentieele bestanddeel
van de lucht. Hi? noemde het ..dephlo-
gisticeted air" het was zuurstof. Het
©chiint ons thans wonderlijk, dat zulk
een betrekkelijk simpel feit den leten
Augustus eerst 150 jaar oud is. Maar
nop- wonderlijker schijnt ons. moder
nen mensclien de bescheidenheid van
een geleorde. die naar het schijnt niet
het geringste besef moet hebben gehad
van de waarde der reclame, waar te
genwoordig zelfs de wetenschap niet
buiten kan. "Wolk een rumoer zou er
thans bij oen dergelijke ontdekking ge
maakt- worden!
Het loont de moeite, zich met de
persoonlijkheid van don ouden
Priestlov iets nader berig re houden.
Od 13 Maart 1733 in Fieldhead. York
als zoon van een arm wever geboren,
kreeg de eenigszins ziekelijke jongen
©en zeer matige opvoeding, eerst in
een sohool op het platteland, daarna
bij den dominee. 'Als jongeling echter
hield hti zich reeds bezig met de stu
die van talen. Oosterse lie talen voor
namelijk Hebreeuwsch, Syrisch, Ara
bisch. Chaldaeisch en ook van natuur-
philosophie. die destijds zeer gewild
was. Toen een familielid hem voor
spiegelde. dat hii wel eens in zijn han
delsonderneming kon worden opgeno
men leerde hij ook nog Frausch. lta-
liaansch enDuitsch. Op verlangen van
tante echter, die zich het Jot van den
onbemiddeldcn jongen aantrok, zou
hii predikant, worden en wel vrij-
religieus predikant. -Op, 19-jarigen
leeftijd eing hij aan de universiteit te
Daventry siudeeren en in 1755 werd
hij tot predikant benoemd. Dit beroep
bleef hii met kleine onderbrekingen
trouw: gelijk zooveel andere beroem
de Engelsohe geleerden is Priestley
dus mc-t de theologie begonnen. Se
dert 1761 als docent aan de universi
teit van Warrington, nam hij de gele
genheid waar, om in het naburige Li
verpool Turners colleges in chemie
hii te wonen. Tegelijke.rtiid hield hij
zich naarstig bezig met allerlei proef
nemingen. waartoe zijn belangstelling
voor de natuur-philoscrphie hem had
gebracht. Kort daarna verscheen zijn
eerste groote wetenschappelijk werk
over ..Verechülende soorten lucht"
Ofschoon hij reeds in 1766 op grond
van een werk over electricireit lid van
de Royal Society ©n in 1771 van do
academie des sciences in Parijs was
geworden, bleef zijn financieele toe
stand' als predikant in arme gemeen
ten toch zoo precair, dat, hij het vol
gend jaar als bibliothecaris en ale reis-
m.mager bij Shelburne in dienst trad.
Toen hij daar in 1780 mede ophield,
orn weer predikant te worden, kreeg
hii een levenslang pensioen yan 150
pond. Daarmede kon hij in Birming
ham. waar hii in bet- voorstadje Fair-
hill een landhuis kocht, leven. Hier
kwam hii in de Lunar Society in aan
raking met mannen als James Watt en
Erasmus Darwin. Maar hef lot gunde
hem deze rust. niet..Op 14 Juli ,1791
vierde do constitutioneel© veroeniging
het feest van d© bestorming van de
Bastille. Ofschoon Priestley in het go-
heel niet op den voorgrond trad.
maakte het gepeupel van deze gelegen
heid misbruik. Met moeite ontkwamen
de geleerd© en zijn huisgenooten aan
de fanatici. Maar al zijn bezittingen
en alle resultaten van jarenlange On
derzoekingen waren verloren gegaan.
Tn Londen vond hij, al9 predikant, van
een kleine gemeente een betrekkelijk
veilig toevluchtsoord. Maar ook hier
werd hii in hef. oog-gehouden en zelfs
de leden van dc Royal Society waren
hang. met hem om te gaan, want- be
halve z!jn vrij-religieuze en eonst.Ru-
ticmeele principes, bad ook zijn ijve
rig© en later door de gebeurtenissen
juist gebleken kritiek op d© Britsche
politiek tegenover ce Amerikaansche
koloniën liem een slechte reputatie
bezorgd. Het leven in Engeland werd
hem een last. In 1794 volgde hii ziin
drie zoons naar Amerika. Od 6 Fe
bruari 1804 stierf lii.i in Northumber
land. Pennsylvania. Ziin thans verge
ten theologische en philosophischo ee_-
schriffen werden na zijn dood in 25
deel© uitgegeven. Zijn natuurweten
schappelijke werken vooral govon
kijk op zijn vooruitzienden blik.
Marktnlenws
PURMEREND. 29 Juli 1924.
Kaas, aanvoer 70 stapels kleine 53
a 57 per 50 K.G.
Boter. Aanvoer 1375 K.G. prijs 2,10
a f 2,15 per K.G.
Vee. 613 runderen, waaronder zijn
310 vette cn 48 stieren.
Geen paarden.
48 vette kalveren 1.20 a 1.50 per
K.G.
107 nuchter© dito 10 a f 42 per
stuk.
WOENSDAG 30 JULI.
Amsterdam 1060 M. P. A. 6.
8 tn.m. Concert -raa de Firma Smith ert
Hooghoudt te Amsterdam. Programma
wordt nader bekend gemaakt.
Londen 2 L.O. 365 M. (Neder!, tijd).
4.20 ii.ro. Concert. Eymphanieprogramma
Gladys Spurgin (viool) The Wireless Sym
phony Orchestra.
C.20 n.ro. Kinderuurtje.
8£0 mm. Concert. Klassieke muziek'. Ro
bert Cliignell (.bariton) Frank Almglll
(fluitsolo). The Wireless Symphony Or
chestra.
10.55 n.m. The Savoy Orpheans and the
Savoy Havana Bauds.
Birmingham 6 I. T. 476 M. (Nederl. tijd.)
3.50 n-m. Concert.
6.20 in.m. Damesuurtje.
5.55 n.m. Kinderuurtje.
Vorder heteelfde programma als Londen.
Bournemouth G B. M. 385 M. (Ned. tljd).
4.05 n.m. Militair orkest.
5.35 n.m. Kinderuurtjg.
7.50 n.m.International Night Mary ILoh-
den (sopraan). Bomar.oCiaroff (tenor), F.
IJ. Ètcheverria (bariton). Th^ Wireless
Orchestra.
Cardiff 5 W. A 353 M. (Noder!. tljd).
3.20 n.m. Falkman «net zijn bioscoop-
OTkeet.
6.20 n.m. „5 W. A.'s" „Five O'Clocke",
vocaal en Instrumentaal concert
6.05 n.m. Kinderuurtje.
8.20 n.m. Orkest.
9.50 n.ro. Klaseieke muziek door the Sta
tion Orchestra.
Manchettor 2 Z. IJ. 375 M. (Ned. tljd).
2.50 n.m. Damesuurtje.
6.20 n.m. Kinderuurtje.
Newcastle 6 N. O. 400 M. (Ned. tljd).
4.O5 n.m. Concert: Silvio Sideli (bariton)
Cliariee Penrose (humorist).
5.35 a.m. Kin-der vertellingen.
Verder hetzelfde programma als Londen.
Abordoon 2 B. D. 495 M. (Ne«. tljd).
3.50 n.in. Instrumental eolo afternoon.
6.20 n.m. Kinderuurtje.
6.20 n.m. Dansmuziek. The Wireless Jazz
Orchestra.
Glasgow 6 S. C. 420 M. (NaUerl. tljd).
3.50 n-tn. Klassieke muziek.
6.05 n.m. Daaresunrtje.
5.35 n.m' Kinderuurtje.
Verder hetzelfde programma als Londen.
Parijs (Radiola-Paris) S. F. R. 1780 M.
(Ned. tijd).
1.05 n.m. Tzigane Orkest van Radio-
Paris.
5.05 n.m. Concert met medewerking van
Radio-Paris: piano, zar.g. violoncel, hobo,
declamatie, moooioog door Radiolo.
8.50 n.m. Laatste wedstrijduitslagen.
220 n.m. Festival de Musique Russe met
medewerking van Madame Tikchomiroff
van de Opera te Moscoa en Mr. Schou-
moff van de 0?era uit Petrograd.
Brussel 8. B. R. 763 M. (Ned. tijd).
5.20 n.m. Operamuziek.
8.20 n.m. Groot Concert.
577 vel (e varkens 0.62 a 0.70 per
K.G.
49 magere dito 14 a 24 per stuk.
203 biügen f 10 a 15 per stuk.
456 schapen ea lammeren 36 a 4S
per 6tuk.
Vette koeien, prijshoudend 0.90 a
1.25 per K.G.
Gelden koeien prijhoudend 150 a
f 260 per stuk.
Melkkoeien prijshoudend 200 a
425 per stuk.
BEVERWIJK.
Spinazie per kist f 1.20.
Postelein per ben f 0.12i 0.28,
Andijvie, 100 str. t 0.80f 1.
Zuring per ben f 0.15
Wortelen, 100 bas f 5f 10.
Komkommers, per 100 f 4—f 9.
Aardappelen zand per K.G. f 0.07—
f 0.09
Peulen, per K.G. f 0.01—f 0.10.
Doppers per K.G. f 0.08—f 0.12.
Cnpucijners per K.G. f 0.08—f 0.12.
Raspers per K.G. f 0.10—f 0.24.
Tuinboonen per K.G. f 0.06—f 0.10.
Snfjhoonen per K.G. f 0.12— r 0.18.
Heerenboonen per K.G. f 0 20
f 0.24.
Bloemkool per 100 f Cf 10.
Sla per 1C0 kron f 0.60—f 1.
Rabarber per 100 bos f 4f 6.
Pieterselie per bos f 0.03f 0.06.
Selderie per bos f 0.03—f 0 05.
Aardbeien per K.G. f 0.23—f 0.28.
Frambozen per K.G. f 0 34f 0 46.
Bessen, per K.G. f 0.22—f 0.26
Kruisbessen oer K.G. (0 20f 0.30.
BaruerlJjSB Staüfl
SCHOTEN. Bevallen - C. C. JL
Amama—Timmerman, 7. M. Abbink—
Brouwer. 7.. G.JvangeanTTaerman, 7.,
J. D. Kwast—Nolte, ld. lz. J. B. van
RoodeVan der Meulen, d.
Ondertrouwd T. F. M. Meijer en M.
Hulstein. IL Wüderom en P. Visser. A.
J. Stolvoort en M. B. L. ten Have.
GehuwdL. Oudhoff met J. van
Huissteden. J. H. Gerritsen met D. ae
Graaf. A. J. Hermus met P„van Veg-
gel. N. R. Rob met A. T. Ssnugge. P.
Timmer met E. J. Kuntze.
Overleden A. E. van Leeuwen, v.,
71 jaar.
HILLF.GOM. Ondertrouwd A.
Groeneveld en J. van Tilborg. K. Re-
deker en H. Frijlink.
Getrouwd t P. J. Salman met W.
Kraak.
Bevallen G. GerritsenVan Rense-
laar, d. Th. FransenFlipphi, z. C.
M. van Ruiten—Teeuw, d. R. J. van
Steyn—Van Strien, d.
OverledenW. J. van der Lelie, m.,
So jaar. G, A, van de ReepCasticn,
80 jaar.
VELSEN. Bevallen Th. E. Wei-
boren—Egge raat. d. E. A. Duker—Pot,
d. M. BeeniiesWelborcn. d. FL J. Min-
ncboov. d- Kolk, z. C. M. van Vrede—
Huyer, A. H. v. o". Wensch—Rijke. d. J.
G. Spanjaard—Smit, a. W. Corten
Groen. d. J. v. d. Oevcr-«-Stekelenburg,
r. J. KouwenoordBregman, d.
Overleden.G Olivier, 71 jaar, echt»
gen, van G. Lucassen.
