SERiGIT MN ADVE1TEER0E1S
Woningbouw in Heemstede
De Noorderkerk-quaestie
GOUDLEER IN HAARLEMSCHE HOFJES
42e Jaargang No. 12650
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Zaterdag 13 September 1924
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is [kom der gemeente) f3-57M- Franco per post door Nederland f3.87H- Afzonderlijke nummers f0.15. Geïllustreerd
Zondagsblad, voor Haarlem en Omstreken f 0.57)4; franco per post f0.65.
ADVERTENTiENVan 1 tot 5 regels f 1.75; iedere regel meer 35 cents. Reclames 60 cents per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents
per plaatsing, elke regel meer 15 Cents k contant; bulten het Arrondissement dubbelen prijs.
Directie, Redactie en Administratie Gr. Houtstraat 93, Post-Giro 38810
TelefoonnummersDirectie 3082, Redactie 600 en Administratie 724
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Directeuren J. C. PEEREBOOM en P. W. PEEREBOOM
Hoofdredacteur: J. C. PEEREBOOM
Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wijkeroog, fJmuiden,
Beverwijk, enz., enz. Driehuizerkerkweg 2, Velsen, Telefoon 3521
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA
ZATERDAG 13 SEPTEMBER.
Gem. Concertgebouw: Henri ter
Hail's Revue, Draadloos, 8 uur.
In Poppenland, Kiuderrevue 2
Gebouw Stads-Doelen. Gasthuis
straat. Tentoonstelling ,,Hefc Kind",
san 2—5 en van 7,3010 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Luxor Tearoom. Middag- en avond
concert.
Heemstede: Tuinbouwtentoonstel
ling ia het lokaal voor Christelijke
Belangen, Voorweg van 3—10 uur.
Zandvoort: Groot Badhuis, Bala
laika Orkest.
ZONDAG li SEPTEMBER*
Stadsschouwburg: Het Schouw-
tooneel Tempora Mutanfcur.
Schouwburg Jansweg: Mooi Juulfje
Van Volendam. 8 uur.
Gem. Concertgebouw: llenri ter
Hall's Revue. Draadloos, 8 uur. De
Kinderrevue ..In Poppenland". 2 uur.
Cinema-Palace. C.roote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af.
Theater ..De Kroon", Groote Markt
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af.
Scala-Theater. Ki.' Houtstraat 77:
Bioscoopvoorstelling van 2 tl. n.m. af
Luxor-Theater, Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af.
Atlama-bioecoop. Zijlstraat. Bios-
Bioscoojyvoorsteüing van 2 u. n.m. af.
Gebouw Oiympia, Kinderhuissingel,
Dansen van 8—if uur.
First Class Ball-room, KI. Iloutstr.
106. hal 7.80 uur.
Brongobouw: Open in ga-dansavond
D'» Lange. 8 uur.
Gohouw Stnds-Doelen. Gasthuis
straat. Tentoonstelling ..Het Kind"
van 25 en van 7.3010 uur.
Heemstede; ihiinbouwtenteonRfeKing
in het lokaal voor Christelijke belan
gen Voorweg, 2—-10 uur n.ra.
MAANDAG 15 September.
Cinema-Palar»». Groote Houtstraat'.
Bioscoopvoorstelling 8 uur.
Theater ..De Kroon". Groot© Markt
Btescoopvoorsteliing S uur.
Scala-Theater KI, Houtstraat 77:
B:o^cv.pvoorstel!ing 8 uur.
AtJanta-hioscoon. Zijlstraat, Bios-
ceonvoor»tplling 8 uur.
Luxor-Theaier, Bioscoopvoorstel
ling 8 uur.
Gebouw Stads-Doelen. Gasthuis
straat. Tentoonstelling ,,Het. Kind",
van 25 en van 7.30—10 uur.
Velsen: Hotel De Prins: Balalaika
Orkest.
KRABBELS
goud, waarbij het tweede beschouwd
wordt ais de ontwijfelbare oorzaak van
den eerste.
De eerste proclamatie van het ge
nootschap ijvert voor de invoering van
een nieuwen waardemeter die interna
tionaal is en onafhankelijk van elke
individueele manipulatie.
Hetwelk, voor zoover wij het kunnen
zien, zal uitdraaien op een nieuwen
naam voor een oud euvel. Overigens
behoeven wij'er ons niet al te veel om
te bekommeren. Dit is een zuiver interne
kwestie voor de Vereenigde Staten,
sedert al ons goud naar de overzijde
van den Atlantischen Oceaan is ver
huisd en niet alleen de „individueele
manipulatie" maar zelfs de aanblik van
dit edele metaal ons ten eenenmale
vreemd is.
Maar als de Amerikanen er werkelijk
af willen, kunnen wij hun wel een adres
opgeven, waar wij het heen kunnen
zenden. Dan kunnen zij in ruil daar
voor al onze oorlogen krijgen, om er
mee te doen, wat zij willen.
Stadsnieuws
De tuin van Land- en Spaarnzlcht wordt opgeofferd
In de afgeloopen week, 8 tot 13 Sept. 1924,
nam het aantal betalende abonnés van
Haarlem's Dagblad met VIJF EN TACHTIG toe
Aantal op
1 Sept. 1924
6 1924
13 1924
16386
16417
.16502
COMMENTAAR OVERBODIG
In Heemstede worden stc-ods meer
huizen gebouwd. Natuurlijk moeten
daardoor sommige plekjes natuur
schoon het ontgelden. Zoo zul nu ook
een groot deel van den inooien lom-
rijken tuin van d© villa Land- en
Spaarnzlcht aan dt-a Bronsleeweg
©ven voor ,,het Clooater" het moe
ten ontgelden. Aan beide kanten
wordt de tuin met mooie midden
standshuizon bebouwd. Er komen er
in het geheel 15. Binnenkort zal de
aanvraag in den gemeenteraad van
Heemstede behandeld worden. Er zal
getracht worden hot natuurschoon
zooveel mogelijk te sparen. De nieu
we huizen komen wattiersgewjjs
het oude huis, zoodat de geheele
voortuin behouden blijft.
De Noorderkerk een buurtgemeente?
De Kerkeraad neemt in beginsel het voorstel tot
een schikking aan
Er bestaat hoop, dat de kwestie nog vóór de ope
ning der kerk wordt opgelost
DE OVERHEID ALS RECLAME-
EXPLOITANTE.
Dat de overheid als reclame exploi-
taoio optreedt is niets nieuws. Reeds
lang bestaat de gelegenheid tot het
aanbrengen van reclame op gemeente
lijke zuilen, in officiëele gebouwen als
postkantoren en scmï-officieele als
spoorwegstations, op vrachtauto's van
de po3teryen, in telefoongidsen, op de
achterzijde van kwitanties e. d. Maar
het rcciamepad van de overheid is ook
niet bedekt met louter rozen. De exploi-
tante staat altijd bloot aan critiek van
den gemeenteraad en de beide Ka
mers. Wij vernemen nu, dat in de Twee-
da Kamer aanmerking is gemaakt op
het opnemen van reclames van firma's,
die hun bedrijf maken van de fabri
catie of verkoop van alcoholische dran
ken. En de regeering heeft het hoofd
moeten buigen, zoodat de zonderlinge
toestand is ontstaan, dat deze fabrica
tie en verkoop op zichzelf niet zijn
verboden, doch dat de .regeering. voor
zoover dit in haar vermogen is, belet,
dat hieraan openbaarheid wordt gege
ven.
En het is een nieuw bewijs, dat ieder,
ook de overheid, zich tot zijn eigen
terrein van werkzaamheid moet be
palen.
NOC EENMAAL OVER MARS.
Wanneer wij nog eenmaal terugko
men op de recente nabijheid van de
planeet Mars, dan moet u ons dit ver
geven, lezer. De Amerikaansc'ie mail
van die dagen is pas binnen en daar is
natuurlijk wel weer wat moois bij. In
de Vereenigde Staten is een nieuw ge
nootschap opgericht dat de Vcreeni-
ging der Martianen hce'.. Dit genoot
schap heeft tea doel de betere levens
omstandigheden, die naar de overtui
ging zijner leden, op de oude planeet
moeten bestaan, ingang te doen vinden
op onze aarde. Mars is ecnige millioe-
nen jaren ouder dan onze aardbol cn
wii behooren met haar rijpe ervaring
ons voordeel te doen,
In de eerste plaats zijn de Martia
nen anti-Martiaansch, dat wil zeggen,
anti-oorlog. De twee dingen, die zij af-
sdbaffeo willen zijn Je oorlcs en het
Vrijdagavond heeft de Kerkeraad
der Ned. Herv. Kerk vergaderd ter
bespreking van de kwestie met de
Stichting Noorderkerk en School.
Ons is ter oore gekomen, dat. de Ker
keraad in beginsel het voorstel^ tot
een schikking met de Stichting Noor
derkerk en School heeft aangenomen,
wanneer tenminste door .deze Stich
ting geen bezwarende en onaanneme
lijke voorwaarden worden gesteld.
Er bestaat nu hoop. dat cle kwestie
nog vóór de opening der Noorderkerk
wordt opgelost.
De Kerkeraad heeft zoo werd ons
verzekerd tot het uiterste medege
werkt en wil dit blijven doen.
Tot heden was de juiste strekking
van het door de Noorderkerk gedane
bemiddelingsvoorstel geheim gehou
den om de onderhandelingen te ver
gemakkelijken. In een vorig bericht
gaven wij evenwel ecnige veronder
stellingen over die strekking. Thans
blijkt, dat wij volkomen juist W£
ingelicht.
De voorwaarde was, dat de Noor
derkerk een buurtgemeente der Ned.
Hervormde kerk te Haarlem zou
worden. Dit houdt in, dat het Klever
park een zelfstandige kerkelijke ge
meente wordt, met uitzondering van
het financieele beheer, dat voor de
geheele gemeente gecentraliseerd
blijft. De Noorderkerk-gemecnte kiest
dus zelf een predikant, ouderlingen,
diakenen, enz.
Wat het financieele beheer evenwel
betreft wordt de Noorderkerk even
wel onder de kerkvoogdij Haarlem
gebracht.
Nu beide partijen het in beginsel
eens geworden zijn, moet de detail
leering van de voorstellen nader wor
den uitgewerkt.
Dit zal naar wij vernemen zoo spoe-
ig mogelijk geschieden.
Een poging het goudleer van het Frans Loenen-hofje
te behouden
't Was daar destijds zeker een heel
der riviergezicht dan tegenwoordig. Aan
de overzijde van de Zanaersbrug, waar
de zandeoh ippers aaailegden, was de Os
senmarkt. Eerst later werd daar het groote
Diakoniehuie thans kazerne gebouwd
A-ui het huis grensde een tuin, volgens
r.og in het archief bewaarde brieven, al
eCn hofstede aangenaam om in te wand*
len, rijk aan vruoh" boomen
Het oude huis v»n Noblet staat nog oP
deze plaats. Er moeten evenwel «enige ka
mers zijn wc-ggebróken, wamt nu zijn er
nog slechte twee kamers over die grenzen
de mooie breede marmeren gang. Ver
der is aan de achterzijde nog do kanier
keuken die tot huisvesting van de' op
zichters dienen.
Het eigenlijke hofje is aan de achter-
:ijdc. In 1758 werd mot den bouw begon-
ïen, in 1760 was het gereed. De woninkjes
zijn, evenals die. in het hofje van Staats,
voorzien van zwart-gele luiken. Om den
mooien middentuin staan 20 huisjes.
Volgens de bepaling van het testament
moeien die huisjes bewoond worden door
10 Amsierdamsche en 10 Haarlemsche oude
vrijsters (geen weduwen) van minstens
sar. bchoorende tot den Hervormden
godsdienst.
De regentenkamer hv het oude huis aam
de Nieuwe Gracht is heel mooi. Daar be
nch zich oefle het kostbare goudleer op
c- wanden. Het schoorsteenstuk is een
grauwtje var. T. Jetgersma met hes por-
vam Noblet. Het oorspronkelijke meu
bilair is behouden.
Aan de wanden hangen He geschilder-
da portretten van de regenten die het
hofje in den loop der jaren hebben be
stuurd. Daaronder zijn vele leden van be
kende "Haarlemsche geslachten.
D« andere kamer U minder rijk gemeu
beld. dit is de zoogenaamde sollicitanten-
er. Daar worden als er een vacature op
hofje is de gegadigden binnen ge-la-
om te wachten tot zij voor de regen
ten moeten verschijnen.
DE REGENTENKAMER MET MOOI „GRAUWTJE".
Het „Huis te Zaanen'
Nog niets positiefs bekend
omtrent de bestemming
der terreinen
Goudleer en andere waardevolle dingen In het hofje van Noblet
Indertijd hebben wij medegedeeld, dat
do regenten van het Frans Loenenhofje,
door dc financieele zorgen van deze in
stelling gedwongen, er over dachten om
hot goudleer uit do regentenkamer te ver
knopen. Zoover is het gelukkig nog niet 1
Er worden nog pogingen aangewend om
het ben nodigde geld te vinden, opdat het
goudleer voor Haarlem behouden: blijft.
Echt goudleer wordt een zeldzaamheid.
Toch is ook nog in eenige andere hofjes
goudleer te bewonderen.
O.a. in het hofje van Noblet aan de
Nieuwe Gracht, hoek Hooïmarkt, het
typische huizengroepje tegenoveT de nieuwe
Zandersbrug.
Over dit hofje lezen wij in Giaandijk'a
Reeds uit de vereeoiging van de regle
menten van het hofje van Noblet met het
hofje van St.iate (.fansweg) blijkt, dat
beide hofjes met elkaar in nauwe bo!rek
king etaan. V'an verwantschap der fami
lies Noblet en Staats blijkt evenwel niets.
Maar toen Leonard Noblet en zijn zusters
Sara en Geertruiid onderling bij testa
ment waren overeengekomen, dat bij het
afsterven van d« (u) langstlevende uit
GOUDLEER IN "T HOFJE VAN N0BLE1
de nalatenschap een hofje zou gesticht
worden, werden de futngeeren.de execu
teuren van de nalatenschap vam den heer
Staat® tot executeuren van de familie No
blet benoemd. Het zijn dan ook nu nog
dezelfde personen die beide hofjes als
regenten beheeren.
Leonard Noblet was te Amsterdam gebo
ren en aldaar notaris geweest. 'Later woon
de hij met zijn zusters te Haarlem in
het huis „Stad en Spaamezicht" op den
hook van de Hooiimarkt en Nieuwe Gracht
In de Raadsvergadering van Donder
dag 6 December van liet vorige jaar
werd besloten tot aankoop van bet
landgoed „Huis te Zaanen" onder de
gemeente Schoten, voor den som van
f 280.000. Men aai zich nog herinne
ren hoe enkele woordvoerders in de
raadsvergadering enthousiast waren
over dezen koop, omdat de gronden
rondom- en achter het kasteel van
dien naam tengoede zouden kunnen
komen aan den volkswoningbouw.
Volgens do voorwaarden mocht de
eigenaar, de lieer Bredius het kasteel
blijven bewonen tot 1 November van
dit jaar. Daarna zou met sloopen wor
den begonnen. Af en toe doken er
geruchten op, dat onderhandelingen
gaande waren over het eerlang bebou
wen van het 104.780 c.A. groote ter
rein tusschen Middenweg en Delft.
Ook werd gesproken over de mogelijk
beid. dat een gedeelte van dit: terrein
bestemd bleef voor den aanleg van
een plantsoen nl. de rest van den eer-
tijde zoo prachtigen boomgaard.
Iet6 positiefs omtrent de bestem
ming van „Zaanen" 'is nog niet, be
kend. Alles is er nog als voorheen a,I
is de boomgaard leolijk in verval ge
raakt. Het opgespoten blauwe zand
heeft onder de bessenboomen een ware
verwoesting aangericht en de aard
beien tuin werd onder een blauwe
zandlaag bedolven.
Naar verluidt zal het kasteel voor-
loopig nog wel niet gesloopt worden
en de tegenwoordige bewoner ook na 1
November Zaanen" nog niet onmid
dellijk verlaten. Voordat de grenswij
ziging beslecht is zal in elk geval
aan den tegenwoordigen toestand wel
niets veranderd worden. Het stuk
terrein achter het huis tot aan de
Delft „Breroo's Zaanen" geheeten, is
eveneens bedekt door een laag blauw
zand. Met het daarnaast- gelegen bouw
terrein van de gemeente Schoten
vormt dit stuk grond een woestijn,
waarop slechts wat lange sprieten ©n
onkruid groeit en waardoor de exploi
tatie wordt gedrukt, want de op
brengst van een zekere hooisoort is
zeer gering. Een paar paarden trach
ten op deze uitgestrekte gronden nog
eenig voedsel te vinden. Het heeft er
weinig van dat deze gronden in de
naaste toekomst zullen worden be
bouwd want het 6chijnt, dat de bou
wers op particuliere gronden goedkoo-
per terecht kunnen. Het uitgestrekte
bouwterrein van de gemeente Scho
ten ligt nu reeds langer dan vijf jaar
kant en klaar eu geheel voorzien van
liet rioleeringsnet- en slechts een ge
deelte ervan ie bebouwd. Het grootste
gedeelte ligt renteloos. Zoo gaat bet
ook met het terrein achter Zaanen.
Jammer is het, dat Schoten niet kan
doorgaan niet het doortrekken van
de Zaanenlaan. omdat deze prachtig
breede straat juist langs de grens van
Haarlem's tegenwoordig eigendom ge
projecteerd ligt. Daa.rdoor kan de ver
bindingsweg naar Bloemendaal niet
tot stand komen, 't Is immers de be
doeling, dat deze weg van het N. B.
Spaarne naar Bloemendaal zal worden
aaneelegd en... er voor deze straat
eerlang een brug over het Spaarne
komt
't Zal echter nog wel ©enigen tijd
duren, voor het zoover ijs. i
De kosten van den
watersnood in 1916.
Een adres aan Gedeputeerde
Staten.
De Kamers -van Koophandel te Alk
maar en te Zaandam hebben in een
adres aan Ged. Staten aangedrongen
op inwilliging van het volgende:
a. de provincie neme de aflossing
en rentebetaling der watersnoodlee-
ningen geheel voor haar rekening; b.
de omslagen, door het Hoogheem
raadschap Noord-Hollands Noorder
kwartfpr geheven ter dekking van <ie
kosten van het onderhoud, vv.orden
mede gedragen door de eigenaren van
buiten de grenzen van het Hoogheem*
raadschap in Noord-Ho]land liggende
gebouwde- en ongebouwde eigendom*
men.
TAALKUNDIGE RAADSELEN.
In de circulaire van een concerubureitf
lezen wij: „Op dezen laatsten avond zul
len werken voor 4 handen of voor 2 kla
vieren ten gehoor© worden gebracht."
Dezer dagen hoorden wij een v'fder in"
de tram tot zijn zoontje, dat met de riem
van het raampje epeelde, zeggen„blijf
er 'ii met je klavieren
Het kind begreep het d': de lijk en de
t. :sslgiers begrepen het- ook. ÏF&r dan is
de aankondiging in de circulairs onbe
grijpelijk.
PERSONALIA,
Bij het examen p 'itiediploma van
den Algem. Ned. Politiebond verwier
ven het diploma met aanteekening de
heeren B. Dijkstra en E. P. D. den Dek
ker, beiden te Haarlem.
De Melkprijs
Een nieuwe meikooriogvoorkomen
De prijs bedraagt thans 19 cent
per liter
Het is niet tot een hieuwen meBkoorlog
gekomen. In een vergadering van den
Haarlemschen Melkhandel is besloten dea
prijs der volle melk met ingang vaa Zon
dag 14 September van 18 op 18 cent per
iiter te brengen.
DE ASPHALTEERING.
Vrijdag werd met grooten spoed en mog
later- dan gewoonlijk aan de asphaltee-
ring gewerkt.
Naar wij vernemen komt dit doordat de
groote machine die de asphllt f>eretót (wij
plaatsten er eenige dagen geleden een foto
van) en die staat bij de noodwoningen
hoek SchalkwiikerwegSlaohthujsstraat;
voor eenige dagen verhuist. Deze machine
wordt a.l. morgen weder op dekschuiten
nai-r Amsterdam vervoerd wtar zij even
eens voor de a-sphalteering noodig is.
Naar alle waarschijnlijkheid komt dit ge
vaarte Woensdag weder hier ter stede te
rug doch het is nog niet zeker of het dan
weer op dezelfde plaats zal komen.
Of do omwonenden met leedwezen af
scheid zullen nemen betwijfelen wij zeer,
daar de door de mtchine verspreidde lucht
zeer aangenaam is.
Hst stoomgemaal „de Lijnden" in
den Haariemmermeerpoider
Proefbemaling uitstekend
De Cruquius zal niet hersteld worden
Naar wij vernemen he'oen de belang
rijke werkzaamheden aan het stoomge
maal „De Lijnden", staande aan de
Ringvaart van den Haarlemmermeer
polder tusschen Halfweg en Sloten,
haar beslag gekregen. Dat daarmede
een groote verbetering is tot stand ge
bracht, bleek wel ten duidelijkste toen
er met de nieuwe electrische motoren
en de aangebrachte grootere buizen een
uitstekend geslaagde proefbemaling
werd gehouden. Door de enorme hoe
veelheid water, die in een paar uren
tijds uit dezen polder naar de Ring-
vart werd verplaatst, dacli men werke
lijk lat al het water uit de Hofdvaart
zou worden weggehaald. De waterstand
was dan ok zoo laag geworden, dat de
schepen op den bodem vastlagen en niet
konden vertrekken, zoodat sommige
schippers hun reis moesten uitstellen
tot er weer voldoende water aanwezig
was om vlot te komen.
De grootte en het krachivermogen,
ja deg eheele inrichting van „De Lijn
den" is de bezichtiging dubbel waard,
zelfs thans van dien aard, dat ze verre
die van „De Leeghwater" bij de Kaag
overtreft en het stoomgemaal „De Lijn.
den" het werk der bemaling nu des-
oods alleen wel zou afkunnen.
In verband darmede zal dan ook wel
niet worden overgeg'aan tot restauratie
van het stoomgemaal '„De Cruquius"
nabij Heemstede, dat voor zoover het
mechanisch gedeelte betreft, in geen
beste conditie meer verkeert en dan
ook zoo goed a]s niet meer gebruikt
wordt. Die stoomgemaal, dat als bouw
werk de omgeving nog tot sieraad
strekt, zal, naar gehoopt wordt, toch
behouden blijven als een in den waren
zin des woords zichtbaar aandenken aan
de droogmaking van het Haarlemmer
meer,
