i
HAARLEM'S DAGBLAD
UIT DE WERELD
Vermakelijke vergissing
DE VEILIGHEIDSSPELD
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1924 - DERDE BLAD
EEN DRIETAL VEELCEBR UIKTE VREEMOE WOORDEN.
Amnestie. Verschil mei gratie. Devies. Het lichaam en de ziel van
het devies. Dovloion op de geldmar kt. Invloed van In- en ultvoor. In-
flati»,
In de laatste weken kan men bijna jnebeeldige figuur de leus of epreuk
geen dagblad in handen nemen, of .toegevoegd. In dat geval heette de fi
nten leest van voorsrelleu tot amnestie.!guur het lichaam van het devies, ter-
door kamerleden van een of andere wijl de leuze de zie! van het devi-
"tij in het buitenland gericht tot de
volksvertegenwoordiging. Men ver
staat er onder het opheffen, door het
hoogste etaat9gezag, ©oner aan een
groot aantal personen gerechtelijk op
gelegde straf en ook 'de belofte ge
pleegde politieke misdrijven te verge
ten en niet verder te vervolgen. Er is
een groot verschil tusschen amnestie
en gratie. De eerste kan in een be
perkte monarchie of in een republiek
alleen tot stand komen ingevolge een
wet, terwijl het recht van gratie be
rust bij hei hoofd van den Staat. Bui
tendien, do geamnestieerde treedt
weer in al zijn burgerlijke rechten,
hij wordt geacht nooit iets strafbaars
verricht to hebben De gegratieerde
daarentegen verkrijgt, ullecn kwijt
schelding van straf, bij voorbeeld ver
vanging van d# dood.*'raf door levens
lange gevangenisstraf of dwangar
beid, terwijl de schande,- het eerver
lies, verbonden aan de eerst opgc^gdo
straf, door de gratie uiet wordt uit-
gewischt of hersteld.
Het woord amnostie is van Griek-
Echen oorsprong en beieekent: het
niet meer gedenken, du6. de vergiffe
nis, en vervolgens de algc-meeno ver
giffenis. Hot eerste voorbeeld van am
nestie vindt men dan ook in de Griek-
echo geschiedenis.
Toen. in hot jaar .101 véér het begin
van onze jaartelling Athene in den
strijd tegen Sparta was bezweken,
word de democrat is»:he staatsregeling
omvergeworpen en kwam liet hoogste
gezag in handen van 30 mannen, die
zich weidra door schandelijke wille
keur. onruenschelijke wreedheid en on-
verzadeüjken gelddonst zoo gehaat
naaakten. dat hun terrorisme van kor
ten duur was. Het gelukte Thravvbii-
lus aan het hoofd van een betrekkelijk
gering aantal getrouwen do dertig tv-
rannen (or.dcr dien naam zijn zij in
do geschiedenis bekend) uit Athene te
verdrijven jW3). Vervolgens wist hij
een verzoening tusschen de partijen
tot etand te brengen. F.r werd een al-
gemene amnestie afgekondigd, waar
van alle do dertig tvrarinen en do Elf
mannen 'do elf uitvoerders van nun
och3nddi)ke doodvonnissen) waren
uitgezonderd, en zelfs zou men dt
Dortigmannen ongemoeyl laten, mits
zij bleven in Eletisio, waarheen zij ge
vlucht waren.
D© oudst bekende amnestie in de
Romeinsche geschiedenis is die. wel
Julius Caesar na do overwinning,
hij in 4v. C. bij Mur.da in Spanje)
op de zonen van Pom pejus behaald
had, verleende aan al degenen. die do
wapenen togen hem gevoerd hadden.
In de nieuwer© tijden komen tal van
voorbeelden van amncslio voor. o.a.
die. welke Karei II bij het herstel 'dor
Stuarts op don Bngolschon troon
f1660) deed afkond igen en waarvan al
leen waren uitgesloten de rechters, die
gestemd hadden voor den dood van
zijn vader. Karei den Eersten. Zijn
broeder en opvolger Jacobus die in
J6-S8 had moeten wijken voor onzen
stadhouder Willem III. vaardigde
een:ge jaren later ten einde zich met
het Engolscho volk te verzoenen, even
eens eon amnestie uit. waarvan ech
ter zooveel personen waren uitge
sloten, dat zij zonder bezwaar achter
wege had kunnen blijw-nZooals de
lezer weet. behoorden tót de uitgecd©-
tenen de viseohers f© Sheorness. die
zijn vlucht uit Engeland hadden be
lemmerd en hem op ruwe wijze had
den bejegend. Een ander voorbeeld
van amnestie is die. waarbij Napoleon
alle straffen die tegen de émigrés tij
dens de Fransche revolutie waren uit
gesproken. ophief. Ook na zijn terug
keer uit F.lba kondigde- hij een am
nestie af, waarvan slechts een gering
aantal personen waren uitgesloten.
Fen daarvan was Talleyrand, do ge.
niale, maar rrouwelooz© diplomaat,
door wien* toedoen vooral Napoleon»
troonsafstand aan ziin zoon voor on
geldig was verklaard en de Fransche
troon geschonken was aan Lodewilk
XVIII.
genoemd werd. Als zinnebeeldige
guren deden dienst o.a. de zou, de
bliksem, de leeuw, do adelaar, de bij,
de lelie. Behalve deze aan de natuur
ontleende deden ook andere
pen dienst, bij voorbeeld het zwaard,
de kroon, de sleutel e.a.
Zoo voerde de Fransche koning Lo-
dewijk XIV als zinnebeeld de zon. met
het onderschriftnee pluribus impnr
d.i. tegen verseht-idenen (tegelijk) op
gewassen. Bekend is ook de bijnaam
van Japan: ..het rijk van de rijzende
zon". Niet minder bekend zijn de Ne-
derlandsche loeuw, de Romeinsche en
Fransche adelaars, de bijen (het zinne
beeld der nijverheid) van liet Fran
sche keizerrijk, de leliën der Bour
bons.
Ook bet zwaard heeft als zinnebeeld
een belangrijke planls ingenomen. Ve
le kerkvorsten hadden als embleem
het vlammende zwaard, de zinnebeel
dige voorstelling van de geestelijke
wapenen des geloofe. Zeer zinrijk was
ook het devies van de Maagd van Or
leans, de heldin, dio in de 15© eeuw-
Frankrijk hoeft bevrijd van do Engel
sche overheersching en voor den
dauphijn Karei de koningskroon ver
overd hoeft. Het bestond uit een
overeind staand zwaar, dat nabij de
punt oen koningskroon droeg, terwijl
zich aan iedere zijd© van hot zwaard
een lelie bevond.
Vooral -n het tijdperk der krui:
tochten werd het meer en meer gebrui
kelijk de zinnebeeldige figuren
bijschriften t© voorzien. Ook in de
pens v.-tn vorsten en het rijkswapen
van verschillende volken komen derge
lijk© bijschriften voor. Bekend zijn
o.a. het devies van het Nederlandsche
wapen: Je mainfiendrai, 'de leu:
Willem den Zwijger: Dien et mon
droit, dat van het ÈDgelsch© wapen.
Een ander in den laatsien tijd veel
gebruikt vreemd woord is devies,
meestal in do woordverbinding: bui-
tonlandsch© deviezen.
De oorspronkelijke l>ctee.keni3 van
het woord is: zinnebeeldige voorstel
ling van een leus of kernspreuk. Ter
verduidelijking werd in later lijd,1
Uit de oorspronkelijke betekenis
van het woord devies, n.I. afdeeüng,
onderdeel (vooral van een blazoen)
heeft zich de nieuwste beteekenis
daarvan ontwikkeld. In het bunkwe-
zen noemt men 'devies het gezamen
lijke handelspapier, dat betaalbaar is
op een zelfde plaats, bijv. Londen,
Parijs, Brussel, enz. Elke plaats heeft
dus bij groote banken hanr eigen de
vies of afdeeling in de portefeuille.
En van aezo laatst© beteekenis ko
men w© tot die. welke pas in den
laatatcn tijd in gebruik is gekomen.
Wanneer men thans spreekt van
Fransche, Belgische, Duifsche devie
zen, bedoelt men er mee Fransch,
Belgisch enz. papiergeld.
D© waard© van het devies van een
of ander land is afhankelijk van dc
verhouding tusschen ;n- en uitvoer
van het Ixsdoelde land. Laten we. aan
de hand van deu Franse-hen staat-
huishoudkundige Marges, trachten
dit met een paar voorbeelden duide
lijk to maken.
Een Holhindsche landbouwer heeft
tn iemand uit Nergenshuizen een
aantal zakken aardappelen geleverd
en heeft, in betuling ontvangen een
biljet van 100 N'firgenthuische piastors.
een biljet, dat dus do waarde verte
genwoordigt van lflO zilveren maaiers,
di© in waard© gelijkstaan, laten we
zeggen, met ©venzoovccl Hollandsche
uldens. Hij tracht nu zijn biljet in
betaling te geven, maar niemand wil
het hebben, want niemand heeft in
Nergenehnisen iets te koopen. Hij"
schrijft dus aan zijn huitenlamischen
zakenvriend met verzoek hem 100 pias
ters in goud of in zilver ie zenden of
wel een Hollandseh bankbiljet van
honderd gulden. Hot antwoord is niet
bijzonder opwekkend ..Goud", schrijft
de N'rgenshuiser. ,,ho© komt gij er
to©t iïedert geruimen tijd wisselt on
ze Rijkshank de biljetten'niet- meer in
goud. noch in zilver En Hollandeche
bankbiljetten zijn hier heelemaal nier.
Hierbij gaat dus uw biljet van lö)
piasters retour".
,,Dan maar naar een Amsterdamseh
wisselkantoor", denkt onze man.
..Jammer 'dat ik daar niet eer aan ge
dacht heb".
Maar de geldwisselaar is op dat punt
slecht t© ©preken. ,,lk heb meer dan
genoeg van dat papier zegt hij,
„want de Nergenshuisers koopen
enorm veel in Holland en betalen alles
met hun papier, waar niemand iets
aan heeft, behalve die of gene. di©
vooral in geslachtwapens, aan dé zin-iets in hun land te koopen heeftp
maar behalve de artikelen van eigen
verbruik brengt het land bijna niets
anders op dan papagaaien, en daar
naar is de aanvrage niet bijzonder
groot".
Met groote moeile laat de wissel
agent zich bewegen voor het biljet
ijftig Hollandsche guldens (zilver of
papier naar keus) te geven. D© land
bouwer van zijn kant neemt zich voor
in het vervolg den Nergenshuiser voor
een zelfde hoeveelheid aardappelen
200 van zijn piasters te vragen.
Maar-nu een an'der geval. Eeh Fran
sch© wijnbouwer heeft- een fust wijn
aan c-eu afnemer in Engeland voor
!000 frank jverkocht en geleverd, en
heeft van hem ontvangen veertig pond
sterling in papier. Hij gaat er mee
naar een wisselkantoor en de wisse
laar betaalt hem graag niet alleen
1000 franks, maar eenige tientallen
franks daarenboven. Waarom t Omdat
iedereen hein vraagt om Engelsch pa
pier, daar een menigte lieden Engel-
echo waren koopen, terwijl heel wei
nig lieden in de gelegenheid zijn aan
Engeland te verkoopen en er 'dus wei
nig Engelsch papier in Frankrijk
komt. Hier zien wij dus in beginsel
we te verstaan hebben onder de
stijging van den Engelschen wissel
koers of van het Engelsch© devies.
Uit deze twee voorbeelden volgt,
dat wanneer twee landen van elkaar
ongeveer evenveel koopen als zij aan
elkaar verkoopen. dc- deviezen van
beide Janden ie gen elkaar zullen op
wegen. Zij zullen wat men noemt
pari et-aaii: dus het biljet van 40
pond uit bet laatsie voorbeeld zou
opbrengen 1000 frank, niet meer en
niet minder, evenals 40 pond in specie
1000 frank eveneens in specie zou op
leveren.
Maar behalve in- en uitvoer kan er
nog eon andere invloed werken op de
deviezen. Eu nu komen we lot do i n-
flati©. Het, woord beteekent letter
lijk opblazing, zwelling en heeft op
economisch gebied de beteekenis ge
kregen van overdreven uitgifte van
papiergeld.
Laten we weer onze toevlucht nemen
tot een Voorbeeld. Een Parijsche gros
sier in ijzerwaren koopt ziin messen
en vel© andere waren van iemand in
Niemandsland en verkoopt hom jaar
lijks uit een wijngaard, dien hij in de
omstreken van Bordeaux bezit, een
fust wijn voor 1000 franks, waarvoor
hij van den N i e ra a n'dsl and e r een zeker
aantal alessen koopt. De deviezen ven
beid© lauden staan pari. Maar op ze
keren dag breng: d© Staat Niemands
land voor oen milliard nieuw papier
geld in omloop, zonder dat de produc
tie van l-.et land is vermeerderd. Er is
dus in het land meer geld beschik
baar dan koopwaren. Her gevolg is,
dat. de prijzen stijgen. Dit, bemerkt
ook onze Fransche koopman, Hij ont
vangt evenals het vorig jaar zijn 1000
franken in Nieman'dslandsch papier,
tin als hij daarvoor messen koopt, ont
vangt hij slechts oen klein deel van
het gewone aantal messen, laten
zeggen de helft. Wat staat hem nu te
doen Hij deelt zijn buitenlandschen
handelsvriend mee. dat hij zijn wijn
"o!strekt niet opslaat, maar dat hij
om in s'aat te zijn voor de opbrengst
het zelfde aantal waren bij hem te
koopen, tweemaal zooveel Niomnnds-'
lan'dseh papiergeld wensclu t© ont-
angen en anders riet verkoopt. Hoc-
■el dus do wederzijdsche in- en uit
eer drr lx-idc landen tegen elkaar op-
otren. krijgen we hier waardevermin
dering van bedoeld papier ten gevol
ge van inflatie.
Tot welke onmogelijke toestanden 'de
rot hef. uiterste ongevoerde inflatie
kan leiden, heeft de geschiedenis van
de laatste jaren geleerd.
door SIMON MOS.
Nu dezer dagen een monument werd
onthuld voor den geschiedvorselier en
taalkundige J. 11. VAN DALE, den
samensteller van het Nieuwe Woor
denboek der Nederlandsehe taal,
m mij de volgende historische en
niet onvermakelijke geschiedenis weer
in gedachten.
liet gebeurde te Grootbroekerveen,
het plaatsje, ofschoon op de kaart
niet te vinden, waarvan ik meerma
len vermakelijke voorvallen vermocht
op te teekenen.
Altlaar was overleden de oude bur
gemeester, die gedurende meer dan
vijf-en-twintig jaar de belangen der
Grootbroekerveenere had behartigd
en bij allen een zeer geziene persoon
lijkheid was geweest. Toen kwam er
een lange tijd, dat de gemeen!© bur-
gervaderlnos werd. aangezien do mee
ningen der inwoners over den aan
staanden titularis hopeloos verdeeld
waren. Een groot gedeelte bleet ge
stemd te zijn voor het benoemen van
een der ingezetenen, van ic-mand, die
terdege met de plaatselijke toestan
den op de hoogte waseen ander deel
meende alleen hun stem te kunnen ge
ven aan een buitenstaander, iemand
die geheel onbekend was en zich niet
zou storen, aan de kuiperijen van de
vele eoteriefcjes en nauwe kringetjes,
op politiek gebied in het 6tadje. Die
waren voor een frisschen, jongen
kracht van buiten de gemeente, zij
achtten de belangen van Grootbroe
kcrveen door zoo iemand beter ge
waarborgd, dan in handen van een in
gezetene, hetzij hij dan was wijnkoo-
per, notaris of heereboer.
Het gevolg van deze verdeeldheid
was, dat aan het ministerie allerlei te
genstrijdige verzoeken inkwamen van
de inwoners, hetgeen het verkiezen
van een der sollicitanten aanmerke
lijk vertraagde en het- benoemen van
een burgervader eenige maanden te
gen hield.
Och, alles liep er even goed om in
Grootbroekerveen, daarvan niet. Geen
enkel© stagnatie in den loopenden
dienst kwam er voorde vergaderin
gen van den raad, onder voorzitter
schap van den waarnemenden burge
mei-ster, den oudsten wethouder, Gras-
hoek, hadden geregeld plaats, en de
debatten waren niet minder huiselijk
en duurden niet langer dan onder den
vorigen voorzitter. Maar toch, ieder
gevoelde, dat de toestan'd zoo niet kon
blijven, en' daarom werd ten slotte
door den raad een motie aangenomen,
waarin der regeering werd verzocht,
niet het oog op bepaalde toestanden
in do gemeente, met het benoemen van
een hoofd den noodigen spoed te wil
len betrachten.
Kort daarop had toen de benoeming
plaats, en met groot enthousiasme
werd <1© nieuwe burgemeester door de
burgerij, onder vreugdebetoon, met
vlag en wimpel en allerlei versierin
gen, ingehaald door een ©erewacht
van twintig boeren to paard.
De nieuwe burgervader was nog
jong en ongehuwd en hij behoorde,
met al zijn eventueele nakomelingen,
tot den Nederlandschen adel. onder
den titel van Baron. Wat dat eigen
lijk was, bleek vele Grootbroeker
veenere onbekend, maar dat de tegen
woordige burgemeester, Baron van
Grootlieuvel tot Bovenbergen. heel
wat voornamer was en meer te bedui
den had dan zijn voorganger, die ge-
pensionneerd kapitein van het Indi
sche leger was en eenvoudig Jan Jan
sen heette, daarover waren de raees-
ten het roerend eens. Bovendien 'bleek
de pasbenoemde nver voldoende con
tanten te kunnen beschikken: althans
de inrichting van zijn woning en de
levenswijze van den Baron. wez.en ia
de richting van een onbekrompen
beurs Het zal alzoo aan een ieder duv
delijk zijn, dat Baron van Grootheu
vel tot Bovenbergen de burge
meestersbenoeming niet had aanvaard
uit zucht tot geldgewin, niet om een
klinkende vergoeding voor den te
preateeren dienst. Neen.' de betrek
king ambieerde hem louter uit drang
tot arbeidzaamheid, door behoefte
tot medewerking aan maatschappelij
ke vraagstukken en tot daadwerkelij
ke n steun voor de gemeenschap. i7ij
was zeer ambitieus, en van het oocen-
blik af. toen hij zijn joyeuse entree
in het dorp had gedaan, bezield met
ijver, om alles te verbeteren en recht
Ie zetten, hetgeen niet was zooals de
burgemeester vond. dat het in een
goed geordende gemeente moest zijn.
Daardoor kwam hij al vrij spoedig in
botring met de raadsleden, en zijn
optreden veroorzaakte dadelijk eeni
ge strubbelingen met het gemeente-
personeel. Ambtenaren en beambten
waren vastgeroest aan oude gebrui
ken en jarenlange gewoonten. die
maar niet konden worden opgeheven
of veranderd. De Burgemeester had
evenwel bij zijn vele bijzondere ka
raktereigenschappen, het voorrecht,
door studie en als volontair in de
praktijk, goed op de hoogte te zijn
met. de legio wetten, resoluties en be
sluiten op gemeentelijk gebied. Daar
door bleef de nieuwe titularis mees
ter van het terrein en wist Z.Edel-
Aehtb. zich binnen betrekkelijk kor
ten tijd door allen te doen gehoorza
len. als hefc noodig was.
De verwisseling van het burgemees
tersambt. was echter het onplezierig
ste 'voor Kobus, den bode van bet
stadhuis. Onder den vorigen burger
vader had hii jaren gediend, reeds als
fuselier bij zijn compagnie in Tndië en
onder voorspraak van den kanitein
was hij indertijd tot. bode in Groot
broekerveen benoemd. Zij liadden sa
men met de compagnie in Indië aan
vele expedities deelgenomen, en heel
wat meegemaakt. Het Lombok-kruis
sierde beider borst, mitsgaders andere
eereteekenen, en wanneer zij alleen
waren, werden tal van herinneringen
opgehaald. Uit die dagen van voor
heen, toen Indië voor den militair
nog in een heel ander stadium ver
keerde.
Uit dien hoofde kon Kobus bij den
vorigen burgemeester geen kwaad
doener wera van hem veel door de
vingers gezien. Dat wist de bode en
dies matigde hij zich van lieverlede
Veel aan. Hij deelde dikwijls de la^ i
kens uit en gat' orders alsof hij de bur
gemeester zelf was. Wanneer een in
gezetene iets verzocht, dat door den
burgemeester kon worden toegestaan,
dan vroeg hij Kobus een goed woordje
voor hem te doen. In den regel liep
het dan best af. Als zoodanig stond
hij vooral bekend in het café „Nabij
't Stadhuis"', hetwelk was gelegen in
een zijstraatje achter het gemeente
huis. Kobus was daar een goede be
kende, en het gebeurde meermalen,
dat' wanneer de vorige burgemeester
hem noodig had en hij nergens was te
vinden, eenvoudig een boodschap naar
het café werd verzonden.
Maar dit was thans uit. Afgeloopen.
Allemaal veranderd bij het optreden
van het nieuwe hoofd der gemeente.
Ternauwernood was hij op het stadhuis
geïnstalleerd, en had hij zich het per
soneel laten voorstellen, of Kobus had
begrepen, dat zijn rijk was geëindigd,
zijn goedo leventje had opgehouden
en hij zijn best moest doen, wilde hij
niet vandaag of morgen op de keien
terechtkomen. Alles als bij tooverslag
veranderd. Geen gemoedelijkheid
meer. Bevelen kort en krachtigYan
iets te herhalen hield de baron niet.
Opletten en je ooren den kost geven.
Hij zei'nooit iets voor den tweeden
koer. Dan moest je er maar naar ra
den, Dat was voor Kobus het erg
ste, want zijn gehoor werd al minder
scherp, en die nieuwe burgemeester
sprak voo vreemd en zoo commando
achtig kort. -
Zoo gebeurde het op een zekeren
dag, dat de burgemeester, in de se-
cretarie-afdeeling aanwezig, een dis
puut had met den eersten klerk, over
een stuk, hetwelk moest worden in
gediend aan Gedeputeerde Staten.
Het ging over een ambtelijke uitdruk
king onder welke benaming het stuk
steeds was ingezonden. De burgemees
ter beweerde evenwel, dat die uitdruk
king foutief was en niet in een .Ne-
derlandsch stuk thuis behoorde.
Hij wilde den eersten klerk overtui
gen, dat hij (de burgemeester) gelijk
had en driftig trok hij aan ae schel.
Zoodra de bode binnentrad, com
mandeerde de baron
Breng van Dale hier, hè!
Kobus die allerminst verwachtte,
dat de burgemeester in deze kamer
was en gescheld had, keek eenigszins
beteuterd.
Best burgemeester! antwoordde
hij niettemin, alsof het de gewoonste
zaak van de wereld betrof, en ver
dween weer. Maar nauwelijks was
hij weer in den corridor, of hij krabde
zijn hoofd.
Van Dale? mompelde hij.
Maar hij meende toch goed gehoord
te hebben. Wat zou hij echter met
Van Dalle willen?.... Hij kende er
maar één van dien naam., en dat was
de kastelein uit „Nabij "t Stadhuis".
Zou die soms?.... Hm! lastig geval!....
Maar het was toch mogelijk, dat de
burgemeester hem iets moest vragen...
■iets buiten zijn affaire om.,.. Och
ja, je weet niet.... Vooruit/dan maar.
Intusschen was hij tot in het café
gekomen.
Kees, of je dadelijk bij den bur
gemeester komtriep hij, vooruit
jong, sebiei
Ik? vroeg de kastelein lachend,
as je me nou.,., maak nou geen gek
heid..,. waar is dat voor
't ls geen malligheid, zei Kobus,
of is er nog een Van Dale hier?
Voor zoover 'k weet, nufó was
't antwoord, ik ben de eenige Van
Dale hier in Grootbroekerveen.
Ga dan maar vlug meedrong
Kobus aan.
De kastelein diende echter eerst nog
een boord en das om en een jas en
ve3t aan te doen, alvorens voor den
burgemeester te kunnen verschijnen,
weshalve er heel wat tijd verliep eer
Kobus met Van Dale aan het Stadhuis
terugkwam.
De burgemeester, die eerst gerui
men tijd had gewacht op den bode,
had vervolgens last gegeven hem op
te zoeken. Toen hem werd medege
deeld. dat de bode nergens te ontdek
ken viel op het stadhuis en Z.Edel-
Achtb. zich juist wilde terugtrekt©"
in zijn privé-vertrek, de burgemees
terskamer, gepeurde her. dat Kobus
zich liet aandienen met den kastelein
uit „Nabij 't Stadhuis".
„I-lier is-ie, burgemeester! riep Ko
bus opgetogen.
Wat inoet die man, hier? infor
meerde de burgemeester in de groot
ste verwondering.
U vroeg toch naar hem, zei Ko
bus, stupide lachend.
Ik? was de wedervraag van den
burgervader, ben je gek?
We kunnen ons niet vergissen,
burgemeester, verklaarde Kobus ge
moedelijk, hij is de eenige hier, die
zoo hietl
Wie is dit dan? bulderde de ba
ron, langzamerhand op het punt door
het woedende heen te worden. Spreek
toch op. kaerel
Dat.... dat is... stamelde Kobus,
Van Dale, burgemeester Daar vroeg
uwe toch omDie most 'k toch hier
brengen
Het geheele secretarie-personeel,
en klerken, die al meer
malen tijdens! de komst van Kobus,
moeite moesten doen hun lachen to
bedwingen, proestten het nu uit. Ook
de burgemeester kon nauwelijks zijn
ernst bewaren.
Loop naar de pomnjou driedub
bele ezel! schreeuwde hij naar Kobus.
Met Van Dale bedoel ik een woorden
boek 1
Binnenland
De Arbeidsinspectie en
de kantoorbedienden
Naar de Tel. verneemt heelt te Am
sterdam een conferentie plaats ge
had tusschen den hoofdinspecteur van
deu arbeid, den heer J. J. van Male,
en de vertegenwoordigers der vier
plaatselijke afdeelingeu der organi
saties van handels- en kantoorbedien
den, de heeren Van Hamersveld (R.
K. organisatie), Nauia (Christelijke
bond;. Snel iMercurius) en Meijer
(Alg. Bond).
Onderwerp van bespreking vormde
de bekende kwestie van Je toepassing
der bepalingen van de Arbeidswet-
1919 op de handels- en kantoorbe
dienden-
Van de zijde der Arbeidsinspectie
word naar voren eebracht het beken
de argument van den Minister, dat
er geen gelden beschikbaar zün voor
de uitbreiding van bet aantal inspec
tie-ambtenaren.
Niettemin achtte men bij den Dienst
der Inspectie voor de controle op de
kantoren, zooals de vakorganisaties
die thans wenschen. conform de wet
telijke bepalingen, de aanstelling van
een afzonderlijken ambtenaar op de
hoofdplaatsen noodzakelijk. Het sala
ris voor die ambtenaren zou dan door
de betrokken vakbonden betaald moe
ten worden. Ter bereiking van die re
geling is een wijziging van de Ar
beidswet noodzakelijk.
De vertegenwoordigers der organi
saties acht,leu bovenvermeld voorstel
onaannemelijk. En wel om twee re
denen. In de eerste plaats kunnen h.i.
de organisaties niet de kosten dragen,
welke aan de voorgestelde regeling
verbonden zijn. En ten tweede zijn zij
van meening, dat da vereischtö wets
wijziging de zaak op de lange baan
zou schuiven, terwijl de aflossing ge
vonden- kan worden in de aanstelling
van onbezoldigde inspectie-ambtena
ren uit de kringen der vakboudsbestu-
ren. Doch zelfs zonder de benoeming
van afzonderlijke ambtenaren achten
zij 't- mogelijk de Arbeidswet op de
kantoorpersoneelen onmiddellijk toe
te passen en wel in verband met de
omstandigheid dat de Arbeïdanspeciia
reeds thans haar bemoeienis over de
kantoren uitstrekt ten aanzien van de
bescherming van het jeugdig perso
neel. En wat de controle op het over
werk betreft, wezen de organisatie
bestuurders er op, dat het overwerk
op kantoren op gezette tijden, nl. in
hoofdzaak bij kwartaalssluiiingen.
plaats heeft, hetgeen de inspectie zeer
vergemakkelijkt.
t De boven weergegeven bezwaren en
voorstellen der organisaties vonden
bij den heer Van Male een gewillig
oor en de hoofdinspecteur zal ter
zake binnenkort den minster van Ar
beid rapport uitbrengen.
DE MOORD IN DE ENGELENBURG
STRAAT TE DEN HAAG.
Gelijk reeds vroeger is medeg-'-desid
was 't aan de politie niettegenstaande
ijverige naspeuringen nog ni^t ge
lukt do bij! op te sporen waarmede
du moord op een bewoons er van de
Engelenburger raat is gepleegd.
Thans is uit het water aan 'den
Zuidwal een bijl opgedregd en ver
moed wrfrdt, dat dit het voorwerp is
waarmede de misdaad is begaan.
Grond voor dit vermoeden bestaat
onder meer in het feit dat de persoon
iiie als verdacht den moord te heb
ben gepleegd is aangehouden en die
zich nog steeds in voorloopige hech
tenis ter observatie bevindt, kort na
dat de mïsdac.d is ontdekt, aan den
Zuidwal nabij het Ziekenhuis is ge
zien. Maar zekerheid dat de gevonden
bijl inderdaad het moordtuig is, be
staat nog niet.
MOORDAANSLAG TE YENLO.
De 20-jarige electriciën J. T. uit
Blerick. is naar de gevangenis te
Roermond overgebracht wegens don
moordaanslag op Margaretha M. te
Yenlo.
DE BRAND TE ZAANDAM.
Nader wordt gemeld dat de stoom-
houtzagerij de Vlijt te Zaandam tot
den grond toe is afgebrand. Een
groote voorraad hout ging verloren.
Verzekering dekt de schade.
EDO FIMMEN TE MOSKOU.
Blijkens een Reuterberieht in de En-
golscfce bladen is de heer Edo Fimmen,
secretaris van de Internationale van
Transportarbeiders, te Moskou aangeko
men.
Feuilleton
(Geautoriseerde vertaling).
Naar het Engelschvan
J. S. FLETCHER.
23)
Movrouw Arradeane uit Nor-
mansfiolt had een broer, die bij
haar inwoonde en niets uitvoerde,
mevrouw Champernowno in Soulhern-
stowe had ook een broer, die bü hanr
inwoonde en niets uitvoerde, en die
er uit zag, of hij dat zijn leven lang
gewend was geweest. Voor - zoover
Simmons het beoordeeien kon naar de
gegevens die zijn nieuwe vriend Swil-
ford Swale hem had verstrekt, zon
den de lieer en mevrouw Arradeane
uit Nonnansholt nu ongeveer even
oud zijn als de vermoorde Qgane, en
movrouw Champernownc. Was James
Deane dezelfde als James Arradeane?
Was movrouw Chomperaowne me
vrouw Arradcanol Simmons was ge
neigd om beide vragen bevestigend
te beantwoorden. Van het allereerste
bezin af van die geheimzinnige ge
schiedenis in Soufhernstowe had hij
©r voor gezorgd, dat hij alle details
to weten kwam en terwijl hij naar
het Zuiden reed, begon Lij zich weer
allerlei dingen te herinneren, die hem
eerst onheteekenend toegeschenen
hadden, maar die nu, in verband mot
wat hij in Normanaholt had gehooid,
wel van zeer veel belang konden zijn.
Hij dacht er over na. terwijl hij in
een hoekje van het restauratierijtuig
zat, In zijn zak had hij een he©le ver
zameling knipsels uit plaatselijke bla
den, allemaal over den moord op
Deane. Hij haalde ze te voorschijn en
zocht het verslag van de uitgestelde
lijksohouwing op. Belling van het
Chancellor Hotel was daar als getui
ge gedagvaard en had nogal veel ver
teld; de rechter, en Shelmore (als ver
tegenwoordiger van juffrouw Knap)
hadden hem uitgehoord orer alles wat
hij zich herinneren kon van ziin twee
gesprekken met den vermoorden man:
Simmons ging nu de vragen en ant
woorden no? eens nauwkeurig na.
En daaruit kwam één reit duidelijk
en onweerspreekbaar naar voren
toon Deane öp dien bewusten Maan
dagavond naa.r do bioscoop ging, had
hij mevrouw Cliampernowne gezien.
Dat bleek uit het feit dat hij, toen
hij weer i" het hotel terug was, aan
Bellincr had gevraagd wie ze was en
tenslotte met Belling over haar en
haar beroep had gepraat. En
vreog Simmons zich af had Deane,
(of zooals hij nu dacht dat hii eigen
lijk heette: Atï&dcane) in mevrouw
Chompernowne zijn eigen vrouw her
kend, waar hij twintig jaar geleden
in Normanshojt van weggeloppen was.
Simmons was er van overtuigd, dat
dit, gebeurd was. Eu als hij gelijk
had, verklaarde dit meteen ecu hee-
leboel. Het scheen hem toe dat er ver
der dien avond zoo iets als het. vol
gende gebeurd moest zijn Deane,
of Arradeane, was naar bed gceaun
en kreeg het toen plotseling in zijn
hoofd ora mevrouw Cliampernowne
te gaan opzoeken; hij was teen, ai
was liet. ook laat, opgestaan, en er
heen gegaan. En nu kwumen vanzelf
verschillende vragen bij hem op. Had
Deane movrouw Cliampernowne ge
sproken? En zoo ja waar, en hoc
laat? Waarover wilde hij haar spre
ken' Die laatste vraag bracht Sim
mons er weer toe zijn uitknipsels te
raadplegen: weer de verklaringen
van Belling. Aha! daar stonden nog
een pnar belangrijke vragen en ant
woorden.
„Wat heeft u hem over mevrouw
Cliampernowne verteld?"
,,0, alleen maar dat zo burgemees
ter van Soufhernstowe was en een
heel verstandige vrouw; dat zo veel
succes in zaken had. net wat ieder
een aan een vreemdeling zou vertel
len over bekende personen hier in de
stad gewone kletspraatjes!"
„Nog iets anders?"
„Ik heb liet er ook wel even over
gehad dat er een gerucht liep dat
mevrouw Champornowne verloofd was
of zoo goed als verloofd, niet Sir Re-
villa Childerstone".
Die laatste opmerking leek Sim
mons heel belangrijk toe en liii v:as
er verbaasd over dat de rechter en
de jury er verder blijkbaar heele
maal geen belangstelling voor ge
toond hadden. Maar zij wisten i^.-
tuurlijk niet wat hij Simmons, wèl
wist, en hadden er ook niet het flauw
ste vermoeden van. Hij wist nu dat
Deane waarschijnlijk Arradeane was
en mevrouw Cliampernowne mevrouw
Arradeane en daarom begreep h;i dat
er een reden geweest moest zijn voor
zijn geheime bezoek aan haar. Deane
wilde haar zeker laten weten dat hii
nog leefde en dat ze dus niet vrij was
om met iemand anders re trouwen.
„Maar de moord 1 \Vie had Dea
ne doodgesclioteu? Mevrouw Cliam
pernowne? Of meneer Alfred? Of wa-_
ren ze allebei even onschuldig als hij"
en was Deane, zooals Mellapont scheen
te denken, in handen van ccn stel
landloopers gevallen, die den nacht
in de zandgroeve wilden doorbren
gen, na dc markt, die dien dag ge
houden wa's. Simmons wist. heel goed.
dat liet zeer waarschijnlijk was. dat
er dien avond vreemde en minder
waardige individuen in de buurt wa
ren geweest en het lag voor de hand,
dat er gedacht werd, dat Oeaue hun
slachtoffc-r geworden was. Maar, nu
hij dit allemaal gehoord had, scheen
hefc hem toe, dat er wel redenen wa
ren, gegronde redenen om me
vrouw Champernowne te verdenken.
Simmons was een opmerkzaam jong-
menseh, die de menschen gaaesloes
en nadacht over wat hij gezien ha<i
Hij geloofde dat mevrouw Champer
nowne zeer eerzuchtig was. Onge
twijfeld verlangde ze er naar om La
dy Childerstone te worden. En als
ze werkelijk mevrouw Arradeane was
en Arradeane kwam tusschen haar en
den titel, dien ze zich had toebedacht
en zo kreeg de- kans om die hinder
nis uit den weg te ruimen wat
dan?"
Maar toen hij zoover gekomen was
herinnerde Simmons zich plotseling
iets waar hij niets van begreep. Hii
was bij verscheidene gesprekken tus
schen juffrouw Knap en .Shelmore aan
wezig geweest. Hij had t>og weer an
dere gesprekken tusschen hen ge
hoord door die scheur in den muur.
Hij herinnerde zich nu, dat Shelmore,
die alle details van de zaak precies
wilde'weten, juffrouw Knap verschei
dene vragen gesteld had over Deane.
En de antwoorden van juffrouw Knap
kwamen hier op neer dat. Deane.
vergezeld van zijn vrouw, een paar
jaar te voren in' Cornwall gekomen
was. op zoek naar een industrieel©
onderneming, waarin hij zijn geld
wilde heieggen; dat hij zich geasso
cieerd had met den vader van juf
frouw Knap, dat de heer en mevrouw,
Knap allebei overleden waren en aan
Deane de voogdijschap over hun doch
ter hadden opgedragen; dat mevrouw
Deane ook dood was, en ten slotte
dat Deane, voor zoover juffrouw
Knap wist, geen familie had. en tegen
haar ook altijd had gezegd dat hij
die niet bezat.
Nu kwam Simmons dus op een
moeilijk punt. Als Deane dezelfde was
als Arradeane, die een mevrouw Arra
deane in Normansholt had achterge
laten, wie was dan de mevrouw Dea
ne, die Diet hem in Cornwall geko
men wai?
„Dat wordt een moeilijke zaak!'*-
peinsde Simmons. „Er zit misschien
meer achter die zaak dan ik wel
denk. Vat zeggen de Franschen ook
weer: Cherchcz la femme! Eo moei
lijkheid in dit geval is alleen, dat je
niet weet waar Je met zoeken moet
beginnen".
Toen kreeg hij' een schitterende in
geving: juffrouw Knap! Ten slotte
was zij de eenige, die iets wist over
Deane's leven in Camborne. Een deel
er van had ze zelf meegemaakt en do
rest had ze van Deane zelf gehoord.-
Juffrouw Knap moest hij hdsben en
hij besloot naar haar toe te gaan*
ÏWör'dÊ vervólgd).-
