HAARLEM'S DAGBLAD
UIT DE WERELD
Buitenlandsch Overzicht
Gemengd Nieuws
VRIJDAG 26 SEPTEMBER 1924
VIERDE BLAD
EEN MERKWAARDIG STUKJE CLAS.
In do donkere kamer. Ontleding van hot zonlloht, Wat Is kleur?
Onzlohtbare zonnestralen. Strepen In hot zonnespeotrum, Het glaaen
prisma een onovertrolfen middel tot soholkundigo ontleding.
Wanneer men door een kleine opo-
ning, aangebracht in een der blinden
van een donkere kamer, een bundel
zonnestralen opvangt op een scherm,
dan zal zich daar een schitterend rond,
ongekleurd beeld van de zonneschijf
vormen. Wanneer men echter op een
kleinen afstand, van de opening een ho
rizontaal opgesteld driehoekig prisma
van flintglas plaatst, dan 2al het beeld
op het scherm èn van vorm èn van kleur
veranderen i in plaats vair rond zal het
langwerpig zijn, eu in plaats van kleur
loos of wit te zijn, zal het dezelfde
kleuren hebben als de regenboog.
Newton, do geniale ontdekker van dit
merkwaardig- verschijnsel, gaf aan het
langwerpige gekleurde beeld den naam
van zonneipectrum. Het bevat een on
bepaald aantal klcurcD, maar met vol
doende duidelijkheid onderscheidt men
niet meer dan zeven hoofdkleuren
rood, oranje, geel, groen, blauw, don
kerblauw (indigo), violet.
Uit de proef bleek, dat het witte
zonlicht niet enkelvoudig, marsr samen
gesteld is uit zeven kleuren, dio onge
lijk breekbaar zijn. Het minst breekbaar
is het rood, iets meer breekbaar het
oranje, vervolgens het geel, cn zoo
voortgaandu komt men aan het meest
breekbare, het violette licht. Aan dezen
verschillenden graad van breekbaarheid
is de ontbinding van het witte licht
in zeven hoofdkleuren te danken. De
hoofdkleureu zijn niet verder to ontbin
den, zooals Newton aantoondo door de
volgende proefHij ving het spectrum
op een scherm, waarin een opening was
aangebracht, waardoor hij naar wille
keur de verschillende kleurbnndels kon
laten gaan cn hun weg doen nemen
door een tweede prisma. Nemen wij bij
voorbeeld violet. Het scherm -wordt zoo
geplaatst, dat het violette licht door de
opening kan gaan, terwijl dc rest van
het spectrum wordt opgehouden door het
scherm. Achter de opening wordt nu
een tweede prisma geplaatst eu daar
achter op een afstand een tweede
scherm. Er blijkt dan, dat de violette
lichtbundel wel van haar weg wordt af
gebogen, dus gebroken wordt, maar de
kleur die op het tweede Scherm valt,
blijft violet, is dus niet verder te ont
leden.
En wat is nu eigenlijk klour? Hoe
komt het bijvoorbeeld, dat dc roos cn
de lelie, die beide hetzelfde.witte zpn-
licht ontvangen, geheel verschillende
kleuren venoonenr Waar komt do on
eindige verscheidenheid van kleurscha
keringen vandaan, die men aau de
voorwerpen waarneemt? Newton heeft
deze vraag aldus beantwoord j de ver-,
schillende lichamen hebben geen eigen
kleur, maar bezitten het vermogen het
witte zonlicht te ontbinden en geheel
of gedeeltelijk terug te kaatsen. Die.
welke alle kleuren, waaruit het licht
bestaat, terugkaatsen ca dat wel in de
zelfde. verhouding, waarin zij ia het
spectrum voorkomen schijnen wl
Daarentegen die, welke alle kleuren in
zich opnemen en geen enkele terug-
kaatsen, zijn zwartdie welke alle kleu
ren in zich opnemen behalve bijvoor
beeld geel, kaatsen dit laatsto tctug en
Ijjken geel.
In één woorddo kleur, die een li
chaam schijnt te hebben, wordt gevormd
juist door het licht, dat het niet in 21 eb,
opneemt, maar terugkaatst, dus zelf niet
heeft.
Het aantal kleuren is oneindig. Da*
men van zeven hoofdkleuren spreekt
is nog een herinnering aan den tijd
dat men aan dat getal nog allerlei ge
heimzinnige eigenschappen toeschreef.
Maar evenals een schilder door vermen
ging der verven op zijn palet een ein-
delooze verscheidenheid van kleurscha
keringen kan vormen, zoo vertooncn
ook dc verschillende lichamen door- het
terugkaatsen van allerlei kleurcombi
naties een onbegrensde hoeveelheid
nuanceeringen.
Newton kende alleen het zichtbare,
deel van het zonnespcctrum,het werke
lijke spectrum breidt zich aan weers
kanten verder uit, onwaarneembaar
voor het oog. Evenals ons oor geen
andere tonen k3n waarnemen, dan die
welke veroorzaakt worden door min
stens ja luchttrillingen per seconde (di
allerdiepste tonen) en door hoogstens
36000 (de allerhoogste), zoo kan ons
oog slechts zien, wanneer het aantal
cthertrillingcn per seconde niet minder
bedraagt dan 450 billiocn (d. i, 450 mil-
Üoen maal milliocn) en niet racer dan
700 billioen. Men onderscheidt dus in
het zonnespcctrum drie deelen: ie. het
zichtbaar of geklcurdo gedeelte, se, aan
deze zijde van het rood een onzichtbaar
gedeelte, gevormd door stralen, dia een
grooter warmtegovend vermogen heb
ben dan do andere stralen van het
spectrum en 3c. aan gene zijde van het
violet een cvcnccn3 onzichtbaar ge
deelte, veroorzaakt door stralen die een.
chemische of scheikundige werking
hebben.
zijn maximum bereikt builen het zicht-
ligcn thermometer laat gaan langs hel
spectrum, bemerkt men, dat het wamite-
gevend vermogen begint Bij het donker
blauw (indigo), gaandeweg toeneemt en
zijn mazimum bereikt buiten het zicht
baar spectrum, naast het rood. Het geel,
dat het sterkste lichtgevend vermogen
heeft, geeft dus niei tevens de meeste
warmte, Het chemisch vermogen zetelt
jn het violet cn daarnaast in het on
zichtbaar verlengde, van het gekleurde
spectrum. Een voorbeeld van chemische
■werking van het zonlicht is hel volgcn-i
doChloorzilver, blootgesteld aan het
zoöliclit, neemt een violette tint aan. De
natuurkundige Scheele vond in 1770 dat
deze chemische werking veroorzaakt
werd door dc violette stralen, terwijl na
hem Wollaston tot de ontdekking
kwam, dat dezelfde werking teweegge
bracht wordt door de ultra-violette, d. i.
de onzichtbare stralen aan de buiten-
X'ido van het violet.
Laatstgenoemde geleerde vestigde in
1802 de aandacht op een verschijnsel,
dat eerst eenige jareu later in 1815 door
Fraunhofer zorgvuldig is bestudeerden
dat geleid hecit tot de verbazingwek
kendste ontdekkingen. Door aan het
prisma een bepaalden, door Newton zelf
aangeduiden stand te geven, zag hij
iu het zonnespectrum een aantal don
kere strepen te voorschijn komen, lood
recht op de lengte. De acht voornaam
ste duidde hij aan door de acht eerste
letters vau het alphabet cn welA, B
en C in het rood, D aan het eind van
het oranje, E in het groen, F in het
blauw, G in het indigo en H aan het
eind van het violet. Voor zijn waarne
mingen bediende hij zich van een spec-
troscoop, d. i. een toestel om het spec
trum te beschouwen. Het bestond uit
drie hoofddeelcneen nauwe spleet in
één der blinden van de donkere kamer,
op vrij grooten afstand van de spleet
een prisma om het door de spleet rlrin-
gende licht tc ontleden en een kijker
om het door het prisma gevormde spec
trum waar te nemen. Dc spectroscoop
fj later in hooge mate verfijnd en gc-
pcrfectionnccrd maar n:et zijn betrek-
'lijk eenvoudige hulpmiddelen be-
ikte Fraundorfer buitengewone resul
taten, Hij ontdekte in het zonnespec-
rum niet minder dan 6oo strepen,
Brewster brgcht. het aantal op 200a,
terwijl men er tegenwoordig meer dan
5000 teltj
aarïn is nu het merkwaardige
strepen gelegen? We zullen het
dadelijk zien.
Dc strepen van het zonnespcctrum
zijn constant. Men treft ze aan bij alle
licht, dat van de 20m afkomstig is, het
daglicht, het licht dat afstraalt van de
■wolken, het licht dat teruggekaatst
vordt door bergen eu gebouwen, het
licht der maan cn' dat der planeten.
men de stralen van een kunst
matige lichtbron door" een prisma laat
gaan ontstaat ook een spectrum, maai
verschillend van het zonnespcctrum,
door het aantal en de schikking der
kleuren en der strepen, Maar iedere
lichtbron, (gasvlam, lamplicht, gloeiend
metaal enz. heeft haar eigen spectrum
met haar eigen strepen, haar eigra
kleuren voorkomend in haar eigen,
>or iedere lichtbtun verschillende
dgbrde.
Deze ontdekking werd gedaan door
tea natuurkundigen, Kirchhoff cn Ras-
•n. Hun proeven komen over het alge
meen hierop neer. Men plaatst een
:cltjc van de stof, welker spec
trum men wil waarnemen, aan het uit
til een platina-draad cn brengt
dit uiteinde in een gasvlam, die men
:oo getemperd heeft, dat-zij zelf geen
spectrum levert. Nauwelijks is het stof
doekje in de vlam oL ax vormt zich oen
.pcctijim, dat toen .microscopisch kan
vaarficmen. Wannéér' rijer, bijvoorbeeld
den platina-diaad dompelt in een flacon
jtassium, en men brengt den draad in
vlam, dan ontstaat onmiddellijk in
dc spectroscoop hei spectrum van po
tassium. Het bestaat evenals het zonnc-
:um uit zeven Sleuren, maar heeft
aan elk der beide uiteinden twee zeer
schitterende roodc strepen. Plaatst men
kleine nauium-krisialletjcs aan het
uiteinde van den platina-draad en brengt
men dezen in dc vlam, dan omstaat con
eigenaardig spectrum- Het heeft g-.cn
der kleuren van het zonnespcctrum, bc-
lalvu alleen een schitterende gele streep
op de plaatswaar zich iu het zonue-
pectrum do streep bevindt, die dwars
door hel geel gaat.
Dooi den spectroscoop kan men dc
aanwezigheid van alleruiterst kleine
hoeveelheden van een of andere stof,
constatccrcn, de aanwezigheid van een
duizcud-inilliücnsie gram natrium wordt
geopenbaard door deze methode, dit
men spcciraal-analysü noemt. Lang:
icderen anderen weg zou een zoo mirii-
le hoeveelheid aan iedere waarne
ming ontsnappen.
Maar er is meer. De donkere dwars-
lijncn in het zonnespcctrum stemmen
nauwkeurig overeen met de lichtende
strepen van het spectrum van verschil
lende aardschc stoffen. Zoo Ucft men
in bet zonnespcctrum, streep voor streep,
de 460 strepen aan van het spectrum
van ijzer, de 11S van het titanium, do
75 van het calcium, de 33 van
nikkel, enz.
Maar hoe komt het, dat deze strepen,
zoo schitterend in het spectrum der ge
noemde stoffen, kleurloos, dus zwart,
zij a in het zonnespcctrum? Ook deze
vraag hebben dc natuurkundigen beant
woord. Wanneer men achter een vlam,
waarin zeezout brandt, 'nel schitte
rend Drummond-licht ontsteekt, dan
verschijnt een donkere lijn. Hieruit
hei natrium en juist op dezelfde plaats
verschijnt een donkele lijn. Hieruit
maakt men de gevolgtrekking, dat de
donkere strepen van het zonncspcciruqj
afkomstig zijn van stoffen, die aanwe
zig zijn in een gloeiende het schitterend
zonnclichaam omgevende atmosfeer. De
stoffen, welker aanwezigheid in die
atmosfeer met zekerheid bepaald is, en,
die allo in gasvormigen toestand ver-
keeren, zijn o.a. ijzer, titanium,.calcium,
mangaan, nikkol, kobalt, chroom, na
trium, bnryuni, magnesium, koper, ka
lium, zirik, aluminium, lood; verde»
koolstof, waterstof cn helium.
1 Niet ten onrechte noemden wij aan
het hqofd van dit opstel het glazen
prisma een merkwaardig stukje glas,
Het stelt den natuuronderzoeker jn
staat, om, terwijl hij'zich bevindt in zijn
donkere kamer, de aanwezigheid van
verschillende aardsche stoffen vast tc
stellen in dc atmosfeer vsn een hemel
lichaam, dat meer da» 149 millioen kilo
meter van onze aarde verwijderd is.
•In een volgend artikel hopen wii
bespreken, hoe dalzelfde driehoekige
stukje glas ccn geheelen ommekeer
heeft voorbereid ia de luchtscheepvaart.
INGEZONDEN mEdeOEELINCEM 60 Cts; per regel.
EEN RECEERINCSCRISIS IN DUITSCHLAND.
UITBREID INC DER COALITIE.
DUITSCHLAND'3 TOETREDING TOT DEN VOLKENBOND.
DE HANDEL TUSSCHEN DUI TSGHLAND EN ENGELAND.
Het memorandum over
Duitsohland's toetreding
tot den Volkenbond
dat de Duitsche vertegenwoordigers in
het buitenland aan de betrokken regec-
ringen zullen overhandigen, is in de
Donderdag gehouden kabinetszittiug
goedgekeurd eh zal thans- omgaaud
aan de genoemde vertegenwoordigers
worden gezonden.
Er is thans weer een quaestfe over
een wijziging in 't Duit
sche ministerie,
omdat de volkspartij besloot om bij den
rijkskanselier aan te dringen op een
uitbreiding van de tegenwoordige coa
litie naar rechts door opneming van de
Duitsch-nationalen in de regecring.
Donderdag begaf zich het bestuur van
de rijksdagfractie der Duitsche Volks-
partij naar den rijkskanselier om hein
dit besluit mede te deelen.
In het memorandum dat namens de
■olkspariij aan den rijkskanselier is
iverhandigd, wordt gezegd: De buiten-
andschc politiek van het rijk is door
de aanneming van het pact van Londen,
dc verklaring der regeering over tic
schuld aan den oorlog en het besluit
,-an het kabinet inzake de toetreding
:an Duitschland lot den Volkenbond als
rolgt vastgelegd aanvaarding van de
reparaticlasten slechts bndcr garantie
van vrijheid, eer en bestaansmogelijk
heid; toetreding .tot den .Volkenbond
slechts onder- garantie van een.formeele
en maierieele gelijkheid van rechten met
de andere groote mogendheden.
De eisch van de linkerzijde ora on
voorwaardelijke toetreding tot den Vol
kenbond is door he: kabinet van de
hand gewezen, .evenals indertijd de on
voorwaardelijke aanneming van het Da-
wes-plan. Daardoor is de mogelijkheid
geschapen om de tegenwoordige poli
tiek voort tc zetten in den zin van een
nationale real-politiek, Thans moet _op
deze basis der buiteninndsehe politiek
een binnenlandschc consolidccring vol
gen, Wij koesteren sedert lang het doel
van een samenvatting van alle partijen
die het staatsgezag in zijn tcgenwnur-
digen vorm willen bandhaven,hetgeen
noodzakelijk is om ook de waardevolle
polilick-sociale en economische krach
ten van dc Duitsch-nationale partij op
•crantwoordelijke wijze te doen mede
werken. Een cn nader hebben wij in
ons besluit van 28 Augustus geconsta
teerd cn wij houden daaraan vast. Wij
overtuigd, dat ook de Duilsch-na-
tionaïe partij bereid is mede tc werken
aan .de taak die voor 'ons ligt. Daar
door is de weg vrij voor uitbreiding van
het kabinet overeenkomstig dc bctcc-
kenis cn sterkte van die paTtij.
Het memorandum zegt verder, dat dc
,'olkspartij niet eén burgerlijk bloc wil
scheppen, dat Duitschland zou verdeden
twee groepen, waarvan dc eenc dc
bezittende groep zou ziin cn de andere
dc arbeidende en betalende groep. De
volkspartij heeft ook vroeger ccn be
roep gedaan op de Duitsche sociaalde
mocraten, maar deze hebben zelf het
kabinet van dc groote coalitie ten val
gebracht en zich onttrokken aan de op
lossing van de groote kwesties waar
over thans wordt gesproken. Vérder
spreekt het memorandum zicli tegen
ontbinding van den rijksdag uit-
Een der leidende personen van het
Centrum verklaarde„Wij zullen begin
nen met onderhandelen, maar het zal
tot niets leiden, daar de tegenwoordige
coalitie de cenig mogelijke is."
Van den Volkenbond.
De Franscho afgevaanligdo Bonnet
bracht rapport, uit over de sanecving
van Oostenrijk. De vroegere Oosten
rijk sche gezant, graaf Mensdorff,
oorzitter van de Oöstenrijksche dcle-
pitic, zcido dat Oostenrijk tegenover
leu Volkenbond steeds een politiek
an oprechtheid had gevoerd cn dat
het die niet betreurde. De gedege-
lecrden van het financieel comité had
den dit tc Weenen erkend en vastge
steld. Mensdorff wees erop, dat door
de saneering van Oostenrijk dc Vol
kenbond zijn eerste ..practischo succes
had behaald. Verder verklaarde hij,
dat Oostenrijk het eerste van alle lan
den was. dab verplichte'arbitrage had
aanvaard. Hij wees op de verbetering
van do betrekkingen tusschen Oosten
rijk en Tsjecho-Slowakije, en op het
feit dat Oostenrijk behalve piel, Tsje
cho-Slowakije ook arbitrageverdragen
had afgesloten met Hongarije on
Polen.
De rede van Mensdorff vond algc-
meene instemming en de vergadering
nam een motie aan, waarin zij. Oos
tenrijk gelukwenscht met den voort
gang der saneering on waarin zij kon
nis neemt van het besluit van den
Raad om de bestaande budgctcontro-
le eerst to verminderen cn zo later
geheel en al op te beffcD.
En werd een motie aangenomen,
waarin aan den Raad wordt verzocht
zijn aandacht te willen wijden aan den
toestand in Georgië, en vredelievende
iddclen te zoeken om tot een bijleg
ging van den bestaanden oorlogstoe
stand aldaar te komen.
De Engelsche gedelegeerde Murray
erkloarde, dat Rusland thans door
elc Staten erkend is, hetgeen den
toestand er niet eenvoudiger op maakt
daar Rusland nog steeds vijandig te
genover den Volkenbond staat. De
Itaiiaansche gedelegeerde Bonin dc
Longare verzocht dat men Rusland
mot respect zal behandelen. De Vol
kenbond doet er verkeerd aan Rus
land te kwetsen in een kwestie, die
terecht of tert onrechte door Moskou
ids een blnnonlandscke aangelegen
heid wordt beschouwd. Spreker zal
niet tegen de motie stemmen, maar
hij wensohfce slechts het standpunt
der Itaiiaansche regeering uiteen te
zetten.
De commissaris voor do ontwape
ning heeft het onderzoek geëindigd in
zake het ontwerp-protocol voor de
veiligheid. Onder voorbehoud van en
kele wijzigingen is de redactie van het
pact thans definitief vastgesteld.
Het is in hoofdzaken gelijk aan- de
reeds gepubliceerde tekst van de art.
13. 14, 15 en 16, die me.rkwaardig ge-
ittkkölijk zijn aangenomen en welke
voornamelijk zijn gewijd aan een uit-
■enzetting van het nut vau bijzondere
it gewestelijke overeenkomsten.
De commissie was bet er met alge-
nieene stemmen over eens, dat een
mlkoinen afhankelijkheid moet be-
taan tusschen het protocol inzake do
ciligheid en de bijeenróeping der
ontwapeningsconferentie.
Het Engeisch-Dultsche
handelsverdrag.
De berichten dab de Duitsch-Eri-
eelsche onderhandelingen te Berlijn
zonder resultaat zouden zijn afgebro
ken, zijn zoo wordt uit Berlijn ge
meld niet juist. Want de onder
handelingen hebben nog in het geheel
niet plaats gegrepen, alleen slechte
vóói'bespréÈiógen. De besprekingen zul
len worden voortgezet.
Officieus wordt te Londen de ver-
lila ring vau het ministerie van bui-
teulandsche zaken te Berlijn beves
tigd, volgens welke de besprekingen
anngaande het Engelsch-Duitsche han
dels verdrag niet definitief zijn afge
broken. Men verklaart dat;, van een
mislukking dar onderhandelingen
geen sprake kan zijn, al ware het
sleclils ontdal de vertegenwoordiger
van het Engelsche departement van
handel. Fountain, geen enkele vol
macht had tot definitieve onderhan
delingen. Verwacht) wordt dat de be-
.irekingen in den ]oo" van de vol
gende week .zullen worden hervat.
Men erkent echter dat. de opvattingen
der Engelsche en Duitsche vertegen
woordigers belangrijk niteenloopen.
Engeland wil trachten Van Duitsch
land te verkrijgen, dab het afziet van
de hooge invoerrechten, welke volgens
het nieuwe douane.tarief van Engel
sche producten zouden worden geite
en. Men neemt aan dat een basis
oor een bevredigende oplossing zal
•orden gevonden.
Verspreid Nieuws
DE RUSSISCHE STROOPTOCHT IN
BESSARABtë.
De Rocmecnscbc ministers, dia naar
Bessarabiü waren gezonden om een
onderzoek in te stellen naar den bolsje-
ischen inval, zijn naar Boekarest
teruggekeerd en hebben verslag uitge
bracht. Het geheelo' district Ankernmn
was door bolsjewistische benden bc-
t. Zij hadden daar ccn bolsjewistische
republiek uitgeroepen. Pa indringers
beschoten tenslotte de Roemeenscha
gendarmerie, die door Duitsche kolonis
ten was versterkt.
Er werden Roenteensche .troepen naar
het bezette gebied gezonden en deze
slaagden er in, honderd indringers ge
vangen te nemen. Later kwam het tot
■11 geregeld gevecht-,-.-waarbij ongeveer
tweehonderd man werdenagedood. Aan
dc zijde van de Rocmecnsche afdccling
'.rden t onderofficier en vier soldaten
gedood en 15 soldaten gewond. Op het
oogenblik ziin alle bolsjewiki van Roe-
nsr'n gebied verdreven. De bolsje-
ische aanval begon 12 September,
maar op 20 September waren de Roc
mecnsche troepen weer geheel meester
van den toestand.
Uit particuliere bron verneemt de
Bockarestcr correspondent van de „Pra-
ger l'rcsso" nog, dat de overval met
een bolsjewistisch plan samenhangt,
krachtens hetwelk aan dc Poolschc en
do Bcssarabischc grens anarchistische
opstanden geprovoceerd moesten wor
den, om die voor propagandistische
doeleinden te gebruiken. Onder de ban
dieten werden vijf officieren van het
Roode Leger geïdentificeerd. De wa
penen zijn van het modernste type. Er
wordt op gewezen, dat de Duitsche en
Bul'gaarschc bevolking van het overval
len gebied veel hebben bijgedragen tot
hel overweldigen der bandieten, waar-
r de regeering onderscheidingen zal
verlcenen.
Kerk en School
DE PREDIKBEURTEN.
Tiet. ministerie van predikanten der
N-yi. Jterv. gemeente to Dordrecht heeft
sedert tal vanjaren heb a-echt tot het
openhaar maken van de predikbeurten af
gestaan aa.11 het Predikbeurten/blad. Reeds
aneorfnalon ie getracht daarin verandering
to brengen, steeds echter zonder gur.sti-
gen uitslag.
TI1311S heeft een a/ental lidmaten der
Ned.. ITorv. Kerk van verschillende rich
ting s-.ioh opnieuw tot het ministerie van
predikanten gewend met verzoek de open
baarmaking van de predik,beunen ook
mogelijk te maken door middel van de
plaatselijke bladen.
CHRIST. GBREF. KERK. - Beroepen
U> Blezellnge ds. P. de Smit, te N i ouwe-
Pek ola,
Bedjunkt voor hét beroep naa.r Iïinttiden
de.- D. Dricssen, te 's-Gravenzando.
GRR.EF. KERKEN, Beroepen te
'e-Oraveniand ds. H. Buurman, te Aanstel
'veen* te Kampen ds. C. Bouma, te Zwolle;
te Sde Bxlo6rmond ds. T. II. Beuimee to
'S!omwijk; to Ouderijn J. Los, e&ndidaat
te 's-Gravenbnge; te NaaTden ds. K.
Prins, to Niezijl; te Garrelsweer ds. J. II.
Staal, tc Wierdon.
Bedankt voor Westza.m en Slrijen eain-
didaat K. Sietsma. den Haag.
Sport en Wedstrijden
Luchtvaartnieuws
ONGEVAL MET EEN LUCHT-
EXPRESS.
Een luclit-exprass van de Imperial
Airways Ltd. is bij een noodlanding
iu de buurt van het vliegveld Croy
don ztvaar beschadigd. Do inzittenden
bloven ongedeerd.
Do machine, écn D. II. 34, bestuurd
door Olley, startte in Z.-W. richting
naar liet Continent. Aan boord wa
ren vijf passagiers. Spoedig begon de
mofor dienst te. weigeren en biT de
'landing- verongelukte do machine.
Onmiddellijk werd een Handley Page
gereed gemaakt, die korten tijd na
liet ongeval met de passagiers naar
het Continent vloog.
DE IlOLLAND-INDIë-VLUCHT.
Bij het vertrek van de F. VII op
s. Woensdag van Schiphol naar In-
dië zal de Minister van Koloniën ver
tegenwoordigd zijn door den heer G.
van Ginkel, referendaris, chef der af-
deeling Land- en Zeemacht. De Mi
nister van Oorlog zal zich doen ver
tegenwoordigen door den majoor van
den Generalen Staf J. II. Hardenberg,
commandant van de ludhtvaartafdee-
ling te Soesterberg en de Min. van Ma
rine door den kapitein t. z. F. IT. A.
Greve, ondercommandant van de Ma
rine te Amsterdam.
Voetbal
SPORTVEREENICINC „DE TRAM
VOGELS".
De ontmoeting Tram vogels—V. I. O.
S, welke Zaterdagmiddag 1.1. geen door
gang kon vinden wegens de Jubileum-
Hifdstrijden van den H. V. B., zal thans
Zaterdagmiddag 3 uur gespeeld wor
den op het terrein der Tramvogels aan
de Zandvoortschelaan.
Kynologle.
INTERNATIONALE TENTOON
STELLING TE ROTTERDAM.
De Nederlandsche New Foundlan-
dei' Club" te Rotterdam organiseert
naar het bestuur ons meldt op
8 en 9 Nov. een internationale ten
toonstelling in het Algemeen Ver
kooplokaal te Rotterdam.
De Raad van Beheer op Kynolo-
giscli gebied 'heeft zijn toestemming
verleend. De keuring is opgedragen
aan oen corps van 15 der bekendste
Neder]andsche Speciaal-Keurmeesters
terwijl de New Foundlanders voor
de eerste maal in Nederland zullen
Worden gekeurd door een Engelsche
specialiteit en wel door Rev. W. T.
Wellacott, M. A., de oudste Engel
sche fokker en keurmeester. Deze
eerste wintei-tentoonstelling in ons
land zal de honden doen zien in hun
beste haarconditie, zoodat ook bij de
keuringen geen excuses van expo
santen kunnen gelden over verha-
ringsconditie, zooals. dat in het zo
merseizoen kan geschieden.
Zwemmen
SUCCES VAN MEJ. A. MEIJER IN
DEN HAAG.
Mejuffrouw Alida Meijer, alhier,
heeft in het nummer 50 M. rugzwem-
rnen voor zwemonderwijzeressen te
's-Gravenhage den eersten prijs, een
verguld zilveren medaille, gewonnen.
Wielrennen.
DRIE-VEREEN1GINGS-RIT.
Men schrijft ons:
Door de Haariemsche Wielerclubs.
R.T.V. Haarlem en H.B.V. De Kam
pioen en de H.S.C. 'De Blltaaf is een
zeer fraaie wisselbeker geschonken
voor bovengenoemden rit. Deze beker
zal eenmaal per jaar in do maand Oc
tober verreden worden tusschen de
drie genoemde clubs. De vereeniging,
(Jte dén beker 2 ma.al achtereen of 3
maal in 'b geheel wint, wordt eigena
res. Elke vereeniging zal met 6 ama
teurs of nieuwelingen uitkomen, van
wie drie renners den rit zijnde 8
ronden Zeeweg moeten volbren
gen.
De eerste maal zal de beker op 12
October worden verreden. Hiervoor
wordt des morgens te S uur in Café
Koelen te Oyerveen bijeengekomen.
De wedstrijdcommissie zal dien dag
bestaan uit de heeren A. Groenevcld,
(Haarlem), J. Buis, (Bataaf) en N. B.
•SIegt (Kampioen), terwijl als starter-
tijdwaarnemer de heer Joh. ten Hove
is aangewezen.
Daar de bedoeling van dezen rit
sportieve samenwerking is, twijfelen,
wij niet, of dit sportevenement zal er
ook weer het zijne toe bijdragen voor
den goeden geest in de Wielersport-
kringen van Haarlem en omstreken.
Het vorige jaar was deze rit een groot
succes en luidde de uitslag1. Ba
taaf, 2. Kampioen, 3. Haarlem.
Van een uitslag kan nu nog niets
gezegd worden, gelet op de goede jon
ge krachten, die in beide Haarlemsche
clubs dit jaar gekweekt zijn.
Het zal een fraaie strijd worden
de Bataaf kan er dan verzekerd van
zijn, dat de Haarlemsche Clubs bet
baar dit jaar niet gemakkelijk zullen
maken. Met welke renners de clubs
zullen uitkomen, zal nog nader be
kend worden gehaakt.
H.S.V. DE KAMPIOEN.
Zondag laat bovengenoemde olub
haar kampioenschap over den langen
afstand verrijden, namelijk 50 K,M. 8
uur Zeeweg.
Hiervoor komen dezelfde, renners
als in het korte-afstand-kampioen-
schap uit.
De renners zijn weder in 3 categorieën
verdeeld, doch zullen gelijktijdig
starten. Dit belooft ook weer een'
spannende kamp tè wovden.
Gedood door 127 volt
Ter waarschuwing aan degenen, die
een electrischen stroom van 100 tot
200" volt ongevaarlijk achten reeds
herhaaldelijk is er op gewezen; dat
de spanning, waaronder onze electri-
sche huisleidingen staan, onder be
paalde omstandigheden doodelijk voor
den mensch kan zijn moge het vol
gende dienen:
Twee soldaten, in garnizoen te Aix-
:-Provence (Frankrijk) waren in een
kamer van hun kazerne bezig aan de
electrische lichtleiding.
Plotseling ging de stroom hun door
het lichaam en. ofschoon deze slechts
een spanning had van 127 volt wer
den de twee militairen op slag ge
dood.
Voor-historische wezens?
Men verneemt, dat de Russische
professor Koslof in de nabijheid van
Oerga. in Mongplië een groot aantal
overblijfselen heeft aangetroffen van
voor-historische wezens. Tot zijn
vondst behooren, naar men verneemt,
ook overblijfselen van tot dusver on
bekende viervoeters. Bovendien vo
gels, kruipende dieren, zoomede over-,
blïjfselen van insecten.
Het verdelgen van Insecten
In Texas zijn met gunst:? resultaat pros
ven genomen met Let verdelgen van insec
ten, dis de zaadbollen der katoenplanlen
aantasten, door middel van besproeiing
uil vliegtuigen. De oude methode bestond
uit 'besproeiing door een machine die zich
langs den grond voortbewoog. Deze kou
eohter na een fiksche regenbui niet dade
lijk te werk gesteld wórden, en de insec
ten richten juist de meeste schade aan
terwijl de bodem aan 't opdrogen is. De
vliegmachine kan daarentegen onmiddel
lijk beginnen en bovendien is gebleken,
dai zij vlugger en goedkooper werkt. Eén,
bestuurder kan gemiddeld SO H.A. per uur
besproeien tegen niet meer dan 75 oents
onkosten per acre. Ten slotte raakt de
vliegmachine de katoenplanlen iniet aam,
terwij! de andere machine altijd eenige
planten en zaadbollen vernielde, zoodat
het hieruit ontstane voordeel reeds tegen'
de duurdere aanschafiingskosten van een
vliegmachine opweegt.
Radium ontdekt
Volgens een bericht uit Chemnitz is
bij Mariënbad radium ontdekt, waar
van men de waarde op ettelijke millï-
oenen goudmarken schat.
Telefoonmisère in Frankrijk
De telefoondienst is sedert jaar en
dag in Frankrijk een leer punt. Da-
1 gelijks klinken over het geheele net
de wanhoopskreten van abonné's die
niet worden aangesloten, verkeerd
worden verbonden of worden afge
broken. Het spreekt van zelf dat de
telefoonjuffrouwen dan vaak moeten
boeten voor de technische gebreken
van den dienst en dat zij niet veel
lieflijks te hooren krijgen.
Het Kamerlid Andre Février, afge
vaardigde voor het Rhóne-departe-
ment zelf oud-commies bij de Post
en Telegrafie, heeft het zegt het
Hbld. voor de juffrouwen opgeno
men en een brief aan den. onderstaats
secretaris voor P. en T. gericht, waar
in hij een interpellatie aankondigt in
de Kamer. Hij za! dan vragen welks
maatregelen de minister heeft geno
men of denkt te nemen om bet perso
neel'te doen eerbiedigen.
Geen Marskanalen?
Door dr. Kühl uit München zij'n op
het te Leipzig gehouden congTes van
de Astronomische Gesellschatt merk
waardige mededeelingen gedaan over
de z.g.n, kanalen op Mars, die vol
gens zijn onderzoekingen slechts op
gezichtsbedrog zouden berusten.
Hij ging bij zijn onderzoek uit van
het op zichzelf' reeds bedenkelijke
verschijnsel dat de Marskanalen in de
allergrootste kijkers nimmer gezien
waren en in middelmatig groote kij
kers slechts dan, als de objectiefope
ning door een diafragma werd ver
kleind. Hij nam nu een cirkelvormig
stuk papier, gelijkmatig met kleine
letters bedrukt en teekende daar
overheen in grauwe tint een aantal
vlekken gelijkende op de bekende
Marskaarten, maar zonder kanalen.
Dit geheel werd op grooten afstand
door een kijker gefotografeerd. Ds
letters zijn dan niet meer afzonderlijk
zichtbaar, maar geven een groezelig
fond waarop de Marskaart zich vrij
duidelijk'afteekent. Van kanalen ziet
men dan nog niets. Verkleint men nu
echter de opening van den kijker,
waardoor het beeld lichtzwakker
wordt en de contrasten minder sterk,
dan ziet men op de foto kanalen te
voorschijn komen en wel op dezelfde
plaatsen waar blijkbaar de Marswaar
nemers ze zien.
Veel van de stoute hypothesen die
op het bestaan van deze Marskana-
1 en gebaseerd waren, vallen hierajedg'
'blijkbaar in duigen,
