HAARLEM'S DAGBLAD
Brieven uit Berlijn
Buitenlandsch Overzicht
Onze LacMoek
Economische gegevens
WOENSDAG 29 OCTOBER 1924 - DERDE BLAD
DE INNEMING VAN POTSDAM
Berlijn,
1924.
Vandaag heeft de Duitach© repu
bliek Potsdam ingeooaien. Reeds een
paar weken geleden, naar aanleiding
vin hec congreo voor wereldvrede is
Berlijn, heeft iii de statl der llohen-
a lleriis et-u Franachman op ecu pa
cifistische vergadering geenrokén,
ondanks het parool van de chauvi
nisten, dat die vergadering in hun
geheiligd Potsdam moest worden be-
!et. Heden echter heeft de republi-
keicK'he organisatie „Rwehsbanner
aehwarz-rot-go d" wn republikein-
eche dag rcx-t inwijding van een
zwartj-rood-gele banier In h«-t reae-
t ionais© bolwerk van Duiuchland ge
houden, zijn de aanhangers van het
nieuwe Dmts.hland met honderdjen
pepublikeinsrho Miauwen getrokken
langs de paleizen der Hohrnzollern-
prinsen en heeft een erootache de
monstratie ongehinderd plaats kun-
keu vinden, zonder buitengewone
beecgerming door de politie, wier
tnak uitsluitend bestond in liet vrij
houden van het plein. Ken dozijn
mannetjes waren daarvoor voldoen»
de.
Potsdam word beheerscht door
zwart-rood-geel- Aan he*, station
vroeg in den morgen reeds vlaggen
met de rep iblikeinsche driekleur,
hoopeu menachen op bot stations
plein met de blauwo muts met zwart
reed-geel schuin lintjo of het speldje
van den Heichsbanner, in da etad
overal kleino en groote groepen met
•io kleuren van het nieuwe l)uit»:h-
land e-'i afdeelingen uit de verschil
lende wijken van Berlijn, ui'. Rathe-
nau, Brandenburg, Beclitx cn andere
plaatsen tiit de provincie, die op
marcheerden uur de verzamelplaats
waar het hoofdbureau voor dezen
dag wai gevestigd, het concertge
bouw. lil bet gebouw zelf een vroo-
lijke druate. Verkoopera van het
feestprogramma, van insigne» «*n re.
clamebriefkaarten brachten grif hun
artikelen aan den runn en overal zag
men mannen uict kleine zwart-
rood-gele papieren vlaggetje», die aan
<te Potadamache jeugd cadeau weerden
gegeven.
Ik zag troep kinderen om
zoo'n vlaggetje bedelen.
„Wat is 1» vader?'' vroeg de ge
moedelijke dikkerd met zijn boa
vlaggetje*. „Politieagent", luidde
het antwoord en de Jongen kreeg rijn
vlaggetje; „arbeider", zeide een an
der en ook Hij werd zonder meer
verblijd met het bonte ding: „ambte
naar", antwoordde oen derde «-n nu
heette het: Dus natuurlijk Duitsch-
nationaal. Maar dat hindert niet,
neem jij do vlaggen van de republiek
waaraan Je vader trouw Heeft, g«wo-
ren. maar mee naar huis hoor". Zoo
wemelde plotseling de «tod van de
door de echte Potsdammoni" gehate
kleuren.
Niet lang bleef ik in het concert-
gebouw. Ik ging eens een kijkjo ne
men op hel zneetincterrelneen ruim
plein, ten oosten begrensd door do
jgn. Ilnllandsche buurt, een rij in
oud-Hollandschen trant. gehouden
baks tem ge veis, terwijl aan den an
deren kant bet pariljeentj© liM,
waarin eertijds hei beroerodo Ta-
bakskolligium bijeen kwam. In het
tmidden prijkte het «preekgewtJjeU©
omgeven door de republikeinscho
kleuren, die heden goheel Potsdam
boheerschten cn van voren afgceeho-
ten met dun doek, waarop een op
gaande zon was afgebeeld, wt'ks
stralen do groet en strijdleuze der
Reichsbannerlui ,,Fr« Haill" be
lichtten.
Even na twaalven na afloop
van don kerktijd begonnen de
troepen op te mareheeren. Afaeejing
na afdetlin? kwam door de Branden
burgers tlraAt het terrein topzwenken
en ï-egaf zich naar de aangewezen
plaats. F-r was wat weinig muziek,
maar toch maakte die opmarwh van
zevenduizend mannen, die gezworen
hebben, de republiek tegen reactio
naire of bolsjewistische aanslagen
d»enoodrt met hun bloed te verdedi
gen, grooten indruk.
Niet in de laatete plaat* op do bra
ve ingezetenen van Potsdam, die in
dichte rijen om het rdein stonden t*e-
achasrd. N'adat de afdeelingen waren
oi>cestold, verschenen de vaandeldra
gers ifxonderliik. Ik telde twee
honderdtwintig vlaggen. Zij werden
rechts cn linke van liet te onthullen
vaandel der Fotadamsclie af dee ling
genlaata*, eu de toespraken begonnen.
Eerst de voorzitter van de Potsdam
men, daarop een sociaal-democraat
een vertegenwoordiger van het Cen
trum en «-en demo- raat, waarop het
vaaudel werd onthuld en «ie menigte
van ongeveer tienduizend menschen
met ou£bl«oten hoofde het derde cou
plet au het Duitcchlandlied zong:
.Einigkeit «nd Recht nnd Preiheit".
Geen wanklank stoorde de impo
sante h< tooging. Dt- heden van den
Biamarckbund, van den bond Stahl-
heltn, die ook nu weer hadden ver
klaard. dat de betooging niet plaats
mocht hebben, zij Hielden li rit koest
tegenover deze maasa repubhk«sinen,
die der. gee* van Weimar stelden te
genover den '•«et van Potsdam. Het
nieuwe Duitachland waa heer «-n
meester vsn den toestand en het onde
Duitachland was alleen Hemerkhaar
door <ie walgelijke lucht. die de
kwistig fnreige»t rooide stinkbonzmeo
vorw!>r«;dden. Ze waren er dus wel,
de vijanden van de Duitsche repu
bliek. snaar men kon lien zien noch
hooren. alleen m»ar ruiken.
Neen tocli. ik heb ze ook rog eve*:
e&n het werk gezien. Toen de helft
•au de betoogem was afgemarcheerd
en ik op ©wi tram etor.il orn naar he:
station en naar Berliiti terug te kee-
ren. zag ik een dozijn Jongelui met
knunp'-ls gewapend en met zwait-wjt-
roode kokarden of arm1, in ten roet het
hakenkruis der aati-s«nicten. En
twintig oaseen daaracht*-r Moer een
doi.jn, n verder nog enkele troepje-s,
die met gezw inden mj elkaar volg
den. Ik sprong van de tram af en
liep terug. Jawel, de hoeren hadden
een troep van honderd man gevormd
eu begonnen, toen de laatat© vaandels
der r«-publiek zich in beweging zetten,
hun Liedeten te zingen„Hullet aus
imSturmgebraue". „Sieggraoh wollen
wir Frankreich schlap-ti". „Ich b:n
«in Preuese. kennat du mcine Far-
ben". En een «root© menigte tot dus
ver etille toeschouwer» van liet voor
Potsdam zoo zeldzame adiouwepel
o«-:K«r bctooang voor de democrat i-
e. lie Duitedie republiek barstte plotse
ling in gejuich uit. Hoeden werden
gezwaaid <-n hoera geroepen. I)e ban
was gebroken, waarin de betoogingde
mensdien had gehouden. En d« geest
van Potsdam werd weer vaardig over
hen.
Hij mm ook vaardig over de jonge
lingen, die het niet hadden gewaagd,
gedurende do plechtigheid ieta uit te
voeren, maar dio nu de achterhoede
hunner tegenstanders wilden honen.
De politie gaf hun echter geen k.iiis.
Zij worden weggedrongen naar cm
andere straat cn daar bleef het bij
kleine opstootjes en ruzietjes van en
kelen tegen enkelen. Af en t«.« wer
den een j.aar menachen handgemeen,
doch de politie kon zonder omuge moei
te de vecbfKfcsttaM van elkaar verwij
deren af cm toe werd oen ridder vjn
hot iiakenkrufe afgovoord door een
groenen of Mauwen politieman, maar
het troepje was verstrooid en de der
tig of veertig, die ten slotte nog bij
elkaar stonden, werden geheel tot
kalmte gebracht, toen een nieuwe -*P-
tocht een kwartier lang de straat in
beslag nam en loven» de aandacht van
het publiek. De militaire gezond
heidsdienst hic'.«l namelijk ook 'u op
tocht ter eere van zijn oppersten lei
der. die heden zijn tachtigefcen ver
jaardag vierde en dit docd de jzeheelc
actie der revanche-jonjrvlingen in het
zand verloopen. Toen ik tegen half-
vier Potsdam verliet. was nergens
si»rak" van eenige ernstige ruatver*
storing geweest.
De Duiterlie republiek heeft dus
vandaag Potsdam ingenomen. Velen
hcbi*iti de bet oog mg als een provoca
tie beschouwd, maar diczelfd»» men-
•chen. die een machtsvertoon der
Dthtsch© republiek te Potsdam uittar
ting van de bevolking aldaar noemen,
zien er geen been in, als voor Hohen-
rollcrnprinscn op „Duitsche dagen"
parades werden gehouden. Het
heel ^oed geweest, dat de republiek
haar bestaan e«*n© aan Potsdam heeft,
getoond. En dat dit op zulk een waar-
dige wijze is geschied. Wie den op-
marsch van deze duizenden heeft ge
zien. moet toch wel het gevoel hebben
gekregen, da* de Duitsche republiek
zich begint t© eowolideeren. Dat wa
ren ge«-n wilde horden van revolution-
nairen. eren onstuimige kwajongen*.
De gemiddelde leeftijd van de Reirhs-
balinerlui is heel wat hooger, dan die
van de hakènkruiedragere. Natuurlijk
liepen daar een heele toel jongelui in
het gelid, maur naaet hen rijpe man
nen. velen mei grijs haar, enkelen
trotsch op hun buis met de rwirt-
rood-gele strik dragMid het onder-
scheidingsteeken van het IJzeren
Kruis tweede of eerste klasse. Het.
feest program bevat o.a. korte uitin
gen ten giineto der republiek van «le
vroegere keizerlijke generaals von
Deimlin? en van iv-hoen&ichEn het
is niet dén partii. die daar betoogt en
te keer gaat tegen alle andersdenken
den. doch het waren vertegenwoordi
gers van sociaal-democraten zoowel
als van Katholieken of burgerlijke de
mocraten. die allen vereenigd zijn tn
het doe! be»=ch«rming der republiek.
Ik heb met heel wat dezer menschzn
gesproken, niemand wil iets van partij
hooren .al» hij in dienst staat van dei.
Reichsbanner. alien herhalen zij. cat
het alleen voor het vaderland, roer
her repubükeinsche vaderland is. dat
zii zich scharen. Omdat zij inzien, dat
een o\ erljeereching van den geest
van Potsdam verlies be teek ent van
alles, wat Duitschland aan aanzien en
vertrouwen in Jiet buitenland ine*
moeite heeft verovrrd, beteekem, da'
langzaam maar zeker een nieuwe
oorlog zou worden voorbereid.
Daarom is het voor de buren van
Duitachland en voor de gelieele wj-
reld van betcekenis. dat deze Duit
och© republiek, die den vrede wil en
verzoening tus«:hen de volken, reed»
eterk eenoeg is. om. al is het. maur
voor een dag. bezit te nemen var.
Potriain. den burcht der reactionai
ren. D© ge*8t Van Warnar heeft van
daag Po'«dam ingenomen, Hij heeft
de stad natuurlijk niet veroverd, nu:
den geest van Potsdam uitgedreven
Maar deze da^ zal er zeker toe bijdr*
gen. om hun. die bezield rijn met den
geeet. van Potsdam, het gevoel te ge
ven. dat de Duitsche republiek niet
meer met zich laab spotten, dat zij in
gang heeft gevonden in de hoofden ef>
harren der Duiteober*.
Dat :s dé betcekenis van dezen
das.
H. BL. KOELEN8MID.
DE VERKIEZINCEN IN ENGELAND.
DE ENCELSCH-RUSSISCHE QUAESTIE.
OE MILITAIRE CONTROLE IN DUIT6CHLAND.
HET FRANSCHE LEGER.
Ds verkiezingen In
Engeland.
Dinsdag deden de candidaten voer
du lausste inaal een beroep op hun
kiezen.
In den voormiddag ondernam de
Premier een tocht door zijn kiesdis
trict en \oerde op verschillende plaat
sen het woord, doch den namiddag
bracht hij te bed door. Naar mede
gedeeld wer<l verzamelde hii nieuwe
krachten met liet oog op de verga
dering the -is avonds plaats zou heb
ben.
De leider der conservatieven, Baldwin
maakte per auto een tocht door het
industriegebied van Lancashire.
Allo partijen rijn uiterst optimis
tisch, inzonderheid de Conservatie
ven, die schijnen te denken e?n goede
kous to maken om een flinke meer
derheid boven de andere partijen te
verwerven. In liet slot van een arti
kelenreeks, die hii voor de ..Evening
News" g'schreven heeft, deed Stan
ley BalduTn een beroep op de kie
zers om op <lo Conservatieven fe stem
men, als ziinda de partij, die ijvert
voor versterking van de banden, die
het Rijk bijeenhouden en voor ont
wikkeling van de hulpbronnen der
Dominions door middel van bevorde
ring van den inferimp&rieelen han»
del. „Het Yereenigjl Koninkrijk is
onze voornaamste hoop", aldus bo-
aluit hij.
Door den Minister van Koloniën
Thomas werd ia een rede te Derby
een uiteenzetting gegeven van de toe
komstige plannen der regeering. Spre
ker verklaarde, dat er, wanneer de
verkiezingen eenmaal voorbij zijn, een
regceritig moet voortarl>eiden cn er
kunnen nu eenmaal niet iedere paar
maanden nieuwe verkiezingen gehou
den worden.
Do Londenecho correspondent van
de Matin" publiceert nog een inter
view met Winston Churchill wien hii
de vraag heeft gesteld, waarom hij
als „liberaal" aan de rijde der con
servatieven optreedt.
Churchill heeft daarop geantwoord
dat Engeland thans een nationale en
geen partijpolitiek moet voeren. Men
moet tot ecu gezonde regeering terug-
kecren. Dat begrijpen de conservatie
ven, die er op bedacht zijn hun pro
gram een breederen grondslag te ge
ven. Het ia een ernstige fout van da
liberalen geweest, dat zij een Labour-
roeeerinc aan het roer hebben laten
komen. De Dominions, die tiidens den
oorlog Engeland krachtig geateund
hebben, hadden recht op een gunstige
behandeling op economisch gebied,
wat hun door het samengaan der li
beralen met. Labour geweigerd Is. Do
liberalen hebben ook de fout begaan
in samenwerking met de arbeiders
partij de vestiging van een vloot-
basis to Singapore onmogelijk te ma
ken. Dit beteekent dat de Engelsche
vloot geen steunpunt in den Stillen
Oceaan heeft en in geval van nood
Austral!* en Nieuw Zeeland niet, zal
kunnen steunen, Wij moeten, aldtia
Churchill, aan de ontwikkeling van
ons land en van ons rijk werken. In
plnats van geld te geven aan het Rus
sische bolsjewistische gevaar. Eena
voor al moeten thans de bedriegelijke
socialistische beloften worden afire-
wezen. Het program, dat opgesteld
moet worden is zeer eenvoudig. Het
gaat er om Engeland opnieuw een
stabiele politiek te verzekeren.
Rusland en Engelend.
De jede, die MacDonald heeft ge
houden, ia verband met de publicatie
Zinowjew*» brief en de nota van
net ministerie van Buitenlandsche Za
ken, heeft aan den vooravond van de
•erkieringen aan de anti-socialistischc
bladen aanleiding gegeven hem mei
•erwijten te overladen.- Zoo schrijft de
.Times" dat MacDonald een handeling
heeft verickt, waarvoor volgens de re
gelen van het openbare leven in Enge
land geen verontschuldiging bestaat.
Als hoofd van het deparieraent heeft
hij getracht de schuld op zijn ambtena
ren te werpen, die daartoe niet bevoegd
aren, waardoor hij de nota, die in zijn
naara op het ministerie van Buitenland
sche Zaken was opgesteld, zelf heef'
gedesavoueerd. Engeland heeft een be
wogen geschiedenis achter zich, doch
zoo iets is tot nu toe niet voorgekomen.
Ook de „Daily Express" wijst er op,
dat de eerste-minister steeds verant
woordelijk is voor zijn ondergeschikten,
vooral in een geval als van den brief van
en de nota aan Zinowjew, waarvoor hij
zelf instructies heeft gegeven, die ge
trouw zijn opgevolgd. MacDonald heeft
door zijn handelwijze bewezen, dat hij
onbekwaam is de plichten van zijn boo-
ge ambt te vervullen, en de verantwoor
delijkheid daarvoor te t dragen. MacDo
nald heeft zijn partij aan den vooravond
der verkiezingen een vernietigenden
slag toegebracht en hij is voor de na
tie een nog grootere bedreiging dan het
Roode gevaar zelf.
De „Daily Chronicle" keurt het even
eens af, dat MacDonald een blaam
tracht te werpen op mannen, die zioh
niet kunnen verdedigen, en voor wier
handelingen hij de volle verantwoorde
lijkheid op zich heeft genomen.
De „Westminster Gazette" en de
„Daily Telegraph" spreken in denzelf
den geest.
In verband met deze quaestie kan
nog worden medegedeeld dat Rykow, de
voorzitter van den Raad van Volkscom
missarissen, die juist van een reis voor
zijn gezondheid uit Zuid-Rusland is te
ruggekeerd, volgens een telegram van
het Russisch Telegraafagentschap op
een vergadering van het Centraal Uit
voerend Comité heeft verklaard, dat in
zake het verdrag met Engeland, de door
de Sovjet-regeeriog gedane concessies
de uiterste grens hebben bereikt.
Met betrekking tot den brief van
Zinowjef heeft Rykow verklaard, dat de
Sovjet-regeering de brieven van de
Communistische Internationale te Mos
kou niet controleert en dat zij voor de
briefwisseling, welke deze met de ver
schillende communistische partijen on
derhoudt, niet verantwoordelijk i«.
Thans gaat het echter niet om deze
vraag, doch daarom, dat met volkomen
zekerheid moet worden vastgesteld, dat
de onderhavige brief nooit is geschre
ven en nooit door Zinowjew is onder-
teekend of gezonden.
O» contrflle-eommlMle.
De Berlijnsche correspondent van de
.Manch. Guardian" komt met eenigs-
zins alarmeerende berichten over de er-
aringen, opgedaan door de militaire
controle-commissie der geallieerden bij
haar bezoeken aan fabrieken enz. Hij
spreekt zelf» van wolken, die zich .aan
de buitenlandsche politieke horizon sa
menpakken. Hij deelt dan verder mede
vernomen te hebben, dat de commissie
zich heeft beklaagd ener hetgeen zij bij
de laatste insj>cct:e ervaren heeft.
Geallieerde officieren schijnen in ver
schillende fabrieken en kazernes verzet
te hebben ontmoetzelfs zouden zij op
moeilijkheden zijn gestooten, welke een
ernstige inspectie beletten.Uit den Duit-
schen onwil om zich aan de controle te
onderwerpen, leiden de geallieerde offi
cieren af, dat er iets te verbergen valt.
De eigenaar van een fabriek weigerde
de geallieerde officieren toe te laten
onder verwijzing naar de aangeplakte
medcdeeling„Geen toegaeg voor
reemdelingen."
In officieele kringen wordt verzekerd,
dat overigens geen ernstig verzet is ge
boden eu dat de commissie geen af
doende beuijzen heeft gevonden, dat
Duitschland's volledige ontwapening
niet is doorgwoerd. Maar de Duitsche
regeering heeft geweigerd een verkla
ring te teekenen, door de commissie
gevraagd, dat geen voorwerjien voor
oorlogsgcbruik in Duitschland zullen
worden vervaardigd. Betoogd wordt na
melijk .dat zulk een verreikende ver
klaring zelfs ce aanmaak van verre
kijkers enr. in reu kunnen sluiten.
In elk geval, zoo besluit de corres
pondent zijn mededeelingen, is het rap
port van de commissie niet gunstig.
Het Fransche leger-
De Matin" bevat een interview-
met Noliet, den minister van Oorlog.
Deze heeft in de financieele Kamer
commissie onlangs, zooals men weet,
aangekondigd, dat hij binnenkort een
wetsontwerp zou indienen ter ver
korting van den diensttijd. In het in
terview wijst hij er nu op, dat de ver
minderde diensttijd slechts een gering
onderdeel is van het volledig program
tot reorganisat ie van het leger. De on
dervinding. die Noliet heeft opge
daan bij zijn werk als leider der ont
wapeningscommissie in Duitschland,
heeft- hen tot de ovetruiging gebracht
dat een groot staand leger niet eens
do hoofdzaak is. Alles moet echter
worden voorbereid om de heele natie
tegen den vijand in 't geweer te bren
gen. De gewapende natie is de breed
ste opvatting van bet woorder dient
h.v. zeer nauw contact te zijn tusschen
de legerleidingen en de economische
en wetenschappelijke wereld. Er mag
geen enkele technische uitvinding ge
daan worden, zonder dat het leger
daarvan onmiddellijk wordt op de
hoogte gesteld.
Behalve die groote voorbereiding
eener defensie, waaraan iedereen
moet deelnemen en waartoe alle
krachten moeten worden ter beschik
king gesteld, is er natuurlijk toch ook
een krachtig „instructieleger" noo-
dig, dat. een tweeledig doel heelt;
Ini de natie opvoeden voor het noo-
dig militaire werk en 2o. den eersten
stoot van pen offensief op te vangen
om het binnenland den noodieen tijd
te geven zich tot de verdediging te
organiseeren. Dit leger behoeft niet
groot Ie zijn, maar technisch bijzon
der goed uitgerust.
Verspreid Nieuws
DE DUITSCHE SPOORWEC-
AMTBENAREN.
Bij de hernieuwde besprekingen tus
schen de directie der Duitsche rijks-
spoorwcgmaatschappij en Je vakver
enigingen der ambtenaren inzake loon-
eisclien werden deze van de hand ge
wezen. daar de maatschappij wegens ce
geweldige financieele lasten niet in
siaat is haar uitgaven door loonsver-
hooging nog te vermeerderen.
JAPAN EN RU8LAND.
De Japansche minister-president
Kato heeft in een conservatieve verga
dering verklaard, dat het economische
stelsel der sovjet nadeelig was voorden
handel en dat de hervatting der betrek
kingen met Rusland, indien zij niet
zorgvuldig werd overwogen, de opoffe
ring van vele levensbelangen van Ja
pan met zich zou brengen.
DE BEIETTINCSKOSTEN.
De kosten van het Fransche bezet
tingsleger aan den Rijn, welke 650 mil-
lioen bedroegenc zijn door de Kamer
commissie voor de financiën met 52
millioen verlaagd.
HAAR VONDST!
Buiten adem
van opwinding
verscheen de
oude dame aan
het loket „Ge
vonden Voor
werpen", en
deelde mede
dat zij iet» in
den trein gevon-
,.Wat ia het
mevrouwt" vroeg de kierk.
„Dat weet ik niet; 'i is een ding me:
har. rt'.en.miaschien een bom! Haal
een politieagent!"
„Laat u mij eens kijken, mevrouw."
„Oh neen, het kan wel een kietje me:
juw celen zijn! 't Is zwaar genoeg ervoor'
Haal den stationchef!"
„Wilt D het mij dus nief laten zien!"
„Neen meneer, ik wil nietIk zal u geen
kans geven te trachten mij in het onge
lijk te stellenHaa! een stationchef en
een politieagentf'
De k'erk ging erop uit en kwam even
kater met de beide „hoogwaardigheidöhe-
kieedera" terug. De oude dame toonde
haar vondst aan beide.
„Nul" rroeg zij popelend, „Wat zou het
zijzit"
UIT SPANJE.
De Raad van het Directorium heeft
gedurende vijf uren vergaderd. In den
loop der zitting: is admiraal Magar,
die presideerde, vertrokken om met den
koning te confereeren. Generaal Yalle
Spinosa verklaarde, dat de Raad zich
het meerenaeel van den tijd met de
mededeelingen van Primo de Rivera
heeft beziggehouden.-
De berichten uit Marokko luiden
gunstig.
OE OFFICIEELE ERKENNING
DER SOVJETRECEERINC.
Draadloos wordt gemeld da» de Fran
sche „rcchtsche" senator De Villaine
ter kennis van minister-president Her-
riot heeft gebracht, dat hij de regeering
zal interpeleleren co-er de onvoorwaarde
lijke erkenning der Sovjet-regeering,
die gisteren heeft plaats gehad.
DE OOSTENRIJKSCHE
MONARCHISTEN.
De Oostenrijksche monarchisten heb
ben op hun derden partijdag besloten
hun partij te herdoopen in Conservatieve
Volkspartij.
Deze zal niet weigeren in de repu
bliek, welke zij als een overgangsvorm
beschouwt, "mee te werken, teneinde de
belangen van het land niet te schaden.
DE FASCISTISCHE NATIONALE
MILITIE.
In geheel Italië hebben plechtighe
den plaats gehad, waarbij de fascisti
sche nationale militie den eed van
trouw aan deu koning heeft afgelegd.
DE QUAESTIE VAN MOSOEL.
De regeering van Angora heeft, blij
kens een draadloos N. T. A.-bericht
uit Londen, haar vertegenwoordigers
bij den Raad van den Volkenbond te
Brussel opdracht gegeven, te protestee
ren tegen de aanwezigheid van een
Britsche vloot bij Malt*
DE VERKIEZINGEN TE HAMBURC.
De gehouden verkiezingen voor het ste
delijk parlement hadden een kalen beloop.
Het resultaat bracht groote verliezen voor
de communisten en volkïschen. Hadden
de eersten bij de laatste rijksdagverkle-
zingen in Hamburg nog 114.000 stemmen,
nu daalde dit tot 77.000, dus ongeveer de
helft. De volk schei verkregen 13.000 stem
men, tegen 37.000 stemmen. De verloren
stemmen zijn over de middenpartijen ver
deeld. De sociaaldemocraten en democra
ten beschikken zoodoende niet meer over
een absolute meerderheid, wat zich tevens
bij de a.s. Senaatsverkiezing zal laten ge
voelen.
EEN FRANSCHE LEENING.
Naar uit Parijs vernomen wordt- is
tusschen den Franschen minister van
Financiën Clémente! en Morgan een
overeenkomst gesloten inzake een
Fransche leening in Amerika, welke
vermoedelijk 150.000.000 dollar zal be
dragen.
HET INTERNATIONAAL SPAAR-
BANKCONGRES.
Het Internationaal^ Spaarbankcon
gres is te Milaan in tegenwoordig
heid van Mussolini geopend. Een der
punten van bespreking is o.a. de
kwestie van de invoering van een in
ternationaal 6paarbankboek.
Stoomzeepfabriek „Het Klaverblad"
MASSA PRODUCTIE
EEN KIJKJE IN DE ZEEPZIEOERIJ.
In de Spaarnwouderstraat ligt een
zeer groot gebouwencomplex. per
ceel 14. De Stoomzeepfabriek „Het
Klaverblad".
net entree van net perceel coet
niet verfnoeden de enorme grootte
van de fabrieksgebouwen die daar
achter liegen. Hoeveel zalen we daar
niet doorwandelen hadden, langs
trappen, gangen en liften! Over bin-
n©np!aat«<:-n en zolder»:
Hier worden gefabriceerdfoilet»
zeer>en, medicinale zeepen. scheerzeep,
zeeppoeder, vloeibare zeep. enz.
In één woord: Allee wat de alge
meen© benaming: harde zeep omvat.
Zachte zeep zooogenaamde gToe-
11e of gele zeep -wordt, niet ver
vaardigd in ..Het Klaverblad."
Al» grondstoffen worden gebruikt
vel© soorten olie en hard vet. zoowel
de zuiverste cocoeolie. en de b«te
runder- en schapentalk. al» de goed
koopste af val vet ten, welke laatst©
voor het gebruik een raffineerende
bewerking moeten ondergaan. Verder
natronloog, die in vasten vorm aange
voerd wordt, en die tot op een bepaal
de sterkte in oploesine wordt ge
bracht.
Daar zijn dan de zeepketels waar
van eenige met 12000 K.G. inhoud,
waarin dan ook een 6000 K.G. zeep
kan worden bereid-
Zij worden voorzien., deze ketels,
van directen en indirecten 6toom. om
de kooktemperatuur te verkrijgen.
Leidingen voeren alle noodig©
grondstoffen aan olie. loog. water
warm en koud en zoutoplossing.
De vloeibare kern zeep, die gewon
nen werd. wordt nu op een machine
met koelwa'sen in vasten vorm ge
bracht. De zelfde machine droogt d©
pasverkregen substantie. Daar im
mers zorgen ventilatoren en ingebla
zen heete lucht voor!
Lange, dunne zeeplinten zien we
nu Tiit de machine voor den dag ko
men. De zeep is klaar oor verdere
bewerkingeen zeer innige en fijne
vermenging met verschillende par
fums en kleuren, en het. klaarmaken
van de zeep voor het modelleer-pro-
ces. Nu zijn we du» gekomen aan de
eindproducten. Sierlijke etukjee zeep,
die alleen nog verpakt moeten wor
den.
Die verpakking wordt in „Het Kla
verblad" machinaal <*n met de hand
verricht.
liet bekende product van de fabriek
..De Harnemelkzeep", een zeep,
die inderdaad de intrensieke bestand-
deelen van karnemelk bevat dat in
DE ZEEP KOMT CEPER8T EN CE-
VORMD VAN DE MAOHINE,
onuoemelijke hoeveelheden over de
wereld verspreid wordt, wordt voor
een croot deel machinaal verpakt.
Men kent die pakjes wc: 1 De betref
fende machine levert «r 75 per mi
nuut kant en klaar af, wikkelt de
zeep in circulaire», pakt in carton, en
plakt icnslotle h©t dooeje dicht.
Het handpakken gebeurt op een
waarlijk zeer groote zaal. 60 meisjes
pakken •d© ©nonne hoeveelheden van
zeer verschillend© stuk jee zeep ver-
echillend in kleur, eewicht en vorm
in K'-rlijk©, moderne doezen, di©
op zichzelf kleine modesnufje» zijn.
Ook die doozenVorden op de fa
briek uit grooie vellen carton, in de
cartonnage-afdeeling vervaardigd.
Binnen- en buitenland leveren artis
tieke dessins.
Zoo zien we tegen St.-Nicolaas,
gracieus verpakt, de fabriek verlaten,
boeren. boerinnetjes, pierrot» Pier
rettes. vogels enz... - an zeep, aardig
beschilderd.
Nog vele worlen zeep worden in be
langrijke hoeveelheden in ..Het Kla
verblad" gefabyfe©rd. Sommige ont
staan. in waterbaden, andere in roer
ketels. waarin machinaal olie en loog
gevoerd worden, en di© voorzien zijn
van een dubbelen wand voor den toe
voer van koelwater en 6toom.
Héél mooi fe zoo een fabriek. Ook
al otn de architectuur, om de hoeken
met kleurie licht en strepen en don
ker© schadjxwen.
En om die hcWnketels met borrelen
de puffende brij waar luchtbellen
in etukploffen, d© linten in verschil
lend© bakken, als er kleurstoffen en
parfums aan toegevoegd worden.
Ook heb laboratorium h^aichtJg-
den we. Een belanerijk deel van d©
fabriek. D© kern! Het hart! Hier
worden de grondstoffen, die binnen
komen. onderzocht, evenals de pro
ducten di© de fabriek verlaten. De
parfuincompositie». die de zeep de
heerlijk© aroma verleenen, worden
hier samengesteld. De kleuren wor
den in de iiifgebreidet© nuanceerin
gen gezocht. De afvalproducten wor
den aan onderzoek onderworpen. Zoo
kan niets van waarde, glycerine bijv.,
verloren gaan.
In de expeditie-afdeeling fe 't niet
minder interessant. Hcoggeetapeld
slaan talrijke kisten. Mannen stempe
len. voorzien van merken, maken alles
klaar voor de wereldreis, die de zeep
gaat beginnen. Overal immers heeft
..Het Klaverblad" vertegenwoordi
gers. In Indië, Engeland, Egypte,
Argentinië, in Oost-Afrika, op de Ca-
narische eilanden, op Maltaom
maar eenige afzetgebieden ie noemen.
En dan kunnen we van het recla
me-vraagstuk bij een bedrijf al» dit
toch van het allergrootste gewicht.
onder dit ..Economisch Gegeven"
nog wel iets vermelden. Het recla
meweek zal bij het publiek wel
eerd'-'zins bekend zijn. Uit---even
worden bloemenalbums. Een kun-
di- vakman uit de bloembollencul
tuur. stelde een leerzaam en Interes-
eant h. ik samen, dat met de plaatjes.
die bij de karaeroelkzeep gepakt
worden geïllusteerd wordt. Eén
middel uit vele, die door ..Het Kla
verblad" worden toegepast..
Zoo dachten we overzichtelijk tV
schetsen een belangrijk Haariemsch
bedrijf, maar moeeten ons houden aan
het tcekenen van een slecht» algemee
ns lijn.
Men beerijpt, nog veel zou uit te
wedden zijn over het werk van hëfc-
Klaverblad, over de producten, dis
er ontstaan. Over de kinder-, medici
nale. ©:hecr-_ huishoud- en zandzee
pen, over shaving sticks, en glyceri
ne... en over nog zoo heel veel andere
gerenommeerde quaüteiten.
