HAARLEM'S DAGBLAD
Brieven uit Engeland
Gemeentelijk Woningbedrijf
tap
ANSWERS
ANSWERS
Causerieën over Wetenschap
en Techniek.
VRIJDAG 2 JANUARI 1925 DERDE BLAD
1924; EEN TERUGBLIK
Londen, 31 December.
Als :k deeen brief begin met een goeden
*«nsch voor 19ÊS aan mijn k-iers, dsn
doe ik di'. in de eleliige verwachting dat
die wensoh in vervulling zal komen. Allee
is immer» be<rekke)ijk, zelfs geluk" en
slechts bij vergclpking kunnen we*zoggen
of iets good of slecht, guntllg of ongun
stig is, Kn als we hei komende jaar gaan
afmeten naar het jaar. dat ten einde zijn
zal als dete brief in druk verschijnt, dan
kunnen wo wel met stelligheid zeggen,
dat 1325 tn vele opzichten niet erger kan
worden dan 1SÖ» is geweest en da: een
opbeurende gedacht-» voor optimisten,
terwijl grimmige pessimisten zelfs wel rui
ten moeten toegeven. «1st volgens die rede-
moering de vooruitzichten voor 1SÊS niet
slecht zijn.
Terwijl ik dit schrijf giert een orkaan
door den schoorsteen en zwiept stortregen
de verlaten straat. Het is prettig op zoo'n
dag onderdak te zijn. 190» huilt zich voor
het laatst nog eens hartgrondig uit. Alle
rivieren zijn gezwollen en de heek Theems
vallei staat blank. In tal van huiten en
hungalowa huist men op de eerst® ver
dieping daar de Tez-de-chauss^e is onder-
gestroomd en vaart men over de wegen
r.aar het dorp in een roeiboot.
De Theemsvalleï is altijd een moeilijk
probleem in ahnormalen regentijd. In De
cember 1925 was het ook al zoo. Er zijn
M00 vierkante mijlen gronds in de val
lei, waarvan het water door de Theems
moet worden afgevoerd. Elke duim regen
brengt 100 ton water per acre en in de
afgeloopen week is er vele duimen regen
gevallen. Men kan du» nagaan dat de toe
stand ernstig 1». vooral, daar men hier de
rivier niet door een probaat ir.dijkstelael
in haar bed'lins houdt. Men laat alles
maar too'n I -etje op zijn beloop in de
vrome hoop. dat alles wel feit beate zal
worden bestierd. De ongelukkig» oeverbe
woners worden daar echter slecht mee ge
baat
In de politiek it 1924 alles behalve een
rustig en bevredigend jaar geweest. I)e
arbeiders regeering heeft het r.iet kunnen
bolwerken, de liberale partij is er bij de
verkiezingen rampspoedig afgekomen en
de conservatieven, die thans aan het 1-r
wind zijn, zitten, in buitenland zoowel
als binnenland voor fcaaa*. onoplosbare
vraagstukken. Egypt» en India leveren
problemen, die niet met de harde hand
tot een bevredigende oplossing zijn
brengen. Het niot-ontruirr.en van Keulen
i» een besluit, waarvan de gevolgen on
aangenaam kunnen worden, de huizen-
tvood en d» chaotisch* toestar.d van het
verkeersweren gaan alk beschrijving te
boven; er dreigen conflicten ir. mijnwezen
en spoorwegbedrijven en de genoemde
vraagstukken sun slecht» een-i?» uit vele
oorlogagevolgen, wagrvan 190t ons niet de
oplossing heeft gebracht.
Het werkelijk heel moeilijk voor mij.
In 190* terugblikkend, lichtpunten t» vin
den voor Engeland. We zuchten hi»r on
der drukkende belastingen evengoed al-
fn het llevo vaderland, het pond staat
hoog (ala de gulden), d» begrootmg sluit.
'ds: is zoo. maar het een schrale troon
dat het por.d hoog staat aia Znen er wei
nig voor koopen kan. Ale Frankrijk en
l'.aliS ea Duitschland hun oorlog*hul
den betalen rullen onze jM-r».-onltjke
lijsten verminderen, zal de nijverheid
goedkooper kunr.cn produceeren, zal het
indexcijfer lager worden, kunnen wo ons
vrijer bewegen, hebben we minder reden
lot klagen.Toekomstmuziek, lucht-
luchtkaateelen. waarvan 192$ ona do ver
wezenlijking wel niet brengen zal.
Neen. wo zullen d» lichtpunten op ar.
dere terreinen moeten zoeken dan op die
van politiek en economl». Op het gebied
Tan leurut misachten en van letterkunde f
Do National Gallery i» in 190* met een
groot aantal kunstwerken vsn den eer-i-n
rang verrijkt. Zij vierde haar honderdjarig
bestaan in hti afgeloopen Jaar en toen
werd voor het eerat aan bevoorrechten een
kans gegeven do voortreffelijk» werken
van de Italtaanscho renaissance en enkele
ander» scholen te zien uit d» nalaten-
schap van dr. Ludwig Mond. die than» In
een aparte zaal gezamenlijk zijn opgesteld.
Verder Is onlangs een schitterend portr»'
door Tintoretto, waarvoor de prijs bij pu
blieko Inschrijving vsn het ..Art Collec
tions Fund (de Enzriwh» Rembrzndt-ver
eeuiging) is opgebracht, aan de verzame
ling toegevoegd en in de voorlaatste week
een uitzonderlijk-mooi» Carel Fabrittu!,
uit een fonds nagelaten door Sir Claude
Phillips.
De tentoonstellingen van moderne kunst
hebben slechts weinig nieuw» talenten
aan het licht gebracht. De ouderen van
de moderne school handhaven zich maar
over het geheel kan men bezwaarlijk van
een opgewekter; „oplaaienden" drang in
de schilderkunst spreken. Een hoog peil
is bereikt maar daar blijft het bij en
stilstand is achteruitgang.
In de tooneelwereld daarentegen kan
men wel met Toldoening spreken. Hoewel
groote schrijver» als Barrie en Drinkwa
ter in 3S0t niet met nieuwe stukken geko
men zijn. waren er toch twee tooneelge
beurtenissen van den allcreersten rang en
tij zijn beide van de hand van Bernard
Shaw. In de eerste plaat» het merkwaar
dige werk „Back to Mcthusalah", waarvan
de Opvoering zes dagen neemt. Het ge
loof in en -ie wcnsch naar lang leven (als
m Mc'.husalem) wordt erin behandeld,
•astig en fantastisch, wijsgeerig en na
tuurkundig «n het ii «-R stuk waarin
weinig gespeeld en eindeloos veel gepraat
wordt. Het Birmingham Repertory Theatre
heef: do opvoering aangedurfd en hei pu
bliek is er heen gestroomd, maar uit den
aard der zaak is het geen stuk dat vele
weken achtereen gegeven kan worden,
t wio heeft nu tijd of lust ze» avon
den achtereen Ehaw wijsheden te hooren
verkondigen. Toch was dere tour de force
weer een bewijs van Shsw's macht over
dezen kunstvorm.
Zijn tweede stuk Saint Joan, dat met
een kort» onderbreking dagelijks In het
New Theatre gespeeld wordt, is stellig
zijn meesterwerk. Het wordt thans in Ne
derland opgevoerd en daarom is het on-
noodig er hier veel van te zeggen, be
halve dat het in het oorspronkelijke een
weldigend succe» werd. De actrice,
die -ie titelrol vervult, Sybil Thorndike,
wordt geacht de bc»te Engeltche too-
neelspeeUter van den tecenwoordigen tijd
te rijn. en zij geeft ook ditmaal een prach
tige vertolking als Jeann» d'Arc. hoewel
zij meer ontroering zou wekken als zij de
rol meer onbevangen argeloos speelde.
Engehch» stukken zijn tegenwoordig Sn
ons land zeer populair en daarom ia het
niet kwaad eenigo namen te noemen van
stukken, die hier in het afgeloopen Jsnr
voor het eerst zijn apgevoerd en erbij
vermelden of zij veel of weinig succe-
hebban gehad. „The Camel'* Back" van
Somerset Maughan was geestig maar
nogal oppervlakkig en met weinig pit.
Miine's ..To Have the Honour" is heel
amusant, met sir Gerald du Maurler al»
li! M. Hanrood's „Fala Morgana"
een t»*r goed stuk. dat een bitteren n*
smaak achterlaat. Twco andere werkelijk
goede stukk-u zijn Eden PhiHpotU' „The
farmer'» Wife" en Alan Monkhouso's
„The Conquering Hero".
Van de resteerendo stukken kan ik noe
men en roemen „White Cargo" (Blank
Vrachtgoed), dat in de tropen speelt en
al maanden lang voilé zalen heeft en
Havoc" van Harry Wall.
Beid» stukken van Galsworthy „The
ForeaT en „Old English" zijn goed rnasr
niet voortreffelijk en Sutton Vane's „Fa!
ling Leaves" is een lelijke achteruitgang
rijn „Outward Bound".
R. v. 6.
Het bouwen van 182 arbeiderswoningen aan de Pijislaan
Stadsnieuws
DE RIJWIELPLAATJES.
De Commissaris van Politie wijst er
op. da" heden, 2 Januari, de nieuwe
rijwiclplaatjes aan do rijwielen bc
veatigd moeten zijn.
PERSONALIA.
Bij het te 's-Cravcnhage gehouden
examen van de Vcrecnigir.g van Mode-
Vakscholen in Nederland, slaagden voor
coupeure mcj. G. Ruys, te Haarlem
voor co-fimière de darr.c* H. F. F.in-
mahl. J. Koer», A. van LoevesQn, H. v.
Sloten, allen te Haarlem en mej. B.
'"frier. te Vijfhoiren.
Zooals op de bovenstaande afbeel
ding is te zien, wordt, de oppervlakte
waar de 182 arbeiderswoningen ge
bouwd zullen worden, aan twee zijden
begrensd door liet spoorweg-emplace
ment en de Piilslaan.
Groep I. wordt gebouwd rondom
een open ruimte, waarvan een plant
«oen zal worden gemaakt.
De groepen twee cn drie komen te
genover de groepen een en vier te
liggen. Groep vijf vult het gehcele
linkergedeelte, terwijl groep 6 apart
wordt gebouwd.
De ruimte in groep vier wordt fot
kinderspeelplaats ingericht.
Bovenstaande situatie geeft van
het bouwplan een juist overzicht.
Typo A.
De woonkamer is 4 1/2 meter lang,
en 3.40 M. breed. De zitkamer 2.30
M. breed 2.60 M. lang. De keuken
heeft een lengte van 2.60 M., en een
breedte van 2.50 M.
Van type B 19 de woonkamer 3.40
M. breed, en 4 1/2 M. lang. De zit
kamer rK-eft een lengte van 3.40 M.
en een breedte van 2.30 M. De keuken
ie lang 3.25 M. en. 1.75 M. breed.
Tenslotte een afbeelding van het
poortgebouw, (de achtergevel.)
/oocqrvti.
Vorder reproduceeren we een tee-
kenine van den voorgevel der wo
ningtypen A en B. en dom plattegrond
ecner woning (type A c:t type B)
•*0/1 mq r/ptA von inq rypCjS-
StOA/ir qQOlO. ~~U
Woensdag re<-ds. maakten we den
uiteilag van de aanbesteding voor den
boven! >uw der woningen bekend.
Laagste inschrijf ster was de firma
van Emmerik te Haarlem voor
1 484.537.(De hoogste inechr-';ving was
674.000).
Een groot verschil duöl
Bii informatie deelde men ons
mede. dat de woningen gemiddeld
f 5.40 per week huur moeten opbren
gen.
Over ongeveer 1 1 q maand zal de
■-mins van B. en W. te verwachten
zijn.
Dan zal het werk nog 12 maanden
duren.
RAADSSTUKKEN. B. en W. t lellen
voor san mej. C. Abeouver op verzoek eer
vol ontslag als onderwijzeres aan school
no. 1 voor buitengewoon lager onderwijs.
Mej. Ida Haakman vraagt ontheffing
van haar functie als lid der plaatselijke
commissie van toezicht op het M. O.
!B. en W. stellen voor aan de H. B. B.
met S-j. cursus met gewijzigd leerplan te
benoemen tot tijdelijk leeraar in de Staats
wetenschappen mr. L. G. van Dam.
B. en W. stellen voor te benoemen
tot bezoldigd ambtenaar van den Burger
lijken stand meer in het bijzonder belast
met het voltrekken der huwelijken den
heer W. A. J. van de Kamp.
Voor het maken van een losplaats
met losmuur san den Gchotersingel vra
gen B. en W. den raad een ere diet van
f 4250.
B. en W. stellen voor hen te maeliti-
•n den vloer van do groote gemeentelijk
'.neertgebemw geheel en de balklaag ge
deeltelijk, te doen vernieuwen en daarvoor
te besteden een bedrag van ten hoogste
f 6000.
B. en W. stellen voor aan het gymna
sium te benoemen tot tijdelijk leeraar ia
de natuurkunde Ir. B. Wigeistna.
B. en W. stellen voor te besluiten een
gedeelte grond aan de Zonnebloemstraat
.6 bestemmen voor den bouw van een
transformatorauil ten behoeve van het ge
meen te-electriciteitsbedrijf.
EEN ZILVEREN JUBILEUM.
Heden herdacht de heer J. Brink,
boekhouder ten kantore van Notaris
Daaraen, den dag waarop hij' vóór
22 jaar in dienst trad bij genoemden
Notaris.
in den loop van den morgen werd
do jubilaris met z'n familie per auto
van huis gehaald.
Aangekomen op het kantoor, dat
voor deze gelegenheid zeer smaakvol
met palmen en bloemen was versierd,
werd de jubilaris in hartelijke en zeer
waardeerende bewoordingen toege-
S roken door z'n patroon, die hem
arbij een prachtig cadeau en een
enveloppe met inhoud overhandigde
c-n hem tevens namens de Maat
schappij tot Nut van het Algemeen,
Departement Haarlem vereerde met
de zilveren medaille voor trouwe
plichtsbetrachting.
Namens het personeel sprak de can-
didaat-notaris, de heer Schreurs, den
jubilaris toe en bood hem eveneens
ec-n blijk van waardeering aan.
De jubilaris dankte in welgekozen
woorden voor de hem gebrachte hul
de en de aangeboden geschenken.
Na deze huldiging, die een bijzon
der aangenaam karakter droeg, bracht
de jubilaris den dag verder ia familie
kring door.
GEVONDEN DIEREN EX VOOR
WERPEN.
Terug te bekomen bijW. Xolet,
Korte Poellauu 3u, briel; Ilenning,
Kruisweg brilH. J. Blazer,
Vrouwellekstraat 62, ceintuur ..ruit"
L. Jansen, Spaarnwoudersbraat 61,
duif. H. v. Meiden Bie, Klein Heilig
land 74, kerkboek-OA. Akkootj,
Soaurnwouderstraat 68, koffertje met
inhoud Politiebureau, £:ned est raat,
kussenA. Vellekoop, Aesendelver-
straal 39. portemonnaie met inhoud;
W. Nieuwpoort. N. Tuindorplaan 4.
porternonnaie inet inhoudK. Westra
Al berd. Th "matraat 11, poesje, tijger-
tij eerkleurio G. du Maine, Kruis
straat 37. riem- Politiebureau, Sme-
destraat, schoorsteenkap; T. v. Bus-
sum, Hofdijkplein 16, lakschoentje;
\V. Loerakker, Zuid-Brouwersstraat
tasch met geueesk. verklaring; de
Vries, Zijhveg 44. hondje, zeer klein;
.1. Droog. Magdalenaetraat 5, motor-
handechoen- J. Wels, Lange Boo
gaard straat 19 rood, handschoen,
wolJ. de Wilde. Brandstraat 7,
Schoten, heerenhorloge- Mejuffrouw
Erkens. Glasblazersuv.at 18, hand
schoen. griit?, Politiebureau, Smede-
straat. haleband met pe..ning van een
doodgereden liond; W. Veertings, A.
L. Dyserinckslraat 122, hondenpen
ning S. van Gelder. Leliestraat 22,
handschoen, glacé; W. Mica, Korte
Marearefcüasrtaat 10, witte glacé
kinderliandechoenSmit Hazevoet,
Schagchelïtraai 16 rood, dameshoed;
G. v. d. Weijden Leidsclievaart 28 T,
herdershond; Politiebureau, Smede-
straat, voetbalP. Pul, Vrouwenhek-
straat 98. vulpen.
Onze Lachhoek
GOEDE KLANT.
Hm, hm," zet
Knijpvuist tot
den boekhande
laar, „dus u
vraagt tien
gulden voor dit
boek Dat is
een hoop geld,
maar ik geloof,
dat ik wel recht
heb op een
kleine korting,
aangezien ik zelf schrijver ben."
„Ja zeker, meneer, zonder twijfel", ant
woordde de verkooper.
„Juist. En aangezien ik ec-n persoonlijke
vriend ben van den schrijver van dit boek
geloof ik, dat ik zelfs eenigo extra-korting
mag verlangen."
De handelaar aarzelde en rekende na;
toen koos hij eieren voor zijn geld en zei:
„Een geringe commissie kan ik u dan
bovendien wel geven."
„Juis:," ging Knijpvuist onverstoorbaar
voor:, „En dan ben ik sedert jaren een
raste klant van deze zaak. Ik zou zeggen,
dat zooiets recht geeft op een spec: al ra-
bBt, nietwaar?"
„Meneer,", zei de handelaar toen, „Hier
is het boek; neemt u het alstublieft mee
en denk, dat u nog een rijksdaalder van
ons tegoed heeft 1"
The Popular Home
Journal of Great
Britain
The Journalthattells
How Britishers Live
Thin k,Workand Play
Splendid Stories
Bright Articles
Uit de Omstreken
BEVERWIJK
STUKKEN VAN DEN RAAD.
In antwoord op een vraag van het
gemeentebestuur om inlichtingen om
trent de strekking van het verzoek
van het Kerkbestuur van de H. Aga
tha te Beverwijk aan den Gemeen
teraad om iiaancieelen «steun voor
het goed beheer der R. h. Bijzondere
Bewaarschool, heeft het bestuur dier
school een brief aan den gemeente
raad gericht, waarin het er crp wijst
dat z.i. hc-t request van 23 October
aao duidelijkheid niets te wenschen
overliet.
De bedoeling van dat request was
te vragen om een stelligen en beslle
senden maatregc-l van subsidieering
die bk.de.id zou z:jn vcor altijd.
De -.--K. Middenstandsvereeniging
,.De Ilanze" voor Beverwijk en om-
streken, verzoek; den Raad de bepa
ling op te heffen dat voor liet ge
bruik van electriciteit gedurende de
tentoonstelling op middenstands- en
bakkerijgebied een bijdrage door de
Hanze moet worden betaald van f 75
per K.W. in de maximale belasting-
kosten in de maand Januari, wanneer
mocht blijken dat door een groot ver
bruik die belasting boven de normale
wordt opgevoerd.
SANTPOORT
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het postkantoor Santpoort
(Station) eri het daaronder ressortee-
rende huippostkantoor (Santpoort-
dorp) werd gedurende de maand De
cember 1S24 ingelegd f ]iöü2.05. te-
rugbctaald 11919 67. Hét laatste 'door
dat kantoor uitgegeven boekje draast
net nummer 3493.
ASSCHEPOES
EEN NUTT'GE EN WEI G GEACHTE STOF. - VITRIOOLOLIE.
HET LOOOENKAMER PROCES EN HET CONTACT-PROCeDé. HET
VERBAND TUSSCHEN ZWAVELZUUR EN OORLOC. VERDER
CEBRUIK.
Er zijn In de chemische techniek van
die stoffen, zooals in het leven men-
schen, van oen zeer ver gaande nuttig
heid. bruikbaarheid, maar daarbij al
gemeenheid, waardoor ze, ik wil niet
zeggen met verachting, maar dan toch
niet mot do vcneischto achting bejo^
gend worden. Goud, pla'ina. radium
of sommico •arganitiche geneesmiddelen
«n chemicaliën, waarvan ik u den
naam zal eparen. omdat die voor ni^t
chemisch ingewijden meestal onuit
spreekbaar is. dat zijn stoffen wier
zeldzaamheid en duurte den er mee
werkenden mensch tot omzichtigheid,
tot achting haast noopt, maar aan den
anderen kant; lucht, c-n water 'vooral
in ons vochtig vaderland!), wel, die
zijn zoo algemeen en goedkoop, dat
men er mee werkt zond*r er bij te
denken, terwijl ze toch feitelijk veel
meer onmisbaar zijn dan veel aiturdb-
70 stoffen. Zonder platina en radium
deed men het vroeger ook. maar /on
der lucht en water zou het leven zelf
kortweg onmogelijk worden En toch
springen we er zoo zorgeloos cn zon
der bij na to donken mee om; of het
moest hot walor van Kohlrausch zijn,
zóó zuiver als daarvoor en daarna
nooit gemaakt is en dank zij do veel
vuldig® bewerkingen die het onder-
gaan had méér dan zijn gewicht aan
goud waard.
Nu zijn water >=n lucht in de natuur
voorkomende stoffen, maar ook de
techniek bereidt van die nuttige, over
al bruikbare en gebruikte chemicaliën,
die door hun veelvuldigheid weinig
in aanzien «laan en toch ala „Madchon
jür alles" om hel manr cena zoo uit to
drukken letterlijk overal bij te pas
komen.
Voor den chemicue heeft natuurlijk
theoretisch iedere stof evenveel be
lang, maar onwillekeurig behandelt
men toch een buisje met 1 adiumbroml-
de dat ocnige duizenden kost met meer
Omzichtigheid en reverentie dan een
diio buisje gevuld met zwavelzuur.
Want dat is een van die achtelooabe-
handclde goedkoop® en overal ge
bruikte chemische stoffen, die eigen
lijk veel te veel al» iets vanzelfspre
kends behandeld worden zonder de
achting die men zoo'n nuttigen dienst
knecht moet, toekennen.
Al zult ge nu geen lyrische dithyram
be van mij hooren krijgen ,-jover
den I.of van het Zwavelzuur" (in het
Latijn zou zoo iets nog mooier klin
ken eigenlijk), ik 7-al dat; toch pogen
deze geminachte en toch zoo bh uit-
siek nuttige 6fof in eer te herstellen-
Als men in Frankrijk een verbond
vormt voor eerherstel aan den sinds
vijfhonderd jaar dooden maarschalk
Gilles do Rais, ook genaamd Blauw
baard, waarom zou ik niet opkomen
voor hot zwavelzuur, een stof immers,
waarvan in een wat gewaagde beeld
spraak ie zeggen zou zijn dat het de
hoeksteen is van onze moderne samen
leving van de technische cultuur al
thans.
Ter zake! lief, zwavelzuur komt niet
in vrijen toestaud in de natuur voor,
wel in den vorm van zouten van cal
cium (gips), ijzer, ooms koper Het is
nog niet zoo heel lang bekond ala an
dere zuren, azijnzuur bijv.; pas in de
15e cn 16e eeuw slaagden enkele al
chemisten er in door gloeien van die
natuurlijk voorkomende zwavelzure
zouten of sulfaten het zuur zelf te be
reiden. Om hun vaak glasachtig voor
komen heetten die zouten wel vitriool
(van vitrum-glas) cn het hieruit be
reide zuur, een dikke olieachtige vloei
stof vitrioololie; de naam zwavelzuur
is pas later in gebruik gekomen, toen
mc-n wi.«t, dat het zwavel bevatte. Ook
op andere, later ontdekte zouten werd
die naam toegepast, cn zoo sprak men
vroeger van blauwe vitriool voor ko-
peraulfaat, wétte vitriool voor zink
en ijzervitriool voor ijzersulfaat. Lan
gen tijd is dit de ccnige bereiding ge
bleven; het aldus bereide zuur was
niet zuiver, maar bevatte nog zwavel-
trioxyd en rookte daarom nog aan de
lucht. Dit zoogenaamde rookenrie zuur
'erd vooral in Noord-Duitschland.
aar veel ijzervitriool gevonden werd
gefabriceerd bij Nordhausen, en daar
om spreekt men nog wel eens van
Nordhatiser zwavelzuur als men roo-
kend bedoelt, al heeft hef, huidige roo-
kendo zuur niets meer met Nordhau-
fcen to maken.
Tegenwoordig is die bereiding geheel
•erlaten en bereidt men het óf uit zwa-
•el óf uit pyriet, (riva vel ijzer); de zwa-
el wordt verbrand en de pyriet ge
roost; in beide gevallen ontstaat zwa-
veldioxyd. Maar dat is nog maar de
eerste trap; «zwavelzuur namelijk kan
opgevat, worden als verbinding van
zwavelt rioxvd met, water (zwavel-
frioxvd heet daarom wel zwavelauur-
anhydride) en het. osseniieelc van de
bereiding is nu eigenlijk do oxydatie
van zwaveldioxyd tol. zwaveltrioxyd;
de verbinding van dit lanlsie niet wa
ter heeft vanzelf wel plaats. Ilio oxv-
datie nu gebeur f op twee manieren
en we] door middel van salpeterzuur
of volcens het zoogenaamde contact;
procédé. Zonder nu al 1" veel af le da
len in chemische en technische bijzon
derheden kan ik daar wel iets van ver
tellen. Het salpelerzuurproces is het
oudste en in Engeland langzamer
hand ..ge.gToeid", reden waarom men
het gewone zwavelzuur ooit vaak
Engelf.-h zuur noemt, ter onderscheid
met het rookende Nordhauser
zuur. Als de gassen van de ge
rooste pyriet uit den oven komen en
dus bestaan uit zwaveldioxyd en
!stikstof, worden ze gemengd in den
1 zoo'.'onaamden Glovertoren met - am
pen van salpeterzuur en'treden daar
na in een serie „looden kamers
groote niet lood bekleede ruimten
waarin stoom geblazen wordt, die de
gassen goed meDgt. en tevens, want
hier vindt de oxydatie plaats, het ge
vormde zwaveltrioxyd on -et in zwa
velzuur dat van de wanden afdrupt
en beneden afgetapt wordt, als ,,ka-
merzuur" De afgewerkte gassen, oio
allo stikstofoxyden uit het gevormde
salpeterzuur bc-valten, worden daarna
nog geleid in den Gay-Luseactor.-n,
waar de waardevolle stikstofoxiden
geabsorbeerd worden en opnieuw
dmnst; doen (slechts 5 pet. gaat ver
loren). Op deze manier is het moge-
liik met behulp van weinig en duur
salpeterzuur zeer veel en due goed
koop zwavelzuur te bereiden.
Bij het contactprocédé geen torens
noch Jooden kamers: het zwaveldioxyd
innig met lucht gemengd en van al
le stof gezuiverd wordt geleid over
verhit geplatlneerd asbest. Onder den
kalalytischen invloed van het plati
na vindt dan de oxydatie van zwa
veldioxyd lot. trioxyd heel snel plaats
het gevormde trioxyd wordt daarna
in zwavelzuur opgevangen aldus di
rect rookend zwavelzuur vormende.
Beide procédé s worden naast el-
kant' toegepast, hot kamerproces
voor verdund zuur, het contact
proces voor geconcentreerd en roo
kend: de fabriek te Ouderkerk werkt
met looden kamers, die te Nieuwen-
dom volgens hef, conlactproces.
De productie is enorm, over de
heele wereld minstens 10 millioen ton
zuur (van 100%), waarvan de helft
Noord-Amerikn. en lief verbruik
naar raio. En letterlijk overal wordt
liet voor gebruikt!
Om to beginnen voor ons dage-
lijksch brood, zij het dan indirect;
60% van de productie komt niet eens
in den handel maar wordt in de
groote superphosphaatfabrieken die
het, zelf maken meteen verwerkt
door de ruwe minerale phosphaten
er mee om te zeiten in superphos-
phaat, de bekende kunstmeststof.
Maar ookdo gasfabrieken en ..ko
kerijen" of kooksfabrieken gebruiken
groote hoeveeihedc-u om uit de bij de
distillatie ontwijkende gassen het
ammoniak vast te leggen waardoor
de eveneens zeer waardevolle mest
stof ammonium sulfaat verkregen
wordt. En zonder die twee kunst
meststoffen en dus zonder hei zwa
velzuur zouden de tegenwoordig ge
produceerde en benoodigde enorme
hoeveelheden graan niet voortge
bracht kunnen worden.
Dan wordt, het gebruikt voor de
bereiding van vrijwel alle andere
zuren, bijv. zoutzuur o.a. gebruikt
in de bouwvakken en in de kleurstof-
industrie, voor Salpeterzuur, ge
bruikt voor de moderne springstof
fen, vandaar dat voor een oorlog
voerend land of een een dat derge
lijke plannen heeft niet alleen het
bezit of de bereiding van nitraten
maar ook die van zwavelzuur
hef grootste belang is en de mogend
heden dan ook alles doen om de tij
dens den oorlog vooral «terk uitge
breide zwavelzuur-industrie op de
been te houden. Dan voor boorzuur,
wijnsteenzuur, phosphorzuur. citroen
zuur en talrijke minder bekende, die
elk vóór zich weer min of meer uit
gebreide toepassingen vinden hetzij
in de apotheek, in de levensmiddelen
industrie, in weverijen en spinnerijen
in katoendrukkerijen, leerlooierijen,
etc.
Dan voor een trroof aantal zouten,
sulfaten genaamd; bijv. van natrium
'glasfabricage', koper, (landbouw en
wijnbouw. Bnrdeauxsche pap. en in
•re metallurgie: verkoperen', calcium
fgips), aluminium (aluin! en vele an
dere minder algemeen gebruikte. Ook
in de metallurgie voornamelijk bij
bel veredelen van. metalen wordt het
veel gebruikt om liet te bedekken
metaal scsoon te bijten; evenals voor
de zuivering der edele metalen goud
zuver c-n platina, alsook van koper
nikkel en kobalt, die opgelost in
zwavelzuur geheetrolyseerd en aldus
gezuiverd worden.
Ook in accumulatoren wordt het
ceel gebruikt. Dan in leerlooierijen,
ververijen, bij de bereiding van blan
ke stroop en dextrine, van perkament
papier en op groote schaal ook in de
petrleum-industrie. Daar dient, het
ter zuivering van de ruwe aardolie
en ook van de daaruit bereide pro
ducten (vaseline ea paraffine) en wel
op zoo groote schaal dat de groote
oliemaatschappijen bij hun raffina
derijen meestal een eieen zwavel-
zuurfabriek hebben.
Ook bij de bereiding van spring
stoffen zelf doet het dienst als wa
ter-onttrekkend middelbij de inwer
king van salpeterzuur ontstaat name
lijk water, dat. dan door toegevoegd
zwavelzuur gebonden wordt. En de
organische chemie, de heele weten
schap van de bereiding van kleurstof
fen en parfumerieën en geneesmidde
len is zonder zwavelzuur niet denk
baar. Daar wordt het. bij alle berei
dingen hetzij van tusschen hetzij van
eindproducten vrijwel trebruikt en
doel dan bij de kleurstoffen no- eens
dienst in de ververij om ze on de ve
zel te doen beebten of in de bleekerij
om ze er af te balen.
Al is het dan niet het fundament
•an onze cultuur, het zwavelzuur, het
,-erbrnik er van ic eer, land is een
maatstaf voor den stand van de che
mische industrie. En daar de chemi
sche industrie de grondstoffen levert
waarmee de andere voortwerken is
bet van bet meest fundamenfeele be-
lan? voor de geheele technische ont
wikkeling en wel op een Jiin te stel
len met water, lucht, steenkool, ijzer
erts en petroleum.
J. J. LUYTEN.
