HAARLEM'S DAGBLAD
ALLERLEI UIT VELSEN
LOUIS BOUWMEESTERf
Stoomvaartberichten
rrer.
WOENSDAG 29 APRIL 1925
DERDE BLAD
LENTEWEELDE EN ZOMERLEED. DE AUTO-SPROEIWAGEN.
HET UITBREIDINGSPLAN.
Ofschoon de Aprilmaand, tier ti*a
.io getrouw, zich in lioofdzaok weer
kenmerkt door sur® noordenwinden,
»l gé wisse ld door mals-he regenbuitjes,
voelen \vo dnartusechendoor de milde
lentedagen, dio ona er mor vreugd'
aan herinneren, dat we den barrei
winter weer gehad hehbon en den
heerlijke» zomertijd tegemoet
In bosch en veld zien we de hottende
hoornen en de bloeiende iiiailchefji
u boterbloemen; liet vogelenkoor viert
lioOgtij. De kastanjeboometi, met hun
nen lichtgroouen bladertooi, zijn "-i:
lust voor onze oogen Iepen, beuken,
enz. volgen schuchter bun voorbeeld,j
Alleen het eikenbout is nog kaal er.
bruin. Lijster» en merels xingvn rzeds
.-rdert. eenigc weken in het ijle hou'
Ooievaar en reiger zijn weer in hel
laud en lib r en daar zien we ook al
weer een zwaluw gieren over weg
wei. Vrijdag arriveerde, wat later dan
gewoonlijk, on/e g. vederdo toonkun
rtenares, de nachtegaal. Ze had wel
licht het gure weer van de vorige len
te onthouden en het daarom verstundi
gor geoordeeld. d«n terugkeer naar
liaar geboortegrond nog eenige dagen
op te fohortcu.
Maar cok een plaag is in aantocht
We hebl-cn op de Paasehdagen kunnen
•/ion. welk ecu drukte ons hier met
de zomerdagen te wachten staat, llrt
stof op straten en wegen heeft geen
tijd meer om tou rust komen. Mo-
d.tt de ctofplaag ountstb u -nd dreigt
L- worden. .Maar vermoedelijk zal het
wel bij dreigen blijven, want de
auto-sproeiwagen is in aantocht. Ovei
eenige weken wordt dit nuttige U19t.ru.
ment verwacht; feestelijk zuilen we
bet binnenhalen. Wat wc er van ge
hoon1 hebben. ot verwannen,
dat hft gerti prul wordt. Chassis van
de .Mercedes-Daimler fabrieken, earns-
Fcnci van de firma Jordaun t- Scbn-
dam, niet een tankcapaciteit van 4000
Liter. Binnenkort hopen w« in de ge
legenheid gesteld te worden, den wa
gen in working te zien, zoodat we dau
.•en uitvoeriger beschrijving kunnen
geven. Do geruewielleiide mededeling
dat dezen zomer e«-n begin zal worden
gemaakt met een eni-iig gemeende
«emcentelyko stofhestrijding meenden
wc. onzen medeburger» niet te mogcr
onthouden. Het spreekt vanzelf, dat \v<
ine» dezen enkelen wagen niet alle trui-
boenen stofdeeltje», die in ohm ge-
titeenie ronddwarrelen, in bedwang
kunnen houden, maarzeker is liet. dat
groot o verkeerswegen voldoende
behandeld kunnen worden. Men ver-
g. t - niet, dat door d® geregelde bebou
wing van open terreinen het wegstui
ven van zand. do beruchte VelaCnecbe
zandverstuivingen, aan het afne-
7,oq waren bijvoorbeeld de afdeelin-
■gen 1.1 muiden en Veleer oord tot voor
eenigc jaren door groote vlakten van
elkaar geselteiden. Thans i* alles bijna
volgebouwd. De Rijks-lraatweg is een
aangesloten geheel geworden Zoo
ook do Tromps'taat. Alleen rondom
den watertoren i- een onbebouwd
-•edeclte. maar ook daar zal zeer
waarschijnlijk binitenkoit wel een
<ictl van iict terrein in exploitatie ko-
jiti-ii. Het is vooral voor de bewoners
-.au V-iseroord, die hun werk in
IJmuiden hebben, wel jammer. dat.
«Ie Kenuemerlami nog steeds niet i:
doorgetrokken. En voorloopig zai dam
i.ojr wel niet-, van komen, omdat de
gemeente niet «i- beschikking liceft
over de terreinen, waarover deze laan
ei» het uitbreidingsplan is geprojec
teerd.
Kr ie over dit uitbreidingsplan heel
vat te doen gewwat. Men zal zich
herinneren, dat in Aprl 1922 het uit
breidingsplan, ontworpen door den
toenmalige:» directeur van Openbare
Werken, door den gemeente» ami werd
vastgesteld. Goedkeuring van dit plat»
door Gedeputeerd* Staten volgde eerst
op 30 Juli van het vorige jaar. echter
met uitzonderin? van twee gedeelten,
n.l. oen gedeelte in Wijkeroog en een
gedeelte fi^tschen Driehuizon en Sant
poort. Genoemd college meende, dat
de hier toegepaste gesloten bebouwing
diende te worden vervangen door ojseu
bebouwing.
De heer Rrader, de tegenwoordige
directeur van Openbare Werken, heef:
li.-t croot® werk zich genomen, het
plan to wijzigen. Een moeilijke, doch
dankbare taak, waarvan thans de re
sultaten in h-ter vi-bc gelegde plan
voor ieder belangstellend ingezetene
zijn t® aanschouwen.
Het ligt voor <1® hand, dat het de
bedoeling van Gedeputeerde Stnton is
geweest om door vervanging van de
■«■sloten bebouwing door open belton-
wing, meer natuurschoon te behouden
i:t deze gedeelten van ouzo gemeente,
v aar de typische flora van Kounemer-
land tot op zrkero hoogte »»og in on-
cercpten staat is. En eet» oppervlak
kige blik ©t> het gewijzigde plan doet
/I- u, dat de ontwerper d® wensehen
vati Gedeputeerd® Staten heeft begre-
j en. Het, zou otis te ver voeren, om!
ion breedvoerige beschouwing over het
gewijzigde plan te houden. We willen
dus volstaan met eenige grepen
Wat Wijkeroog betreft, hier is de ge
sloten bebouwing 'in liet gedeelte, be
grensd door den Koningsweg, de spoor
lijn Velsen-Bevcrwijk en «Ie grens
langs Wijk aan Duin vervangen door
ion gedeeltelijk open. gedeeltelijk
half-open bebouwing. Een wandelweg,
ter breedte van 25 M.. met een bnp] an-
t 'Dg van vier rijen boonion verbindt
de buitenplaat vt» Schevbeeek en
Roe®wijk met elkaar. Aan dezen wan
delweg is een plantsoentje oniwwnen,
waarin een vijver, die dcor de Scncy-
bCck zal kunnen worden gevoed.
Het grootsto gedeelte van net ge-
wijzigdo ontwerp ligt cellier ten Z.
van het Noordzeekanaal. Ilie.r is de
geheele tong, gelegen tuaschen den
P. ij kast raat weg en do spoorlijn Haur-
lemVelrC-n tot aan Jan Gijzenvaart
bijna geheel gewijzigd. Slechts de
hoofdlijnen zijn nog te herkennen.
Wat Vclserbeek betreft, hier i< het
wachten op- ene definitieve indeeling
op dc- kadastrale kaart, die in bewer
king is. Het is bekend, dat een gedeel-
1<\ ter grootte van Si H-A-, als wan
delpark zal behouden worden. Ook de
mooie buitenplaatsen Mcervliet.
Dcc keustein en Sehooncnberg zijn
niet nader ingedeeld. Bjj eventueel®
exploiti.tie van dez« landgoederen zal
dus een nadere uidceling moeten wor
den gemaakt. Wij hopen met den ui)'-
wci-per, dat het niet. zoover komt en
dat ook deze fraaie lustoorden behou
den kunnen worden. Van dc meer naar
liet zuiden gelegen landgoederen
Spannibei'g en De .Neethof. die volgen*
de bij hei ontwerp geveegd® toelich
ting in exploitatie -/.uilen komen, is
een indeeling gemaakt, wolk® zooveel
mogelijk bj het natuurschoon aanpast.
Ken deel van <l?ze buitenplaatsen zat
echter voor parkannk-g worden gere
serveerd.
Rondom de Ruine van Bredcrode is
mede een plantsoenaanleg oniworjvin.
Wij juichen liet teil zeerst® toe, dat
dit historisch monument niet zal wor
den ingebouwd, zooals op het oor
spronkelijke plan wel het geval was.
De toegang tot dc Ruine is in z'n oor-
Spronkelijken toestand in het parkplnn
opgenomen, terwijl volgens liet rap-
port. van den ontwerper. <le wijze van
I lantsoeiiaanieg zoodanig is gedacht,
d-it deze uiet in strijd is met de opvat
tingen omtrent het tenen;-rondom de
inid«i«-leem\echc sloten in de dagen vau
weleer.
Van «len Verlengden Hagfebupcru*--'
af nt «Jeu Rijksstraatweg is ©en broed®
piantsoengordcl ontworpen met ivn-
terpartijen. Volgens d® schetskaart
verkrijgt deze gordel een b»-eedt® van
circa K/i M.
Langs d; spoorlijn, nabij de Halt®
Driehuizen, waar thans de golfveldeii
vnn dc Keouemer Golfclub zijn gele
gen, i* oen sportterrein ontworpen
ter lengte vat» 300 a tSOO M niet en
stadion ..dat ruimschoots kan voldoen
san de eischen, welke daaraan tegen
woord ig in njtot:- ®n athktiekkringei
worden gesteld". De ingang naar het
sportterrein is ontworpen op c.a.
M. ten van liet clubgebouw,
het eindpunt van ®«-n breèden wandel
v.«'g dié loopt ;cn va»» d® Blezen
tot aiitl den Rijksstraatweg.
Verder dient te worden vermeld, da',
de hoofdverkeorswegen grootcudcels
uit het oorspronkelijke plan zijn over-
genomen. Behalve de verkeersweg
Haarlem—Alkmaar, ter breedte van
M. rit de verkeersweg Blocmendaa)
IJmuiden ter breedte van 30 M. zijn
u.-zr isoofdverk'-cisweV'iin i'."> er. 20 >1.
breed Ken wandelweg Ter breedt® van
»u M. is ontwoi-pcn van het Station te
Santpoort toi nabij ..Veteerbeek'
Verbindingswegen zijn opgenomen 'er
breedte van 20 ea lk M woonstraten,
toovcel inogeiijk »ne: voortuinen krij.
pen en breedte van b">. 14 of 12 M.,
ua.-»r gelling van de diepte der voor
tuinen.
De convooispoorwep. die van Drie
huizen af naar den polder was gepro.
jeetceid, loopende door de buiten-
plaatsen Waterland en Beerken6tein,
is in het nieuwe plan weggelaten.
ontw. rpcj- van meening, dat
bet laten bestaan van dezen spoorweg,
die i>edoc!d wils oio ecm spoorverbin
ding met. eventueel aan t® leggen ba.
ven werken tot stand to brengen, geen
oldoendc doorslaande motieven zijn
mi te voeren. Voor dc warmbloedige
Vlsennren. di® droomon van een Vel.
st-n-Zcchaven A'elnen-*ur-Mer klink!
betwj os dit. wellicht een dedepüe.
Wii w«-ris -hen den lieer Bra«J«-r inei
zijn plan veel en «vos op den langen
naar de goedkeuring.
B.
Vork
Ba
don, 26 4 v. Bangoou. n. Caleuui
letws. 27 4 M Pliltadelphss, Batavia n.
New York
ryrissen. 27 4 te Hamburg r. A'danr.
Dro.htdijk, ÊS.,'4 Los Angelos, Rotse
«m n»ii- Paoificku-'.
l-'iamlrA«. 27/4 v. tVuriiiu, Amf.crdan» i
«-Ayr*
öro'.i
Batav
17 4
Marséillv, Japan n. i
Mtdan, Auittcrdani i
27'4 »v. 6an!o», Amsterdam nas:
uenoj Ajrcs.
Gaafterland p. 2ó.4 I,aa Palmas, Amsict
dam j»a.rr Zuid-Amcrika.
Heemskerk, 27.4 v. Algoa Baai naar East
onden.
IJselstroom, r- Uungencis, Atn«:
ito nu: Wesl-Afrika.
Java. 27 4 t« Bassen v. Moulmatn.
Jasou 27 4 :c Havre v. Barbados, vertrekt
i 4 middags 12 u. naar Amsterdam.
Kinderdijk, p. 28,4 Vllssingen, Roller
«Jam 1. v. Antwerpen n. d. Pncificku»!
Londen.
Koningin der Nederlanden. 27/4 v.
bang, Batavia xaax-Amslcrdam.
I '4 v. Einsspore Batavia naar
Amsterdam.
J.- hkatrlne, 05 4 :e .Seattle v. Rotterdam
t/vtimnoar, 24/4 v. ?t. Thomas. Rr
d-»m naar Paeifickurl.
Moerdijk 25 4 te San Francisco v.
tenlam.
Meij.-.i 27 4 te New York n. We=t lndic.
Nieuw Amsterdam 28;4 te Rotterdam v.
New York.
I'Mu* der Nederlanden. 27/4 v. Suez, Am-
éi dam naar -lava.
P.ileniUang 25/4 :e Melbourne Rotter-
lerdatn.
Rondo.
27 4
Port
f. Mc
r An
r Bafa
SaUbangka, 27/4 ie Genua, Botterdam
naar Japan.
J-embilan, 27 4 v. Paduig naar Batavia.
Salland, 2S'4 v. Lu Palmar, Buenos-
Ayrea naar Amsterdam.
TJcrini.nl. 27 4 mm. 7 u. te Marseille, Rot
terdam naar Batavia.
Wiu-'riaiid, 23/4 Ib-uerdam n. Zuid-
Amerika via Antwerpen.
B'-rciiico -irr. 27'-» v, Bnrl ie Tarragona.
Ganymede!, v. Lissabon n. Piraeus, pass.
?5 4 Gibrall .ir.
Hebe, vertr. 27/4 v. Or.tn n. Algiers.
Imnc, vertr. 27/4 v. Barcelona ij. Tsrr.i
gona.
Oh nes. v. Gibraltar, n. Ami
26 Sagres.
Rin.-i. v. Valencii
A3 4 Gibraltar,
f ito mus arr. 27-'4 v. Malaga ie Setubal.
Ve.-tx, v. Car.liagena a. Cadix, pars. 27/4
Gibraltar.
irdam, pass.
oitcrdain, pir«,
Louis Hou
den ouderdom
Hlêrtt-'r overiedvr» »r»
ia» iff jaar.
Do cholera be-ic-iii' epideiniscn.'
Openbare vermtikclijkheidsinstëlliugen
gingen ten onder. De combinatie
HonsJwielt; w«-rd ontbonden. Rouw
meester gaf het niet. op, en binnen
korten tijd had hij zich met Rapper,
Hamberg en de Boer geassocieerd. In
de Plantage in „Uiligeutia" gingen
do eerslo voorstellingen onder der
naum ..Louis Bouwmeester ®n Co.".
„De Scheepsjongen". „Lakijn in Du.
plo"' en vele andere werden succes-
nummers, zoowel uit artistiek als
uitfiuantieel oogpunt
In 1867 trok de kleine tooneelspcler
met zijn gezelschap naar Rotterdam,
waar stukken als ,,d® Koerier
Lyon" c-n ,,d® Bedelaarster" opge
voerd werden. Alles liep uitstekend tot
het jaar 18iü). Kinanlieelo zorgen
noodzaakten do ontbinding van het
jonge gezelschap, liet zwerversloven
nam weer een aanvang. Louis kwam
in 1870 bij Let gezelschap van zijn
broer Frits. Kén seizoen kon deze
troep het volhouden' Weer zoeken cu
htcn zonder doel
lot, Judels en Bouwmeester elkaar
weervonden op do Dordfsche boot.
Denzelfden dag werden ze com
pag lions.
Als Directeur keer-lo Louis dus in de
„Salon des Variétés" terug.
Zes jaar lang gingen w r ..Marine-
ren Beelden", „de Scheepsjongen" er
„de Oude Korporaal" enz. enz. Judels
werd ouder. Judels ging c-r uil de
vennootschap werd ontbonden. Bouw
meesters middelen lieten liet.in huur
nemen van de „Salon des Variétés"
niet toe!
Louis l-'redeiik Johan Bouw
meester weid d<-u öder» september!
van liet jaar, 1812, te Middelharnis
geboren. II ij hie'.d, toen l»ij zoo on
geveer G Jaar oud was. vau de zee
Daar lag zijn toekomst! Zijn vader
dacht er anders over. Louis n
aan het tooneel. Zoo trad Jitj op
Jarigen leeftijd al op. Veel verwach
tingen had men iau hem iiie». Ar
nold van Raait® vertelt ons in eon
levensbeschrijving van Louis Bouw
meester, boe deze op 12-jarigen leef
tijd ai*, knechtje moest optreden in
..de Oude Korporaal". Veel su-
kou hij uit den aard der zaak
behalen. Maar het liep heelemaal
slecht af.
...Io leert het nooit, riep acteur
Huizer.
Maar Louitje hield vol.
Zes jaar liiold liij het vol, het fi-
gureeren en het optreden in min
derwaardige rolletjes! 1*61 werd
bij voor vast opgenomen bij ..Boas
en Judi-ls''. die «-c-n ..Salon «les
\'ariétf-s" in den Amsielstraat te Am
sterdam hielden. Hij debuteerde in
Fridolin. Het bracht hem geen stap
erdor. Tot do Groote Dag gekomen
De „Salon des Variétés" ging
„Marmeren Beelden" opvoeren. Eén
der eerste acteurs weigerde, do hoofd
rol „Rafael" Toen kreeg Bouw
meester zijn kans'
Aan een gesprek tussehen Arnold
an Raait® é,i Bouwmeester ontleenen
we het volgende:
Bouwmeester is aan het woord:
„Hij. fBoas). wenJktc mij en zei:
Allo, Bouwraceter. zi® jij eens dat je
er iets van maakt, daar heb j©
rol".
,.D.it oogonblik ei.int mij nog le«-
Tnriig voor den geest: ik mocht „Ra-
fni-1" in „Marmeren Beelden" spe
len
,1!; vloog naar mijn huis en toen
ik de rol, waarmee ik dweepte, gole-
herlezen had, huilde ik als ©en
kind, want ik begreep dal ik met die
rol viel of stond! Wat al ang
sten stond ik uit. gedurende do repo-
titicn. dat nmn bemerken zou dat ik
er misschien iets meer van zou maken
dan 'I® eerste do beste dat d© ac
teur di© de rol geweigerd had, tot be
zinning zou komen en zij mij weer
ontnomen zou worden; dat zijn din
gen. die zich niet laten vertellen. God
dank, er gebeurde niets van dat al
les!'-
Maar toen de avond van opvoering
kwam, klappertandde ik van angst
en overspanning: hoe zal hot gaan
dricht ik onophoudelijk, zal het
publiek me niet schouderophalend aan
liooren en mijn confraters mij voor
mijn overmoed uitlachen?!
„Niets van dnt alles; toen het gor
dijn opging was mijn angst verdwe
nen; ik was mezelf volkomen meester.
Het publiek dat mij slechts betrekke
lijk kleine rollen had zien spelen, keek
aanvankelijk vreemd op. Het eerste
bedrijf werd teruggeroepen i k
mocht, mee opkomen! Het tweede werd'
i k a 1 1 n teruggeroepen; do oven-
ge bedrijven waren voor mij oen ra
zend succes, en toen ik na het st«rf-
toOncel in het laatste bedrijf onder
spontaan gejuich zesmaal moest terug
komen, zag ik niet? meer om me heen;
ik had een gevoel of ik stikken
zou
„Nooit heb ik me sneller verkleed
om naar buiten t« komen! Ik geloof
dat het op do Schans was dot ik weer
ezelf kwam, onder do boomen
midden in den nacht. opeen bank'teil, maar liet. koninklijk" huldeblijk
n'-civiel cn :,an ""jn tranen den j spoorde hem tot grootere ovcrwinnin-
vrijen loop liet, ik voelde dat ik zeg- een aan.
gen kon „ik ben or" en ja! ik w a s ücz© kwam. In liet jaar 1884 creëer-
or, want van (oen af werd het mij cle llij Richard III. Zeker een
zeer gemakkelijk gemaakt; mijn wak-1overwinning! Juist ook omdat hier
ker© directeuren gaven mij do ééne velen hem voor do voet-en wierpen,
mooie rol vóór, do ander® nu, en het dat deze Richard III elk idealistisch
Amslerdainscho publiek beloonde miju idee miste. Hier toonde Louis dat hij
streven er, droeg mij op handen!" Ionbeinvloe.l zijn talent lot niting had
Volgens van Rnalle kwam Bouw- gebracht,
meester toen in zijn gloriei i;d. Hel was j In 1*87. bij zijn 25 jarig jubileum,
in den tijd, dat hij Suze Sablairollesbleek dat de'machtige man, door hot
als een meest talentvolle Hollandsclie publiek vereerd en bewonderd werd.
tormeelspeelet-er leerde kennen. Het. werd een zegeWant nu was het
Het jaar 1866 bracht veranderingen! I weer zijn LodewHjk NI die de critiek
BOUWMEESTER ALS SHYLOCK.
Zou het oude leven, het leven van
den Bohémien, zwerven en trek
ken weer moeten beginnen? Het
geluk was hem dienstig.
Daags voor St. Nicolaas trof hij den
heer Stumpff aan, en na een bedenk-
'ijd van 2i uur was hij lid geworden
■an de Koninklijke Vereeniging het
Neder]andsch Tooneel. Hij heeft zien
bij di© gelegenheid als een goed
.kunstbroeder" getoond. Slechts op
voorwaarde toch, dal zijn schoonzus
ter en een oud confrater mede ge
ëngageerd worden, heeft bij dezen
stap gedaan. Dit alles speelde zich in
het jaar 1879 af.
Bq'Üwmeesjj-crs «glorietijd dateert voor-
.1 van liet jaar 1882.
Z. M. Koning Willem do derde lo n-
de Item de groote goudeu medaille
van verdienste toe! Hem en zijn zus-
ster, die de eenige dragers daarvan
waren.
Do reus. do machtige vorst-onder
do tooneclspelers, stond met een be
klemd hart tegenover Zijn® Majcs-
«leed zwijgen. Teixeir-a de MaUos
bood hem bij die gelegenheid zijn
borstbeeld aan.
F.u steeds grootér werd Bouwmees
ters roem, eteeds uitgebreider zijn re
pertoire, noemen we, slechis Voerman
Henschel, Jeuu Darlot-, John Ga'briël
Hork m an n.
Het jaar 1897 kwam met. de opvoe
ring van in-niiig Oedipus, ei© geweldi
ge tragedie. Bouwmeesters uitbeelding
veroorzaakt® oen niet te beschrijven
emotie
Zoo vierde hij in liet jaar 1901, in
een trïomphntors.-roes, door het volk
vereerd, zijn 40-jarig jubileum, met
do opvoering van Ilerodes.
J,oui6 bleef 23 jaar bij het Neder
landse]! Tooneel, en in dien tijd
heeft dc critiek hem niet gespaard.
D© opvoering van Borneo Cn Julia
werd bijvoorbeeld een échec. Da art©
genover staat echter dat tenslotte de
„volksspeler" ook door het hetere
publiek erkend werd.
Dit bleek volkomen bij de opvoering
van „La Joic fait peur" daar deed de
dikwijls onbeschaafde ruw® acteur
zich kennen als de wilskrachtige zc-lf-
beheerschend® speler, ingehouden, en
vol echt gevoel.
Na buitenlanclsohe reizen, verbindt
hij zich in 1902 aan liet pas-opge
richte „Lyrisch tooneel"; een onge
steldheid dwingt hem ovenwei tot
rusl-nemen, liet lyrisch tooneel werd
ontl>onden.
In 1903 komt d© onverwoestbare in
„Schakels" als Pahcras Duif voor het
voetlicht, dat zijn levenslicht was ge
worden.
Maar do modernen brachten hem
geen bijzonder geldelijk voordcel! Ook
Indië moest h®m haar hulde bren
gen; hij trad daar namelijk in 1906
op in „Met den handschoen ge
trouwd'1 van Fabrieius, weer later
linzen, tot )u 1914 weer een rustperio-
geeft hij bij Ileyermans gnstvoorslel-
de aanbreekt. De eigenaardig© kun
stenaar verzoent zich weer met het
Nederlandsch Tooneel. Hij is dus weer
na oen lussehentijd van 12 jaar op
het Leidscheplein teruggekeerd. De
jaren van 1911 tot heden werden r
rijke jaren. De oude kleine man bleef
Die jonge reus, de romantische formeel
heid die nog naar Duitschland, Oos
tenrijk, Italic, Spanje, Frankrijk,
België. Engeland, Indic- c-n naar Noor
wegen, Zweden en Denemarken trok.
In September 1920 sluit hij zich bij
ileyermans tooneelgezelschap aan. Wij
behoeven daar niet veel meer over te
zeggen, liet is toch bekend, hoe hij
de Shylock-Bouwmeester van onzen
tijd werd, h®e hij do Greep, do Ma
troos, en do fabrieksbaas speelde, hoe
bij :n Frankrijk met het ridderschap
van het Legioen van Ec-r, op de fees
ten van de „Quatorze Juillet" begif
tigd werd, hoe hij de medaille van de
stad Amsterdam ontving, en
Oranje-Nassau-Orde verkreeg!
Wij willen nog de huldiging van
Louis Bouwmeester op 18 September
1922 in herinnering brengen. Hij
Speelde toen de Shylock, de tachti;
jarige. Voor do voorstelling maakte
Louis den dorden glorievollcu tocht
door Haarlem's straten. Dooreen groo
te menigte werd hij toegejuicht, fanfa
res klonken, Ook in den schouwburg
werd het ecu spontane ovatie. Na
mens-de afdeeling Haarlem van het
Tooneelverbond en den Stadsschouw
burg sprak de heer van Gasteren
Bouwmeester tos. Harmonie-Crescendo
verleende haar medewerking.
Bouwmeesters groot© leven, een le
ven van 82 Jaar., was een reeks van
romantische feiten en gebeur
tenissen, Zij zonden meer ftv«ms ge
vuld kunnen hebben.
Als oud maii raakt bij onder een
auto. Men denkl: ..nu is het. gedaan
met Louis!'' Neen. er komt nog oen
la.itsle onbegrijpelijke vervaarlijke
uiting viin kracht, levensiusl r-n
durf: „De Groep". „Shylock'*,
„Narciss". cn een hoofdrol in een
groot filmwerk.
F. A.
Het Tooneel
LOUIS BOUWMEESTER
Bouwmeester gestorven!
Nu ik dit neerschrijf; voel ik lieel
diep, wat dir verlies voor ons tooneel
beteckent. Velen zijn te vcrvani
Bouwmeester niet! De drie BoUwm
tere, Louis. Theo en Frits, vormden
een ras apart. Dc Bouwmeesters ci>
twee mannen bet. meest waren tb
eenige overgeblevenen van het oude
„inimendom". Met Louis Bouwmees
ter is Nederland een zeer kostbaar be
zit ontvallen.
'are Bouwmeester een Duitscher,
Frauschmau of een Engclecihman
geweest, zijn naam zou nu ook bui
len Nederland op aller lippen zijn,
want hij behoorde tot de allergroot
sten. Dat hij, Hollander zijnde, in Ber
lijn. Louden, AVeenen en Parijs mocht
optreden en volle zalen to' geestdrift-
mocht brengen, al verstond men niet
de taal, welke hij sprak, was wel een
bewijs, hoe machtig zijn mimische
kunst was.
Nederland telt vele knapp® toonecl
spelers, groote talenten; Bouwmeester
en de tooneelspelers zelve zijn d®
eersten om dat Ic erkennen ging
er boven allen uit. Hij was meer dan
een talent, hij bezat de goddelijke
vonk van liet genie Nooit is dit meer
uitgekomen dan bij de cerslé opvoe
ring van Oedipus bij >1® Koninklijke
Vereeniging liet Nederlauderh Too
neel. Bouwmeester voelde niets ioor
'la rol van Oedipus cn hij liet duidelijk
merken. Hai, Lij gaarne van <ie rol af
wilde. Tot de laatste repe.'itic brod
delde- hij verschrikkelijk en <le Raad
«in Beheer voorzag- een T< h v. Mm
ngst en beven zatcu dc leden van den
Raad van Beheer den avond van «Ie
première in hun loge cn ook de ar
tist,en ik heb het verhaal van Ko
van Dijk vreesden het ergste. Wat
moest dat worden? Doch zoodra Bouw-
mecsrer op hot tooneel verscheen, was
het, of de adem van het. genie hem had
aangeraakt. Het was of er een wonder
nel hem gebeurde. Heel zijn rrcalic
verd iets machtigs, iets crootsch, cle
pvoerïng van Oedipus werd dank
ij de kuust vu» Bouwmeester ecu
triomf.
Die „goddelijke vonk", wij hebben
haar bij Bouwmeester herhaaldelijk
gevoeld. Ik denk nu weer aau een
oud, jaren geleden, iu den sehouw-
iburg aan den Jansweg. Bouwmeester
speelde Lodewijk XI en opdat mij
niets van zijn spel zou ontgaan, was
ik in cle loge vlak hij het tooneel gaan
zitten. Ademloos heb ik dien avond het
magistrale spel van dezen grooraeester
gevolgd: als geslagen zat ik daar Ui
mijn loge tegenover zoo/jl (ooneelspeel-
kunfil. Toorn, afschuw, angst., wreed
heid. sluwheid, wanhoop, ontzetting,
ze wisselden elkander bliksemsnel op
zijn geiaat af. Een afzichtelijke
mensen-i ui no was deze heers,Azucht i -
ge. wrecde, bigotte, voor deu. dood
vreezende koning, maar toch nog eeu
inenscli van fascinoeiende kracht! Eu
hoe volmaakt zeide hij ook zijn tekst.
Hoe kreeg elk woorddat hij van den
souffleur opving, plotseling een eigen
klank, ccn diepen zin. De dictie was
evenals zijn mimiek onfeilbaar. Voor
zulk een creatie is maar één woord:
geniaal
Wie zou als Bouwmeester een onmo
gelijk draakje als D© Matroos zoo
hebben kunnen spelen, dat het je diep
ontroerde. Hoe innig gevoelig, zonder
eenigc sentimentaliteit was zijn spel
al die ruige zeeman! Het tooneelt-jc,
waarin hij het lied van herinnering
zong ik hoorde dit van hem, toen
l'ij do tiiclnicr al gepasseerd was
werd een juweeltje.
Hoe dikwijls heb ik, toen ik in
Noord A.'rika de Ooslerlingen in hun
schilderachtige kleeding zag, aan
Bouwmeester gedacht. Telkens zag ik
hom voor mij: ShylockIk kan het mij
nauwelijks voorstellen, dat. ik hein
nooit nicor zal zien, den ouden jood in
den grauwen kaftan, dat ik nooit,
meer .j,e bekende stem zal hoorc-n z.-g.
-cu: „Drie duizend dukaten? Eu An
ionic zal borg zijn?" Ja. wel i.s liet
verlies, dat Nederland geleden lieeft,
Ik weet niet meer. van wien de
woordspeling was, maar wij mogen
haar hier wel herhalen: Bouwmeesier
was een meester in liet bouwen. Hij
heeft zijn groote rollen opgebouwd, t.ot
zij voor ons stonden als in graniet.
Louis Bouwmeester was geen man voor
de salonlrunst, hij haatte-het „thee-
lebberen" en koffie-drinken op het
tooneel. Zijn sterke, pootige vuisten
c-n het fijne, porseleinen theekopje wa
ren niet voor elkaar gemaakt Wij
hebben da: nooit betreurd. Er'waren
genoeg talenten, die het kopje kouden
haute©ren, niaar het zwaard van Ri
chard Hl. het mes van Shylock en het
geweer van Flambeau pasten volko
men in de handen \au dit genie.
Ik heb Bouwmeester in zijn .groot-
sten tijd den lijd. toen hij Ri
chard III. CoriolanuS en Oedipus speel
de, met gezien. Maar enkele van zijn
groote dagen iu zijn laalste levenspe
riode heb ik mogen meemaken c-n ik
zal cr altijd dankbaar voor blijven. Al
lereerst denk ik aan den avond, toen
ik hom te Berlijn in het Königlichc-s
Schauspielhaus mocht zien' optreden.
Hij speelde ie midden van een Duii-
sclien troep den Shylock. Ik zie lic-m
nog na de rechtsscéne afgeschminkt
voor het brannVlK-nu verschijnen en
ik lloor nog het applaus op-klateren
van alie rangen. Ik zie weer dèn ge-
hikkigen glans, die over zijn gezicht
gleed no die groote, zwaar bevochten
/-ego en ik wil wel bekennen, dat het
bloed uit mijn wangen wegvloeide,
loen ik daap onzen Bouwmeester zag,
bejubeld en toegejuicht door heel die
stampvolle zaal.
Ik denk ®ok aan dc-n avond van
z:jn diamanten feest hier te Haarlem0
op liet. Wil.-onsplcin. Joeu hij als rebbe
iSichel op her tooneel stond en plots
van het amphitheater mannenzang op-
kloiir:. Hét was, of zijn lichaam langer
werd! Als gebeeldhouwd stond hij
daar. met bezield gezicht, luisterend
naar den zang van ..Inter Nos". Eu
dan den avond in don Stadsschouw
burg op het Leidsche Plein bij zijn
eerste wederopi reden na het ongeluk,
dafc hem met do auto was overkomen.
En voor iiiiï misschien nog het
mooiste oogenblik Bouwmeester om-
hangen met oen krans, staande op liet
loonc'-l naast een lioogereburgerscho-
r voor een zaal vol goestdrifrigc
jeugd, jongens en meisje?, die hom ge-
zion hadd'ui op een schooInia:inee in
Wiend Fn-s cn di© hem Tiun hulde
Krachten in heerlijke, jonge spontani
teit -
K» nu, dit alles voor altijd voor
bij Alleen de herinnering zal blijven.
Nog b®!. ik moeite dit te bevatten.
Voor hen die komen, zal Bouwmees
ier eon logciidarieoho figuur zijn. La
ten wij dankbaar wqzen.' dar wij hem
hebben gekend in zijn geniale groot-
J. B. SCHUIL.
Louis Bouwmeester's
heengaan.
Louis Bouwmees:c- is lieengegala juist
dno weken nadat bij in de Ziekeninricli-
de Prinsengracht ie Amsterdam
- opgenomen om duur ecu operatie ie
ondergaan.
Kaim is de zieke In één uur Dinsdagiuid-
dag in slaup gevallen, nadat hij dien mor-
geil geen woord meer had gesproken. Te
2 s 4 eonstaleerde do geneesiieet, dal de
dood wis ingeiredcu. Aan de sponde vv.i-
xijii zusier mevrouw Taco Maon—
- !sr' 2ha ï'--'.«s Lvüi» en Kaaf cn
zijn dochtertje W:es;e aanwezig.
Zijn laatste uron.
Nader meldt de Auisterdamsche corres-
pondent van de N. Tï. 0:.
Bouwmeester is gestorven zonder den
misioil doodsslrijil. Na den aanval van
ii-éli!-. loen' Jicol do familie om hei
«leklmd g'-oiiaaid in afwachting
bet naderend cinue, cu zuster Van Ai-
peion, o a hem zoo liefderijk verpleegd
I. ci.. boni nog ©ons zijn drankje ha'd ij;.-rc-
gvvcu éj! verlegd had. is hij verder rus-
:i£ gebievon. zoooat zijn verwanten in den
3"o'?0I» e.'ii naar huis konden
gaan.
ochtenduren was bij bij kenni» cn
M- hikens de band, nu van don een
Tv:'" ',cn a,"Jer: als tón afscheid!
Tegen bal, twee s middags overviel hem
ui oucuwe benauwdheid; de laatste; do
"•is bogqn elork ie verzwakken en was
'Una niet meer waarneembaar, en om
wan Kr voor drieën overleed bij: rustig
ui vicdig, zonder dat zijn bewustzijn was
|Ci uggekcerd. omring door alien die hem
nel naast waren: zijn beide R,af Cu
r- ;,Jn <ifeb!Cr Louise, zijn doch-
Ma,;;,.jScs,e ,,ja luf,er-
-- -g is de taaiste, kort na het c-verlii
SalPü.!™!! b'0"1"- «'tall"»
«1 de neél-lneisebe va]/je
