Haarlem's Dagblad | 1925 | 26 juni 1925 | pagina 10

HET TOONEEL

Uit de geschiedenis van „De Adriaan"

Uit de Omstreken

Onze LacMtoek

HAARLEM'S DAGBLAD

VRIJDAG 26 JUNI 1925

Het kwijnend Tooneel in Nederland

Beschouwingen naar aanleiding van het afgeloopen
tooneelseizoen

<Sio»),

He* is we! opvallend, dat men in
Vlaanderen v.& den oorlog r.u e.-n
Moeiend tooneelleven kan opreken, 'er-
wijl lie'- tooneel in Nederland lioe lan
ger hoe meer kwijnt. Toeii ia dit, ver
schijnsel wel ie verklaren. lafiude-
ren was, vrat !oonee.l betref', li; one
zeer veel :en achter. Het heeft, const ;ti
Oscar de Gruyer eu iaden jon-

g<tn Johan de Mees'cr •-.v tooaeelner-
«Wtfrs gevonden, die U-;d--n de be
langstelling vcor het \'laainsche too
neel ia Beleid hebben weten op wek
ken. Daarbij komt. da- in Belg-.? ver
schillende kunstenaars in de cr.v.ikke-
ling van tooneel een voor de Vlaam-
sclie zaak cni'Ureel belanir tiert. Van
«laar een in samenwerking met liet
liefhebberij'-ooneel experimenteren
van jonce ar .s'-en. hetgeen het tooneel
«er. goede kom'. En dan word". :n
Vlaanderen het tooneel in den laa'i
tijd zeer krachtig gesteund door
Roomseh Ka'holieke geestelijkheid. Er
ia in België een bepaald e'eeds s'erki-r
wordend streven naar goed Roorasch
«ooneel. zoowel van beroepaspelera als
van Hefhebbwv. De Fransche Katho
lieke tooneelschrljver Henr;
ziet zijn smukken in Vlaanderen meer
gesoeeid dan in Zijn erge» land. Hec is
cie*- toevallig, dat bij een zoo voort
durend groeiende belangstelling voor
liet tooneel in Vlaanderen, schrijvers
als Hennan Teirlinck. Van der Velde,
en Pu«man voor he- ronee! zijn gaan
schrijven. Die eeiirijve's nebben ge
voeld. da1 he"- veld in Vlaanderen er

nip voor was.

Hoe is nu de toestand in Nederland
Wij hebber, een 'ijd van bloei achter
den rug. Het realisme. dat in Hover-
marts zijn groots-o vertegenwoordiger
heef cehad, vond in Nederland een
vmch'baren bodem. En dat kon wel
nie' anders, omdat èn de Neder land-
sche schrijvers èn de Nederlandsrhe
(•oneebpekes zich op dit terrein he'
meee* thuis voelden. Nederlandsen?
kuras'-enaars zijn nu eenma.nl van huis
uit realisten. In hei realisme heef'
hec tooneel in Nederland ik behoef
sfectrts de oude Ne'lerlandsche Too
neel vereen iging 'e noemen zeer veel
bereikt. Ot> da- terrein heef ons too
neel zelfs in a'Je opzich'en de vergeÜj-
king met het 'ocmeel in het bonenland
kunnen doorstaan.

Maar in he* realisme zat voor lie'
formeel nie' genoeg krach', om het pu
bliek blijvend 'e boeien. Wij kenden
al heel spoedig döe verschillende tv po
tjes, al aio oude mannetjes en vrouw-'
'j«?. do in voze® zeer ongelukkige,
maar daarom nog nie' ..drama'ische"
proletariërs. IV ellende van K-: rea-
liszne begon ke« publiek al spoedig te
wervelen. Men voelde, da' de d'an.a'-:-
prhe kunet iets anders verlangde dan
nl'-ijd weer do na'trsrge'rouw.; v.*>;r-
pave van armoede en ir.anted»app e.-
ke ellende. IV tijd van het realisme
was dan ook vrij gauw voorbij.

Toen k«'arr.en, juis' op t jd. 'wee
'toor.oelhervorrivors. Willem Rovanr<is
en Eduard Verkade m hoe verschil
lend in persoonlijkheid en in ari-is'ici-
tei*-. zij hebben beiden Rovaards en
Verkade he'amgstelhn» voor het too
neel in Nederland we'en op te wekken.
He' is dan ook niet te on'kermen, dat
vrij voor den öoriog een 'ijd van w?r-
kelijken. ïnnerlijken bloei van he1
'tooneel hebben meegemaak'. Ik behoef
slechts '-e heritmeren aan de praoh-ige.
to* dien tijd ongekend voorbeeldige
opvoeringen van klassieken. aan de
voorstellingen van Midzomernach's-

ciroom, Dr>"-Koningen-avond. Oedi-
put=. Fanst en nie' te vergeten
van Lucifer, Adam in Ballingschap en
Gvsbrech' van AemsM van Royanrds.
Er kwam bij ons publiek wie had
bet ooit durven droomen 7 belang
stel linsr zelfs voor Vondel. En ook Ver
bid e heef' in dien 'ijd als regisseur

vooral in wrk '-an Shaw en
Schni'-zler zeer knappe dingen ge
daan.

•Royaards en Verkade brachten bei
den onder don invloed van buiten-
I andsche proor© voo.Tg.an gen? voor
het Nederlandsen publiek ie's nieuws
en zelfs kringen die vroege' weinig of
niets voor het tooneel voelden, gingen
er zich 'hans voor in'eresseeren. He' is
ongetwijfeld een 'iid van bloei ge
weest. Maar ook die 'ijd ligt achter
ons. Noch in het werk van Royaards,
noch in dat van Verkade was een e'-ij-
gende lijn. Zij hebben beiden la'er,
"herhaaldelijk prach:ig_ werk gegeven

ik noem maar ..Maria BoodCi* hap",
..Droomspel" ec Ik dien van
Rovaards en ..Sb Joanne" van Ve'ka-
de maar dit werk ging over het al
gemeen toch r.ie' boven min eerste
We langrijke opvoeringen uit' Hierbij
kwam, da' F:ovaarde doe* gebrek aan
'een goeden schouwburg het laa'ste
jaar zoo gehandicapt werd, dat groo«e
dingen niet meer van hem te verwach
ten waren.

Het tooneel in Nederland is na den
jDorlog Tri?- meer voorn'-gegaan. In'e-
gendeelHe- gaat de laa'ste jaren zelfs
bepaald achtend'. Door de noodlottige
versnippering van klachten en he' 'ij-
'delijk werkloos blijven van een man
als Royaards ziet de 'oekomst er voor
ons nationaal b-oneel zelfs heel som
ber uit! Wij hebben geen groo'e en
sembles van sterke ar'is'cn meer! En
ook de nieuwe leiders zooals een Jo
han de Meeste' in Vlaanderen ont
breken. Wij zien overal verzwakking
van. wa« eens was. zonder dat er van
een vernieuwing, een opleving van het
tooneel sprake ie. En nu kom ik 'ot
een der volgens mij belangrijkste oor
zaken van de verminderde belangs'el-
Zing voor het tooneel bij een g'oo' dèel
van liet. publiek. Royaards en Verkade

Royaards vooral hebben ons in
hun moois1 en tijd met hun model-voor
stellingen iaat ik maar zeggen ver
wend. Zij hebben ons laten zien, wal
he* tooneel in Nederland kan geven!
Het publiek, dat gewoon was de mo
del-opvoeringen van Midzomernachts-
droom. Driekoningenavond. Maria
Boodschap, Ik Dien. Electra, Gys-
bregh' van A ems «el ik noem er
slech's enkele te bezoeken, is nu
r.ie' meer tevreden me' de dikwijls
mir.der dan middelmatige opvoerin
gen. die sommige gezelschappen
stjolke geen „ensembles"- Zijn ple

ger. te geven. Een belangrijk het
t-êste .Jeei van lie* publiek, da' door
mannen ais Rovaards en Ver kade
en in de eetete jaren van 11e' Hofa'ad-
Tooneel ook door Co' van der Lugt
Melser' den weg naar den schouw
burg had gevonden. keert zich. nu het
teoncel niet meer de bevrediging van
die dagen schenk-, weer van den
schouwburg af en komt er nog alleen
b;j belaivf rijke opvoe'ingen ais van
S1. Joanne. Schakels en En
S'erte s-ilie stau'.

Maar er zijn ook andere ooi-zaken
voor den geleidelijken achteruitgang
van ons «ooneel aan te wijzen. Ken er
van is ongetwijfeld de invloed van de
bioscoop. Ik bedoel thaia nie' de con
currente van de cinema, waardoo' ve
len uit den r-oiwuwburg worden gehou
den. maar de vergroving van den
smaak bij een belangrijk deel
het publiek, door de bioscoop. Hoevele
van de zoogenaamde drama'ische films
zijn enkel en alleen er op berekend den
sen6a:ie-lust en de lagere instincten
V3a 't publiek te prikkelen. Het over
grootc deel <ler films van uitwerking
en intrigue doorgaans heel grof en
zwaar sen imen'Cel.

In een overzich' van het aantal voor
stellingen van de in Nederland ver
toonde oorspronkelijke teoneelatekken
van 1 Januari ISM'J 'o'. 1 Januari 1024,
da' voorkomt in de ..Mededeelingen
van den Rond van Noord- en Zuid-
Nederlandsche Letterkundigen" zien
wij. da' stukken, als ..Bleeke Bet.
Mooie Jmii'je. Ploert. Publieke
Vrouw. Ronde Ka. Rooie Sien, Soute
neur en ScboR bea>uu'-;gend groot'
series hebben gemaakt. In he' succc-
van dat soort stukken de

qualificeeren ze teeda genoeg -

wij den noodlot'igen invloed van de
bioscoop.

En was misschien nog erger ia
door de bioecoc?> on'went het jmbliek
luisteren naar he« woord! De
bioscoop werkt de gemakzucht van de
loéscliouwers in de hand. Zij behoeven
er nie' na te denken en niet 'e luiste
ren. Zij kunnen bijna slapende genie
ten voor hun geld. Bijna alle films
zijn ingesteld voor de mees' onontwik
kelder.. ja. ik mag wel zeggen, de
«omstei! ui' het publiek. Het wordt
den «oeschouwers in d<- bioscooo zoo
gemakkelijk mogelijk gemaakt. I* het
rigtmh-k nie« ie's verschrikkelijks, dat
meesterwerken als Hamle'. d« Koop
man van Vene'ië en Macbeth, waarvan
de grootete kracht is gelegen in het
woord van den dichter worden
verfilmd. De bioeccop on'wikkeR r.iet
zooals het goede 'ooneel integen
deel. ze maakt de menschen al dom
mer en dommer. Zij onineem' de groo
'e theaterwerken hun kern. om er al
leen he* ..uiterlijk" van te geven

Het publiek heeft dank zij de
b oscoop nie' meer het geduld, naar
aen dichter in den schouwburg te luis-
'eren. ja. nog erger, he» is e' niet
meer <oe in «teat. Cornells Veth heef'
onlangs in het tijdschrift .,Sr*l en
Dansgeklaagd over den ach'erui'
gang van he' gehalte van lie
schouwburgpubliek in Den Haag. Hij
bedoelde me'; in maa'schappeüjken
zin, allerminst, want hij had liet over
het publiek, dat me' au'o's en
avondtoilet kwam. He' was bescha
mend om te zien. zoo schreef hij, hoe
he' publiek op de meen' verkeerde tr.o-
fr.en'en om alles lachte. Het was be
droevend op te merken, hoe slech'- de
tegenwoordigs schouwburgbezoekers
nog konden luisteren. Wrange sj>ot
_word' nie1 meer begrepen: er wordt al
leen nog maar luidkeels om gelachen.
De dich'ers worden nie' meer
'aan.

Overdrijving! Heiaas neen! En de
oorzaak! Volgens mij: de bioscoop! Is
het niet opmerkelijk, dat alle sakken,
die aan het intellec' van he' publiek
zekere eïschen stellen, in ons land bij
na alle vallen afa baksteen en. De proe
ren. door Verkade en Verbeek dit jaar
genomen, zijn er de bewijzen van.

N' j u werd een succes voor do bios
coop; in het theater begreep men den
djehter nie' en verveelde men zich
..dood". Een in vele opzichten merk
waarde en dichterlijk s'uk als ..Speel'
gij met mij?" van Anhard. dat in
Frankrijk veel bijval vond. moest hier
van het reper'olre worden genomen,
omda' he* publiek den dichter nie'
verstond. Is het niet ietwa' bescha
mend, dat efin au'eur als Pirandello,
voor wien he' buitenland groo'e waar
deering 'oonfc. in Holland eigenlijk niet
gespeeld kan worden, omdmen
hem te moeilijk v:nd'. In het bui
tenland heef- teen ook de bioscoop
haar grooten invloed zal men mis
schien zeggen. Zeer zeker, maar daar
is naast he' bioscooppubliek toch al-

i ?<m belangrijke kern voor
theater overgebleven.

Do tooneeldirecfies. teleurgesteld
hun pogingen om het pubitek goede
kuns' te brengen, zoeken he'
dat zij tenslotte moeten bes'aan -
onnoozete amusementckuns'. die op
den duur niemand bevredigen kan. .-Als
men het repertoire van iie' afgeloopen
jaar eens doorloop1, schrikt men van
het vele onbê'eekenende. dat wij hier
te Haarlem hebben gehadDe meeste
s'ukken zijn mij zoo voorbijgegaan,
zonder da' er iets van is blijven han
gen. D© Politierechter, Ons Vrouwtje.
De roman'ische Liefde. Vanavond 11
uur. De lachende Ladv, De 7 Sleutel©
van Bsldpate. de Jach' naar Geluk,
Ehilcy Heip', Mijnheer Rechts en Me
vrouw» Links. Me' den Verkeerde ge
trouwd wee' iemand, die één van
deze stukken gezien heef', e' noc iets
van na te vertellen O zeker, er zijn
ook enkel© andere, beter s'ukken ge
geven; Speel' ?e me' mij 7 Dr. Knock
of De Triomf van de Wetenschap. De
Conse<pientie van Fa'soen. De goede
Reis of De Dood© te Paard, maar het
ongelukkige wae, dat op die avonden
behalv© bij Dr. Knock he' publiek
weg bleef. Alleen de reprises van
Schakels. Op Hoop van Zegen en Ult-
koms' vonden ook voor een deel
door de droeve omstendigheden,
waaronder zij werden gegeven, belang
stelling.

Maar er blijf' één klein© trocmt: het
buitengewone succes van S', Joatme

ca al bleef het bij één enkele op
voering van En ab- de Sterre s'ille
staat. Vooral het succes van de over
he' algemeen zeer mooi© opvoering van
S'-. Joanne waarbij lie' publiek toon
de nog te kunnen luisteren
doet ons neg eenigszins hopen, dat
het 'ooneel. mile in goede banen ge
leid, misschien 'och ju de teekoms' de

belangstelling bij hst publiek zal vin
den. die het voor ziju bestaan noodig
heef'. Maar ik erken, dat die hoop
'gering is. Wan' zooals de 'o panden
thans zijn. zoowel bij he' publiek als
bij het versnipperde, al meer en meer
verzwakte tooneel, zie ik de 'oekomt'
donker in.

J. B. SCHUIL.

li.

De moeilijkheden die de lieer De
Booys bij den bouw van ziju windmo
len ondervond, kwamen niet van de
zijde van het stadsbestuur. Integen
deel, burgemeesters kwamen aan al
zijn wenachen tegemoet. Ze schonken
hem niet alleen, zooale ik al verteld
heb. een voor zijn onceraeaiinv:

inschrijving aan te besteden, en hij
deelt dit alles uuu burgemeesters
mee, omdat nlj tot deze inschrijving
Ook gegadigden van elders vveuschto
too te laten, en hij daarvoor de toe
stemming der stedelijke overheid noo-
dig had.

Jiksc in deze dagen was de heer De

geschikt terrein, maar ook stonden ze Booys ongeetelt': 2nj was reeds zeven
hem eenige faciliteiten toe. Zoo ver- weken aan de koorts laOoieerende".
oorloofden ze hem, om de ongernalen Om aan burgemeesters feiten te kun-
run of schorsen, die dezelve in de neu voorleggen, moet hij die door an-
voorzegde fabriek lot r'in zoude Wit- deren laten verzamelen, en het door
!en doen malen, door zijn eigen werk- dezen ingeeteld onderzoek bracht aan
volk of ruiken die hij daartoe zou wil- het licht, dat Haarlem slechts twee
len empl-oyeeren, in zijn pakhuis of moleiUnakers rijk was, üat er geen
molen te laten werken, zonder ver- I moleuxnakeragiid bestond, en dat bij
plicht te zijn zich van de ordinaire hel timmermansgild van molcnwerk
srademeesters o! werkers andere dan geen proef werd afgelegd. Dn ze mole-
voor zooveel de gemalen run betreft naar acht dit laatste verklaarbaar,
te bedienen." Door ziju eigen werst- j „want een molen is een werktuig en
volk! Dit lijkt heel gewoon, maar we- een huis alleen een gebouw". Slechte
zcnlijk was bet, gezien de rechten twee molenmakers, inderdaad, hij
waarop de gilden aanspraak maakten, had geen ongelijk, dat hij onder deze
een buitengewone concessie. Want de otnstamhglicKtcn tneer hei: verwaciitte

ook vooi
Laat ik
dat burge

molenaar

losset ■■■PHHPHI

laden van de run, gebruik te maken 1 maar dadeiijk zeggen,

gehouden, zooveel voor f van een inschrijving, die

van de schors als voor het vreemdelingen openstond.

van de hulp der stadsdragere, die bo- meesters zich lieten overtuigen,
vendien hei. voorrecht genoten de ge- I dat het werk gegund werd uau den
malcu schors te mogen verwerken. laagsteu inschrijver, den moletuna-
Maar dat wordt me te duur", zoo j kereuuae.Joliannee Henricua Ruysoh
rekende Adriaan aan burgemeesters te Waddiugsveen.
voor, op <'cie wijze kan ik onmogelijk i Ziehier aan de eigenlijke vader van
met andere steden concurreeren!" j ,,De Adriaan", en als a:ens geboorte-
En de ijverige man kreeg vrijstelling dag noem ik u Maandag 111 s'ei lid»,
van de beletnanerende bepaling, voor De vier tuipaien stonden overoud, een
"li deel althans. j voor liet hofje van Noblet, een op

cider vroeg hij octrooi. Hij was den Koudeuhoni, de derde op de
itelsj van meening, dat „wellicht baad- Scheepmakerswerf naast den molen,
zuchtige luiden, bemerkende dat die de vierde op het feestterrein zelf; een
onderneming met een gewenscht voor- situatie, waarvan de scheepvaart
uitzicht en succes reusr-eerde. waar- ruim drte weken la*>t heeft gehad. Ter
n!ijk zouden bestaan soortgelijke voorkoming van ongelukkcu, die door
fabrieken mede te ondernemen," en den „aanarang van aanschouwera"
om dit te voorkomen, verleenden bur- j konden veroorzaakt worden, v.as de
gemecaters hem en zijn erven of recht stadsvest ter plaatse, evenals de bru-
v erkrijgênden octrooi voor den tiid j uoor een aeholwer* afgejlvtea. Dit
van 25 jaar. Met dit voorbehoud ech- iaalste kreeg een deur „tot pmwage
ter, dat de aanvrager de verplichting j van een iegeulijk zich daarbij gein-
op zich nam, tegen een door hu ree- ucsseerd vindende". Het komt mij
meesters vast te stellen prijs, „ai het voor, dat dergelijke gebeurtenissen
verfhout te pletten of malen, hetwelk meer belangstelhng hadden dan wij
orn gemalen te worden in het Werk- i vermoeden, ik ben er met bij ge-
huis alhier wordt gehakt.' zonder wecst, heb er nooit een teekenmg van
eenig onder verfhout te malen, tenzij J gezien. Moor levendig kan lit mij
er, bij gebrek aan „geconfsneerden", voorstellen, dat dit oprichten" een
niets vcor het Werkhuis te malen aurdig gezicht ie geweest, en dat de
wat>. Op deze wijze kwam dus do eer- Haarlemmers, al of niet schoonheids-
zame molenaar, al was het dun niet gevoelig, niet genoegen den nieuwen

rechtstreeks, met de rasjvers itt aan
raking, en indien galgenhumor mij
n:e<. vreemd ware, zou ik Zeggen: tn>:
meer zielen in bet rasphuis, hoe mc?r
vreugd op den molen. En dat er ooit
een tekort aan boosdoeners zou ko
men, och, ook destijds leerde de er
varing, dat hierop niet te rekenen
viel.

L>e heer De Booys nam vcfe voor
waarde aan, hij sloopte den Stadsto
ren, genaamd „De goede Vrouw" en
ging houwen. Natuurlijk ha/1 men
eerst Jan d«h boomsluiter te

vreden gesteld. Hij bewoonde den to
ren, betaalde geen huur, had zijn wo
ning zoo nu en dan met „kastjes,
deurtje© en andere kleinigheden" wat
verbeterd. De goede man was heele-
maal over stuur, nu zijn oude toren
begon te wankelen. Torenbewoucr
wou hij blijven, als do heeren Iwm
den Zandenuoren aan den overkant
e»ms gaven 7 Maar danr woonden
Abraham en Frans Majoor, brugop-
haalders. en die betaalden achttien
stuivers huur in de week. Ik verdiep
me maar niet in Jan'# droefheid;, hij
kreeg de boodschap, dat burgemees
ters over zijn toren „gedisponeerd"
hadden, en dat ze hem een ander ver-*
blijf zouden aanwijzen. Het was hier
de geschiedenis van de oude hoornen
die jo niet verplaatsen moet. Of was
het toeval, dat deze zes en zeetie-
jar'.ge torenbewoner den val van zijn
toren geen twee jaar overleefde? L'cn
tweeden Januari 1781 begroef men
hetn. En kort daarop verscheen een h geen hui
burgemeesterlijk besluit: „dat aan
den aan te stellen boomsluiter van
hot Noorder Spaarne en zijn succes
sen ren. tot een woning van stadswege
za! worden gecedeerd de toren staan
de aan de Westzijde van de hoog©

Brug nan 't, Spaarnc."

In het najaar van 1778 wne de on
derbouw van den molen gereed. Toon
deed zich een moeilijkheid voor, dte
vertraging bracht. De ondernemer
had tot nu toe „in daggeld" laten
werken, maar het was hem gebleken.

„dat de koeten van uit wer
reed* tot zulk een hooge som waren
opgeklommen, dat, indien hij zoude
voortvaren op deze wijze te bouwen,
de kosten zoo groot zouden worden,
dat er nóóit een matige interest, voor
hem was te wachten of overblijven
En om dien intrest was het hem
toch te doen. niet om den dank vnn
het nageslacht, dat zich verhen aen
zou in het bezit van een echilder-
achtigen molen. Daarom had hij (te-
sloten het eigenlijke molenwerk bij

molen de plaats zagen mnemeu
hun ouden toren.

Daar stond hij dan, de nieuwe
vv achter aan bet Noorder Spaarne
maar, eer de vijf en twintig jaren
van het octrooi verstreken waren,
>:oud hij stil ook. Stil, omdat htj nie»-
meer te malen had, en het was dc
lieer Coriicli» Kraua tabaks-.erkoo-
per in de Uroote Houtstraat bij do
Markt, die hern weer aan het draaien
bracht. Hij kocht hem in 1308 vcor
f lüóO contant geld, deiszelfdea molen,
dn- in lüyG ruim f COOU, en nu onlangs
he: dubbele daarvan opbracht. Kraan
maakte er een snuifmolen van, als
snuifmolen heeft hij jaren Ion.' voor
geleefd eerst in den naam van de
„Sigarenfabriek cn Magazijn van
,wcc. Kruscman en. Zr. daarna op
de sigarenzakjes van ilo heer S. Bert-
ru.ii „Stoom- Tabak en Sigarenfa
briek", Grooto Houtstraat 12. De
stoom had.zich inmiddels aangemeld,
rnaar „Lte Adriaan" verloociiende
daarom du»i wind nog uitt. Zijn off-.-
cieeie benaming luidt «lan ook altijd
nog: „wind- en stooinkorenmok-n
Want met snuif laat hij zich el lang
niet meer in.

Zoo inoge het blijven! Voed hem
met stooin, met electriciteit, maar
laat hem leven ook van d-n wind,dien
hij zoo graag opvaagla in zijn wieken,
en zij gaan draaien, langzaam, vlug
ger, ?nel, en geven hein dat vrooiijke,
levendige voorkomen, dat den wind
molen zoo bemind maakt. Een molen
merkte dc heer De
ltoöye zeer terecht up. Neen, een
molen is een zeer bijzonder gebouw,
een levend geheel, dat tot do ver
beelding spreekt! Hij is bewegelijk,
veranderlijk als de wind, druk, hij
kon zelfs „zingen", Verzekert u do
molenaarIk houd het ervoor, dat de-
zo en andere eigenschappen, die hem
iels geheimzinnigs verkenen, den mo
len zijne belangrijke plaats in sprook
jesland hebben gegeven. Hoe dikwijls
treedt iiier een mo.enoar op.

Maar de geschiedenis van „De
Adriaan" is geen molenaarssprookje,
ze eindigt met een verzoek om geld.
Immers de tegenwoordige eigenaar is
niet in het bezit van een gelaarsde
kat, die hem rijk zal maken. En de
penningmeester van de vereeniging
„De Hollandsche Molen" kan niet le
ven van don wind. Zulke dinc n zijn
voor het sprookje geen moeilijkheden.
Wel voor de vrienden van „De
Adriaan"!

H. E. KNAPPERT.

HEEMSTEDE

HET 300JARIG BESTAAN* DER NED.

HERVORMDE KERK.

Donderdagavond hie'.d Jhr. Mr. D
van Lecciep. oud-burgeineeatar dor ge
meente Heomste«te en l'-I van Ged. Statui
Noort-Hafland tevens presnderc-kerk.
d, in de Ned Hervormde Keric alteer
een herdenkingsrede (er gelegenheid van
hot 300.jarig bestaan van dot kedtgObouw.

Nameis het Comité voor Niewe Vre-
denhof heette Ds. Korff de talrijke i
weaigen onder wie B. en W. vorn Heem.
otede en vele notabelen der gemeente,
we&om en eprak een woord van Imr-e.
lijken dank tot den heer van Leni.' j,. voer
da bereidwilligheid waarmede- hij «:e
taak op zich had genomen, een gedachte
nisrede uit te spreken ais voorbereiding
voor dan plechtieen dienst, die Zondag a s.
in de oude keok zal gehouden worden.

Hierna gaf da spreker vap den avond

een ovenncht van do geschiedenia van 't
kerkgotiouw, v.m het cgeiibitk w.u»:op
het m den romer vin 1525 in gebruik werd
genomen, daarbij vooral den aiivlruk leg.
gorKJo op het aamirel dat de toeiuixilL:".
Ambnchtohew van. Heemstede en RjttI-
pemionaris van Holland, Adriaan Pauw.
'tl de totstandkoming van het gebouw
liecf: gehad.

Ook over verschillende der 33 predikan-
t»n dia in den loop der e^uvrtrn her y-re.
dikvnbt :.i het oude gebouw hebben
vervuld, deelde spr. vele bijzondcrhel-m
mede.

Wij volstaan voor heden met dit zeer
beknopt overzicht van de gedachtenisrede
daar wij spoedig, bij de bespreking van
con door den heer vnn I.otincp gesctireren
geec!iicden:-' Ier Ncd. Hervormde Kerk :e
Heentetede, die weldra aal vers- hijncn tr
en bate van het Fonds voor de kapel
Nieuw Vredooïmrg" wordt uitgegeven in
de gelegemheid zuilen zijn er uitvoeriger
op tarug te komen.

Vergadering van den
Vrijheidsbond

De afdeeling Heemstede van den Vrij.

u-gde Ivai-lerdag m het Ver.
(geixiuw Protest »uiten.
l-vnd aan don BroiWeeweg een openbare
vergadering, waarin l'rof. Mr. Dr. A. vï
Gijn ale spreker - optrad over het onde
werj" •-',0 Kegcering en de Staozhu:
tioudkurnie"

Do vootsittor, de heer C. J. Bote, opec-le
de bijeenkumet, die tamelijk «inac bcacht
aas, niet een woord van welkten. Hij
dankte voor de drukke opkomst eui steUlu
\lon -ijrekvr aan de owiweeigen voor. 11 ij
deelde nteslo, <j.u "P Maaixieg 29 Juni,
dc* namirhloga half il-ric, in t.'afji „Dreef,
ztubi" eau bijoeukoEi>6( zal worde» ge-
houden, waar men «nol a"o vrouwelijke
«usiidaten van don Vrijiiekktemd ken rise
zal kuuneti maiei» Aan deze bijeenk«nst
za'. een gvaell* karakte* worden gegeven.

De heer V a r. O 5j n verkreeg lsieroa
liet mnL Hij beaprok eeee* de financaeele
lioViiek von de ministers Do Vries
Colijin en oefezido er critlak op u«,
gaf hij «oe. «kit <V» laatste cmk gooi v
heeft verr. l t. Spreker vond het fci
t.» prijzen, dot hij aich vele vijanden heeft
gnuaakl. ook in Zrn eig<« par.ij. in strijd
met zijn Mnvackelijko woorden, dat
tiudgct r et «net i<'.aetó»gen gedekt ni*g
■wanten, kwam CWijn toch <vVc met be.
jnatirgen. te een noodtoestand trou
wens onvenuIjdt'lijJc waa. Het ia evenwel
tnet het tekort nogal meegevallen. Dat is
evenwel «liet aan het werk van Colljn 'e
donk*», maar aan vereohiUenda omstandig
heden van zijn wil onafhankelijk, reoals
bijvcerbeeld de gonatga fteancieol» re.
«uitaten ran de sjh «irwcgen en de prijs
verlaging va«i de sirordtoler. Niettegeu.
naan'V deze meei'a! k-rtjea is C'olijn toch
niet zijn oxtm belamingnn (rljwi-dplaatjes,
koffie, thee cn bier) gtiomo». Dit keur.
<io sprekur af. De ojievenredighaden in
de uitpwroa heeft Colljn ouk niet aonge.
toot. Dét is een fout van keen geweest. Hij
had het kwaad neb bij den ooreptung
ti««ten berijden. De belasting, d:e he«
allermee»! vermijden ware geweez:, *a»
het tarief vui invoerrechten. Van politiek
Atimdpunt bezien, ware het ook fatsoen,
li/tor geweest, z*i spreker, als Colijn 'V.-.o
'wizstifit niet had ingevoerd. Van Colijn
aa het «-Je niet te pnjorn, dat hij met
ssfst. dis vijfden rnillioen beüetteg
T' i>Ser. moeten betalen. Pzarmeds be-/"
hij zich err. cachet van onbekwaoznheiT
gegeven. Een mérarer van fimnclén, <h-
ai-lus roleneert, komt ren eeuw t« laat,
aei «preker; die hcnrile Chuii in den tijd
van WjI1.hi I. die de schvüet ó-Jk vol
vilde hebben, onverscliillig vit» dit l>c-
I aaide Ttieris. nu we w:i ectiw vervier
zijn. -W het toch van liet gnxrfe'.e belang
t« wc'.fti w(e de belastingen betalen. Zoo.
doende gaat men rtw. verkeerden kont
op, want de protectkeiisten aijn r.niet
tavredc». Ai* men <lien kant blijft op.
gsan. zal het buiteeiland Mc duurdere u:-
roerrcchten gaan heffen He» (i trk niet
Jttbz. volgens «preker, dat beschermende
echten d* werklooeheal tegengaan.

Ook is iodeso stern, aan het Vo<!ei Andscli
urbond gegeven, een stap in do richting
van het ptraectjon-Mne. Dsanneoe zouden
de fcberaion lu de kaan van de rechter.

tijde spcirti

liet zijn de liberalen geweest dis ge.
waarschuw<1 hebben, dal de tt-urmiwoek
en <fc 8 urendag mot fehawAiaofd konden
worden, want dat d» unluauiefn ander»
do concurrentie met het buitenland niet
zouden kunnen volhouden.

Thans woeden veie taerwerfcvergunaicg'r:
verleer.-l. tnaor dtkwijL» wordt zulk er.i
vozgunzrxg t-, laai verlrood. Deze reg«v
rftig vs hi haar optreden slap en aarzelen!;
dat l-retigt liaar cortetbutic nu ecnmxU
tnsc. Zij Steunt i-i/etlhjk «naar op é-';.
■luit. ti-viiiehjk het geloof er. wel op h-
geloof -..vn verschillende siartijcn, d;o *!-
knar in de \«irki.-z:i:g*-I>gcu o-jk no£al
reus ogen ts bestnjden.

Dc hese Van Gijn keurde het af. dit
vrie ItUeaWn afvalkg worden, se enkele
kleine det-nla niet tiaar hui-, shi gaan.
l-.nrmc-lc w nlt liet oar.Ct iibomlcti
tuurlijk kleiner. Dat ia bij de Torfge
fcic.', .vn nog grl'icken, toen vele hU-r

Christclijk-llistorische oondidaten
-t. ii,.!. Er. .tl mag i:-'t wvsr

Lhrlatelijk Kabinet tenslotte toch
gedwongen wordt, oan bet voOc liberaal
ren, achtte spreker het vrwi beter.
rist -1« liberalen dat dan maar zelf doen
Hij wuueehuwde dus tegen versnippering

\V>e vrijheid van gedachten voorstaat,
mi vrijhandel hulihgt en een bloeiende
ijvcttioiai en hajxl-il wmvacht, moet
helpen om de vrije innig» beginoelen In

iiiioboudkunde te krijgen,
moet stemman on de cezjdtdarem van 'ten
Vrijhei>t«bo»i. ai'Ui* ekvdigde spreker,
luid applaus ontving,
trise »anw»zig<-n *nnl«n vrag<
gcsteM. Fen lid van to-r Vadorlanilech
Verbond verdedigde dc beginselen v
rijn ivtriij tegaorrot dia van tien Vi
beUtabond.

Do h«r Van Gijn beantwoordde
verschillatvle vragen-

WELDADICH EID.

Een heer *had
do gewoonte om
eiken avond, bij

te nemen. Bij
do 6oo6 stond al
sedert jaren eon
vcrloopen type,
dia do deurtje»
vin de verschil
lende taxi'6
voor do heeren
Jaarvoor natuurlijk. w»t
kopergeld kreeg-

Do heer in kwestie nu was bij zekere ge
legenheid gedurende een maand uit de
stad geweest en toen hij terugkwam dacht,
hij dzn ,j>ortier voer eigen rekening"
wonder wrl te doen tloor hem een kwartje
m de hand te «tappm.

Tot zijn verwondering echter kreeg h!J
de opmerking: „Dunk V, mijnheer, maar
wat do ;,-e maand aanga.it, dat ia
minstens i&n vijftig 1"

ONDER VREEMDE VLAG.
-toomecbip Idomonua, wwciwen toe.
aan -te Mij. Ocoonn is Dcr.-
dcrlag onder Italiaanse he vlag van hier
naar Cardiff rstiriiio. Het vaxrcuigr
voert den naam „Aurenra".

SCHEEPVAART.

2i Juni ven rakken:

Brielle ss. Curacao.

WieUow Head s s. Rot tenia ta
Mortlake s.s. Port Talbot.

£5 Juni. Aangektcriien:

Biruta, as. Windau.

Boomberg s.s. Borga.

T.-ko Liane! !y.

Wwii, utotorscboenor Osterh&m.
Maaastroom oe. Lel tl i.

Begonia Arcfiongel.

Crisia ia SundwvalL
West folk as. Kectu.

Redetan aa Lomlen
Hootestroom e.e. Looduu
Van M.ietlant, «nijaenkggcr. Ncordase.
l'abrenfele s.a Hamburg.

River Ribble ».s. G-»le.

Kijnatirocrn s.s Hulk
25 Juni. Vetrokken:

Wirumaa, motorschoenrr Peenau
The Jfarrbsoneee Grimsby.

Airania aa Cardiff.

HAARLEMMERMEER

0EAANBKUR8.

Omtrent de Donderdag te Hoofd
dorp gehouden gr&anbeure, vernemen
we, dat do noteering zoo goed nl«
geheel ontbrak, omdat er, wat den
graanhandel betreft, weinig zaken
werden gedaan. Men hoorde de op
merking al maken, dat het graan zel
den zoo schoon werd opgeruimd ais
dezen zomer.

Ken der oorzaken hiervan zal we!
wezen, dat dc kwaliteit van granen
en peulvruchten van den i.itsten
oogst van dien aard :s geweest, dat
het moeilijk lang kon worden be
waard, zoodat opruimen do bood
schap was.

SCHOTEN

GEVONDEN DIEREN EN VOOR
WERPEN.

Terug ia bekenten bij:

G. v. <i. Neut, B«uker -tu- 7, een koet
-jei; N. van Linten.

steretrs»! JA,

C. H«
rijw:

IJMUIDEN

UITBREIDING DER TRAWLER.

VLOOT.

In de Visschenhaven is gearriveerd

i stoomtrawler White Frinrs" Huil
86b. welke is aangekocht door de ree-
derij Mij. „Petten",

YISCH AANVOER

Gedurende de week van 18 tot e«i met
21 Juni K25 zijn to IJmuiden aan den
rijlesviecliaf-'.Ag .iang«k«oen 63 Holland,
•eho en 3 Duitrrcho atoomirawlors,
Duitscho 11nl.-uxlor, 1 motor en 11 zeil.
loggeis, 1 atoom faarteglogge; en 62 kust.
visschoa*.

De be-.maiingen dier vaartuigen waren
volgt

Holland -he stoomtrawlere van f 292 tot
f 2962.

Duilscho idem van f 2368 tot f 3651.

Dultsche IJelnndor f 3304.

Motorlogger f 76.5.

Zeillogeer* van f 97 to: 548.

Stoom.Ii.-.riiiglogger f 3951, terwijl dc
kuetrlsschcra tezamen f 2197 beacenden.

De aanvoer t^elomi u:t 4:0.065 K.G
trawKij'-'.i. JJ2ëO K-G. IJslarvbrlie vipcii
en 353 kantjes baruig.

De totaal opbrergat bedoce? f 157121.

JAARVERGADERING IJSFABRIEK

In de Donderdag alhier gehouden Alge.
meen© Jaarvorzaderrng vitn aandeelhouders
In de N.V. Ijsfabriek voor de V-=chhan.
delvereenJging werden balajte., winst, cn
verlicsrek-nii r over het afrei --|>«n boek.
jaar goedgekeurd en bet dividenil rreigc.
steid op 7 procent

Tot Commstarts vArd herkozen de heer
A. de Clerq te Aerdenhcmt.

lUnkimt 14. een hoerenhoi
Baukrt.siinnl 24. rijw

pIaatj«;pUatia; J. I'atdoen. E:
ren kinds re-hart je; J. du W.

aatrsat 10
Brandt,
inhoud;

straat 8, flaz

d. Me

Mal

n Htiet, Kloo.

•ttrenat Tl. een gouden manchetknoop;
A. E. van Leeuwen. Cronjcstraat 41 nx" l
een hondje; IJ. Mooletwv.r. F-li««pcr»ua-'f
IA rem rijwie'tKlaziHVpJwyj--; I)e Nijn «f».i
noogarwgff. Kleverlaan 92. Haarlem, een
badmuts; J. Got er». Dr. T«y!»»traat I».
ten gal«nline regenjas. W. Boa. CrèoM.
straat 125, «-n kinderportemormnie ia«t
inhoud; A. Tttkker, Krl'zingcr»trant 15,
een hnrlogtkettlttg; Opper.hu teen. Infan.
terlekazcrr.c Haarietn. tm *w.mbr>*k «n
een badhanddoek; Aan het pol it
een --rfirewendraaHr, een foto,
HOdenascb ja.

VELSEN

RAADSOVERZICHT.

De hec.- Handgranf had zich voor neaen
avond, als oudste wethouder, getooid u*
da glimci-.e-i'io anibteketen, daag de bur.
g*Ti.oester met vet lof sa».

Bij de Ingekomen stuiken w<irdt ai
direct halt gehouden. Oran r:.vl zsV ico
Ungrztr.erliar.d wel gaan uizicei, flat liet
geen pretje !s eeti aankomrado badp'.aite
onder z*n vl-ugeien te hebben.

Eerst de kampeerders. Welsrillenda l e.
wonen van de ziekrnViarek hebben ovt m
toe gratia tenten opgeFiorgon van en wzt.-r
verschaft aai kampeerders. Tol plotceiirg
van hocgcrliarr.d xerd geordontiecrd«f.
geloopen: Met sla recht.tre,-k« gerolg
lre»*en van cn namen» do slacht,
offers. Do beer Schilling nam het voor
In kampeerder» op. w.vubij Mock, d.-,t
althans volgens den heer Schilling in de
tvzrak geen materiaal werd getswgen. Na
lang heen er. weer praten vorilt verlof
gtge-ven, gratis water !n ver*cliaffen. j<o
bewoner mag achter noclt in do b moch
de woning tenten bergen. Een jujlit.
"isli'l zou hierop dunkt on«, wel
ft.vnmerkiiigen gani.-.ikt heblxui; in het
huurcontract rnl hlaromtrtRit wel n»:t*
vermeid staan, zoodtlt, als de huurder
doongaat, finjen of tenten tc Vi-gin in
oen deel zijner woning -f andere berg.
unie ba tes de borni. men hem u ;1
ot» ral kunnen ..I.iaicet;".
ttnming. gratis water te n» r- n veretctk.
n. notabone uit ecu Nortonpomp, do-.t
komisch am..

En dan staan we ineens midden on den
wetr. die nog weg is cn dio voorloop - x.04
wel weg 7.1I blijven Die weg. die liet
et bedwingen, doot heel «nt ctoi
opjagen. De hecren Schuitenmaker. B

S'-I'iiling spce-'al'»ce-cn zich in
alle leden h« er over

.n, dat de weg or meet kostten,
blijft de greote vraag: hoe cn waar. We
hebben te Kiezen. tu«>?i~hem den Boulevartj
Roolse en de Avenno Bchuiteranakor.