Haarlem's Dagblad | 1925 | 18 juli 1925 | pagina 10

BUITENLANDSCH OVERZICHT

Fietsen

PUROL

HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 18 JULI 1925

DE STRIJD IN MAROKKO.

DE VA LOR ISA Tl E-QUAESTIE.

DE TOESTAND IN CHINA.

D« strijd in Marokko.

T>? strijd in Marokko blijft aog sroads
ön aandacht vragen. ün wc ge'.oovta
•iai de oor'og :a bet Xoorden van Ai rik a

wel geruiraeu tijd za. duren.
Weliswaar zijn er ai «n toe
van een aanstaanden vrede, maar deze
geruchten worden door de feilea voi
oeo.de gelogenstraft. Vooral de <*atste
berichten die uit Marokko kwamen wij
zen op een verwanden strijd

Trouwens, Frank ijk gelooft niet dat
het zoo gemakkelijk zal gaan.

Aznerikaaneche vrijwil'ig«r« werden war
gaarne geaccepteerd en ook in het erg en
land worde*: vrijwilligers gevraagd. Zoo-
al« bekend werden de Amerikanen aan
genomen omdat ze vliegmachines
l ch zu'len voeren.

Volger» de laatste berichten i
l'ranschs pc«t Rhiar. a door de RiMe ge
nomen.

De ejte.-is'e correspondent ven El Sol
e'in: u* Rabat naar zijn blad. meldt
de ..Tunes" •correspoi»!'?*!'. te Madrid, dat
d« r ranse he post R1:a:..a a
Loekics. «cr. belangrijke Franeche pos;
was. Behalve het garnizoen, bestaande
ui: twee officieren, tien Fransche eolda
ten en vijftig Senegalesen, die gevan
gen zijn genomen, werd een aamnerko-
r ke hoeveelheid geschut buitgemaai:

R.viana werd sinds eenige weken bele
gerd en de vliegende co'onse
:eeft getracht hulp te verleen er.. Vóór
dat echter hulp ver'eend kt» worden,
Rl>»t de poet zioh overgeven.

Voorts M Bab-el-Taza. dat toegang
geeft lot Tazs, door de Hitmannen bezet
v aardoor zij den spoorweg laza-Fes be-
beereeben.

De hev^e aanvallen der Rifa
«treek len Noorden van Fez en Taz» du
ren voort.

De Fr*r.«che vliegtuigen hebben troe
penconcentratie» der Kif» ten Zutd-Wee-
•cr. van Wezxan uiteengedreven.

He: doe! van da reis vaa maarechaMs
Pcta::i, dia naar Marokko is vertrokken,
is om da verhouding te regelen lusechen
Dyantev en Naulin. De benoeming vaai
Naulin, dia ook naar Marokko ie vertrok
ken. heeft een groote verandering gebracht
m het «ntktaire svs-.eem in Marokko. Hoe
wel maarschalk LTSutey. da reeider.t-
gf .c-aal, officieel oppe-bsve'hebber blijft
zal hij toch de actieve leiding aan >*au
i n over'aten, wiens rapporten ongewij
zigd naar het minister.® var. oorlog ge
zonden zullen worden, al of niet met
commentaren van Lyantey.

Er zu'len dus versterkingen gezonden
werden. Do „Times"-coTTespon»ieni te
Madrid merkt op, dat deze loop van za
ken cok van belang is in verband met
de publieke opinie. Tot nu toe w*s men
i Frankrijk niet erg enthousiast over
dei- campagne in Marokko; het vooruit

zicht, dat er na de groole veg'iezer.
«len wereldoorlog weer Fransehe le-
verioren zouden gaan. atocd den mits
ten tegen.

Thane begin: men echter in te zien, dat
er groote FFamsche koloniale be-
'a«gen op het epe! etaan. Hoe groot de
versteningen zullen zijn staat nog
vaat. Er wordt gesproken over 3600

De ..Temps" heeft een bericht van zijn
correepocdem te Madrxi, dat de regc'e
--.og a'daar commaEdar: Aguilar aar ge
wezen heeft ra m« Abd-el-Krün te on
derhandelen. Vóór 1921 wis deze op het
e.larvije Alhucemas en speciaal belast om
tn onderhandelen met de stam der Ben:
Oeraquel.

Hij droeg de gelden af door de Spaan-
«•he regeenng toegesiaar. aan de fami'le
van AbdelKrtm.

Het :s nog n:et bekend of Etehevarrie-
zijn benoeming als tweede gedelegeer
de zal aanvaarden.

Men herinnen» zich. daï Abd-el-Kran
«•h:er 6ieeds geweigerd heeft om me:
militairen te onderbande'en.

Ds Valorisatle-quaestle.

Gelijk algemeen werd verwacht, heeft de
rijks.[-resident, zx-als we Teeds m*« aen
onkel woord meldden, de beide -relocisatie-
writen cndertoekaöd-
In het oéficieele bericht worrit ongeveer
«küaard. dat dit is geschied, omdat <ie
rijkspireekient in exznenw«rioi* n>et de
rijksregeenicg zich voortdurend de gzootste
moeite heeft gegeven een reeling
tot stand te lirengoa, die zooveel nwyelijk
aan de belangen van de kleine renteniers
en de slachtoffers van den oorlog tegs.
rooetfcomt. soodat verder ui te tel niet won.
sohelijk was.

De oiganLsaile der betrokken spaarders
en oorlogslachtoffers heeft ai dadelijk ze.
tooml. over deoe beharvgmg alles behalve
tevreden te zijn. Zij tobben een open
brief tot Hirwienburg gericht, waarin woedt
gewezen op de garing» meeoderheiil, die
de wetsontwerpen in dan Ri/tedag «docht s
kemdan krijgen door fractiedwang, waar.
door vele afeevaordigden ««gen hun gewe.
ten en in strijd met de aan 4e kiezers
gedane beloften hebben gestemd. Verder
werdt veri!.._v»i. dat varv-1 ellende afte.
vaanhgden hun mandaat toot pereoorli;!cc
beiangen hebben misbruikt.

De open brief constateert voorts, «Jat
deze wetten de grondwet wijzigen en niet
de daartoe voreechte meerderheid van
!'3 hebben gdhregen. De organisatie eischt
daarom het in de grondwet vastgelegd a
votksre fereodum.

Het is seer de map of deze nieuwe po
ging tot eenig resultaat aal leiden.

Daartoe z» nl. «en nieuwe wet nood*
et» men hoopt het door den a/g. lï'rt reed*

ingediende valorisatie-ontwerp, dat voor
de betrokkenen natuurlijk veel gunstiger
;s, als zoodanig te kunnen gebruiken. L'an
heeft men echter nog tweo millioen kie.
zers noodig, dio eon volksbeslisring
eclien, welke in dis geval wel bij elkaar
zullen zijn te faijgan.

Voorloopig zal het wel bij de zeer ge.
ringe veigoecUng blijven en de woede dei
taleuiKMtelden zal ach vooral kernen «gen
de D.nationaleo. die gouden bergen be
loofden.

China.

In China blijft het een warboel en niete
wijst er eigenlijk op dar het voorloop: g
andera zal w orden

De mogendheden schijnen niet te weten
boe ze zich «n dit geval zullen gedragen.
Wel kouien er berichten vwo conferem
maar <iai»r blijft het dan oeft al bij

De ..Chicago Tribune" meent, -kit China
zelf de tot etanrCkoniing van een conferen.
tie tot herziening van de extorritcriaihteit»
en douamequaestiae weü?ens zou kunnen
verhinderen, daar het er naar uitziet, 'lat
een nieuwe burgetroorlig sa] uitbreken.
Niettegenstaande de spanrrr.g te Sjanghai
verminderd is. gaat T«jang.tso-lm i
wvwpen naar ve*i*cht3lende d«tricten
zenden en de minister van ooifttg ia on.
dcrweg naar Sjanghai om e«n ultimatum
aan den mibtairen gouverneur vem Tsjo.
kuar* over te brengen, met den eiach,
(irovincie Kiarvgsoe te ontruimendoet
hij het niet, dun keent er oorlog. Tsjar*.
tso.lin'e doel de ccerfaole v-an de spoor-
lijn 3;ar,irhai.Han5ot»w, «iie h«tn feiteli-k
de coiitroe zou geren over het geheele
«pivwwezerv in Chios- Radicale cour*
beweren, dat de Britten en Japanners btazi
een groote leening hebbeu behwfd, irui
hij de anti.Britsche en anti Japaar. «h s
propaganda zou onderdrukken en
einde maken aan den boycot.

Tot zoover het Amerzkaaneehe blad

Veel wijzer worden we er ook al niet
door. Al'een toont het r.«s <vn« bijzonder
duidelijk aan wat voor een chaotisch* to.'.
«r tn het rijk der CL interen
he«*cht.

Verspreid Nieuws

DU ITSCH LAND EN POLEN.

TuKohen Duitseh'and en Polen dreigt
een nieuw conflict, onmiddellijk na-lil
■Ie tarievenoorlog tuoschen hen is uitge
broken.

Di mi aal gaai het Otu een .Poitecha
mai -«"lizppij. volgena welke ia Polen ca
We»: Pruisen een «er groot aantal door
Duiiechera bewoonde huizen ten behoeve
van Polen moeten worden ontruimd.

Mrn verwaolit, dat op 1 Augustus meet
dan 10.000-Du inhere uit Polen zullon
worden gezet, an wel die Duitechers, die
;ew«ig«r>i hebben zich in Po'en te laten
neutral iseeren.

Zes'* de „Vorwirts" veroordeelt dit op
reden van Polea ten acherpete en hoopt
dat gle Duiteche regeering deze zaak aan
een Internationale instantie ter bealieaing
zal voorleggen.

DE SHIPPING BOARD. - -

Uit Washington word», bericht! dat
Ford's bod van TK.000 dollar op 200 oude
«cl»«p«a van den Shipping Board, waar-
whi;rl:;k zal worde» geaccepteerd. Zijn
bod is het hoogete van a'.la 28 ingekomen
inschrijvingen.

Zwakgloeiende radio-
lampen

Alle luisteraar* kennen ze, die ver
zilverde schitterend spiegelende radio
lampje». Men noeait, zo zwakgloeiende
of nnniwat-lampen naar het ieringe
si-'oomverbruik van den gloeiuraad. 1»
<le radiolamp op zich zelf al reu won
der der techniek, de miniwaU-iamp
is een technisch ,.wonderen heeft i»
den kor«en tijd van haar bestaan de
radiowereld geheel veroverdde ge
wone helgloeiende lampen worden bij
na niet meer gebruikt-

D:'- ie niet te verwonderen als men
het stroomverbruik na gaaf. Do Phi
lips A. 110 b.v. gebruik: 006 A bij e«b
spanr.insr van 1.1 volb wat neerkomt
op O.Otk» wan. D© gewone radiolamp
behoeft 4 volt voor den gloeidraad cn
gebruikt 0,5 a is 2 watt. Hieruit volsrt,
dat de miniwa"-lamp 30* zoo voordee
lig is in stroomverbruik, dus goedkoo-
per.

De leek zal zich onwillekeurig af
vragen waarom men dit »oon lampen
dan nie'- eerder maakte. Dit waa niet
mogelijk zoolang men de gewone
tungsten gloeidrnden gebruik"-?- die
ook in do lampen voor yorlichtinpr
doeleinde» worden gebruikt. De ge
wone radiolamp geeft nog betrekke
lijk veel licht, doch dat i* u»ot het
doel waarvoor ze gebnt-kt worden.
Bij de radio zijn he*- de uitgedraaide
rlec'ronen van den to« gloeihitte ge-
brachten gloeidraa<l dien we behoe
ven deze toch bepeilen in hoofdzaak
den plaatstroom cn hoe meer electro-
nen hoe groo'er dc s(room cn aks ge
volg hoe s'crkcr het geluid.

Nu g«-eft een «ungs'cn gloeidmad
pas voldoende electronen af- als hij tot
een hooge temi>eratuut; verhit wordt,
wat weer de oorzaak is vau groo'0
stroomverbruik-

D« gloeidraad moet <jus zoodanitr
geprepareerd worden, da* er reeds bij
lage temperatuur voldoende electro
nen ui^gcfi-tiaald worden. Lang heeft
men hiernaar gezocht, tol de ontdek
king heel toevallig kwam.

Zooals reeds eerder gezegd, word«n

oor d0 lieh"-lampe:t tung.-'-en gloei-
draden geruik' en gedurende het fa
briccerea vinden diverse onzuiverhe
den baar weg naar 't 'ungsten. waar
schijnlijk do,?r gebruik van do Be'-
tersea smeltkroezen. Toen men tracht
te die onzuiverheden weg te nemen
bleek do gloeidraad broozer te worden
en «oonden venlere onderzoekingen
an. dnt het juist deze onzuiverheden
•aren, die den gloeidraad mechanisch
sterker maken.

In bijzonder was di* 't_geval met
thorium. In 1911 schreef W. D. Coo»
lidge. een Amerikaan, over het gebruik
van thorium en andere oxydes voor

jhet verkrijgen van siterko tytigisten

gloeidraden. Thoriumglöeidraden be
stonden dus reeds 14 jaar geleden.

Dr. Langmuir van de Weatern Elec
tric. Co-, do beroemde Amerikaansche
lampenspcciaüst, ontdekte echter dat
die 'honura-tungsten gloeidraden
naast mechanische s'orkte levens een
bijzonder sterke electronen enii»o e be
zaten, indien ze op een speciale wijze
geprepareerd werden. Dit preparee-
rcii bestaat uit "t z.g. -bakken" van
den gloeidraad. Eerst bracht hij gedu
rende twee minu'en de temperatuur
van den gloeidraad op 26T0 gr. C. en
daarna voor eenige minuien op 2000
gr. C.

Do electronen-emiesie van een
deze wij zo geprepareotde gloeidraad
bij een temperatuur van 1000 gr. C.
was dan ongeveer gelijk nan die van
een gewonen gloeidraad bij 1700 gr. C
Do benoodigde strooms!erktc werd
dus veel geringer. Tïondom het gloei
draadje is nu een hypergevoelig laag
je ontstaan, feitelijk een huidje van
thorium. Men dien' zorgvuldig fe ma
ken da' dit huidje door het aanlegger,
vun een hooge gloei- of anode-
spanning nie'- verdampt, daar anders
de lamp practisch geen nnniwa"-]amp
meer is. dorh s'eed» meer sfootn gaa'
gebruiken. Ook de. levensduur word'
door 'e hooge spanning zeer verkort.
Ik zal echter in e«n volgend nr'ikel
sneciaal over 't gebruik va» miniwa't-
1 am nen schrijven en daarin verschil
lende nu"ige wenken opnemen.

ZATERDAG II JULI.

Amstardam 1S50 M.

10.15 v.m. Tijdsein Vai Dia- (Off. *a
•terdamteha Tijd.)

Hilversum N. S. F. 1050 M.

5.30 n.m. H lversumeche Draadlooze Om
roop. Vooravond Concert door bet H. D. O
Or keet.

Londsn i L. 0 366 M. (Nsdarl. tijd).

4^0 n.ii). Tijdeein >»n Greenwich. -
Conceit. Tba ..2 L. 0 "<k.u*.

7.20 n.m. Tijdsein van de Bij Ben. -
Weerbericht.

8.20 n-m. Concert. The Wirelcos Orchee-

10.50 nmi. Sarov orkeei.

Chelmsford S X. X. 1800 M. (Nederl.

lijd).

H«: j«b««!e prograimna van Londen.
8.20 r.m. H«: ptogramma van Manchet
Ur. Ballad. Con eer..

B'rmlngham 5 I. T. 475 M. (Nsd. tijd).

ij n.m. Th» Buffalo Orriiestra.
?9 n.m. Politle-orkeM.

Cardiff 6 W. A. 351 M. (Nsderl. fljd).

12.50 n.m. Muziak gedurende da lundi
in het Carlton R rata urm:.
j.20 n.m. Concert <l-«r Mili^ir Oricest.
5.20 n.m. De „Five d'Clocka", vocaal en
Instrumentaal conoert.

Aberdeen 2 B. D. 435 M. (Nedsrl. tijd).

3.50 n.»n. Tlie Wirelrae Orchralr*.
8.20 n.m. Danemuxlek.

Nswcaatls 403 M. (Nedsrl. tijd).

4.06 n.m. Concert, eopraan, 1-sriton.
piano.

Manchester 1 Z. IJ. 379 M. (Nsdsrh

tijd).

3.20 n.m. Concert. Tweede sopraan.

Parijs, 8. F. R. 1780 M. (Nedsrl. tijd).
12.50 n.m. Concert door tiet Tziguieorfcest
an Radio-Paria.

9.06 n.m. Concert met medewerking vaq
eo lieten.

Leipzig ongoveor 400 M. (Nedsrl. tijd),

12.20 n.ui. Middagconcert op de Ilupfeld
llionoia.

4.50 n.m. Concert der Hauskapelle.

Hamburg 392 M. (Nedsrl. tijd).

8.50 v.m. Morgenomroep.

120 n.m. Bromenstation. Concert.

ZONDAG 19 JULI.
8foemendaal 340 M.

10 vm„ Godsdienstoefening de* Gecef,
Kerk.

6 n.m. Godsdienstoefening Geref. Kerk.

Londsn 1 L. 0. 388 M. (Nsderl. tijd).

3.50 n.m. The „2 L. O." String Orches
tra. Sopraan en bariton.

520 n.m. Concert. Concerto Grosso
(Handel).

9.20 u.m. The Olof Soloist Sextet.
10.35 n.m. Voortzetting van het coït
eert.

Chelmsford 5 X. X. 1800 M. (Nsderl.

tijd).

Het geheele programma van Londen.

Cardiff 5 W A. 351 M. (Nsderl. tijd).

3.50 n.m. Tiie Slation Orchestra. Ouver
ture „Fidelio" (Bccthovcn)ê

Manchester 2 Z. IJ. 379 M. (Nsderl.

HJd).

3.50 n.m. Orkestmuziek.

Parijs, S. F. R. 1780 M. (Nedsrl. f t).

1.06 n.m. Concert -'oor het Tzfjjai oft
kest van Radio-Paria.

Hamburg 392 M. (Nsderl. tijd).

850 v.m. Morgenwijding.

Berlijn 50s M. (Nsderl. tijd).

4.50 n.m. Concert.

INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
60 Cis. par raget.

Bij Wiel- en Motorrijden heeft men
vaak veel last van schrijnen en door
zitten der huid. Om dit dadelijk te
verzachten en spoedig te genezen
gebruikt men algemeen

IETS OVER 't ONDERWIJS IN BELGlë.

n.

"s Avonds kreeg ik in mijn hótel een n
vooraf aangekondigd bezoek van den
Inspecteur principal dc Verviers. Na
een heel gezellig onderhoud kwamen
wij ovefeen. dat we Donderdagochtend
vroeg naar Verviers zouden gaan, om
daar de aan de kweekschool verbonden den mond
leerschool te bezoeken. Ik woonde scheen.

daar os. een taalles bij. gegeven door
't Hoofd der school hen der inspee»
teurs noemde in een kleine speech mij»
tic lessen heel beleefd des le?on> mo=
dries, maar zonder eenige overdrijving
verdiende deze taalles den naam van
modelles, ze was in alle opzichten mees»
terwerk. Dc netheid en duidelijkheid,
waarmee dc leerlingen op dc hun ge»
stolde vragen antwoordden deden mij
ook wel begrijpen, dat het geen gele»
genheidswerk was, dat de leerlingen
aan goed onderwijs gewoon waren.

Van de gelegenheid mij geboden om
ook een woordje tot de leerlingen te
spreken, maakte ik gaame gebruik. Een
der leerlingen had in de taalles tot
voorbeeld gegeven het woord anti»
.ilcoholique cn naar aanleiding daarvan
heb ik gesproken over de treurige ge»
volgen van "t gebruik van alcohol, nico»
tine, morphine, opium cn andere vergif»
ten. die vooral schadelijk werken voor
heel het volgend leven, «Is ze worden
gebruikt vóór het lichaam volwassen is.
Schertsend heb ik hun verteld, dat ik
het gebruik van deze stoffen nooit aan
mijn leerlingen heb verboden, evenmin
als ik hun heb verboden een punt aan
hun neus te slijpen of een stuk van hun
oor te knippen, omdat een denkend we
zen moet leeren zichzelf te beheerschen
in zijn eigen belang. Ik heb hun verteld
hoe vooral sedert 1870 in Nederland de»
alcohol krachtig is bestreden, niet al»
leen door waarschuwende woorden,
inaar vooral door de verveling te be
strijden. door arbeid, nuttige bezigheid,
sport cn snel: verder heb ik aangetoond
hoe duidelijk is gebleken, dat lichaazns»
lengte en levensduur, sedert die strijd is
aangevangen, aanmerkelijk zijn toegeno»
men.

Uit Verviers teruggekeerd vond ik in
mijn hótel in gesloten enveloppe eene
invi-atie namens den Burgemeester van
Luik om op 8 Mei des middags te 13
uur tegenwoordig te zijn bij de reccp»
tie ten stadhuizc van een delegatie van
ernstig verminkte Franschen. geleid
door generaal Marlaux. Deze invitatie
weid zeer door mij on prijs gesteld.
Eerst bezocht ik 's Vrijdagsochtends
nog een school maar ik haastte mij om
tijdig het stadhuis te bereiken. Om»
sfrccks half een was het mij op onge»
veer 2Trt mete-s afstands van het „Hó»
tel de Villc" al bijna niet meer moge»
luk om verder te komen, wegens de
enorme menigte mcnschen, daar saam»
gedrongen. Met veel moeite gelukte het
mii. aan de politie mijn, van een ge»
kleurd wapen van Luik voorziene, invi»
tatiekaart te toon en en daarmee scheen
min tocht wel in een triumftocht ver»
anderd. Door polirie voorafgegaan en
gevolgd, bereikte ik nu, terwijl dc mu»
ziek dc Ma'setllaise speelde en het volk
aanhoudend .Mve la France™ juichte,
yonder moeite liet stadhuis, waar ik bij
de genofidigden plaats nam.

Terwijl dc muziek nationale liederen
speelde vulde zich langzaam aan de
rijk met bloemen versierde zaal. Som»
tnige invaliden strompelden op krukken

naar binnen, andere werden gedragen.
Er waren erbij met één been. maar
ook, die beide becnen misten tot dicht
bij 't heupgewricht: door stevige man
nen gedragen werden deze op zachte
Icunstocjen geplaatst. Ik zag er een met
a doeken, die naar 't mij
groot deel van dc onder,
kaak miste e» enkele met hol starende
oogen. die geheel of nagenoeg geheel
blind waren. Denkend aan al wat die
mcnschen hebben geleden cn het trcu.
rig lot. dat verder hun deel is. wa^ het
wel niet mogelijk al die ellende onbe»
wogen aan te zien.

Nadat al die ongelukkigen hun aan,
tal bedroeg ongetwijfeld meer dan hon,
derd gezeten waren cn elk voorzien
was van een keurigen ruiker, werd eer
gemoedelijke. indrukwekkende toc>
spraak gehouden door den burgemees
ter: vervolgens spraken dc Generaal en
nog een paar autoriteiten, waarna
eerewijn werd aangeboden.

Nadat daarna de Generaal nog
woord van dank had gesproken, trok
de droeve stoet af, gelijk ze was geko»
men. In een vijftigtal auto's ging het
naar het „Home des Invalides" in de
Bovenstad, waar een heerlijk ..déjem
ner" werd aangeboden in de rijk versier»
de zaal. Ook dc genoodigden gingen er
heen per auto.

't Deed weldadig aan te zien. hoe
daar al die ongelukkige mannen, onder
het genot van een heerlijk feestmaal bij
muziek en kindergezang, hun leed voor
een oogenblik schenen te vergeten. Er
werd daar wel heel veel te veel, zou
ik zeggen gespeecht maar veel aam
dacht werd er natuurlijk niet aan ge»
schonken.

Na afloop, ging het in een onaf riem
bare reeks van auto's door de menigte
toegejuicht, naar het station, vanwaar
de delegatie per extra»trcin huiswaarts
keerde.

Zaterdag 9 Mei ging ik al heel vroeg
van Luik naar Huy, bezocht daar l'écolc
communale a Huy Outre»Meuse om bij

Hoofd der school te informecren,
waar cn wanneer ik den échcvin zou
kunnen spreken en wandelde vervol»
rens bij een temperatuur van nagenoeg
805 Dngs den stcilen. moeilijk begaan»
baren weg „Route de la Chapclle" naar
het ongeveer 350 meter hoog in dc
Condroz gelegen dorp La Sarte, met
het doel daar dc dorpsschool te bczoc»
ken, maar hoven gekomen, bleek mij,
dat dc openbare dorpsschool 3/4 uur
verder te Tihangc is.

Op vertoon van mijn papieren werd
ik daar met goedvinden van het go
meentebestuur tot de dorpsschool tocgc»
laten. Met het Hoofd dezer school had
elc jaren geleden kennis gemaakt
en zoo w-as het voor ons beiden een
verrassing, elkaar weer te zien. De
school telde in 't geheel slechts 34 leer»
lingen, n.l. 19 jongens en 15 meisjes,
maar aangezien het Hoofd daar alleen
voor stond, moest hij wel, van den
nood een deugd makend, een soort
Daltonnnethodc toepassen. Eigenaar»
dig bleek mii ook hier weer. dc vrees
voor l'cducatioir mixte. Wel zaten in
dc school jongens cn meisjes, omdat
dat toch met één leerkracht niet an»

ders.kon, maarer was een speel»

plaats voor jongens en een voor meis»
jes!

In het „Cahier dc roulement" een

cahier voor dc leerlingen der hoogste
klasse, werkte ieder op zijn beurt drie
dagen. Het werk zag cr keurig uit; dc
eene leerling wilde blijkbaar niet. oq»
derdoen voor den ander cn de vorde»
ringen vielen zeker niet tegen. Ook hier
werd mij toegestaan de leerlingen leis tc
vertellen.

Laat in den namiddag wandelde ik
terug naar Huy. waar ik van den échc-
vin verlof kreeg om de volgende week

de openbare gemeentescholen tc Huy t/ (huis.

bezoeken, 't Was nu al laat In den
middag cn.ik besloot den Zondag door
te brengen bij ccn mijner oud«lccrlin-
gen. ingenieur tc Marcincllc, die mij had
geïnviteerd.

Maandagochtend vroeg begaf ik mij
over Tamincs naar Dinant. waar ik zon»
der moeite van den Burgemeester toe»
^temming verkreeg om den volgenden
dag dc openbare school tc bezoeken;
ook stelde mij de burgemeester een
hricf van aanbeveling ter hand voor
den Prefect des études a l'Athéncc
royal, 't Was intusschcn al te laat ge<
worden voor schoolbezoek, maar toch
meldde ik mij nog 's avonds bij het
Hoofd der school, die mij zeer harte»
lijk in den familiekring ontving.

Dinsdagochtend dan bezocht ik dc
geheel nieuwe, nog niet geheel voltooi»
de, prachtige school en vond ook hier
gelegenheid iets van ons land cn volk
te vertellen.

Middags bezocht ik het Athé»
neum, waar ik door den Préfet zeer har
telijk werd ontvangen cn rondgeleid.
Ik woonde in deze school, midden in
het Walenland, eene les in Nederland»
sche taal bij, die mijne verwachtingen
erre overtrof; ook hier werd het mij
■ergund een enkel woord tot de leer»
lingen tc spreken. Op dc binnenplaats
der school, zoo deelde men mij mee.
werden honderden burgers, mannen,
vrouwen en kinderen, tijdens den oorlog
"n koelen bloede dood geschoten.
Den volgenden dag. Woensdag !3 Mei,
vertrok ik van Dinant naar Namen. Dc
échevin was daar niet ter secretarie,
maar na eenig wachten kwam tegen 12
dc gemeentelijke inspecteur, die na
inzage to hebben genomen van mijne
brieven van aanbeveling, geen bezwaar
maakte, mij toestemming tc geven tot
het bezoeken der lagere school. Die
school, vermoedelijk ccn deel van
oud klooster, telt drie vrij ongezellige
lokalen en wordt bezocht door 74 leer,
lingen. verdeeld over de drie lokalen.
Van de gelegenheid om hier de Iccrlin»
gen toe tc spreken heb ik slechts een
bescheiden gebruik gemaakt. Des
avonds heb ik met een burger der stad
een flinke wandeling gemaakt naar de
uit den oorlog zoo hekende citadel.

Donderdag 14 Mei reisde ik weer
naar Huy. Ik haastte mij naar dc
jongensschool (c Huy Outre»Mause,
waar ik wegens de groote warmte cn
't klimmen van den weg. zeer vermoeid
aankwam. Na een heel kort onderhoud
met mijn collega bezochten we evgn dc
klassen en trokken toen op weg naar
de hoogere klasse (7e en 8e leerjaar),
die op eenigen afstand bergopwaarts
gelegen zijn. Welgemoed gingen we cr
heen. maar toen wij er kwamen, bleek,
dat de leerlingen dien dag op reis wa«
ren! 't Speet mij wel, maar 't was gc«
Iukkig nog vroeg. Ik nam afscheid van
miin collega cn sooedde mij naar het
Athcnéc, waar dc Prcfet mij zeer vricn»
dciijk ontving en in alle opzichten ter
wille was. Ik woonde daar o.a. een door
den leeraar Gcndcbicn gegeven les In
Ncderlandsche taal hij die mij bijzonder
bevicL Tot dank voor dc mij betoon»

dc welwillendheid heb ik ook hier met
succes een korte les in aardrijkskunde
gegeven, die zoowel door de leerlingen
als do< r dc leeraren met groote aan»
dacht is gevolgd, zooals mi) ook uit ccn
later van den Préfect ontvangen briefje
bleek.

Donderdagavond nog reisde ik naar
Leuven cn trachtte daar Prof. Dr.
Noyon. den Consul der Nederlanden, tc
tpreken, maar ik trof hem helaas niet

Den volgenden morgen waagde ik het
reeds vroeg, mij tc melden bij den
Préfet dc- l'Athéncc Royal. Ik inaaktc
mij aan dezen bekend, toonde hem mijn
papieren, waaronder het schriftelijk ver»
lof van den Minister om het Athénéum
tc Chaylcroi te bezoeken cn daarmee
verviel alle bezwaar om mij ook hier
toe tc laten tot de lessen. Dc school
telt 423 leerlingen, waarvan 110 Walen.
Aan dc inrichting is een internaat met
60 leerlingen verbonden. Met groot ge
noegen heb ik'ccniuc lessen bijgewoond
cn ook gelegenheid gevonden zelf een
tijdje les tc geven. Dankbaar cn zeer
voldaan nam ik ook hier afscheid cn
begaf mij naar 't stadhuis otn daar
een den cchevin vergunning tc vragen
tot het bc/ockcn ccncr lagere school,
maar dc wethouder was niet aanwezig.
Nu nog ccn wandeling door dc zoo
schilderachtige oude stad en ccn bezoek
aan dc prachtige maar vrccsclijk in den
oorlog gehavende kathedraal, die geluk»
kig evenals zooveel andere sierlijke gc>
houwen, onder bekwame leiding wordt
hersteld, ging ik naar de openbare
school om daar te vragen, hoe ik het
moest aanleggen om tot dc lessen tc
kunnen worden toegelaten. Ik was er

luwelijks, of iemand van het stadhuis
kwam rpeldcn. dat het Hoofd der school
mij het verlangde verlof kon geven.

't Gebouw was nog niet geheel vol»
tooid en in vele opzichten zeer prac,
tisch ingericht, maar 't is kostbaar, tc
kostbaar zou ik zeggen, t Gaat in Bel»
gic ook al precies als elders: Bouwt een
architect luxueus, dan verdient hij veel
cn wordt door de groote massa hemel»
hoog geprezen, bouwt hij doelmatig,
maar eenvoudig, dan verdient hij wei.
nig cn blijft onopgemerkt.

Behalve dc gewone leslokalen was er
een zeer groote, prachtig ingerichte zaal
voor cinema, een zaal voor handwerk,
onderwijs, een zaal voor gymnastiek en
een keurig ingericht douchcbad. Het
kostbare gebouw is inderdaad
prachtige reclame, die tot dc groote
massa sneller cn duidelijker spreekt,
dan goed onderwijs, maar laten we ho»
pen, dat dc gelden eraan besteed, ook
aan de opvoeding en het onderwijs der
jeugd ten goede zullen komen!

's Avonds nog vertrok ik naar Gent
om daar den volgenden dag dc lagere
cn middelbare Staatsnormaalschool tc
bezoeken

Dc bestuurder der school was. van we»
ge het Ministerie van Onderwijs. Kun
sten cn Wetenschappen, van mijn komst
verwittigd.

De school bestaat uit ccn reusachtig
comnlex van groote. fraaie gebouwen,
rondom een eveneens tot de school be«
hoorendc. uitmuntend onderhouden zeer
groote tuin. Reeds onmiddellijk bij het
binnentreden bleek mij. daf in die ge»
bouwen orde cn netheid heerschcn. De
secretaris der inrichting, die mij ont»
geleidde mij naar dc zeer groote,
gezellige kamer van den Bestuur-,
der, waar ook alles sprak van stiptheid
en accuratesse.

De enorme afmetingen, lengte, breed»
fe, maar vooral hoogte van deze ka»

incr cn --an de lokalen, die ik met een
oogwenk had gezien, deden mij den»
ken aan dc ontzettende sommc
dc verwarming van zuUe ruimte
ons stecnkolcnarmc land zouden kos»
ten!

Al h-.-el spoedig verscheen dc Be.
s'uurdir. .lie mij zeer vrizidcfijk
ving cn mij cmtrcnt dc inrichting
cn ander mededeelde.

Dc Staatsnormaalscholen in België
gelijken zooals Ik reeds zcidc volstrekt
niet op onze Normaalscholen, maar ko>
men meer overeen met onze Rijks,
kweekscholen.

Dc leerlingen moeten, om te worden
toegelaten, dc 8e klasse ccncr school

L. U. hebben doorloopt
blijven dan 5 jaar op dc normaalschool
cn doen daarna examen voor ondcrwij»
zcr. Tooncn zc veel aanleg voor cn»
kclc vakken en gevoelen zc zich mcei
aangetrokken tot het Middelbaar On
derwijs, dan blijven ze nog twee jaar
cn doen dan examen leeraar M. O.

Aan de Inrichting is een internaat
verbonden, dat wel staat onder het op»
pcrtoezicht van den Bestuurder, maar
niet onder zijne dagelijksche leiding.
Voor kost, inwoning enz. der kweeke»
lingen wordt daar ccn geringe som be<
taald.

Dc kwcekclingcn van het hoogste
studiejaar moeten evenwel kost. inwo»
ning enz. buiten het pensionnaat zoe»
ken, om zóó. zoetjes aan tc lecren
staan op eigen bccncn.

Ik zag van dat internaat een der
slaapzalen cn dc niet al te ruime récréa
ticzaal, die in tcgcns'eiling met zoo»
veel andere lokalen, laag van verdie»
ping is. Do groote slaapzaal was ver»
decld in aardige slaapvertrekjes; dc ré»
créatiezaal had veel van ccn gezellige
woonkamer met bibliotheek.

In ccn der klassclokalen, die ik met
den Bestuurder bezocht, werd dooi
prof. VerUndcn Pacuagogiek of liever
methodiek behandeld. Een der kwee»
kclingen had aan de leerlingen van een
der klassen van de leerschool les in re»
kenkunde gegeven: nadat dc Iccrlin»
aren vertrokken cn ik door den
bestuurder aan den leeraar aan den on>
derwijzer der klasse en aan dc kweeke»
lingen was voorgesteld, ging dc Prof.
dc les. zooals zc was gegeven, bespre»
ken. Hij deed dat met groot pacdago»
gisch talent: het goede werd duidelijk
getoond cn geprezen, terwijl het ver
keerde met grooten tact voorzichtig
werd bloot gelegd. Ook -dc bestuurder
cn de klassconderwijzer zeiden het
hunne, terwijl den kwcekeling, die dc
Ie* had gegeven, gelegenheid gcschon»
ken werd. om zijn doen en laten nade»
verklaren. Aan 't einde der les
akte ik gaarne gebruik van dc mij
gehodene gelegenheid, om aan dc leer»
lingen iets van ons land tc vertellen.

In een ander lokaal woonde ik ccn
les bij van Prof. Dr. Bauer, die duide
lijk en vol vuur ccn letterkundige voor»
dracht van ccn zijner leerlingen be»
sprak. *t Was een lust. dc groote am»
bitie waar te nemen, waarmee de zoo
heldere redcnceringcn van den profes
werden gevolgd Aan 't einde zjjner
!cs stelde ook hij mij in dc gelegen
hcid om iets omtrent ons land, ons
volk of onze taal aan zijne leerlingen
tc vertellen cn ik maakte daarvan ge»
bruik om iets tc zeggen over dc groote
bctcekcnis van dc bestudeering der
dialecten, waarvan ik wist, dat prof.

B. ccn groot voorstander is. Aan "t
slot mijner rcdcnccring droeg ik ccn
Zwolsch gedichtje van Pruimers voor,
dnt door dc Vlaamsche jongelui zeer
goed werd begrepen cn waarin zc, tot
hun groot genoegen, klanken cn ivoor»
den hoorden, eensluidend met hun
Vlaamsch dialect.

Na afscheid genomen te hebben, ver»
liet ik dc/c uitstekende inrichting van
onderwijs, dankbaar voor al het goede
cn schoonc, waarvan ik hier had ge»
noten.

't Üpect mij, dat ik geen tijd meer
had. om ook dc Staatsnormaalschool
tc Brugge tc bezoeken.

Na mijn terugkomst in Haarlem ont»
ving ik nog ui: dc meeste der door mij
in üclgic bezochte plaatsen brieven,
die mij duidelijk tooncn, dat ik door
mijne lessen daar veler sympathie heb
verworven. Zoowel in het Vlamen» als
in het Walenland.

Zoo schreef mij dc Bestuurder der
Normaalschool te Gent o.ra.:

..Dc leerlingen der Staatsnormaal»
scholen te Gen: zullen niet licht uw
bezoek •vergeten".

En ccn der leerlingen van de hoogste
klasse dier school schreef met goed
vinden van den Bestuurder namens zij»
nc medeleerlingen een brief vol groote
waardccring, waarvan het typecrende
slot luidt:

AVij hopen, dat onze sympathie, ge»
uit door ons spontaan handgeklap, u
lang zal bijblijven cn wenschen u. waar»
de heer. het beste voor uw verder heil»
zaam leven".

Mijne ervaringen op deze vluchtige
ontdekkingstocht door België samen.

ittcnd. kom ik tot het besluit.

lo. dat Nederlanders cn Belgen el»
kaar beter zullen waardecrcn. als ze
elkaar beter lecren kennen

2o. dat het voor ons onderwijs van
groot belang is. nauwkeurig na te gaan
hoe in België de opvoeding en het on»
dcrwljs van aankomende onderwijzers
is geregeld.

3o. dat cr iets op gevonden moet
worden om Nederl. onderwijzers mot
ccn zeker aantal dienstjaren in staat
tc stcilen om liet onderwijs in onze na»
burigc landen tc leeren kennen, zooals
de Rcgecringen van Frankrijk cn Bel»
gië dat (ondanks dc misère door den
oorlog veroorzaakt) nu reeds doen met
Fransehe cn Belgische onderwijzers.

4d. dat het aanbeveling verdient, het
verkrijgen van goede Ncderlandsche
boeken voor dc Belgen op ccne of an»
dere wijze tc vergemakkelijken. (Dc
prijzen onzer drukwerken zijn voor dc
Belgen voel tc hoog) met het zenden
van Nederl. boeken aan zijn vrienden
in Bclgjë. doet men ccn goed werk.

5o. dat het zeker niet gcwenscht is,
uit pure vriendelijkheid onze handels»
belangen tc offeren «an die van België,
maar dat ccne nadere aaneensluiting
dezer landen In beider belang is.

Een post»un^e zou een schrede in de»
zc richting kunnen zijn.

Een brief uit Belgic naar Nederland
kost nu ongeveer 7 cent, terwijl ccn
brief van Nederland naar Belgic 15
cent aan porto kost.

W. KLOEKE.

Haarlem, Juli 1?25.