HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 3 OCT. 1925
RECHTSZAKEN
DOOR ONTSNAPPEN.
Het ongeval aan boord van
het s.s. „Rotterdam"
Onvoorzichtigheid de oorzaak?
Hij ach: bet lecaerwad. dat wtnl wi
dada!: ja ocu oude Hol-
i r-:£t»«re «wta avngefctxiht.
I die (route kuosi bdljlt Altijd
DEN STOOM GEDOOD .viwnu. ifMPiwr orie oude schilderijen
j zoo aeaocht, xijn.
.'•lüo musea hebben gedaan wat
l 'a -<>r. en twet altijd zonder eucees. Evea-
.uus particulieren hebben méér
Ijoh. Ik herdenk hier allereerst het
tu*.-heetten in one land van RemhraaQC'i
Soul en Dtorid, Homraa» Neger»,
«ax.. ticor dr. Bred ma en verbind aan den
Aan boord van den Holla rui-Amerika
Lijaer „Kcucruaai" heel:, gelijk bekend
«en Boodteoig cyev.ii plaajs gehad op
21 Juli iL. toen o;t siocusscliip aaa ce
Wiihefaniiukade ie Rotterdam" gemeerd
^ij het openen vaa een Weirpomp is
oo di.en dag de 3e machinist Ciamisen
door uitkomeneen stoom en water zwaar
verwond en 2-1 uur later aan de beko
men wenden overleden.
De Raad voor de Scheepvaart onder
zocht de zaak.
De Ie machinist van de „Rotterdam"
als getuige verhoord, verklaarde, dat een
stift '.3a ds zittingen op den waiercyün-
der afgebroken was. Bij de te verrichten
reparatie-.verfczaamheden heeft Gamtsen
volgens dezen getuige atte moeren van
het deksel tegelijkertijd losgedraaid, zon
der eerst te hebben onderzocht o! er
misschien nog stoomdruk op stond. Op
den ke*l sta ui een stoomdruk van 215
pond stoom per cJM-2.
De 2e machinist verklaarde bij het on
geval aanwezig te zijn geweest. Hij' had
andere werkzaamheden, zoodat hit Gar-
rrfsen met had_ kunnen waarschuwen
voorzichtig te zijn.
Plotseling zag getuige één golf wafer
en stoom te voorschijn spuiten. Na deze
éér.e go'.i is niets nagekomen» zeice hij.
De 3e machinist was reeds 'n aeder
half jaar aan boord en deed voortdurend
soortgelijke werkzaamheden als het af
draaien van het deksel van potupen.
De olieman, die den 3en machinist bij
het werk. had geassisteerd, verklaarde,
alle moeren te hebben losgedraaid. Dit
had getuige altijd zoo gedaan.
De le machinist: Dat is altijd veel ie
gevaarlijk 1
De olieman verklaarde oog, dat het an
ders steeds zoo de gewoonte was. Met
het aftrekken van het deksel, door mid
del van een lakei, gebeurde het ongeluk.
De Raad zal hierover nader uitspraak
doen.
POGING TOT ZWARE
MISHANDELING
Tien maanden geëischt
De 25-jarige varensgezel F. H. C v.
d. B. thans gedetineerd te Rotterdam,
had in den nacht van 27 op 28 Maart
zijn huis aan de Diergaardestraat
daar een fuifje Tijdens het feestje liep
zijn vrouw van angst de straat op omdat
zij bang was voor mishandelingen.
De man die niet heetenaa! brand
schoon meer was ging voor bet keuken
raam zitten. Daar vonden bem de vrouw
en een ttrtntddès gehaalde agent. Toen
v. d. B. den 2zent zag, werd bij zoo
woedend, da: bi] een bip_ greep en daar
mee naar den agent gooide. onder het
uiten van de woorden: „Als je niet gauw
maakt dat je weg komt, sla ik je mei de
bijl naar beneden".
Door dat de agent zijn hoofd wegtrok
vloog de bijl in het hout. Er is daarna
een worsteling lusschen van B. en den
agent ontstaan, waarbij de agent kans
zag de bijl in handen te krijgen, die hij
weg gooide. Inmiddels had de vrouw een
anderen ager.t gehaald, die rijn collega
ontzette. Men beeft van B. niet direct
kunnen arresiecten, niks geschiedde
eerst Iafer ia dien nacht
Thans moest van B. zich wegens po
ging lot zware mishandeling verantwoor
den. aldus meldt de Tel. Hi] kon zich
omdat hij beschonken was geweest
weinig meer van het gebeurde herinne-
Na getuigen verhoor luidde de eisch
van den vertegenwoordiger van het O. M.
mr. C. F. J. Gombault. een «"evangenis-
straf van tien maanden.
LETTEREN EN» KUNST
0UD-H0LLAND6CHE SCHILDERIJEN
IN DEN VREEMDE.
Hoevee! ©rari-HoJ^odecfaa «cbilderijen
ronden er wel in het buitenland rijn l 6o>.l-
!ig 75 vaa de duizenden die Hollanders
in de 17e eeuw hebben gemaakt.. Het ge
ul ie niet jufet te bepalen; wel het ge
halte.
Aldus constrteert Dr. W Marti» fat het
Hjagsch Maandblad.
Wij hebben gelukkig vee! vaa hei al
lerbeste betond en: de Kachtwoche, de
g-aaineesiere, «ter. J*i Six. de Haasteo:-
eofce Haleen. of teruggekocht: Vcrmeer's
Oatidti oo Delft. Rombrsnifs SaoX en
David, zijn Hcmérce en zijn Negers - oa
slechts eenige weinige meesterkokken te
roemen. Maar het gehalte van hetgeen
wij onherroepelijk hebben verleren
zóó goed, dat het Juist de producten
c«e schilderkunst zijn, die, met «le
6uaten van onsen bande1, het meeat
hebV«n bijgedragen tot den roem
'onze natie en tc: der. eerbied, dien men
czjs r.og fce>den als n>& toedraagt.
Maar osn een vooibeeüd te noemen: Ael-
bert Cuyp hebben wij eigenlijk geheel en
al vereren! En ai« wij in de Wr'.aoe Col
lect ton, in Bridgerwiter Hon® of de Du!-
wich Gallery voor zijn zoo door en door
Holiaadsehe schilderijen «staan, eeliamer.
we ons, «kt we zóó ic'.e hébben 'aten gaan
raar Engeland, <l3t «Je beteekenis van deoen
meester, en ook vaa Jlobbema, eerder
beter begreep dan wij zeXvon. En Rem-
brarv.lt? Hebben wij niet verreweg het
grootste deel van zijn ontroerende
feen aiar elders verkocht?
Larger. tijd heed', men gemeend, dat
ooxe oude echildera riet tcoï Le*. Vu 'en-
land w«iten. Het tegendeel is waar. Meer
dan één neesers'.uk ia dan ook M«-'=
d.e lagen cmniödeilijlc ui: het atelier bui
ten onze *aadgxeoxen gegaan.
Dr. Martin gaat na, op welke wijze de
ve> flollezidsciie kanewerken In het bul-
te rv-vr.d zijn gekomen en uit zijn bewon
dering voor degenen, die hun collecties
hier te lande hebben behouden (waarbij
in de eerste plaat» <!e naam Six wordt ge
noemd) en voor hen, die op den duur
nieuwe verzamptfajen hebben gevormd,
waarvan een be'argrijk deel aan de ge
meenschap is ten goede gekomen.
!n: aan de vele verzamelaar», kleine
-.li groote, die Lu de laatste kwarteeuw
:er -inde coiiecaee hebben bijeenge
I>mcfit. die er wezen mogen c«n de kwa-
iirei: vao het geen sij bevatten.
Zij allen, en velen die zelf niet kunnen
verr-unelett, helper, ook oase musea door
gektelijken en mcreolen steun, en drager
bij tot het verstrekken var. de fondsen van
ie groote Vereen iging wier doel ia, kuns:
scha::**: in Nederland te behouden en voor
beefcrijgea. Wij mogen
baar aijn. maar voldaan sijn wij niet
ire, bet behoud en het verkrijgen
Nederland word:
r. De regnericg halvi
ten. -n wil nu reïa be-
:tsgen heften var. c-;l:Uderijeii bij par-
„cureren. zoowel *1-» bij transactie* van
kunstwerken, hetgeen den uitvoer m
hand zal weiken omdat het als 't ware
verkapte transportprem» ie. Het ie o'
dure plicht, om. naaet de protectie dor
kunst san eigen tijd, waar wij terecht
frntseh Op rijn, ook die van ons groot
verleden :e bevorderen nie*. alleen dcor
haar producten, dis hier zijn overgeble-
v»n. to bewaren, maar ook om hun aan-
:al venwe»k!*a. Onxe oude tch.Mer-
kuoat verdien: dien steun ten volle.
KERKEN SCHOOL
WEDEROM EEN HANDTEEKE»
NINGEN.QUAESTIE.
Gcd. Staten van Zuid»Holland
handelden een beroep van het bestuur
der Chr. Herv. School vereeniging tc
Nieuwerkerk a.d. IJssel tegen een be*
sluit van den raad dier gemeente, waar»
b;j gelden voor de stichting cener bij»
rondere school werden geweigerd.
Omtrent deze zaak lezen wjj in het
Hbld:
Blijkens het rapport uitgebracht door
het lid der Staten, den heer H. dc
Wilde, stonden op dc oorspronkelijke
lijst voor bedoelde school de handtee»
keningen voor 67 kinderen. Vóór de
raad een beslissing zou nemen, was dit
aantal door het terugtrekken der hand»
tcckeningen geslonken tot 54. De raad
heeft toen besloten een commissie in
te stellen, die een onderzoek zou instel
len naar de echtheid en de waarde der
handteekeningen. Volgens het rapport
dier commissie kon er maar sprake zijn
van 39 leerlingen.
De heer Molenaar, lid der raadscotn»
missie, lichtte toe. dat er gcteckend
was voor kinderen, wier vader R, K.
was, voor andere kinderen, had de
moeder geteekend, voor weer anderen
een buitenstaander.
Blijkens rapport van den hoofdinspec
teur l.o. vrilde deze niet treden in een
beoordeeling van dc manier, waarop de
handteekeningen waren verkregen. Hij
was van meenmg, dat de 40 kinderen
die noodig waren, cr wel zoudeir zijn
en adviseerde tot niet»goedkeuring van
het raadsbesluit-
De heer van Diesen, hoofdbestuurs»
lid v: de vereeniging „Volksonder»
..machtigde van de ouders,
de het steeds "wcnschelijk te achten,
dat onderzocht wordt de waarde der
handteekeningen. Zoo hadden in dit
geval o.a. eenige ouders aan den
specteur medegedeeld, dat zij maar ge»
teekend hadden omdat de dominee
..niet ophield met zaniken en telkens
terugkwam".
Het verschil In aantallen, waartoe het
schoolbestuur en de raadscommiss e
kwamen was hieruit te verklaren, dat
handtcekemng voor eenige kinde»
ren later mondeling tegenover de raads
commissie werd geloochend.
Ds. Luytendijk. optredende namens
het schoolbestuur, zeide, dat van „za»
niken" geen sprake was geweest, even»
min als van teekenen door derden en
dat hij bij het zetten van iedere hand»
teckcning persoonlijk tegenwoordig
was geweest. Dat sommigen hun hand»
teckcning weer terugtrokken, moet wel
te wijten zijn geweest aan intimidatie
door de raadscommissie, die z.L geheel
onrechtmatig was benoemd. De predi»
kant zeide nog, nergens voor de twee»
de maal te zijn teruggekomen.
De beslissing van Gedeputeerde Sta»
ten zal later volgen.
NIEUWE GENEESWIJZE VAN DE
PEST.
In de Zaterdag gehouden bu-tengewo-
cz zitting van de Koninklijke Academie
van Wetenschappen deddt dr. d'Hertóle
ie zijn voordracht ter beantwoording van
de rede van prof. Eylcnun mede. dat het
fceci gelukt was door inspalticg van een
pesfbacterieophaag vier gevallen
builenpest tot genezing te brengen;
sommige patiënten was één inspuiting
voldoende, bij andere waren twee nood:g
om het vereischte effect te verkrijgen.
Hoewel de waarde der methode pas <on
beoordeeld worden, als vee', meer geval
len waren behandeld, vond dr. d'Here'le
het aardig deze mededeeling reeds
hier le doen; zij was voor ons, meende
hij, van veel belang, omdat nog steeds
cp Java pestgevalles voorkomen.
Wekelijksche Postzegel
rubriek
Van de tijden» de belegering van
Parijs oDgelaten ballons was dc eer»
ste niet bemand: deze steeg op 30 Sep»
tcmbcr 1870 on en na een tocht van
2 K. M. viel hij reeds in honden van
den vijand.
Dc overige ballons hadden - alle een
luchtschippcr aan boord; als regel
brachten zij het er beter af. maar on»
Selukkcn bleven niet uit. Zoo viel een
allen in zee nabij Plymouth en een
andere onderging hetzelfde lot in de
Baai van Arachon. Een tweetal kwam
terecht in ons land. in heï Zuiden van
Limburg.
liet valt buiten bestek van deze
wekelijksche praatjes u een gedetaiti
leerde beschrijving te geven van de
verschillende ballonbricven, briefkaar»
ten en couranten, die het belegerde
Parijs raar elders zond, bovendien heb
ik mij tot doel gesteld u een overzicht
te geven van de ontwikkelingsgcschic»
denis van het postale luchtverkeer,
wat dan ook hier verder vervolgd
wordt.
Ongeveer 1S90 verscheen de Duit
scher Otto Lilicnthal met een vlieg»
tuig door een motor voortgedreven.
Na enkele proefnemingen moest hij zijn
durf met den dootjfbekoopen. Wij her»
inncrcn ons allen nog hejl goed. hoe
de Amerikanen, de gebroeders Wright
een jaar of tien Inter in dc grootste ge»
helmzinnigheid hun vliegprocven dc»
den; wat er van uitlekte sloeg allen
met verbazing. Na enkele jaren van
werken in hot geheim kwamen de ge»
broeders in het volle licht en het
bleek, da: wat van hen verteld werd,
niet overdreven was: inderdaad waren
zij in staat met een vliegtuig op tc sttj.
gen cn na een korte rondvlucht op
een door hem uitgekozen plaats, tc da
len. Onmiddellijk stond deze nieuwe
sport in het middelpunt der publieke
belangstelling, en het waren wederom
Franschcu. die naast Angelsakscrs, als
bijv. Lotbam. dc grootste lauweren
Plukten. De namen Blériot. Farman.
egout c.a. mogen wat verbleekt zijn,
toch leven ze voort in onze herinnering
als behoorend tot mannen, die dc
pionniers zijn op het luchtvaartgebied.
Na de eenvoudige, dikwerf ook zeer
ingewikkelde toestellen uit dien tijd.
komt de vervolmaking van het tegen»
woordïge vliegtuig. plaats biedend
aan verscheidene passagiers cn dezen
alle comfort gevend.
De eerste postale vlucht in Europa
werd gemaakt in September 1911 pet
vliegtuig tusschen Londen en Windsor,
welke afstand in tien minuten werd af
gelegd. Een van de aviuteurs had, hoe
kort de afstand ook was. nog het ongc»
luk zijn beide becncn tc breken. Grootc
belangstelling wekte deze vlucht; de
nettowinst aan het vervoer der post»
stukken ongeveer 120.000 stuks
bedroeg nog duizend pond sterling,
waarmede de kas van een Londensch
hospitaal werd gestijfd.
Thans, veertien jaar later, vliegen de
Arr.erikaansche postvlicgcrs van New.
York naar SatuFranclsco. een afstand
van 2600 mijlen, af te leggen in 35 uren.
Wat dat bcteekent voor bespoediging
van dc post wil ik u met een zeer rc»
cent voorbeeld duidelijk maken: dezer
dagen toonde men mij een briefkaart,
op 2 September j.I. tc San Francisco
gepost cn precies 10 dagen later kwaoi
deze kaart in handen van den geadres
seerde m Nederland'
De eerste postale vlucht ter wereld ge
schiecdc hetzelfde jaar op 18 Fcbr.
Britsch»InriJe.
Tijdens de tentoonstelling te Allaha»
bad werd een demonstratie gegeven van
het vliegen cn van de mogelijkheid het
vliegtuig te benutten voer postvervoer.
Een speciaal comité had zich daartoe dc
hulp verzekerd van den Franschen
vlieger Picquet, die dien dag in zijn
aeroplaan opsteeg, een tijdje boven het
tentoonstellingsterrein rondcirkelde en
toen koers zette naar Naini Junction,
plaats in de buurt van Allahabad,
waar hij na dertien minuten landde. Dc
stukken met deze gelegenheid verzor.
den. werden afgestempeld met een spc-
cialen stempel en behooren tot de meest
gezochte objecten op luchtpostgebicd.
Dan zien wij in 1912 de proeftochten
van do Zeppelins langs Rijn en Main,
tochten, waarop deze luchtmonsters be
wijzen goschikt te zijn voor postvervoer,
wat overigens dc, nu een jaar geleden
goed geslaagde tocht van dc Z. R. III
van Fricdrichshafen naar Lakehurst in
de Vereenigdo Staten van Noord»Amc>
rika voldoende aangetoond heeft.
Nog memoreer ik den tocht van
drie landgenootCR van Amsterdam naar
Batavia: zooals ok toen ter tijde reeds
vertelde vervoerden zij een tweehon
derdtal brieven.
Thans spant men zich in en voor»
namelijk doep dit de Duitschers om
de vliegmachine te vervangen door het
motorloozc vliegtuig waartoe dagelijks
,glij»vluchten" worden gehouden. Deze
zijn 'voor zoover mij bekend, nog niet
voor postvervoer benut, daar de proef»
nemingen nog in het beginstadium ver»
keeren.
SAMENKOMST VAN INDISCHE
LA NDBOU WTECHNICI.
Naar het Haagschc Aneta»kentoor
verneemt, zal de 7e samenkomst van
Indische landbouwtechnici plaat9 vin»
den tc Wagcningen onder voorzitter»
schap van prof. Van Baren, op Dins»
dag 8. Woensdag 8 en Donderdag 10
December a_s. Op het programma
staan voordrachten van prof. dr. Kiel»
str». over „Vergelijking van de econo»
mischc toestonden in Oost» en West»
Indië", van prof. dr. Van Gulik over
.Toepassing van draadlooze telefonie
n den landbouw in Indië" (met radio»
demonstratie), van dr. R Broersma,
over „De Indonesiër met zijn rubber
van prof. Thai Larsen over „Bestrij»
ding van de zandbezwaren aan den
voet van vulkanen" (met lichtbeel»
den) c:iz. Op 9 December zal een con»
eert gegeven worden en on 11 Dc»
vembêr vindt een excursie plaats naar
de afdeeJing Handelsmuseum van hetj
Koloniaal Instituut (met demonstfc»
ties).
LUCHTVAARTNIEUWS
Steeds grootere snelheid
Om den Schneider Trophy.
Bijna 200 mijl per uur
De Tel. meldt
Op 24 October a s- zal tc Baltimore
de .achtste strijd om den Schneider»
Trophy plaats hebben- Aan deze ge»
beurtenis wijdt „The Aeroplane" een
interessant artikeL waaraan wij. spc»
ciaal wat betreft het geschiedkundige
gedeelte, het volgende ontleenen
De strijd o.n oen Schne:d:r»T.-ophy is
heden ten dage de ccnlge traditioncclc,
in de internationale vliegwereld- Dö
eerste dergelijke strijd was die om den
Gordon Bennett Cup daarop volgde
die om den Dcutsch Cup de derde,
die om den Coupe Beaumont, werd
echter meer tot een nationalen Fran»
schen strijd. En nu zorgt- al sedert een
negental jaren, alleen dc Schneider»
Trophy voor de instandhouding der
internationale vliegwedstrijden.
Het reglement van dien strijd is van
tijd tot tijd door het bestuur der F. A.
gewijzigd, doch twee artikelen dnar»
n bleven steeds gehandhaafd. Het
eerste is, dat de mededingende vlieg»
tuigen een „krachtproef" moeten afleg»
jen vóór de wedrtrijd beginthet twee»
de, dat die strijd zelf moet plaats reb»
ben boven go open zee". Het ha^rrp
koos als strijdperk steeds weer een
baal cn ny heeft men zelfs de Chcsa»
pcake Bay daarvoor bestemd, een baai
die slechts een zeer nauwe verbinding
met de zee heeft. Onder „open zee"
moeten we thans dan ook meer vor»
staan „water, dat iets tc zout is om
gedronken te worden-"
De oorspronkelijke bedoeling van
den schenker Jacques Schneider, den
zoon van den gewcerfubrikant was
de productie van 'watervliegtuigen aan
te moedigen. Maar in werkelijkheid
heeft dc strijd zich ontwikkeld tot edn
snelheidsproef, waarvoor het er op aan
komt de sterkste machines to fabricee»
die van het water kunnen opstij.
en er op terug komen zonder zelf
tc breken of den piloot te dooden.
Deze „ontwikkeling" vinden we terug
in de resultaten der vroegere wedstrij
den. Üc eerste hiervan had in April
1913 plaats en werd gewonnen door
den Franschmnn Pré vosthij bereikte
een gemiddelde snelheid van 45-25 land»
mijl per uur. De tweede ko npas ge»
houden worden na do oorlogsjaren, in
1920 Howard Pixton wist toen reed»
een gemiddelde snelheid van 86 m. p.
u. te halen. Dit was het begin van een
steeds stijgende snelheidscurve- In
September !'>20 nng won de ItaHaan
Giovanni de Rriganti met een gem.
snelheid van 106 7 m- p. u.; hij vloog
met een machine, waarin een Ansaldo»
motor van 550 p k Daarna verbeterde
De Briganti in 1921 zijn eigen snel
heids.,record". door in een uur 110.9
mijl to vliegen. Eind 1922 was de snel»
hcid reeds 145.6 ra. p u cn ten slotte
haalde luit. David Rittcnhause (U. S-
A.) in 1923. niet een motor van 465 p k.
een uursnclhcid van 177-38 mijl. De
achtste strijd, in 1924. werd niet be.
slist, omdat dc Amerikanen zoo spor»
tief waren zich terug tc trekken, toen
hun tegenstanders niet konden opko»
Later verklaarde luit. Rittcnhause,
dat hij bij een proefvlucht te Port»Wash-
ington gemiddeld 277 m- p. u. had ge
vlogen. Dit kan natuurlijk niet officieel
bevestigd worden, maar wel vermoedt
nen afgaande op dc resultaten van
orige jaren dat deze keer een snel»
heid van meer dan 200 mijl za! worden
bereikt
Twee der machines, waarmede de
Amerikanen dit jaar zullen uitkomen,
zijn tweedekkers met een Curtiss V
1400<notor. die 620 p-k- sterk is, de
oude overwinnaar. Dc B.-iganti, zal ver.
schijnen met een machine, waarin een
motor van 425 p-k.; terwijl de Britten
zeer veel verwachten van een tweetal
lichtere machines- In ieder geval belooft
de strijd weer interessant tc worden.
KLOKKEN GIETEN
Een kijkje in de klokkengieterij ven de firma Grünlnger Sohn in Schwarxwnld,
Foto van het maken van kleine vormen voor klokken tot een maximum
▼an ISO K-G.
Nederland en de vlieg
tuig-industrie
De meen in g van Koolhoven
In den loop van een gesprek, dat wij
met den heer Koolhoven van de bekende
Nationale Vliegtuig Industrie te 's-Gra-
venhage hadden, aldus de Nieuwe Ct.,
kwam onder meer het artikel ter sprake
van het Amcrïkaansche blad Aviation,
dat meedeelde, dat de heer Fokker zich
in Amerika zou vestigen, omdat naar
3a meening de politieke en geografi.
ie ligging van Nederland hem geen vol
doende ontwikkdingsmogeltjkbeoen waar
bo roden.
Hoewel de heer Koolhoven nadruk
legde op het feit, dat hij slechts als con
structeur aan de Nationale Vliegtuig In
dustrie verbonden was. achtte hij zich
toch voldoende op de hoogte om deze op
vatting van den heer Fokker niet te dee-
len. Hij wees er op, djit Nederland inte
gendeel in de Europeesche luchtvaart een
voorname, zoo niet een der voornaamste
plaatsen, inneemt, dank zij vooral de wij
ze waarop de Kon. Luchtvaart Maat
schappij in den nog korten tijd van haar
bestaan, de burgerluchtvaart op een hoo-
gen trap van ontwikkeling heeft weten
te brengen cn in de internationale ver
bindingen 'n zeer voorname schakel is, en
;olgens buitenlandsche kenners de best
georganiseerde luchtlijnen exploiteert.
Htezelfde kan aldus de heer Kool
hoven ook gezegd worden van
Nederlandsche Vliegtuig Industrie.
Fokkervliegtuigen hebben allerwege be
langstelling gevonden en bewezen op
welk een hoog peil de Nederlandsche
industrie staat, fcn wat dc vliegtuigen
der Nationale Vliegtuig Industrie be
treft, behoef ik u slechts te wijzen op het
feit, dat deze jonge onderneming korte
lings zonder eenige voorbereiding
drietal wereldrecords op den naam
een harer machines wist te brengen, ver
der dat uit het buitenland eenige mooie
orders binnenkwamen, o.a. uit Frankrijk,
Polen, Finland, enz., terwijl eenige lan
den zelfs de ontwerpen kochten ter ver
vaardigen van de machines in hun eigen
fabrieken.
Dat men in het buitenland de beteeke
nis van de Follandsche vliegtuigindustrie
naar waarde weet te schatten, blijkt uit
het feit, dat men in Amerika, waar men
tracht aiie bekende vliegtuigbouwers aan
zich te binden, thans den heer Fokker de
gelegenheid heeft geboden om zich al
daar te vestigen. Ook ik heb herhaalde
lijk aanbiedingen uit Amerika, en elders
ontvangen, maar heb voorloopig nog vol
doende vertrouwen in de ontwikkelings
mogelijkheid der Nederlandsche industrie
om aan deze dollar- en ponden-aanbie
dingen, hoe aantrekkelijk ook. het hoofd
ce bieden en niet wederom naar het bui
tenland te vertrekken.
Eenerzijds heen daarbij de wensch om
Holland te blijven op dit besluit in-
loed uitgeoefend, anderzijds voel ik een
zekere moreeie verplichting om den ar
beid voort te zetten van die Hollandsche
industrieelen, die met vooruitzienden blik
groote kapitalen in een onderneming heb
ben gestoken, welke thans een eerste
Elaals inneemt onder de vliegtuigfabrie-
en, en waarmede een staf kon worden
gevormd van werklieden en beambten
waarop deze overigens nog zoo jonge
industrie in alle opzichten trots kan zijn.
Een bewijs van het kunnen dezer onder
neming levert dc vervaardiging van het
drie-motorige verkeersvliegtuig, het eer
ste groote toestel van dien aard dat al
lerwege bewondering opwekte door zijn
performance cn stabiliteit, en dat de be
langstelling heeft verworven van verschei
dene buitenlandsche koopers.
De heer Koolhoven besloot zijn opmer
kingen met hel uilspreken van de ver-
wachting._ dal binnen afzienbaren tijd
ook de Nederlandsche vliegdiensten tot
de overtuiging zullen komen, da! Ne
derlandsche constructeurs en vakkundige
werkkrachten voor ons land behouden
dienen te bliiven, en het vertrek van een
,open zee is echter in den loop der mjn a|s Fokker onnoodig zon blijken ie
„svf ,1 -L- -rt.kl.V.. M
Op dexe foto kan men xien hoe de klepel in de klok gehangen wordt
INHOUD VAN TIJDSCHRIFTEN.
In „Volksontwikkeling" deelt M. G.
mede, wat door „Werkspoor" gedaan
Vordt ter bevordering van de ontwik»
keling cn ontspanning van het perso»
necl. W. E. van Wijk verhaalt van het
derde jaar van ,»De Arend", D. Wou»
ter» schrijft over „Letterkunde op
volksschool". Het volgcndo citaat
laatstgenoemde bijdrage:
Wie in het kind wekt liefde voor
zijn taal, gevoel voor taal, gevoel voor
taalschoon, heeft een prachtig
•erricht.
Als men gewekt is. is men nog niet in
dc kracht van den levensdag. Langza»
merhand. bij voldoende verzorging, zal
die liefde sterker worden, het gevoel
dieper, cn zoo voor het volle »d.ig»leven
van grootc, sterkende. lcvcns»blije waar»
dc zijn.
Zoo is er met de uren, die gewonnen
worden van het technische, onvrucht»
bare bedrijf van het grammaticale taal»
onderricht, heel wat vruchtdragends
thans te doen.
Die uren zijn niet verloren, maar bc»
teckenen rijke winst, winst aan schoon»
heid en winst aan volkskracht; het laat-
ste ook. want hoe meer een volk zijn
taal liefheeft met kennis cn inzicht, des
tc meer zal het als natie een moreeie
eenheid zijn.
Een volk dat aan zijn taal vasthoudt,
gaat nooit verloren; het moge lange
jaren onderdrukt zijn, als de knellende
band springt, dau barst het nationale
komt tot nieuwen bloei. En de
beste dragers van onze nationale kracht
zijn de schrijvers en dichters. d:e het
leven, denken en streven van ons volk
weergeven in hun werk, hun proza, hun
liederen.
Daarom moeten onze leerlingen reeds
hun jonge Jaren, niet in dc eerste
plaats met naam cn geboortc«ecuw on»
/er woordkunstenaars oppervlakkig bc»
kend zijn, maar vooral met hun werk
cemgermate vertrouwd zijn. Dat kan
door het nationale leesboek, maar moet
ook bij het onderwijs in ons Neder»
lafidsch geschieden. Waar vroeger daar»
voor geen tijd over was, omdat alle mo>
gelijke grammaticale regels met des»
zelfs uitzonderingen en toepassingen
den tijd nutteloos in beslag namen, kan
thans de tijd, door een doeltreffende,
natuurlijke methode, die hooren en zien
al* wapenspreuk voert, uitgespaard,
daarvoor gebruikt worden, en zoo vor»
mend werken voor hoofd cn hart heide.
Het onderwijs in ons Ncdcrlandsch
moet breed cn sterk als fundament van
onze nationale opvoeding in ons onder»
wijssystecm staan.
In „Den Gulden Winckel" van G.
H. Pannekock Jr. een praatje met Mr.
P. H. Ritter Jr. Een paar grepen uit
wat Mr. Ritter verklaarde:
Ik kan spreken uit ondervinding,
wanneer ik zeg, dat de arbeidersbewe*
ging in sommige gevallen liefde wpkt
voor litteratuur cn geestelijk leven. Bij
mijn cursussen aan volksuniversiteiten
hch ik bij de arbeiders een ongeveinsde
belangstelling ontmoet voor litteratuur.
Een mandenmaker zag ik na eenige
voorbereiding genieten van Ary Prins.
Wanneer maar een kleine groep men»
schcn zich voor litteratuur interesseert,
don is die zeker ook samengesteld uit
het 8rbciders»«lemcnt. De intcllcctucele
aristocratie valt volstrekt niet altijd sa»
men met de maatschappelijke aristocra»
tic.
En verder:
Ik geloof dat zonder twijfel de arbel»
der zich het eerst aangetrokken zal voe
len tot de litteratuur, die de idealen van
zijn klasse tot uiting brengt. Maar het
is in strijd met mijn ervaring, dat ook
dc arbeider, die zich verder litterair
ontwikkelt, niet ontvankelijk zou zijn
voor andere vormen van litteratuur. La»
trn we dus als schrijvers dat door po»
litirk beïnvloede gehakketak achtcrwc»
gc laten cn ons. hoe we over de politiek
denken, verecnigen in den strijd
olksontwikkeling.
voor de menschen door het opcnstcU
len van je eigen levende menschï»
lijkhcid. Zonder houdingen cn over»
wegingen. Er zjjn gekunstelde men»
schen die natuurlijk, natuurIijk»docnde
menschen die gekunsteld zijn. Geef jo
ziel aan de menschen, zelfs als die ver»
draaid is, cn zij zullen je de hunne gc»
ven!"
In deze aflevering voorts van Gerard
van Eokcren een stemmingsstukje
naar aanleiding van den 70stcn verjaar»
dag van Ban Looy en van G. A. van
Klinkenberg een bijdrage over moderne
poczie."
la „De Vrijdagavond"
van rector L. Wagenaar, met
jaren nog al rekbaar gebleken. Men
zijn.
Tenslotte uit een gedeelte van het
gesprek, waarin Mr. Ritter het had
over zijn eigen werk:
,Ik wil één ding nooit vergeten. Dat
gcmcenschnpswaarden in onze lit»
tcratuur overdacht zijn, die zich nog
niet zoo konden uiten dat de gemeen»
schap haar begreep, en individunlisti»
schc waarden, die door dc eenvoudig»
sten zijn gewaardeerd. Och. het komt
er maar op aan. of je jc zelf bent in dc
litteratuur. Precieus of niet precieus.
dividuccl of nlet»individuecl, je leeft
een portret
iet een bij»
schrift, waarin diens verdiensten voor
het Ncd. Isr. Seminarium worden uit»
ccngezct. Het heet daarin:
Rector Wagenaar is de Nestor der
Joodsche Wetenschap, wiens eerste
wetenschappelijke bijdragen reeds on»
Éevecr een halve eeuw oud zijn. En
oc veelzijdig ontwikkeld is deze gc»
leerde! Konden wij hem vaak hcwon»
deren als schitterend redenaar, als vu»
rig verdediger van het Jodendom (men
denke slechts aan zijn pennestrijd met
Prof. Oort over den Talmud, cn met
Dr. Quadekkcr over de Joodsche
slachtmethode), als uitstekend vertaler
der Gebeden cn dcclcn van den Bijbel,
zijn hart heeft hij verpand aan de stu.
die van den Talmud, waarvan hij nog
slechts korten tijd geleden dc schltte»
rende bewijzen heeft gegeven.
De zcvcntig.jarigc bezit dc karakter»,
eigenschappen. welke hem in staat
moeten stellen, niet alleen tc Iccrcn,
maar ook te onderwijzen, in volle mate.
Hij, dc reus op zijn gebied, stoot nie»
mand af: geen weg is hem te ver indien
het geldt met zijn opwekkend woord
bezielend leven in te blazen; zelfs het
kleinste Gcwre»schocltjc is hem daar»
voor niet tc gering.
Zijn hoogste wensch is het Scmina»
rium tc maken tot de school van alge»
meen Joodsch weten, als een centraal
punt van kennis cn bezieling.
Verder een artikel over do liberaal
Joodsche beweging in Engeland, een
Nederland en dc Joden cn een
G. G. Klccrkoopcr over Gods»
dienstonderwijs.
In „Ncdcrlandsch Fabrikaat" een
artikel over den Ncderlandschen han»
del met het buitenland in dc eerste
helft van 1925. Daarvan is des con»
clusic dat. alles te zamen genomen. Je
buitenlandsche handel van Nederland
in JanuariJuni 1925 gunstiger geweest
is dan in de eerste 6 maanden van ccnig
jaar na den oorlog.
In „Avicultura" een cn ander
over Mauserduiven; Het fokken van
Friesche cn Hollandsche geclwitpc!»
hoenders: De Javakriclcn in de anders,
dan zwarte variëteiten en een In Mc»
moriam S. Spanjaard Lm., bij ccn
portret van dezen in leven tweeden
voorzitter der Kon. Ned. Ver. „Avicul»
turn".
In „Het Lichtbeeld" het jaar»
verslag van de vereeniging van ge»
mccntclijke» cn particuliere bioscoop»
commissies en beschouwingen, naar
aanleiding van dc ajgcmcenc vorgade»
ring. die deze vereeniging tc Delft
hield.
Van „Floralia" verscheen een spe»
ciaal percn»nummcr. waarin nog eens
uitvoerig dc aandacht wordt bevestigd
op alles waarop hij dc cultuur van pc»
ren is tc letten. Van de vele er in voor»
komende bijdragen noemen wij die
over goede peersoorten voor een bui»
tenplaots, over do beste peren voor
kleine tuinen cn over peren op
indgrond. Dit nummer is weder rijk
geïllustcerd.
In „Hout" van J Moorman een
artikel, dat van vele afbeeldingen is
voorzien over Finland cn het Finschu
hout.
In „Opgang" gcillusteerd lijd»
schrift voor Nederland cn Indonesië,
van 11. F. Tillcma indrukken van De
Bataklanden en van Nias, Verder van
dr. F, W. van ITaaften een bijdrage
dc bestrijding van iongtubercu.
lose. Met verscheidene fraaie kicken
ran Indic is dit nummer verlucht.
In het Tijdschrift der Ned. Maat»
jchnppij voor Nijverheid cn har.de! in
de artikelenreeks „Uit ons verleden
een en ander over ©economische brief»
jes en oeconomische winkels.
