HET TOONEEL
BUITENLANDSCH OVERZICHT
HAARl.EM'S DAGBLAD ZATERDAG 12 DEC. 1925
ONZE T00NEEL-D1LETTANTEN
Mevrouw CHRISTINE HAMANN—VAN DER HEYDE
haar spelen, maar de hferea? Overal
n de stad geprobeerd om pruiken te
«rijgen. alles te vergeefs'. Toen hebben
wij Frans Hals. zonder pruiken moeten
spelen. Van Gasteren was Frans Hals!
Hij hield zooveel mogelijk zijn baret
op. maar het was toch duidelijk te zien,
dat Frans ilals een kaal hoofd had!
Maar soor het laatste bedrijf, waarin
Frans Hals heel oud moet zijn, had
den wij toch nog een prachtige grijze
pruik kunnen bemaohtigen. Na afloop
kwam een grappenmaker met een kaal
hoofd naar Van Gasteren en vroeg,
hem. of hij ook wist welk haarmiddei
Frans Hals gebruikt had! Hij wou
dan dadelijk ook aanschaffen!".
Na het twintigjarig feest van Crcmer
heeft mevrouw Hamann gemeend om
persoonlijke redenen te moeten bcdan>
ken voor de vereeniging, die haar zoo
lief was. Zij is toen eerst werkend lid
geweest van „Joost van den Vondel'
een club die maar zeef kort bestaan
heeft, om daarna bij de oprichting van
Jacob van Lennep zich aan te sluiten
bij deze nieuwe vereeniging. welke een
zoo belangrijke plaats in de Haarle:
sche ddcttaatenwereld zou gaan inne«
oen. En zij heeft zeer zeker niet wei»
g bijgedragen tot den bloei van Van
Lennep. Vooral in de eerste jaren van
bet bestaan van Van Lennep. Ik behoef
hier maar enkel te herinneren aan haar
aandeel in de opvoering van V c r 1 e»
den, op den wedstrijd te Mechclen.
waar Van Lennep den eersten prijs
behaalde en aan mevrouw Hamann in
de rol van mevrouw Verduin persoon»
lijk een tweede prijs werd toegekend.
En ook later bij den wedstrijd in Alk»
maar. waar Van Lennep onverwachts
inviel met ZfjnEdelGestrengc
mevrouw Hamann 'n verguld zil»
medaille werd uitgereikt.
Een dilettante, die bijna zestig jaar
komedie speelt, behoort zeker wel tot
de hoogc uitzonderingen. Al was het
alleen om haar staat van dienst, die 5S
tooneeljaren aanwijst, dan ^zcu me»
vrouw Christine Hamannvan der
Hejjde reeds een eervolle plaats in de»
ze rubriek Tan onze tooneebdilettan»
ten toekomen. Wanneer men met me»
vrouw Hamann over het dilettanten,
toonecl spreekt, dan hoort men als
van Van Gasteren allerlei oude na«
men. die alleen nog maar bij de ..oud»
jes" bekend zijn mevrouw Hamann
speelde immers al komedie, toen wij
nog geboren moesten worden. Eerst in
„Melpomene en Thalia'' en daarna met
Van Gasteren en Willem Lem een
in zijn tijd zeer bekend Haariemsch
dilettant in Apolio, de vereeniging
waaruit Crcmer is ontstaan.
Ja. over dien goeden, ouden tijd kan
zij vol vuur vertellen. Van een iiefda.
digheidsvoorsteliint» in 1372 in den
„nieuwen schouwburg", waarbij zij
„Een Haarlemsche Jongen" van A.
Wijnstok opvoerden, een tooneclstuk
dat speelde vdcr.s het beleg van
Haarlem. De „nieuwe schouwburg!"
en zij voegt er glimlachtend aan toe.
„Ja, zoo noemden wij den schouwburg
aan den Jaasweg. toen wij jong waren.
Vóór daen tijd speelden de dilettanten
in de Doelen en daarvoor waren wij
al tevreden met een bovenkamer in
het Proveniershuis, waar dc ouders
van Willem Lem woonden. „Publiek"
kwam aiken maar. ais wij op koffie en
koek tracteerden!" Dct was dus wel
anders dan tegenwoordig, nu er meer
dan 15 dilettantenvereenigingcn in
Haarlem zijn, sommige met bijna 1000
kunstlievende leden!
Van de oprichting van Cremer weet
mevrouw Hamann met van Gasteren
het oudste lid nog alles te vertel»
len. Hoe zij bij de openingsvoorstel»
ling op een tweeden Kerstdag Jean
Marie, Manus dc Snorder van Rosier
Fransen en Dc Buren van Justus van
Maurik speelden
„Een héérlijke tijd"! en haar oogen
schitterden van enthousiasme, wan»
neer zij het over die dagen van vroc#
ger heeft.
„Nu heb ik de grootste moeite om
het kleinste rolletje in mijn hoofd te
krijgen cn toen? Wilt u wel geloovcn,
dat ik bijna al mijn rollen uit dien
tijd nog ken? ik zou zoo nog dc troon»
rede van de Keizerin ar. prachtige
roi! uit „Keizerin en Moeder kun»
nca zeggen. Ea de tuinsckne uit Marie
Stuart, waarin ik Elisabeth heb ge»
speeidl En mijn heele rol uit Jean Ma»
rie! Maar dat waren dan -ook prachtige
stukken, die wij toen speelden!"
Mevrouw Hamann weet ze nog alle
te noemen: De Ellendige van Victor
Hugo. Gaston van Frankrijk, Dc Gift»
mengster. Maria van Utrecht. Clc»
me nee, De Dochter van den Advo»
caat en te oordeclen naar het en»
thousiasme. waarmee mevrouw Ha>
mann die titels uitspreekt, behoef ;k
niet te twijfelen, welke stukken
prefereert: de oude of de nieuwe!
Twintig jaar lang is mevrouw Ha»
mann Ud van Crcmer geweest. Vol
vuur vertelt zij van den eersten wed»
strijd te Dendermonde waaraan
zij met Cremer deelnam en de titel,
rol speelde in ..Clémence, De Doch.
ter van den Advocaat". En dan niet te
vergeten den voor Crcmer zoo roem»
rijken tocht naar Utrecht, vaar zij met
Karei Eduard van Schotland Les
Jacobites den eersten prijs behaal»
den. Toen was Van Gasteren, die de
hoofdrol speelde, in zijn glorietijd! En
Later na ar Bolsward met „He: w.
maar een lood F in welk stuk m
vrouw Hamann dc rol van Barbara
Lik vervulde.
Aardig is het mevrouw Hamann vol
bewondering over die andere veteraan
te booten spreken, over „Gerr.t van
Gasteren", die toen met Willem
Lem de mannelijke hoofdrollen
speelde.
„Het was zoo heerlijk om met van
Gasteren tc spelen!ze: mevrouw Ha»
mann. „Op dc repetities was hij er
doorgaans niet heeleir.aai „in", maar op
de uitvoeringen gaf hij zich altijd ge»
heel! Van Gasteren was altijd kalm,
maar eens heb ik hem toch-erg zenuw»
ach tig gezien. Dat was bij de opvoering
van Frans Hals, een tooneclstuk, dat
Van Emmerik ter gelegenheid van dc
onthulling van het standbeeld van Frans
Hals. had geschreven en dat door
„Cremer" op den feestavond in den
schouwburg aan den Janawég werd ge»
spccld. Tal van notabelen waren ge»
inviteerd en ook Therèse Schwartze
zou komen. Alles was klaar voor de
voorstelling, maar w ie er r.:et verscheen
dat was de tooneelkapper uit Amster»
dam! En dat bij een stuk. waarin wel
*n twintig pruiken moesten zijn! Wij
telegrafeerden naar Amsterdam, maa:
-een boor. er kwam ur. antwoord, da:
de kapper „onbekwaam" was. Daar za»
ten wij! Voor Maria Egge.-j en mij wa»
Vt niet erg; wij konden met ons eigen
Mevrouw HAMANN ia „Verleden"
Bij Van Lennep mocht mevrouw Ha»
mann in September 1917 als Thora
Edling in Verlaten ook haar
gouden jubileum vieren en velen zullen
zich zeker nog herinneren met welk
een zeldzame hartelijkheid dat feest
toen werd gevierd.
Met de jaren was ook de persoonlijke
eete tegen Cremer vergeten en toen de
voorzitter, de heer Van Gasteren, me»
vrouw Hamann vroeg om weer eens,
een rol in h3ar oude vereeniging te
willen opnemen, heeft zij dit gedaan
cn zij dankt er twee van haar meest
eerlijke successen der laatste jaren
aan. Haar tante Bet in mijn Mesalliance
- waarin zij hij Cren... terugkeerde
i één der best gespeelde rollen ge»
eest. waarin ik mevrouw Hamann heb
gezien. Zij maakte van deze oude. doove
kofjes»juffrouw een kabinetstukje cn ik
herinner mij nog, hoe zij dien avond 'n
hartelijke huldiging der Cremcr»lcden.
die mevrouw Eiamann met vreugde
eer in hun midden zagen, in ontvang'
mocht r.ctner.. En daarna volgde d
oude heks in Sint Jansvuur. aan welke
figuur zjj den romantischen schijn ver.
mocht te geven, welken Sundcrmann
verlangde. Dat deze rol ook waardcc»
ring buiten Haarlem vond. bewees de
uitslag van een wedstrijd te Rotterdam
waar de jury haar den tweeden perso»
neelen p. iis toekende.
Mevrouw Hamann is een speelster
uit dc oude schooL In haar goeden,
ouden tijd heb ik haar nooit zien spe»
len. Ik liep toen nog in dc korte broek.
Toen ik mevrouw Hamann voor het
eerst op de planken zag, was zij al
tot het emplooi der moederrollen over»
gegaan. Men heeft haar uit gebrek
aan andere geschikte krachten nog
al eens rollen opgedragen zooals in
Het hoogste Recht. Zijn eer gered, Mijn
en Dijn en Fritsje die haar minder
goed lagen cn waarin zij dan ook
eerlijk gezegd niet voldeed. Maar
als mevrouw Verduin in Verleden, wist
te treffen door natuurlijken eenvoud
en zuiver gevoel. In „De Gebroeders
Kalkoen", zag ik mevrouw Hamann niet
maar ik hoorde van die rol veel goeds.
Doch dc beste herinnering van mevrouw
Hamann zal ik persoonlijk blijven be»
waren aan haar tante Bet in Mesalliance
cn de heks in Sint Jansvuur. Toen toon»
dc zij, dat zij in rollen op bet tweede
plan, die scherpe en rake typeering'
verlangen, nog niet voor de jongeren
op zij behoefde te gaan.
Dc illusie van mevrouw Hamann is
om in 1927 nog haar zcstig'jarig jubi»
leum als dilettante tc mogen vieren en
dan als het mogelijk is in een niet
groote rol, bijvoorbeeld in „Het Onze
Vader" van Frangois Coppée, een een»
acter, die speelt in den oorlog van 1870»
1871 „En" zoo zeïde ze mij „dat
moet dan tegelijk mijn afscheid zijn!
Ik zal mij wel dood ongelukkig voe»
len. als ik nooit meer spelen kan, maar
ik begrijp, dat ik er toch eens mee op
moet houden. En mijn geheugen is niet
meer als 50 jaar geleden
Is het nic: aardig, zoo'n jeugdig
enthousiasme hij iemand, die 58 jaar
komedie heeft gespeeld? Wanneer haar
wensch in vervulling gaat cn zij over
twee jaar haar zestig»jarig jubileum op
de Haarlemsche planken viert, dan za!
het zeker voor haar een even mooi
feest zijn als haar gouden jubileum dat
in 1917 was.
J. B. SCHUIL.
De Volkenbondsraad en de Mosoelquaestie
De Europeesche schulden aan Amerika
De communistische partij in Tsjecho-Slowakije opgeheven
OE BURGEMEESTERS VAN
HAMBURG I
I>e Homburgeciho Senaat herkoos vo. r
het volgend jaar Dr. Petersen tot eersten
"Pr. Max Schramm tol tweeden bur-
De Spaansche regeering
Marokko
De MosocUquaestie- schrijft de wordingsgeschiedenis van
De rapporteur van den Volkcnbonds» J de tuafhankclokc communistische par»
raad inzake de Mosocl-quaestic, de I tij cn deelt .nee, dat .cze zich thans
Zweedsche minister Undcn, had een aansluit bij de Tsjccho«Slowaaksche
bespreking met den Turkschen minis» sociaaldemocraten. Dc organisaties
ter van Buitcnfitndsche Zaken Ruohdi j zullen haar le ".en nog vóór Nieuwjaar
Bev, die zijn voorgenomen vertrek uit» [latei overschrijven,
stelde. Het feit klat de besprekingen 1 Van numerieke betcekenls is deze
tusschen den Volkenbondsrund cn dc
ksche gedelegeerden ondanks de
ireeningsverschillcn voortduren, wordt
Volkcnbondskringcn levendig be»
groet. Er wordt op gewezen, dat op
grond van deouitspr.uk van het Inter»
nationaal Hof te VGravenhage de Vol»
overgang aldus .e Tel. voor dc
socia.ihdemocra! ,n niet; voo. do mo»
rcele echter kan men dc oogen moei»
lijk sluiter
Spanje.
■Uit alle beschouwingen, "die aan dc
jongste crisis in Spanje worden gewijd,
Mosoelgebied. Het is onwaarschijnlijk
echter dat in de zitting van deze maand
:n beslissing zal vallen-
De Turksche delegatie ter zitting
van den Volkenbondsraad heeft een
crklaring gepubliceerd inzake het rape
port van «eneraal Laidone. betreffende
zijn aan dc voorloopige grenslinic tus»
schen Turkije en Irak ingesteld onder»
zoek.
In deze verklaring wordt vastgesteld
dat generaal Laidoner zijn bevoegdhe»
den heeft overschreden, aangezien hij
'olgens de verkjaring van den Raads»
president LoucSeur. op. 9 September af»
gelegd, slechts opdracht had dc eigen»
lijkc grensincidenten te onderzoeken.
Laidoner heeft zijn onderzoek echter
hoofdzakelijk aan dc zoogenaamde dc»
porta ties gewijd-
Wat deze vluchtelingen Betreft moet
vastgesteld worden dat zij om verschil»
lende redenen cn hoofdzakelijk wegens
hun agitatorische bedrijvigheid in den
dienst van de autoritcticn van Irak aan
de Noordelijke zijde van de grenslinie
een bedreiging voor de veiligheid van
Turkije en voor de rust cn orde waren-
Het door generaal Laidoner ingcstel»
de onderzoek had volgens de opvatting
der Turksche regeering onder goedkeu»
ring van de vertegenwoordigers der bei»
de partijen moeten geschieden- Tenslot»
c wordt in de Turksche verklaring
•astgesteld dafr voor de eigenlijke
grensincidenten, afgezien van dc vluch»
tclingenbcwegingen, geen enkel bewijs
kon worden aangevoerd.
De ehuldenquaestie.
In zijn jaarlijksch rapport verklaart
de minister van financiën Mellon opti»
mistisch gezind te zijn ten opzichte
van het economisch herstel van Euro»
pa. Hij zegt: ofschoon de productie cn
de handel nog beperkt zijn. zijn vele
onzekere fastoren uit den weg ge»
ruimd en jje weg is thans vrij voor
ccn volkomener herstel dtr wereld.
Mellon wijst met voldoening op dc
vorderingen 'ii de fundeerin-* der Kul»
lenlandsche oorlogschulden aan de
"Var. Staten. Hij uit de hoop, dat in
het 1 ende jaar nog meer dergelijke
overeenkomsten zullen worden gc»
sloten.
Sprekende over de liberale voor»
aa.Jen van betaling der Amerikaan»
sche schulden»commissie, welke zich
bewust is van de schade. Joor den
oorlog in !c Europeesche landen aan»
gericht, de t Mellon opmerken. dat
het herstelvermogcn der volken door
hun malen groei een helaigrijke
factor is. waarmede rekening moet
worden geoo-tlen bij de regeling der
schulden.
Ten aanzien van de landen, die nog
geen schikking hebben „.troffen no»
pens dc schulden, egt Mellon: Dc na»
tionalc belangen cisdien. 'lat onze geld»
middelen niet gaan naar landen welke
hun verplichtingen aan de Ver. Staten.
daarmede aan de burgers der Ver.
Staten, niet nakomen.
Uit Tsjecho Slowakije.
Er heeft zich na de Tsjechische ver»
kiezingen een merkwaardige periode
in het consolideering9proces der arbei»
dersbeweging afgespeeld, welke pcrio»
de thans afgesloten is door den for»
meelen terugkeer van de dissidenten
uit dc sociaaldemocratische partij tot
deze moedergroep. De omweg, waar»
langs dit is geschied, mag merkwaar»
dig worden genoemd zegt dc Tel.
De sociaaLdemocratcn gingen 1920
gezamenlijk de verkiezingen in. In De»
ccmber j920 scheidde zich echter dc
uiterste linkervleugel af cn vormde
een afzonderlijke groep, welke na ook
eenigc Duitschc sociaaldemocraten op«
genomen te hebben zich iis commu.
nisiischc partij voor Tsjecho»Slow.
kïjc constitueerde, en zich aansloot b
dc Derde Internationale. Het sterk
Tsjechischmationaal gevoel van den
Tsjechischen arbeider maakte echter
een opportunity politiek gewcnscht,
die men in Moskou met leedo oogen
kenbondsraad een aibrtrale beslissing jblijkt, dat men dc oorzaken niet te diep
moet nemen over de toewijzing van het moet zoeken. Primo de Rivera, die van
eet af aan had aangekondigd, dat het
ilitasre Directorium slechts cca over
gangsmaatregcl was. had telkenmal
reeds medegedeeld, dat aan de werk»
zaamheden van het Directorium inder»
daad een einde was gekomen, doch dc
verandering in 'den regeerlngsvorm
steeds uitgesteld. Teneinde dc stijgen»
vredenhcid in het leger te be»
en de openbare mccaing tc
evrdigen. werd dc militaire dictatuur
door een burgerlijke vervangen, waar»
door het wordt steeds duidelijker
feitelijk niets veranderd is. Van de
twee voornaamste punten van Primo dc
Rivera's program: herziening van de
grondwet van 1876 en belastinghervor
ming, is slechts het laatste punt gehand»
haufd. Dc grondwet is onaantastbaar,
verklaart Primo thans, ofschoon tijde»
lijk uitgeschakeld.
Zooals men weet zijn de ministeries
hersteld, maar dc bevoegdheden der
minister^ zijn niet duidelijk omschre»
ven. Zij komen meer overeen met die
Mussolini's medeworkers. dan met
van de ministers der democratische
regecriog. Toch zijn de politici van het
„oude regime"' niet geheel en al gc»
negeerd. Yuanguas. dc nieuwe minister
van buitenlandsche zaken, hooglecraar
in het internationaal recht aan de hoogc
school te Madrid, was herhaaldelijk lid
van het Cortès, waar hij tot de partij
Maura behoorde. Hij maakt deel uit
van de 5pj>suische delegatie bij den
Volkenbond ea is lid van het Hof van
Arbitrage in Den Haag. Zijn ministerie
verliest echter veel van zijn beteekenis
door de versnippering er van ten gc»
volge van dc instelling van een alge»
meene afdeeüng voor koloniën cn pro»
tectoraten bij het minister»presidenr»
schap en van do opneming, eveneens in
het mininster»presidentschap, van een
nationalen economischen raad, belast
met de bestudeenng der handelsver»
dragen.
Dc nieuwe minister van financiën,
Calvo Sotelo, behoort eveneens tot de
Mauristcn. Galo l'onte minister van jus»
titic, is een oud»magistraat; Callego,
(onderwijs) een advocaat uit dc pro»
ineic; Guadalhorce (openbare wcr»
ken) ccn waterstaat»inqcnicur. Allen
behooren zij tot de door Primo dc Ri»
vera rn het leven geroepen officicclc
polieke partij, dc Patrottischc Unie.
De belangrijkste persoonlijkheid uit
het ministerie is generaal Martinez Ani»
do, die tot vïce*prcs:dent is benoemd en
Primo de Rivera zal vervangen als deze
afwezig is, zooals admiraal Magsz in
het vorig ministerie deed. Hij is een
zeer doortastend generaal, die, naar men
beweert, dc eigenlijke leider der regec»
ring is.
Marokko
Zoowel dc heer Violette, dc onlangs
opgetreden gouvcrneur.gcncraal van Al»
giers, als de heer Steeg, de nieuwe rc»
sLdent»gcncraal van Marokko, bevinden
zich wederom tc Parijs om aan de re»
geering rapport uit tc brengen over hun^
eerste bevindingen» Ook zullen Steeg
en Violette tezamen overleg plegen-
Tegenover de pers heeft de heer
Steeg zich zeer gunstig over den toe»
stand in Marokko uitgelaten. Over het
geheel u's het thans in Marokko rustig,
landbouw en handel nemen hun nor»
malen loop, en het gebied lat niet met
het oorlogsgebeuren in verbinding
staat bevindt zich in volle activiteit.
Overal wordt hard gewerkt en dc in»
lander is overtuigd van dc kracht van
het Franschc bewind- Dank zij de door
maarschalk Lyautcy en Pctain ontplooi»
de krachtsinspanning is dc Franschc
noordgrens van Marokko thans stevig
versterkt cn onaantastbaar. Het zou
echter een dwaling zijn te meenen dat
de periode van stabilisatie ccn werke»
lijke stilstand in dc militaire actie be»
duidt. De moeilijkheden van den win»
ter in een bergland beletten dc Fran»
schen op vele punten beschermingspos.
ten te plaatsen, die de nog door Abd
el Krim beheerschte stammen naar
Fransche zijde moeten terugbrengen,
en het Fransche leger voor verrassingen
moeten vrijwaren
VAN ZIJN POST ONTHEVEN
Volgens Wü bericht Uil Alhfae is da
commandant van de Grieflssch-Meccdoii!
echo troepen van zijn poeitie ontheven en
door Generaal Othineos vervangen.
HET HEILIGE JAAR EINDIGT MET
KERSTMIS
Hei HeTge Jaar in Roina eindigt defl
liiief met Kerwani*. De Misei&TerHoon-
itelling tal echter ook. na het Heilige Jaar
voortduren. Dit bdeekent niet dat Z. II.
de Paus liet Heil go Jaar wil laten voort
duren. 50.000 pelgrims worden verwacht
voor den slouiienei.
DE ITALIAANSCHE KAMER BIJEEN
EN VERDAAGD.
De Italiiunecfae minister van Justitie
heeft in de "Kamer do wet op de vakv
eenigingen verded'gd. Hij zei dat door
dezo wet 'Ie klnrwnstrijd verdwijnen zal
en dat IlaliA rv.n overheernchende positie
op de wereldmerit veroveren kaD.
Graaf Barbiellini. die uit de Faeciet'eohc
Partij gestel is. vroeg een «peciale wet
voor 'len landbouw ca nadut de Kamer
reeds vereclicidens redevoeringen had moe
len aansporen stond Muesolini op en ver
klaarde: „De wet le te belangrijk om aan
genomen te worden zonder zorgvuldige
overweging. Ik noodlg U uit de «leb:
hervatten". De garner werd
.verdaagd.
TROON VAN PERZIë.
De officicclc troonsbestijging
Riza Khan is vastgesteld op 14 Decern»
ber a.s. Voordien zal het parlement
nog ccnigc noodzakelijke wijzigingen
in dc constitutie aannemen.
RADIO VOOR DEN BEGINNER.
Zooals de wetenschappelijke wereld
ilgemccn aangenomen heeft is de ether
het medium waardoor de radiogolven
ch voortplanten; bewijs heeft men
r niet voor, dus is het slechts een
hypothese.
Deze ethertheorie leert ons dat ether
overal is, in de lucht, in 't luchtledige,
in metalen enz. Dc radiozender dient
dus om die ether in trilling te brengen,
waardoor cthergolvcn ontstaan die zich
in alel richtingen voortplanten. De
zendantenne moet dus ethergolven op»
wekken en dc meening dat dc opgc»
wekte elcctrisehe energie dc antenne
verlaat cn dat deze in de andere an»
tenne's weer ontvangen wordt is go»
heel onluist.
De elcctricitcit komt wel in dc an»
tennc cn daardoor worden er in den
omringenden ether golven opgewekt,
doch niets verlaat de antenne. Het zou
zelfs verkeerd zijn indien e: clectrici»
teit buiten de antenne trad. Er wor»
den slechts ethergolven opgewekt, die
zich naar alle kanten voortplanten en
die in staat zijn in de ontvang«an._nne
electrische stroompjes te veroorzaken
die dezelfde eigenschappen hebben als
de oorspronkelijke energie.
Dc opgewekte en ontvangen clcctrl»
citeit heeft nl. een frequentie (dit be.
teckent: aantal trillingen per seconde)
die zeer hoog is soms twee milliocn
en meer. Dit trillingsgetal ligt ver bui»
ten dc hoorbaarr.cidsgrcns, zoodat er
aan den ontvangkant cca toestel «c»
bruikt moet wo Jen, dat die e- vm
snelle trillingen i:i langzamer dito om»
zet. Hierover echrjjf ik een apart a.ti»
kei. eerst zullen wet het eens over af»
stemming hebben. Dit ges^- edt zelfs
bij den canvoudigsten ontvanger met
«jen of meer knoppen. Een duidelijk be»
grip geeft het volgende voorbeeld.
Voor dat een violist gaat spelen
stemt hij zijn instrument, b.v. loor de
a van dc piano aan tc slaan. Boven
aan dc viool zitten een aantal knoppen
waaraan hij tijdens het afstemmen (of
stemmen) draait. Wil dc vioolsnaar
denzclfdcn toon voortbrengen als dc
snaar van dc piano, dan moeten ze
beiden hetzelfde trillingsgetal hebben.
Eenmaal gestured, dan wijzigt de vio»
list het voort tc brengen aantal tril»
lingen nog door tijdens het spelen dc
vingertoppen op dc aangestreken snaar
te plaatsen, m.a.w. hij wijzigt het tril»
lingsgetal door dc lengte der snaren tc
veranderen. Van dc lengte hangt
frequentie dus af. Ziezoo nu zijn we
want bij dc radio bangt dc fr^ucn»
ook van dc lengte af, Hoe greater
de antenne, hoe kleiner dc frequentie
omgekeerd kleiner dc antenne, boe
grootcr dc frequentie. k e spreken
echter van golflengte en niet van fre»
quentic. zoodat hieronder even het
verband tusschen deze beiden aauge»
geven wordt.
voortplantingssnelhcid.
zag.
Geleidelijk ontwikkelden zich dan
ook twee partijen: ccn groep, die
tort et a travers Moskou wilde volgt
cn een andere groep, die wel is waar
theoretisch het communisme was toe»
fcdaan, maar den tijd voor verwezen'
ijking althans in Tsjccho«Slowakijc
nog niet gekomen achtte. Lang tracht»
tc men een splitsing te voorkomen; de
tegenstellingen werden echter in den
loop van het vorig jaar zoo groot, dat
het tot ccn openlijke breuk kwam.
Een partijcongres kon iet veel anders
constatccrcn dan dat deze -onhcrstcl»
baar was.
De vorming van de partij der on>
afhankelijke losfvan»Moskou»comimu»
nisten onder leiding van Bubnik, was
toen nog slechts een quaestie van we
ken, cn bij de jongste verkiezingen
kwam zij met een eigen lijst uit. Tc»
genover de Tsjechc Slowaakschc groep
van de Derde Internationale moest zij
het echter afleggen: zij bereikte in
geen enkel 'istrict den kiesdccler. Met
undcrc kleine groepen kwam zij dus
met leepe handen uit den strijd.
De politieke transactie was hier»
mee ingeleid. E» proclamatie bc»
Verspreid Nieuws
WIL RUSLAND TOETREDEN
TOT HET LOCARNO.PACT?
Rakofski, dc nieuwe Russische gezant
tc Parijs, verklaaidc na zijn bezoek aan
het Elysce, dat de verdragen van Lo»
carno door yardragen met Rusland ge»
complctecrd moeten worden. Dc Sov»
jetregeering is tot onderhandelingen bc»
reid- liet toetreden tot den Volkenbond
is niet actueel. Eerst moeten alle
Volkenbondsvtaten hun geschillen met
Rusland regelen.
DU1TSCHLAND EN FRANKRUK-
Dc ..Petit Parisian" schrijft, dat tege»
lijkërtijd met dc beraadslagingen der
ambassadeursconfercntic, op het Quai
d'Orsay dc besprekingen voortduren
met den Duitschen ambassadeurs over
het vliegen over Duitsch grondgebied
door Franschc burgerlijke vliegtuigen.
Indien, zooals waarschijnlijk is. aan
beide zijden goede voorwaarden worden
gesteld, zal het vraagstuk voor het cln»
de van 1926 bevredigend zijn opgelost-
'Golflengte
frequentie.
Dc snelheid van voortplanting is
steeds gelijk cn deze bedraagt 300.000
K.M. per seconde. *s we nu dc fre»
quentic weten, kunnen we door dce*
ling de golflengte berekenen. Dc for»
mule laat tevens zien dat de golflengte
kleiner wordt als de frequentie "-oix
ter is cn grootcr als de frequentie klei»
ncr is. Het wijzigen der antcnnelcngtc
heeft dus tengevolge dat de ontvan»
gen golflengte ook verandert
In het ontvangtoestel zijn het dc
spoelen dlc dc lengte der antenne wijzi»
gen; hoe grootcr spoel, hoe langer de
antenne wordt cn langer dc te ontvan»
gen golflengte. Deze spoelen zijn zeer
praetisch. want het zou ondoenlijk zijn
steeds dc antenne zelf tc verlengen om
andere stations tc ontvangen. Op de
spoelen staan nummcr.s die het aantal
windingen aangeven. Bij gebruik van
een cylindeTspocl is er een schuifcon»
tact dat zoover geschoven wordt tot
het bcnoodigdc aantal win lingen aan»
wezig is. Hoe langer dc spoel, hoe
greater dc golflengte, die we er mede
ontvangen kunnen.
Vragen op radiogebied worden voor
onze abonncs gratis beantwoord.
i) Dt O ff M -V
ZATERDAG 12 DECEMBER
Hilvtrsum S N. F. 1050 M.
12 n.m. Po'itieherichten.
7.50 c m. Pohtiebenchveo.
n.m. Koersen t&nwege het Perebureau
'az Diae ie Amsterdam.
8.10 n.m. „De Dollarprmees", Operette
von Leo Fail, (aangeboden door „Het
Leven").
10 n.m. Persberichten en koereen *m
wege het Perebureau Vaa Pias.
Amsterdam 1950 M.
10.15 r ui. Iq<Uain Vat Dia» (Off. lm
iterdamsche Tijd.)
4.50 n.m. Tijdsein v»d het Persbureau
Va2 Pm». (Ottic Anisterdamache lijd.)
Lonaan 1 l. O 305 M iNederl tijd).
I.20 n.m. Tijdsein van Greenwich. -»
3.55 n.m. The London Bach Choir.
4.20 n.m. A, garden chat, door Marlon
Cran.
4.55 n.m. Concert van het „2 L. O.'*
Ootet.
5.35 n.m. Kiuderfioekje.
6 20 atn, P»vr«muziek.
7.20 n.m. njdeeiu ran da Big Ben. -•
Weerbericht.
7.45 n.m. Murikale Intermezzo.
8.20 n.m. A. Oethafronud. Verrassing.
10.20 n.m. Tijdsein van Greenwich.
Weerbericht.
10.50 n.m. The Mayfafr M yet cry, tweeda
gedeelte.
11X0 n.m. The Savoy Orpheane, TTia
Savev Havana Band. The Savoy Tanzo
Bin-i. uügttonden door The Saroy Hotel,
Londen.
Darentry 5 X X 1600 M. (Ned Hjd).
He? g»r.v«ie programma ran Londen.
10.50 r.m. Tijdseis» van de Big Ben
Weerbericht.
Bournemouth 6 B. M. 385 M. (Nadarl.
tiid.)
6.20 n.m. Muzikale Intermezzo.
Birmingham E I. T. 475 M. (Ned Hid).
4.06 a.m. Paneniuziofc, u tgezonden van
uit hrt Palais do Dance.
6.20 n.m Lozella Picture Houee Or
chestra. Paul Rimmer.
9X0 n.m. Lichte Muziek en Humor. The
Octet.
Manohatter 2 Z. IJ. 379 M (Nadarl.
tijd).
4.05 njn. Auto-piano Recital door J. Mea
dow.».
4.55 nou. Th<5 Dansant, uitgesonden ran
uit het Piccadilly Picture Thcaire.
8.20 nan. Zsng en Hormon e, The Black
DyLo Harmony Quartet, bas.
Newcastle 403 M (Nadert, tijd).
II.50 v.m. Concert.
6-20 n.m. Concert.
Aberdeen 7 8 D 495 M (Ne/Wrl Hid).
6.20 r.m. The Minerva Trio. Groot Con
cert.
Clesgow 5 S. C. 479 M. (Nadert, tijd).
4X0 n.m. C«4io»rt.
6 20 n.m Weerbericht voor de land-
houwen.
Parijs, 8. F. R. 1730 M. (Nadert tijd).
1? JO n,m. Concert Lucien Porie.
8.50 n.m Cancer*, gegeven door ,.Ls Ma
tin" met medewerking van de voornaam-
et« Parljscho Altisten.
Leipzig ongeveer 400 M. (Nedirl. tijd).
12.20 n.m. Middagooncert op de Oupfeld
rtionoia.
Hamburg 392 M. (Ned«rl. tijd).
8.50 V.m. Mora en om roep
3.50 rum. „Weihnachïsarbeitan".
Munster 410 M (Nederi ujd).
12-15 n.m. Tijdeein van Nauen.
ie.35 n.m. Concert uitgevoerd door hei
Run dfurJt orkest -
Borlijn 505 M. (Nederi tijd).
11.40 v.m. Beursberichten.
1 40 n.m- Beursberichten.
Stuttgart 443 M. (Nederi. tijd).
2.20 11 in. Om reeporkest.
5.50 n.m. Opvoering van ren opera.
Oslo 332 M. (Nederi. tijd).
7.2D ii m. Hot Rad o oAoS
9.20 n-m. Persberichten.
Rome 425 M. (Nederi. tijd).
9.2S r.m. Jan Band.
Frankfort 470 M. (Nederi. tijd.)
5.20 n.m. O. W. 6tuHUnon. voordracht»
Munohen 4R5 M. (Nederi. tijd).
1.15 n.m. Tijdeein en Weerbericht.
-ZONDAG 13 DECEMBER
Bloemendeel 340 M.
10 vm„ Godsdienstoefening der Geref.
Kerk
5 a.m. Ood*di»n.tnef»ninc Geref Kerk.
Hilversum N S F 1050 M
8 n.m. Voetbaluitslagen en persberichten
vr.ii het Persbureau Vaa Diaa tc Am
sterdam.
Londen 2 L O 305 M (Noderl tlld)
3.50 n.m. Licht Symphony Concert. The
Land-n Wireleesn Symphony Orchestra.
4 20 n.m. Vervolg van het Cimcert.
4.35 n.m. Laurenc* Hou si nan zal voor
lezen ..Sister Clare" van zijn „Little Plnyo
ot S'. Francis".
5.G0 n.m. Dr'e liederen met muziek.
550 n.m. The Rev. Butcher over „Amrmge
:be Cjn'hals of Papu-i".
8.20 n.m. Een eenvoudige Oodod'enat-
oefening gehouden door de Rev. II. R. L.
fjheppord.
9.3!) r..m. Tijdeein van Greenwich.
Weerbericht.
9 55 n.m» net Piccadilly Or;-»«o en da
Greot. ultg«Ar.d«o vanuit bet PI.- l'l'y
Hotel te Londen.
Daventry 5 X X 1C0O M (Ned tijd).
IIet geheels programma van Lon-feO.
i0.50 v.m.Tijdsein van de Bvn. -
Weerbericht
Bournemouth j B M 115 M (HederL
Ujd.)
itinghar
1. !I«t koor san de Sr. Pr
Bournemouth.
m. Poetry Reading door Mr.
5 I T 475 M iNed t
1.0).
Concert
Suiïion Orkcet.
8.20 n.m. Godsdienstoefening u'(gezon
den van uit The Bbenezer Church.
Carditt 5 V/ A 351 M (Maden itld)
3.80 n.m- Een Wagner Program.ma
Manchester 7 Z IJ 378 M (Mcd t||d).
3.50 n.m. Band Muziek. The Irwell
Springs Bond.
5.50 n.m. Concert voor kinderen.
Aberdeen 2 B D 495 M. (Nederi lift
Symphony O relit
het Win
1 Or-
Mjwcietle 403 M (Nederi tijd)
10.40 ft.m. The Band, o.s. Enge!sche
Volksliederen.
Parij», 8 F R. «7S0 M (Nederi tijd)
1.05 n.m. ("oreert Lncien Pa-i»
Leipzig ongeveer 403 M (Ned»r| ijd).
