HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 12 DEC. 1925
Vervolg Stadsnieuws
DE HULDIGING VAN PROF LORENTZ BIJ
ZIJN GOUDEN DOCTORAAT
De eerepromotie
Nadere bijzonderheden over de huldiging
Een koninklijke onderscheiding
ijJagaiiddag. voordat de huldiging dank :c zeggen voor ck groote wclwii»
•»ca vat pro:. LorcJiu. door hot zich leadheU. waarmede gij hem steeds hij,
1 - - ',j J>ij oplossing van de vele
da a rtoe gevormd hebbend comité, heeft
senaatskamer de plechtige pro.
motie tot doctor
geneeskunde plaats gehad, welk ccrc.
doctoraat hem door den senaat der f:
culteit was verleend.
De rector magnificus, prof. dr.
de hitter, opende de plechtigheid nu
cen kort woord en decide daarbij aa
proi Lorentz het besluit van den s;
naar mede. waarbij hem met het oog
op zijn gouden jubileum en
verdiensten voor de wetenschap he:
doctoraat honnris causa was verleend.
Vervolgens gai Je rector her woord
aan den voorzitter der medische facul-
reit. pit.:, dr. J. van der Hoeve, tot het
uitbrengen van het judicium op gron
waarvan de medische !3cnfte:r, had g<
racend, prof. Lore:-.:' het ccre-doctorai
roe re kennen. Prof. van der Hoeve
sprak daarbij als volgt:
Volgaarne aanvaard :k dc taak. mij
door den rector magnificus opgc-egi.
Ui: kracht daarvan en dc bevoegdheid
onze wet verleend, verklaar ik volgens
het besluit van den senaat van 3 De»
cembcr 1925 u Hendrik Anton Lorcntz
te bevorderen tot doctor ia dc genees,
kuaöc. Na aldus dc mij opgelegde taak
te hebben volbracht, mijnheer de doctor
in de geneeskunde, mag ik dc eerste
zijn. die u met den aldus verkregen
titel aanspreek ca me: de pas verwor»
ven waardigheid gelukwensen. De re»
den. welke dc medische faculteit ertoe
bracht, den senaat te verzoeken, aan u
%dc hoogste onderscheiding te verleenen
waarover dc senaat beschikt, is twee
Ledig, deels van algcmecner», deels van
lecnien aard.
Het eerste berust op het algemeen bc»
kend feit, hetwelk ik hier niet nader
beboet tc ontwikkelen of te omschrij*
ven. dar «w levenswerk een grooten in»
vloed heeft op d« medische wetenschap
ten invloed, zoo groot, dat hierdoor
alleen het aan u verleenen van een
eere»doctoraat in dc medicijnen door
eenigc universiteit :rr wereld, volko»
znen gerechtvaardigd wordt.
Waarom nu juist uw eigen u;
teir hiertoe het "dtiutief neemt, wordt
verklaard door dc tweede zeer lofcah
reden, die gelegen is in de grootc ver
diensten weike gij a hebt verworven
voor het propacdeutisch medisch on--
derwjjs in Nederland en meer in bc:
b^zor.der aan dc Lcidsche universiteit.
Deze verdienste verwerft gij niet alleen
door uw voortreffelijk leerboek. v iar»
uit zoovele geslachten van medische
studenten hunne kennis' der natuurkun»
de verrijkten, maar meer nog door dc
voorbeeldige wijze, waarop gij geduren»
dc een groot aantal jaren het propac»
dcotiseh medisch onderwijs in de na»
ttrurkunde hebt gegeven, en gei: IJ.
voorwaar, het was een schoonc tijd,
ongeveer dertig jaar geleden, toen de
omstandigheden rog dusdanig waren,
dat ee t Lorentz. een Iranchimont, ec.i
Van Bemmclcii. een Surindar met een
Hofman, tijd ea gelegenheid konden
vinden om persoonlijk, hét propacdcu»
tiscb onderwijs te geven, zoodat den
mcdischen student het groote voorrecht
beschoren was. reeds bij den aanvang
zijner studiën in persoon Lijk contact tc
komen met dc coryp'naecn der voor hem
propaedt utische vctcnschappen.
(Jij mijnheer Lorcatz. hebt terwijl
uw geest vervuld wis van dc hoogste
problemen der pbysica aan welker cp»
lossing gij werkte, gedurende meer dan
20 jaar propaedeutisch onderwijs
ven. En hoe goed zulks ook tc hegrii»
pen en tc verklaren zou. zijn.
gij dit beschouw d als een on
minderwaardig deel van uw taak. dat
verricht meest worden omdat het nu
eenmaal noordc tot uw leeropdracht,
maar waaraan me:i goed zou doen *00
•min moge; tijd te verliezen. Inregen»
deel, steeds kregen wij, uw leerlingen,
door uw glasheldere voordracht en de
zoo goed voorbereide colleges dei
practica, den indruk, alsof dit gedeelte
van uw werkkring uw bijzondere
langstelling genoot, alsof gij net
ven van dit onderwijs als uw hoogste a
plicht beschouwde.
Steeds woekerde gii met de u zo
ruïmscnoots geschonken docecrendc g
ven, om het propaedeutisch onderwijs
zoo goed fnogci jk tot zijn recht tc
doen komen. \V ij konden den grooten
geleerde in u misschien vermoeden,
maar zagen vóór ons alleen den ccnvou»
cfigcn. uitmuntenden docent.
Is het wonder dit de faculteit van
geneeskunde zich gelukkig acht. mede
in dankbard herinnering aan. dit alles,
u hulde tc brengen? Zij doet dit door
het eeredoctoraa: waardoor zij u in
"zekeren, zin tot ccn der haren maakt
De faculteit is overtuigd, dar zm
hierdoor zichzelf meer eer geeft dan
u. maar hoopt rocb. hoeveel eerbewijs
zen gij in den Joop der jaren ook in
ontvangst hebt mogen nemen, dat deze
onderscheiding u niet onwelgevallig
zal wezen, omdat zij niet alleen zooals
alle anderen een erkenning is van uw
grootc wetenschappelijke verdiensten
maar tevens een bewijs van dankbaar*
heid voor de wijze, waarop gij gedu»
rende een lange reeks van jaren een
taak vervuld hebt. die gewoonlijk als
c.:i ondankbare beschouwd wordt.
Wanneer ik hieraan nog cenige
woorden van meer persoonlijken aard
mag toevoegen, zou ik nog dit wen*
seheti te zeggen.
Toen dc iacuitcit besloot, den sc*
naa: e verzoeken, u dit eeredoctoraat
rc vcrlccr.cr. wees zij als uw promo*
tor aan h.-.n: nestor Einthoven. die
moeilijke vraagstukken, die zijn werk
hem stelden. Collega Einthoven is door
ecu hem vere erende omstandigheid af»
we rig c;i zoo ziet gij thans voor u een
anderen promotor, minder deskundig
doch zeker niet minder toegewijd,
v.ant nooit zal Ik vergeten of ophou»
den dankbaar te zijn voor wat gij.
mijn "uj-leermeester, aan ons. uwe
medische leerlingen, in onze prille stu»
dt men jeugd hebt meegegeven op het
vaak. ƒ.10 moeilijke pad der studie, ja
voor het gehcele leven. Als ik u dan
nogmaals gclukwcnsch en
schee harte Jank voor wat gij voor
de medische wetenschap en studenten
hebt gedaan, zoo doe ik dit niet alleen
namens de medische iacuitcit. doch
o-ok namens -vv medische ouddcer»
li-ngcn ca. zoo eindigde spreker, niet
het rair. t namens mijzelf.
Prof. Lorentz dankte in het kort.
waarna dc rector de plechtigheid sloot.
Leiden II Dec. 1925.
Onze correspondent te Leiden meldt
deze
omdat hij cr
stemde, dat u
cc gebracht 1
daarom /cr
Jegenfccid 1.
igaarne aanvaardde.
_J was, nu een gc-
•:m in het publiek
Wij hebben reeds melding gemaakt
-ri dc buitengewoon grootc belang»
.teili-g. welke er voor de huldiging
an prof. Lorentz in het groobaudito»
ium bestond. Reeds geruimen tijd voor
!en aanvang der plechtigheid stonden
enige honderden voor den ingang van
het universiteitsgebouw het oogenblik
af tc wachten of er misschien, nadat
•Ik- aanwezigen hun plaatsen zouden
hebben ingenomen, ccn plaatsje
j zijn. Aan enkelen hunner slechts
het voorrecht ten deel kunnen val»
len. een plaatsje machtig tc worden.
Een strijkje van studenten luisterde
dc plechtigheid op en deed bij het bin»
iciitrcdcn en verlaten van den Prins
1 de ministers en de hooglcerarcn cn
Lorentz cn zijne familie eenïgc
ocpa»clijkc muziek hooren, daarmede
an deze bijeenkomst ccn nog meer
echtelijk karakter gevende.
Toen prof. I.orcntz cn zijne cchtge»
noote, kinderen cn kleinkinderen het
g.-oot auditorium binnentraden, weer»
klonk een daverend applaus, dat niet
eerder bedaarde dan nadat dc rector
magnificus den katheder had beklom»
men om prof. Lorentz namens den se»
•aat te huldigen. Opvallend te midden
zijuer collega's was ccn buitenland»
sebe ia rooden toga gehulde hoog»
Iccraar.
Toespraak minister Colijn.
Wij hebben in ons vorig nummer do
toespraak, wcikc minister Cohjn na*
mens de rcgccring heeft gehouden,
slechts in zeer grove trekken kunnen
irgeven en komen cr daarom thans
iets uitvoeriger op terug. Dc minister
sprak prof. Lorentz als volgt toe:
Indien ik goed geluisterd heb naar
dc toespraak, welke zoocvcn door den
rector magnificus is gehouden, dan was
daarin, naar het mij voorkom?. ccn
gewilde lacune. Hij cide toch dat hij
1 »P dezen dag prof. Lorentz wilde ge»
lukwcnschcn cn huldigen namens dc
Lcidsche U: ivcrstcit. Die gewilde la*
cune geeft mij dc gelegenheid het gc»
sprokcr.e aan tc vullen cn op dit oogen»
blik ccn woord tot prof. I.orcntz tc
spreken ui: naam van het gchecle Ne»
derlandsehc volk. (Applaus).
Een feest tc vieren, aldus richtte zich
dc minister tot prof. Lorentz. z»x>als
Joor u op dezen dag gevierd wordt, is
slechts aan /eer weinigen gegeven.
Reeds op zichzelf is dc hcrJenking van
leen 50»jarig doctoraat ccn groote zcld»
/aamheid. Wie dit ten deel valt. moet
echter aan twee voorwaarden voldoen:
Hij moet op /eer jeugdigen leeftijd gc»
promovccrd zijn cn desondanks dc 70
jaren, welke door den psalmdichter
zijn bezongen, hebben overschreden.
Doch als dan gevierd wordt zulk ccn
gouden feest onder omstandigheden
als hier het geval is, dat wc hier voor
ons zien ccn man met ongebroken
geest cn kracht, dan is cr ccn dubbele
reden om verheugd tc zijn cn dan kan
spreker zich voorstellen, dat toen pro»
fessor Lorentz dc Hooger Onderwijs*
wet doorbladerende moet hebben gele*
zen. dat hij op*zijn TOsten iiar afscheid
moest nemen, een lichte limlach
zijn lippen heeft gezweefd.
Niet echter in het algemeen is deze
hepaliisg in dc H. O. wet ccn onwijze
regel, doch voor u gold eigenlijk die
regel niet cn daarom verheugt het spr.
dat men cr in is geslaagd ccn weg te
vinden om u ook na uw 70ste jaar aan
dc Lcidsche universiteit verbonden tc
houden.
Een derde reden tot verheugenis
voor spreker is hierin gelegen, dat dit
50» ja rig doctoraat bijna overeenkomt
met het 50<jarig professoraat van prof.
Lorentz en weinigen is het gegeven,
ook aan andere universiteiten, reeds
op 2-Hangen leeftijd een professoraat
te hebben bekleed. (Applaus).
Nu spreekt het vanzelf dat een feit,
als dit "voldoende is om belangstelling
s-ekken in wijderen kring dan die
uw. ambtgc.nootcn alleen, doch dat
ook aan het Xedcrlandsehu volk een
dag als deze niet onopgemerkt voorbij*
gaat. Temeer omdat gij niet alleen ge*
erd wordt binnen de grenzen van ons
eigen land, doch ook ver daarbuiten.
Als spr. wel geteld heeft hebben gc*
leerden uit niet minder dan 20 landen
zich opgemaakt niet alleen om u geluk
te wcnschen, doch ook om u te huldi*
gen. zooals vrij zooeven uit den mond
van prof Kamerling Onnes hebben ge*
Ht>ord. (Applaus).
Uit deze internationale waardcering
alt ook voor ons volk iets tc lecren.
namelijk dat wij in u hebben iets wat
de Engelschen zoo kernachtig noemen,
een nationaal bezit (applaus)
en daar .or het dat ik het NeJcr*
Lï.id-che volk geiuh
zit van u (applaus).
Er is door den rector gezegd dat het
aantal eminente geleerden per vierkante
kilometer in ons klein landje grooter
is dan in welk ander land ter wereld
ook. In kilometers beteekent ons land
zoo weinig. Doch dit is misschien waar
als we naar buiten kijken; maar waar
is aan doa anderen kant, dat bij de
wetenschap cr geen grenzen zijn cn cr
niet gemeten word: naar kilometers
(applaus).
Prof. Dc Sitter heeft ti geschilderd
als een schitterend licht cn het is
daarom, dat het Ncdcrlandsche volk
aan uw feest deelneemt (applaus).
Zijn rede vervolgende reide dc mi»
nister. dat er geen universiteit is welke
a dc 550 jaren van haar bestaan van
de Lcidsche Universiteit zooveel grootc
mannen heeft voortgebracht als juist
de Lcidsche.
Dat gij i:i de Laatste 50 jaren zooveel
hebt bijgedragen tot roem dezer oni»
versitcit. daardoor, ik versta het aldus,
komt het dat u uit haar kring hulde
wordt gebracht. Doch gü hejn meer ge»
daan; gij hebt deze roem ook hclpem
verbreiden over alle volken der aard™
En iljarora. aldus spreker, ben ik zoo
blij dat ik op dezen dag een kort woord
u zeggen mag. Ik laat het echter
bij dit kort woord nier. maar ik deel
u daarbij, cn dat verheugt mij boven»
mate. mede, dat het II. M. dc Koningin
heeft behaagd u te begiftigen met een
onderscheiding: Het Grootkruis in dc
Orde van Oranje Nassau (Onbedaarlijk
applaus).
Terwfjl ik u met deze onderscheiding
gelukwensch. voeg ik. aldus de minister
hierbij de bede. dat God Almachtig, die
u dc schitterende gaven van hoofd cn
har: heeft geschonken, waarop wij zoo
trotsch zijn. ons schenkt dat wij ons
nog lange jaren zullen mogen verheu*
gen in uw bezit, met ongebroken gccs»
tclijke en lichamelijke kracht. Nog»
maais weerklonk een daverend applaus,
waarna mevr. prof. Curie uit I'arijs,
den katheder beklom, daarbij ook met
een hartelijk applaus begroet.
Rede mevrouw Curie.
Mevrouw Curie richtte hierna hel
woord tót prof. Lorentz in zijn hoe»
danigheid als voorzitter van de Con»
sells dc Physique.
L'it naam van de wetenschappelijke
commissie- van het Institut Interna»
tional dc Physique Solvay, bestaande
uit dc hoofdlccrarcn mevrouw Curie,
Kamcrlingh Onnes. Bragg. Knudscn,
Lange vin. van Aubel. Guyc en Richard*
son cn van commissie van bestuur, bc»
-taande uit dc heeren Hcgcr. Solvay.
Hcnrïot cn Leteburc. zeidc spreekster
dat zij zich gaarne voegde bij hen, die
indaag gekomen waren om prof. Lo»
entz tc huidigen.
Het is. alius mevr. Curie, thans niet
het oogenblik om in u dc verdiensten
an den grooten geleerde te huldigen,
doch wij verheugen er ons over tc rao>
constateercn. daarbij herinnerd aan
geschreven stelling van 50 jaar gc*
leden, dat men u mag gelukwenschen
met het feit. dat gij op uwen rijpereD
leeftijd den wcteuschappelijken droom
ver jeugd hebt mogen verwezenlijken.
Van dit, oogpunt uit bezien, kunnen
ij ons slechts aansluiten bij de hulde
welke u door natuurkundigen cn gc»
leerden van dc geheclc beschaafde wc»
reld is. gebracht.
Wat wij hier bijzonder tot uitdruk*
ng willen doen komen is onze diepe
erkentelijkheid jegens onzen voorzitter.
Dat het Instftut International dc Phy»
ique door Ernest Solvay gesticht is. is
tc danken aan uw tussehenkomst cn uw
hulp. I)c zekerheid, met u to kunnen
menwerken. hccfr ons dc medewer
king van de meest eminente natuurkun»
digen verschaft. De wijze, waarop gij
voorzitterschap heb: bekleed, heeft
onze toekomst verzekerd, bcvcst:
gend het hoogstaand wetenschappelijk
tarakter van ccn instelling. seJ
uitstaan door u geleid.
Dc- beoefening van dc zuivere weten*
ichap heeft in u den meest yverigen
«verruigden zoon gevonden. Vero >-' c
ins hieraan toe te voegen, dat gij het
mntal harer getrouwen niet alleen hebt
vermeerderd door'uw voorbeeld cn de
helderheid van onderwijs, doch
door den tact. waarmede gtj het woord
icrd hcht in Amerika cn Europi.
/onder u in te laten met grenzen, noch
met wat al wat dc mc'ischcn verdeel 1
hou Jr. Schenker van wetenschap. -.r»
gij tegelijk dienaar cn meester zilt.
hebt gij niet opgehouden dc eendracht
tc propagecrcn cn aan haar vooruitgan;
te arbeiden.
Met de meeste hoogachting en aan
hankclijkheid buigen wij ons voor 1
neer. (langdurig applaus).
Prof. Einstein.
Prof. Einstein vertolkte hierna dc
gevoelens der buitenlandsc'nc geleerde
genootschappen. Ilij achtte het een
groot voorrecht dat hij prof. Lorentz
uit hun naam mocht gelukwenschen.
Hij trad hierna in een korte, kcrnach»
tigc beschouwing over de grootc ver»
diensten van prof. Lorentz op weten»
schappelijk gebied, een vvctcnschappe»
lijk werk van zoo groote aanccngcslo»
tcnhcid. dat men, zooals rpreker deed,
het in cén stelling zou kunnen zeggen.
En het ;s op die stelling waa-uit gij al
uw gevolgtrekkingen hebt afgeleid.
Spreker betoogde verder dat cr niet
een gobicd is op bet terrein der phy»
sichc wetenschap, dat ,vof. Lorentz
niet doorvorscht heeft en deed ver*
volgens uitkomen dc grootc verdien»
sten v an prof. Lorentz om d« wonden,
welke in de wetenschappelijke wereld
door den oorlog geslagen waren, tc
hcelen.
Moge, aldus besloot spreker zijn
krachtig toegejuichte rede. het lot u
cn uw werk nog lange jaren gunstig
zijn. tot heil der gchcclc menschhcid.
Prof. Lcrentz aan 't woord.
Onder daverende toejuichingen bc»
trad hierna prof. Lorentz den kathe»
der om ccn woord van dank tc richten
tot allen, die aan deze huldiging heb*
ben meegewerkt.
Gij zult mij. aldus prof. Lorentz. wel
villen vergunnen, na dc hartelijke
voorden, ccr. in dc Senaatskamer
ot mij gericht en nu hier. ccn ont»
angst zooals ik nog nooit heb meege»
naakt cn veel vriendelijker, dan ik
dacht dat mogelijk was. jets tc mogen
zeggen. Waren zijn voornemens door»
gegaan, dan zou hij op het oogenblik
.oh met Let bc» j dooh nu hy hier is, beseft hij dat hli
zich toch nergens beter gevoelt dan
in deze aloude academiestad.
Bij de vele verrassingen, hem bereid,
ook nog de hocge onderscheiding van
de Koningin to mogen deelachtig
worden, dat stemt mij hoogst dank*
baar.
Zeer heeft het hem getroffen wat
de voorzitter van de Kon. Academie
van Wetenschappen tot hem gezegd
heeft, en dar men dc Lorentzmedaille
ingesteld heeft. Nooit had hij gedacht
dat zijn naam nog eens aan een me»
daille zou worden verbonden, flij dank»
te prof. Went daarvoor jhartelijk cn
hoopte, dat alleen goede pbysici haar
zouden krijgen (gelach).
Dank brengt hij voor de be
langstelling van het Koninklijk Huis
door dc aanwezigheid van Prins Hen»
drik en aun de regeering, die hier door
beide ministers vertegenwoordigd
ook curatoren en den reotor zegde hij
dank. Aangenaam was steeds dc om*
gang met dc leden der faculteiten.
Steeds uitte zich dc orugung met hen
door vriendschappelijke gevoelens, zoo»
wel in als buiten dc faculteiten. Nu
heeft men getracht zich nog nauw
aan de Lcidsche universiteit tc ve
binden door dit ccrc»doctoraat. dc
hoogste onderscheiding welke hem teo
deel is gevallen en zulks in dcnzelfden
Stock waarin hij nu juist 50 jaar
oen uur geleden promoveerde. AUcs
was toen hetzelfde als nu. doch nu was
er geen dissertatie cn stellingen, die-
hij tc verdedigen had. AD hij nu
ccn dissertatie had moeten schriji
zou hij die opgedragen hebber,
zfjn vrouw, cn had hij ook daarin zijn
promotor bij d;'. ccre»doctoraat dank
kunnen brengen, wat hij nu maar hier
doet. Zijn promotor heef: het hc~
wcl heel makkelijk gemaakt en zeer
bij onder den indruk gekomen v:
zijn vriendelijke woorden.
Zijn promotor heeft gesproken ov-
zijn onderwijs aan de medische stu»
denten- Van zijn kant wil spreker zeg»
gen. dat hij door het onderwijs aan
medici alles veel duidelijker heeft
vonden dan anders het geval zou zijn
geweest. Talrijke malen gebeurt het
dat hij medici ontmoet, die zijn col»
leges hebben gevolgd cn dun herlnne»
ren zij cr hem altijd aan, dat zij nog
ten tentamen bij hem hebben gedaan.
Ik heb. aldus prof. Lorentz. reeds
gezegd dat ik dc eerste promotic moei»
lijkcr vond dan dc tweede. Ofschoon
hij tegen iin ccrsie promotic opzag
viel zij erg mee. Zijn promotor prof.
Rijke gedenkt hij nog steeds in zeer
aangename herinnering. Steeds waar»
deerden wij ziin grootc nauwgezetheid.
Ga. had hij zich tot taak gesteld dat
de collcgcorocvcn nooit mochten
lukken. Zij werden dan ook door de
cmanucr.scs ernstig voorbereid. Toen
hij dan ook zelf college ging geven zei
een der anuenscs. profess©; dit gaat
zoo cn zoo, en dsarora heeft hij het
maar niet gewaagd nicuwighed; n in te
voeren (gelach
Dc andere promotors waren even
makkelijk. Gelukkig stelden zij niet al
te groote cischen- Voor zich ziet hij in
gedachten Bierens dc Haan. ccn harde
werker, dien hij heeft leeren waardec»
ren bij zijn medewerking aan dc samen*
Stelling van dc werken van Huygens.
Dan denkt hij ook aan Van Geer, die
ons dc poëzie der wiskunde heeft doen
gevoelen.
Zich vervolgens tot den Prins rich»
teirtle, zeidc prof- Lorentz Hoogheid,
ik dwaal wat af, doch gij zult mij toe»
geven dat' ik behoefte heb mij uit tc
spreken jegens mijn leermeesters. Gaan
wij wat verder terug, dan denkt hij aan
meestér Cornells Thinners 9P dc lagere
>ehool tc Arnhem, een school met zes
klassen en drie onderwijzers, ccn school
U. L- O- Er werd onderwijs gc»
1 des morgens, des middags cn
Jcs avonds ccn sooit Da!ton»ondcrwijs.
Meester Timmer» was lid van het nu
'nog bestaande Natuurkundig Genoot»
schap tc Arnhem-
Op dc II. B. S- o-i!-.-ng 5iij het leven*
digc onderwijs van Vin der Stadt. die
p.is'in Leiden gepromoveerd was en die
<>p zijn leerlingen dc geestdrift over*
plantte, waarschijnlijk door Kaiscr gc»
wekt. Door dc/en tc noemen denkt hij
meteen aan z'jn vriend Hafla. die bij
zijn eerste promotic paranimf is gc»
wcest cn ook nu nog do/c rol hécft ver»
u!d. Toen /ij samen nog ©p dc II- B-
S. gingen, herinnert hij zich, liepen, als
zil sanu-nwandeldcn, hun gesprekken
over physica cn natuurkundige proeven
en hebben zij eens uitgemaakt, wat
elcctricitcit eigenlijk is.
Toen kregen we Van Beminden cn
spreker herinnert zich, hoe hij. met ccn
w indmeter aan een langen stok door dc
concertzaal moest loopen, teneinde de
verhouding tusschen dc snelheid van
den wind cn die van zijn loopen te bc»
palen. En toen hij later Van Bcmmelcn's
ambtgenoot was geworden, heeft hij
hem steeds bezig gehouden door te
zeggen Waarmee ben jc bezig?
bpreker schetste dan. hoe hij zich
op de physischc chemie toelegde, wat
hem in aanraking bracht met Üchrcine»
maker».
Nooit z*l spreker vergeten hoe Kat»
scr. met zijn mooie cn lange loopbaan,
maar met verzwakte gezondheid, hem,
den jongen student tegemoet kwam.
btccds is üc Sterrenwacht voor hem
open geweest. Ook onder Van dc Sandc
Bakhuyzcn was dit het geval-
lk ben aldus prof- Lorentz. hiermede
gekomen tot dc herinneringen, welke
mij aan Kamcrlingh Onnes hebben vast»
gekoppeld- Wat hebben wij hier samen
ccn heerlijken tijd gehad! Eendrachtig
hebben we mogen samenwerken. We
hebben dikwijls gezegd Wc zijn echte
gclukspoppcn. Edele racnschen hebben
we op onzen weg ontmoetBosscha cn
Waals. Dan denkt hij met weemoed aan
Kuenen, aan diens rctrogadc condcn»
satie. aan dc ontdekking van Zeeman
aan dc ontdekking van het helium cn dc
supra geleiding. Het werk op het labo*
ratorium daar is in goede handen, over*
gegaan. Dc „Communications" gaan
nog steeds over de gchcclc w ereld. Ve*
Icn in Leiden cr voor en ook het collo»
quium van prof. Ehrenfcst is zoowel
voor dc menschcn hier als van elders
steeds een bron van geestelijk leven-
Prof. Lorentz komt dan tot liet uit»
oerend comité. Kamcrlingh Onnes.
Zeeman cn Fokker, liet driemanschap.
npe hij ook Rocll tekent- Hij heeft
dc lijst van bet nationaal comité eens
ingekeken- Deze lijst is alleen voor
hij zonder moeite herkent. Dank brengt
hij aau dc vertegenwoordigers van het
Leidscho Universiteitsjonds, dat hem in
de gelegenheid heeft gesteld iets voor
de Leidscho Universiteit te blijven doen
en niet heeft misgetast in dezen.
Na nog ccn cn ander over electronen
en andere dingen, welke Kamcrlingh
Onnes cn Einstein hadden gememo*
reerd, te hebben gezegd, bracht hij bei»
den dank voor wat /ij als vriend voor
hem geweest zijn. vooral Onnes, die
niet gaarne ccn dag laat voorbijgaan
zonder spreker genoegen tc doen.
50 ja-'r, aldu» proL Lorentz, is ccn
lange tijd cn men mag in die 50 jaar wel
w-.it doen. Wel is waar is dc tijd niet
aitijd zoo gunstig geweest- In zijn tijd
weid door rcgccring cn genootschappen
veel voor het onderwüs gedaan. Het
was een lijd van ongekeudeti bloei.
Overal kwamen nieuwe denkbeelden
op en dc vruchten waren zoo maar
voor het grijpen-
Voortgaande zeidc spreker, dat. als
mij de internationale lijst iDzict. zij hem
brengt naar hooggeschatte physici in
dc wereld. Helaas mist hij er ccn, die
door den dood is ontvallen Hcgcr.
Ten slotte /cide prof. Lorentz. dat
het steeds zijn ideaal is geweest broc»
derschap tc bevorderen op het gebied
van dc wetenschap en spreker is e: van
overtuigd, dat ondanks alle verwijde*
ring, door den oorlog ontstaan, dc broc*
dcrschap niet zat ophouden te blijven
bestaan.
Aan mevr- Curie braeht spreker
dank voor dc vriendelijke woorden tot
hem gesproken en aan de hooglcerarcn
öohr. Lazarcif cn dc anderen, dat zij
naar hier gekomen waren-
Na nog een woord van dank te heb»
ben gericht tot Prof. Einstein, zeidc hij
dat deze cr heel veel toe heeft bijgc»
dragen om hem jong te houden en dat
het hem heel veel moeite heeft gekost
zijn relativiteitstheorie tc begrijpen.
Gaarne aanvaardt hij net fccstgc*
schenk cn gaarne neemt hij dc verplich»
tingen op zieb. welke zij hem oplegt-
Zoolang dc zorg voor dit fonds nog
niet aan andere handen is toevertrouwd,
belooft hij het tc zullen besteden in
den geest van hen die het hebben sa»
mengchracht voor natuurwctcnschappc»
lijk onderzoek cn voor de Lcidsche Uni»
versitcit.
Ópreker besloot inct ccn heilwensch
op dc Lcidsche Universiteit: dat zij
mocht groeien cn bloeien, tot heil van
het land, haar roeping getrouw, zou blij
ven ccn kweekplaats der kennis, tot
heil der menschhcid.
Langdurige toejuichingen volgden,
waarna de plechtigheid was geëindigd
ca prof. Lorentz. dc Prins, dc ministers,
curatoren en hooglcerarcn onder dc to*
ncn der muziek het groot auditorium
verlieten.
Hierna heeft prof- Lorentz in 1 ccn
der zalen van het .\cudcmiegebcjy rc-
ccptic gehouden, welke buiten
druk was bezocht Dc Prins ca»,
beide ministers kwamen prof. Lorentz
hier dc hand drukken en onderhielden
zich geruimen tijd met hen, te.-v.ij! dc
Prins zich ook aan dc buitenkndsche
geleerden liet voorsteilen.
Na afloop der receptie had er een
feestmaaltijd plaats in het gebouw van
Teylcr's Genootschap to Haarlem, hem
aangeboden door het nationaal comité-
Men meldt ons nog uit Leiden, dat
prof- Kamcrlingh Onr.es aan 't slot van
zijn rctlc heeft- medegedeeld, dat er
voor het I,oacntz*Goudcn doctoraat*
fonds een ton gouds is bijeengebracht.
PREDIKBEURTEN
ZONDAG 13 DECEMBER
KOI.ISE WALLO-NNE.
Limauclie 15 IMc.
ti. 30: Cult* earnum, Mr. Pan'.
1 I.
Itoy (vi-
>0)
8 li
en.lic.li IS Deo.
Këun-.-n. P«-,eur Krc.Ji.
KERK DEI! BROEDERGEMEENTE.
Ned. Luih. Genootschap.
10 uur; •- r J. P. Mi'.'emcjc
IX te Am- 'erdarn.
Hol
Lscti.
11 1
It. Av<
Rund i
l.n
H«rv. Pr.
Minden
W1 LH KLM IN AK ERK.
(Gad. Oude Gracht.)
V'.m. 10 uur: IV. J. Brinkman.
N'.vtii.Us. II. Kuijper.
NOORD EK KERK (Ridderstraat)
V.m. 10 uur: IV. G. K. Knijper.
Nam. 5 uur: U«. J. Brinkman.
CUK. OER. KERK.
(Raaks.)
V.m. 10 uur: Ds. v. d. Kodde, Di
Nam. 5.30 mi r: D». BijTereld.
Dojvlerdsg 17 Dec.
Nam. 8 uur: Tv. Bijleveld.
NOORDERKERK.
(Velsemtraat.)
V.m. 10.30 uur: G. Posthumus Mc
jee, Em. Pred. to BHacom.
Nam. 7 uur: Ds. J. H. F. Itenr.e, Pre
KERK DER VEREEN. DOOPS
GEZINDEN
V.m. 1050 uur: IV. B. P. PIanten=a.
Nam. 7.50 uur: TH. A. B.-.inerts Sr.
REM. OEKEF. GEMEENTE.
Van. 10 uur: Dr. A. H. lLspnijew.
V.m. 11,30 uur: ZondaeMchoo!-
F.VANG. LUTKERSCHK GEMEENTE
V.m. 10.30 mi; Dj. Drijver.
Veresniglng van Vrijzinnige Hervormdon
te Haarlem
ln de Groote (Bavo) Kerk
Prof, Dr. G. A. v. d. Bergh van Eyéinga,
Ned. Ilerv. Predikant to S.ratpoo^
Ju het gelmuw van den Ned. Pmtcstan
ton Bond gwn <Hen<
PIN KSTBROEMEENTE.
Gebouw „Imrnauuel" Nieuwe Krul»
-tr.-iat ia.
V.m. lO'uur: Openbare Samenkomst.
Nam. 6 uur: Openbare Samonkomet,
Woensdagavond 3 uur: Repeti'.io van
brt Zangkoor.
Donderdagavond 8 uur: Openbare sa
menkomst.
BA PT IST EN-O EM E ENTE.
GEBOUW SALEM.
Biket
heel ver van hier hebben gezeten, hem reeds een kost?Üjk bezit- Velen, die
Post
eraebt 65.
Pci
Ru-'.,
Nam. 8
..De ri
Evange'io'
Pastor Penner, onderwerp
dingo ui'-wntiug van hft
Maandag en Dinsdag nam. cn, - nurj
Pastor Penner.
VRIJE EYANG. GEMEENTE.
Jacobij nest raat 20.
V.m. 30 uur: de heer F. W. Bnijs.
Nam. 5.30 uur: Dezelfde.
Naru. 12 uur: Zondagsschool.
Maandagavond s uur: N'aaikranu.
Woensdagavond 8 u-ar: Bidstond en Bij-
öclbespxokmg.
VBK. „WIE DENKT OVERWINT".
Gebouw de Nijverheid. Janss'.raat 85.
Valt. 30.30 uur: Onderwerp: Do gceeio-
jka ..Moeder" in de Oudheid.
KERK VAN JEZUS CHRISTUS VAN
DE HEILIGEN DER LAATSTE DAGEN.
Gebouw „Olympix"
Kirdertiuisaingel No. zaal 17.
V.m. 8»—10.15 uurZaïajreivclino voor da
ó.dereu voor het Kerstfeest-
10.30 v.m. Zondagsschool en Tboologio-
Nam. 6 uur: Godsdienstoefening.
Woensdagavond 8 uur: Untwikke'Lnga-
Ni© en Znugkijc.
Toegang en riiplaateen vrij.
LEGER DES HE1LS.
Sohagohelstraat 26.
V.m. 10 uur: Heiligingedienat.
N'.mi. 3.30 uur: Samenkomst geleid door
e Korpskadetten.
Nam. 7.30 uur: Verlos*5ng<#nm«n«-omet.
Nam, 4.30 en 5 uur: Kiodersjuncivkomet
Pinadag 8 uur: Soldaten-samenkomst.
Woene lig 5 uur: Kindcrwimenkomct.'
Donderdag 8 uur: Padvindsicre-domon-
SCHOTEN.
NED. HBRV. GEMEENTE.
JuHanakcrk (telefoon vootr hardhooren.
d«m).
V.m. 10 uur: Ds. Blauw. Collecte voor
bet Scliulddelg.tyrsfocde.
Nam. 7 uur: Jxorfeeet <k-r Jongenunnen.
vwciugéng nel luêdowerking van hel
iiiiiMek-viise-THble. tj» ©akersde We IE'!,
heer C- Tabak. Agent v. li. Ned. Jonge!.
Verbond. De. Blauw en de WelEd. Heer
1A. A:uor.:=<-*n, voorzit.»r der Vereent*
CHK. GEREF. KERK SCHOTEN.
Floresstraat.
V.m. 10 uur: D-. B(jlev«ld.
Nam. 5.30 uur: D*. d. Kodde.
BLOEMENDAAL.
NED. HERV. KERK.
V.m. 10 en nam. 5 uur: D«. J. C. ran
GEBOUW MAJUNATHA.
Jeugddienst
V.m. 10 uur: ce boer Mr. Nic. Shifkem»,
Bithoven, Sccr. N. C, 6. V. (Liturgische
dionet.
NED. PROTESTANTEN BOND.
In hel gebouw van de Bloeonendaaliohe
School vereenig ing.
Geen dienst.
GEREP. KERK.
V.m. 10 en j:mq. 5 uurc De. J. C. Bra»
•aard.
OVERVE0H.
Locaal Openbazo School.
10 uur: de heer K. Koopman.
Woensdag 16 Dec.
uur; do heer K. Koopman, BIjbe!-
AERDENHOUT.
RELIGIEUZE KRING.
Eikenlaan 6
10.30 uur: Ds. P. D. Tjalems, Rem.
Pred. te Gouda.
HEEMSTEDE.
HERV. KERK.
V.m. 10 uur: Dr. Korff.
HERREN WEG No. 2»1.
k'reder-hof.
Nam. 5 uur: Ds. v. Oijcn.
I»ooaal Saxnucl Glip
Donderdagavond 8 uur: Ds. r.
Oijen.
GEREF. "KERK.
V.m. 30 uur: Ds. .1. Ebola.
Nam. j -uur: Ds. J. L'bels. Cateohismu*
Zondag 5. Maandciijkrdio extra.-collecte
do Kerk.
NED. PROTESTANTENBOND.
Aid. H eem?tede-Ben nehroek.
1. 10.30 uur: Dr. J. A. Beycnn.m uït
An rdam. Mc: medewrerkinjr van het da-
n«kr»or. De-re beurt komt in vervanging
an die van den 20en December.
HALFWEG
NED- HERV. KERK.
V.m. 10 uur: Ds. Ba'jon, Doopebedio-
ling.
Nam. 6 uur; P=. P. W. Foeken van
laarietn (ETangel:«o;ie-avond)«
SANTPOORT.
nERV. KERK.
V.m. 30 uur; -la heer Jac. Korfenhoe-
cn uit Hcetretedc.
EVANGELISATIE.
V.m. 10 uur: ]>-. Vucderink te Haarlem.
Nam. 5 uur: De- Dauw «e Schoten.
GEREF. KERK.
Lokaal Bethel.
V.m. 0.43 en nun. 5.30 uur: D«. Peforrtn
au Bloeanendnal.
Woensdagavond 8 uur: Bijbellezing,
vonrnnngcr do hoer G. \V. v. Dcth, Theo1»
BENNEBROEK.
NED. HERV KERK.
V.m. 10 uur: Ds. Lckkerkerker.
HILLEGOM.
NED. HERV. KERK.
V.m, 10 uur: Ds. Grpüe.
Nam. 4 30 uur: De. Grolle.
GEREF. KERK.
V.m. 10 en ram. S uur: De. van Herk-
CHR. GEREF. KERK.
10 en nam. S uur: De. Zwiop.
Wocns-kgavoml 7 uur: Ds. Zwiep.
BEVERWIJK.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE.
V.m. 10 uur: D*. .1. D. \.m Calcar.
8PAARNDAM.
10 T
Ds.
alage.
van Jeruzalem, 5e avonda 3 uur In
gtufe.
ZANDVOORTSCHB KR1NO
GODSDIENSTIG LEVEN.
Gebouw Brugstraat IA,
V.m. 10.15 uur: D-. N. Padt.
HAARLEMMERMEER.
Hoofddorp:
9 30 c
D--. D. Bax.
Lijuden
V.m. 9.30 uur: de heer T, v. d. Hoek.
Aa'smeerderweg:
Nam. 2 uur: dc hoer J. Kroon.
Vijfhulzen:
V.m. 9.30 uur: do heer A. C. BrArrne.
Nianwvenneti:
Ds. J. IT. H. van Berm
9.30
J. H. H. van Beer
B«-vc«'..ging van den heer G. Beuker
Nam. 2 uur: G. Beukers u;5 Grtrrr*
lutreepcrcdikatie.
