Haarlem's Dagblad | 1925 | 16 december 1925 | pagina 5

HAARLEM'S DAGBLAD

VAN HET POLITIEKE
TOURNOOIVELD

OM ONS HEEN

WOENSDAG 16 DEC. 1925

TWEEDE BLAD

No. 3529

MG EEN LEEK EEN MEENING HEBBEN?

De vergndcrlng, die onlangs pleitte
voor het behoud van de komiuiczcn»
huisjes, heeft onwillekeurig de aan»
dacht weer gevestigd op de vraag; ..mag
een leek een mcening hebben over
ki nst?" Natuurlijk niet in den /.in van
politie of justitie, aic zich daarmee niet
inlaten, maar in de beteckcnis der
redelijkheid? Is het den leek vergund
to /eggen, dat hij iets mooi of leclijk
vindt, terwijl noch zijn bedrijf, noch
zijn oplcii big de zekerheid geeft, dat
hij in den vorm van schoonheid, waar»
over hij zijn oordeel uitspreekt, heeft
gestudeerd?

Tot mijn spijt kon ik die vergadering
niet* bijwonen, maar de indruk, dien
ik kreeg van het verslag was dat de
aanstichters van de bijeenkomst
tuigd waren, de vraag ontkennend te
beantwoorden. Natuurlijk is dat ver»
klaarbaar. Zoo goed als ik meer dan
anderen meen te weten van de
techniek der uitgave van een dag»
blad omdol het mijn dagelijksch
wcik is. kan ik mij voorstellen, dat
architecten en schilders zich autori*
te it gevoelen <>p het gebied der schoon,
heid. dat /ij lederen dag bewandelen;
h».vendien was de bedoeling der verga
der ng. de huisjes te verdedigen légen de
pogingen tot slooping en wel op grond
san hare schoonheid, zoodat *1 voordo
de deuren der vergaderzaal openginger
vast diende te staan, dat de slooping!
vrienden tot oordeelcn onbevoegd wj
ren.

Het moet voor de demonstranten nun
of meer een teleurstelling geweest zij'k
dat de overwinning hun bij voorbaat
was tocgcvalllen, omdat de tegenpartij
alwezig bleef de ietwat katterige rt'-
waarwording van een voetbalclub,
op reis gegaan is en aankomende op het
veld. de boodschap krijgt, dat zij met
5_0 gewonnen heeft, omdat de thuis»
club niet verschenen is Aan de verga»
d<.:mg bleef dan ook niets anders over.
dan alle open deuren nog eens te bestor»
men en wat kwaad te spreken van
haar afwezige tegenstanders. De belang
rijkste rol werd (ik mag het met ccniec
voldoening zeggen) dien avond vervuld
door de verslaggevers, die de bloopers
den volgenden dag de argumenten
thuis stunt den. welke zij niet in persoon
waren komen aanhooren. Ontgaan kom
den de booswichten hun noodlot niet!

Menschcn, die hun voorkeur en hun
tegenzin niet zóó maar aanvaarden,
doch den grond daarvan trachten op te
sporen, zullen zich afvragen waarom
zij tegenover de onnoozcle gele vlcrkun»
te blokken op de Groote Houtbrug on
verschillig blijven en duizendmaal de
bekoring ondergaan van de l'andpoort.
de oude hoofdwacht, de gevels bij de
Mclkbrug of zelfs van kleine détails,
overgebleven van oude bouwwerken.
Zij vinden in dit feit deze geruststel»
Jing van hun geweten, wanneer het
vraagt of 2ij wel goed doen met de
slooping der kommiezenhuLsjes vooi te
slaan: „al henik een leek op het ge
bied van kunst en kunstvormen, daar
voor ongevoelig hen ik volstrekt niet"
Zelfs is net mogelijk, dat een dezer lie*
den nog niet geheel over zijn be
nauwenis heen, naar een schilder of
architect gaat en hem vraagt: „wip mij
den weg. die naar het besef der schoon»
heid leidt, want ik wil uit mijn eigen
oogen lccren zien en niet als slachtoffer
vallen van" de suggestie der boozen,
waarvan gij op uw vergadering zulk een
schril tafrccl opgehangen hebt".

Ik vrees, dat zelfs deze deemoedig!
snieckcling, wiens nederigheid dan toch
de harten der kennors en weters moest
vermurwen, met weinig meer dan
paar algemeenheden van veel lezen en
goede dingen zien naar huis zou moeten
gaan. Zij zouden hem stellig geen per»
missie geven, telkens wanneer hij in
twijfel mocht verkeeren. a«n hun deur
te komen bellen om advies, afgeschei
den nog van de omstandigheid, dat het
dan reeds te.laat en het kwaad al ge»
sell led kon zijn bijvoorbeeld wanneer
de leek op een sloopingsrecjuest voor
den Haag mocht hebben geteekend.

De moeilijkheid immers is. dat zelfs
de bcschcidonste leek op het stuk van
oordcel over wat al of niet kunst zijn'
,/ou. ten leste toch weer aan zich zelf
ovcrgelat.n wordt. De opvattingen van
de kenners en weters zijn namelijk tal»
rijk en zeer verschillend. Het toeval
bracht mij onlangs naar de woning van
een kunsthandelaar, wiens trap ik
nauwelijks beklommen had. toen een
tijdelijke expositie mij met angst en
schrik vervulde; grille kleuren en fan»
tastÉche figuren grijnsden mij van alle
kanten tegc.i en zonder de bedarende
tegenwoordigheid van den kunsthandc»
Jaar zou ik er g.cn vijf minn en geble»
ven zijn. Toch was dit dezelfde onder»
neming, waarin ik meermalen e n schil
derij van Van Gogh of een ets van
Rembrandt had mogen bewonderen.
Ziehier nu mijn wclw.ilende naar kunst
hcgcerigc leek in den ijselijkstcn twee»
strijd «cdompcld: zal hij dezen of »e>
nen volgen? voor schoonheid houden
wat voor het raam. op de «.erstc of op
de tweed: verdieping'is uitgestald?

Komt hij -cnmaal buiten op strait,
dan .aakt hij ook omtrent de bouw»
kunst n et uit zijn onzekerheid bevrijd.
Hij vindt in de stad vele huizen, win»
kels en andere gebouwen, neergezet met
de zekerheid van heil, die de schoon»
heid weten te dienen en welke tooh
van kleur, van lijn en totaliteit zoo
sterk mogelijk van elkander verschil»
len.

In zijn nood tracht hij licht te vinden
iri de gedachtewisseling van de kun»
stcnaars ze!' helaas, weldra wordt het
hem duidelijk, dat ook zij opvattingen
en inzichten verdedigen, die lijnrecht in»
gaan tegen die van andere kunstenaars.'
welke laatste dus blijkbaar foutief zou»
den moeten zijn, .wanneer dezen niet
op hun beurt de meeningen en uitin»
gen van hunne tegenstanders ten sterk»
sfe afkeurden.

Mogelijk zoekt de mensch, dien ik
hier voorstel, speurende nanr de zeker»
heid der schoonheid.' ten slptte zijn
troost in de boeken. Zij zullen hem in*
lichten, met hun engelengeduld alles -

wat hij niet dadelijk begrijpen mocht,
tot in het cindcloozc voor hem her.
halen, wanneer hij de bladzijde der on*
duidelijkheid alleen maar wcnscht op te
slaan. Helaas, zjjn onbevangen voor»
stelling»vermogen is verloren, wanneer
hij toevallig het Decembernummer van
het Haagsch Maandblad in handen
krijgt en het artikel van Cornelis Veth
over „baldadig snobisme" opslaat.

Veth klaagt over de hedendaagschc
kunst, negen comprcs gedrukte blad»
2ijdcn lang. Over letters die niet lees»
baar zijn, over kunstloozc meubelen,
portretten die niet lijken, kunstnijver
heid. architectuur, schilderkunst, die
lijden aan onderwerploosheid, reclame»
zucht en ondoelmatigheid, dat alles,
zegt Veth. „moeten wij ten slotte toch
weigeren

En waarom? „Wij moeten het doen,
al is de maatstaf al moeilijker gewor»
den en al wordt het steeds moeilijker
door de anarchie die is ontstaan
het echte van de namaak te onderscheid
den. Wij moeten weer er op aandrin»
gen, dat meer logica, meer eerbied
voor de natuur aan het opkomend ge»

slacht worde bijgebrachtDe archi»

tectuur. de kunstnijverheid, zijn die»
nende kunsten, wij willen er niet door
op den kop gezeten worden, niet ge»
irnponeerd en niet gemystificeerd; wij
eischcn hunne diensten op, wij de ge»
bruikers, de meesters".

Deze mannentaal zal onzen deemocdi»
gen zoeker naar de waarheid niet ge»
rust kunnen stellen. Op het oogenbiik,
dat hij VcLih weer neerlegt, kan er een
hcclQhlcuwc, reddende gedachte door
zijn brein gaan. „Breng ik mij. zoo zal
hij vragen, „in veiligheid, wanneer ik
de hedendaagschc systemen en opvat»
tingen met hun tegenstrijdigheid en af
wisseling, eenvoudig laat rusten en mij
wend tot dat wat overbleef van het
oude en daarmee zijn kunstwaarde
hee.ft aangetoond?" Het denkbeeld is
verleidelijk. Jacob van Campen, Lic»
ven de Kcij en die andere grooten uit
vroegere eeuwen leven niet meer; hun
twisten, zoo zij die gehad hebben, zijn
verstomd en alleen hun werken over»
gebleven. Wanneer onze man wat zij
achterlieten met de kommiezenhuisjc»
vergelijkt, is hij zeker allerminst ge»
ncigd. de bewondering van de vergadc»
ring te dcclen. En achter de verschan»
sing van het klassieke kan bouwmccs»
ter Suijs daar hij pas een eeuw dood
is. nog niet schril gaan.

Ik laat mijn nobelcn waarheidzoe»
ker hier aan zijn twijfelingen over en
keer tot mijn punt van uitgang, de
kommiczcnhuTsjes. terug Het is zuiver
toeval, dat Cornelis Veth de slotwoor
den van zijn artikel voor dit geval ge»
schreven kan hebben. Meer logica
vraagt hij. racer gevoel voor het doel
matige geen sta-in»de»wegs derhal»
ve op Haarlems allerdrukste punt.
Wij willen niet door de architectuur op
den kop gezeten worden. verzekert
Veth. en de Belgische bouwmeester
zit ons al jaren op den kop. zij het ooi-
onbewust, de stakker, door middel var
een monumcntcnrcommissie, die niet
vraagt naar de logica van het verketi
noch naar dedoelmatigheid van de
slooping.

.De voorzitter van de meergenoem»
de vergadering heeft enkele dagen aaar
na de belangrijke opdracht gekregen,
niets meer of minder dan een sta I te
gaan bouwen in Rusland. Onwillekcu»
rig gaan onze herinneringen terug
naar een anderen gunsteling der heer»
machten, naar l'otcmkin. die
om Catharina II te believen, bloeiende
dorpen liet oprichten aan de Wolga,
Ike niets meer dan tooneeldccor
ren. waartusscl.cn dansende boeren»
lieden de komedie van hu.i welvaart
ocsten vertooncn.

Natuurlijk valt hier niet te vergellj»
ken. De nieuwe Ru^ische industrie»
stad zal solide en massief zijn en Po»
temkin's décor slechts één overeen»
komst hebben met het werk van den
Haarlcmschen architect: dat ook dit
aan een rivier komt te liggen. Aan
de Tom. Zoodat er, wil ik maar zeg»
gen. bruggen noodig zullen zijn. Of
de bouwmeester ook daar zooicts /al
.lichte ii als de kommiczcnhuïsjes. die
het stadsbeeld zoo voortreffelijk afslu
lk zou hem de vraag niet durven
En zoo ik hef waagde, hij zou
zich behalve op zijn oorspronkelijken
geest, beroepen oj de logica, dat men
geen belemmeringen opricht op hoeken
iti vcclbercden bruggen.

Niet opricht. Stellig niet. Maar dan
wel laat staan, omdat ze er nu eenmaal
stonden? Is dan het woord van Cornc»
Veth alweer van pas. dat wij
de diensten der architectuur opeïschen.
wij Je gebruikers, de meesters, iclfs
wanneer die diensten daarin moesten
bestaan, dat de architectuur den mo>
ker gaf in de handen van de sloopers?

J. C. P.

TWEEDE KAMER

15 December
De salarisontwerpen zonder hoofdelijke stem
ming aanvaard. De Kamer is uiteen.

KERK EN SCHOOL

NED. IIERV. KliRK.

Beroepen te Simonshav.cn en Biert ds.
11. E. Bcernink, te Chnrlois (Rotter»
dam); te Pierland H. Dekker, candi»
du.it te Middelburg.

Aangenomen naar Groningen door
ds. Pichelaar te Leiderdorp; (toe
zegging) naar Vuren en Dalem door
O. Kagenaa», cand II. D te Utrecht
Scherpenzcel (FrKjL) door ds. M
Hoekstra. cm.»pred. Beilcn.

Bedankt voor Oudewater ds. H-
Jnpchcn te Ede.

GEREF. KERKEN.

Bedankt voor Delft. ds. J. van der
Mculen', 's'Hertogcnbosch.

DOOPSGEZINDE GEMEENTEN.
Aangenomen naar Apeldoorn door
ds. T. J. van der Ploeg te Zaandam i
(Oostzijde).

De Kamer had vandaag een heel lan»
agenda vour zich. Maar de lengte
■is niet evenredig aan de belangrijk
heid. Alrluyis tot op het laatste punt,
hetwelk de salarisontwerpen bevatte,
de ontwerpen, die de plooien in het be»
staande bezoldigingsbesluit moest weg»
strijken, was er niets dat tot woorden
t^okte. De agenda tot op het laat»
ste punt dan stelde den hamer van
den voorzitter in ratelende beweging.

Achtereenvolgens Werden a.uigcno»
men: de herziening van de Faillissc-
mentswet. de goedkeuring van het tus-
schcn Nederland en Noorwegen gcslo-
en verdrag betreffende de ongevallen»
erzekcring. een zeer groot aantal sup»
.Ictoire hegrootingen een ontcjgenings»
ontwerp voor Leeuwarden, een con*
clusie, waardoor in feite het Nat. Steun
wordt opgeheven, maar formeel
nog blijft voortbestaan, drie wetsont
werpen tot ondcrhandschen verkoop
van gronden resp. onder de gemeenten
Neerbosch, Amsterdam (verkoop aan
het Schccpvaarthuis) en Bergen op
Zoom gelegen

Toen de bczoldigingsontwcrpcn!
Er werd maar weinig over gezegd-
't Kon ook niet De sprekers, die
Kamer over de 23 ontwerpen aanhol
de, begonnen dan ook allen het w
ren de hecren J. TER LAAN. KUIPER,
KETELAAR. BULTEN. DRESSEL
HUYS en DE VISSER mede te dcc
len. dat zij thans, in crisistijd, moeilijk
met de demis&ionnairc rcgccring kon
spreken over het nieuwe bezoldigings
besluit, te zeggen, dat do tijd alles ont»
broken had om dat nieuwe Bezoldi
gingsbesluit c£stig te bcstudecrcn. Al-
hielden zien dan ook de baan vrij
later met de rcgccring over de sa»
Urisscn der rmbtenaren te discusseerCD
i interpellatie.

Min of meer noodgedrongen zou men
de salarisontwerpen aanvaarden. Om
dat zij althans ecnige verbetering hrach
ten in verschillende categorieën. Maai
tevreden was men allerminst.

Zeker niet de heer J. TER LAAN.
die wel zou voorstemmen hij
klaarde dit namens zjjn fractie
maar toch moest verklaren, dat duizen-
de gezinnen nog lang niet geholpen zou
den worden door de zeer jonge sala
risontwerpen en hij wees als voorbeel
den o m. op het groote postbedrijf, op
ijkswtrklicdcn (armoedzaaiers,
noemde de lieer Ter Loan dezen), het
wdc lagere personeel, de on»
derwijzers etc. Bovendien was de hee:
Ter I.aan allerminst te spreken over de
salarisveihooging der hoogere ambte.

de salarisvcrhooging van staats-
raden, rckcnkamerledeii etc. Wel
p in strijd zag de s.=d. woordvofii
der die verhoogingen met do klappei
het Lagere en Midd. personeel w:
ren toebedeeld geworden zonder veel

'C Dif was den heer DRESSELHUYS
heel niet naar den zin. Hij zag als een
goede eigenschap van de nieuwe be
sluiten. dat „de fatale nivellecringspo»
gingen" ten einde kwamen. Een lans
brak de heer Drcssclhuys voor de sa»
la rissen der rechterlijke macht, die hij
lang niet voldoende noemde. Welk
kleine salarisjcs hebben vele griffiers
niet? En de rechters in de lagere
rechtspraak? En toch moeten zij be»
kwame, onafhankelijke, goedsprekende
mannen zijn. Bovenal waarschuwde de
heer Drcsschluys tegen een te Inge be»
zoldiging der rechtelijke macht om
den goeden roep san onze rechtspraak
te behouden, omdat we weten moe*
ten. dat wij in een rechtsstaat leven.

De heer DRESSELHUYS hoopte en
geloofde 'in een definitieve hetere
zmrg voor de ambtenaren. Hij vroeg
van den minister een duidelijke ver
klaring, dat hij met een betere salaris-
regeling voor de rechterlijke macht zai
komen.

Evenals de heer KETELAAR klaag»
de de heer Drcssclhuys over de klasse»
vcrdeeling. Ook hij, die evenals de
hecren BULTEN. KUIPER en TER
LAAN, zeer kort sprak, hiJld den weg
voor toekomst-kluchten open.

De heer KUIPER klaagde over de
rijkswerklicdcn.

Heel de rcgccring was aanwezig.
Want de 23 salarisontwerpen betroffen
de begrootingen van alle ministers.
De MINISTER VAN UNANCJëX
rdedigde allereerst. Ook hij begon
met op te merken, dat hij over de me»
rites van het Bezoldigingsbesluit niet
ou spreken. Dat zou eerst kunnen Bij
oldoendc studie, Die nu ontbrak.
De heer Colijn legde vast, dat de re»
gecring thans nog niet, een algemeene
■crbetcring in de salarissen kon err
wilde -aanbrengen: de bedoeling was
slechts onrechtvaardigheden weg te
plooien weg te strijken. De mi»
nister heeft» dan ook de meeste der
ragen, die uit de Kamer waren opge»
komen, ter zijde laten liggen.

Slechts opponeerde hij tegen de Ter
Laan'schc voorstelling, alsof de hooge»
ambtenaren alles goeds kregen en
lagere en de midd. salarissen alles
slechts. De ministcy: wenschtc vast te
leggen, dat destijds de hoogere nmbte»
naren veel meer vecren hebben moeten
laten, dan de lagere ambtenaren, en
dat wat de hoogere ambtenaren thans
wordt toebedeeld, veel minder hen te»
rugbrengt, dun de lagere ambtenaren
de verhoudingen vóór 1920.
er de rijkswcrklicden zcidc de mi»
nister ook niets hij wacht op de re»
sultuten van he-» «verk der commissie»
de Wilde.

Wat de rechterlijke macht betreft
terugtreden tot de salarissen van 1920
voor deze categorie (als de hrcr Dres»
selhuijs wilde) dat kon de minister»
sident niet doen)

Tenslotte bleek, dat de heer Pres*
lhuijs niet een verbeterenden maat*
regel gisteren reeds wilde tot stand
brengen voor de gehcclc rechterlijke
macht. Hij kwam na het antwoord der i

rcgccring met een amendement al»
leen voor de allcrlaagst-bezoldigde rcch
tcrlijkc ambtenaren, voor de griffies bij
de kantongerechten i*n de ambtenaren
van liet Openbaar Ministerie bij de»
zelfde gerechten.

Maar de Kamer had maar uiterst
weinig lust om deze amendementen te
honorecren. De heer DRESSELHUIJS
was na de verklaringen van de-, heeren
HEEMSKERK. TER LAAN. KETE
LAAR en BEJJMER wel genoodzaakt
zijn amendementen in te trekken.
Niemand toch sprak er voor niet
omdat door iucidcntcclc verbetering
op slechts enkele punten van een der
23 voorgelegde ontwerpen, het geheel
opnieuw zou worden omgewoeld. Als
één geheel wenschtc de Kamer die ont»
werpen te beschouwen.

Leniaszins sympathieker tegenover
de amcndementen»Drcsselhuiis stond de
MINISTER VAN JUSTITIE, die de
beslissing aan de Kamer overliet. Mi»
uister .Schokking gevoelde veel sympa»
thicks in de beschouwingen des heerfcn
Drcsselhuijs over de beteckcnis van ac
rechterlijke macht, veel sympathieks in
de beschouwingen over de salarieering,
maar een algemeene verbetering
van de honorcc.-ng der rechterlijke
macht /al moeten wachten, tot "s lands
schatkist het mogelijk maakt.

De amendementen werden ingetrok»
ken.

Alle ontwerpen werden stuk voor
stuk. zonder hoofdelijke stemming
aanvaard.

En toen ging de Kamer uiteen...

Tot wanneer?

.Niemand die het zeggen kan!

Gewoonlijk zit de Kamer in de don»
kerc dagen voor Kerstmis midden in
de drukke begrootingsdebatten. Thans
heeft zij reces, zón Ier stcvig*bcpaald
einde.

Maar het breekt dtf Kamer natuurlijk
Op.

Komt /ij weer bijeen dan schuift zij
oogcnblikkclijk in de begrootingssfecr.
En Januari, anders een rccès*maand,
zal een maand wor.'rn, aan het eind
waarvan elk Kamerlid meer gelijken
zal op een wandelend voorloopig ver»
slag. dan op een mcnschelijk -wezen
vol veerkracht.

INTIMUS.

EERSTE KAMEI

In korte avondvergadering is de Sc»
naat» gisteravond bijeen geweest. De
Kamer heeft zich bezig gehouden met
het trekken der afdcciingcn en de re»
gcling san werkzaamheden.

De aJdcclingen kozen tot voorzitters
de hecren Dr. Fransscn, Mr. Rink, Mr.
van Wasscnaer van Catwijek. Mr. de
Vos van Steenwijk en Prof. Slotemakcr
de Bruine.

De Krmer vergadert morgen in de af»
deelingen. om daarna op Dinsdag 22
December opnieuw in de af deelingen
samen te komen Woensdag 22 Decem
ber zal er openbare vergadering gchou
den worden en waarschijnlij' op Dins»
dag en W oensdag 29 en 30 December
opnieuw. Voor het jaareinde wil de
Kamer dus nog heel wat afdoen.

Vervolg Stadsnieuws

FAILLISSEMENTEN.
15 December 1925 werden in staat
in faillissement verUaard:

Mej. A. P. Mulder, winkelierster in
chocnen, Wagenweg 1 te Haarlem;
Curator Mr. P. Tjeenk Willink alhier;

H. i»»cr. slager, wonende te Haar»
lem. Cornclisstecg 12 en J. Th. An«
dringa, slager te ilaarlcn». Wolstraat
15. gehandeld hebbende onder de fir»
in t Visser en Andringa; Curator Mr.
Dr W. 1'. Vis te Haarlem.
Th. J. Klepper, handelaar in viseh,
onende te Volcndum; 'Curator Mr.
H. II Ricpma te Edam.

Rcchtcr«Cómtnissaris in al deze fail»
lissementen Jhr. Mr. R. de Marees van'
Swindcrcn.

Opgeheven werden de faillissementen

Leo Roozen, handelaa? in bloembollen
n zaden te Bcnncbrock. Curator Mr.
\V. de Kijkc te Haarlem.

.1. Landa. kleermaker re Santpoort.
Blocmendaalscheweg 88. Curator Mr. I.
van Rees te Haarlem.

Koza en A. Pillon, handelende on»
den naam Italiaunschc Terrazzo»

NA DE VRIJSPRAAK

Zaterdag werd door de Amserdamft:he Rechtbank in de zaak van de Brusselscho
Bank een vrijsprekend vonnis geveld over de beide beklaagden Briedée en Da
Jong. Op onze foto ziet men van links naar rechts: Briedée, Mr. Muller Massis, De
Jong eo Mr. Kokosky, na hun invrijheidstelling voor het kantoor van Mr. Kokosky,

vloeren Maatschappij te Haarlem, Hoge»
straat 47. Curator: Mr. G. W. C. Plies*
ter te Haarlem.

Geëindigd is het faillissement door
het verbindend worden der uitdcclings-
lijst van:

A C. van Nes, destijds wonende te
Haarlem.

Curator Mr. P. Tideman. alhier.

Mr. Silvain Groen alhier werd tot
curator benoemd in de faillisseme.
ten waarin wijlen Mr. F. Willekcs Mac»
donald alhier werd benoemd, n.l.:

A. C. Appelboom, te Wormcr, fail»
liet verklaard 9 Januari 1917:

J. W. F van Dijk. te Hoi ui den, idem
3 April 1917;

B. J. Vos van Zalingc te Haarlem,
idem 14 Mei 1918;

1'. van Langen Jr.. te Purmcrcnd.
idem 2 November 1920:

A. Crammer, te Zaandam, idem 2
November 1920

MUZIEK

VIERDE CONCERT DER F1AAR»
LEMSCHE BACHVEREENIGING-

Hoofdnummcr op het programma
was de 9de Svmphonie van Anton

Bruckner (18241396)- De compo*
nist heeJt evenmin als Beethoven of
Mablcr het aantal zijner symphonieën
tot boven 9 weten te brengen, maar
zelfs in Bruckners laatste een torso
de finale ontbreekt- Hij zelf schijnt
voor 't geval dat net hem niet vergund
zou wotden zijn 9de Symphonic te vol»
eindigen, zijn eigen Te Dcum aangewu»
zen te hebben, om els slotgedeelte te
gebruiken. Zou men dit doen, dan zou'
Bruckners 9de met die van Beethoven
niet alleen rangnummer en toonsoort,
maar ook de volgorde der hoofddoelen
en de medewerking van zangstemmen
in het slotdeel gemeen hebben- Maar
ook zonder dit is er een zekere over»
eenkomst tusschcn Bruckners 9de en
de eerste drie dcclen van Becthovens
op. 125. Het contemptaticve van een
kunstenaarsnatuur die op gcrijptcn leef»
tijd gekomen, de aardsche worstelingen
niet zelf meer doormaakt, maar ze van
de hoogte van zijn gaandeweg gewon»
nen standpunt overziet en van zijn
eigen leven rekenschap geeft, mag in
beide werken ecnigszins tot uiting wo
men. Devotie is beiden Adagio's eigen-
Maar de wijze van uitdrukking is bij
beiden zeer verschillend. Dat Bruck
ners orkcstbchandeling in Wagner zijn
oorsprong neemt, dat zijn chromatiek
met die van César Franck wedijvert,
zijn slechts uiterlijke verschillen met
Beethoven» muziek. Maar de innerlijke
samenhang.bij Beethoven zoo geweldig
door de logische ontwikkeling uit wei»
nige elementen, is bij Bruckner veel
losser ja de veelheid van zijn thema's,
van zijn stijijgingen, hoogtepunten en
inzinkingen -maken het verband losser,
en het volgen althans bij een eerste
auditie, zeer moeilipc. De thematische
analyse in het programma gaf althans
ccnigcn steun, maar veel komt bij een
eerste hooren toch roet tot volkomen
klaarheid- Het meest /al het. ook in
zijn vorm beknopte. Scherzo, onmiddel»
lijk bevredigd hebbel); bij de andere
beide deelen kreeg ik voer mij voorals
nog den indruk van overgroote Icngtc-

Misschlen dat die indruk zich bij na»
dere kennismaking wijzigt In elk geval
zijn we Van Anroov dankbaar voor de
hoogstaande vertolking, die hij met het
Residentieorkest van Bruckners veel*
eischcnd en lang niet „dankbaar" werk
heeft gegeven Dergelijke cultuurarbeid
mag men niet onde.schattcn,

Zeer zonderling deed na Bruckners
zwaar werk Mozarts Aria uit „die Ent»
fiirhing uus dem Serail". Mozarts een»
voud leek na Bruckner haast schraal»
heid. zijn occonomic schrielheid, waar*
toe de schrale toon die Irene Eden's co»
lovatuursopraafl in deze aria ontwikkel»,
de. ook meewerkte. Klank noch colora*
tuur gaven reden tot genieten- Anders
werd het in de Aria der Zerbnictta
uit ..Ariadne auf Naxos" van Richard
Strauss. Hier demonstreerde Irene
Eden een merkwaa-dige zangtcehni»
sche virtuositeit, een gegoochel met
moeilijkheden, intonaties, snelle passa»
ges. allerhoogste liggingen, enorme
adem, die haar tot rivale van een Ita»
liaansehe primadonna stempelen- Ook
nu behield de stem in de hoogte vaak
iets scherps, dat eenmaal coloratuur*
stemmen vaak eigen is, maar veel mooio
tonen werden ook gegeven en verras*
send was het sonore borstregister- Ver»
rassend zijn ook de voor Strauss kleine
orkestbezetting, waan.», elk instrument
solistisch behandeld is. do doorzichtige
polyphonic die als een achtergrond van
iiligrain is een bew uste terugkeer tot
Mozart, wiens geest hier „zeitgemass
erneuert", doorschemert. Dat die* Er»
ncuerungen streng binnen de tonale be»
gnppen blijven, spreekt van zelf. In
het rijk der atonaliteit is voor Mozarts
schim geen plaats, alleen maar voor de
heeren atonalisten zelve. Maar daartoe
behoort Strauss ni;f, en dat er ook
tonaal en in architectonisch gesloten
en hcpKftfde vormen interessante en
welluidende taal te spreken is. heeft
Strauss in zijn Ariadne wel getoond, hoe
men over het werk als geheel en de
bedoelingen van zijn schepper moge
rienUcn-

Een mooie uitvoering van het „Vor*
spiel en Isoldes Liebestod" vit Tr^tan
die van drieën Bruckr.cr. Strauss en
Wagner den laatste toch als den krach»
tigstc deed kennen, sloot dit concert.

KAREL DE JONG.

DE CASSABONS.

Op een te Breda gehouden vergade»
ring van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor westelijk Noord»Bra<
bant is medegedeeld dat aan de Kamer
van Koophandel te Haarie—is mede»
gedeeld, dat de Kamer te Breda bereid
is een adres mede te ondïrteekenen,
waarbij wordt verzocht de Zegelwet
zoodanig te wijzigen, dat Cassabons bo»
ven 10 zijn vrijgesteld van zegelrecht.

INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cents per regel

yUk'utncUk^'hffuenm^

v\ ^-Pijnen van allerlei aard

bestrijdt men met

Sanafimri

MtJ&HAROTi

Buisje 75ct

8-jApoth.en Drogisten'

BRAND TE DURGERDAM

In den nacht van Zaterdag op Zondag brak brand i
foto is te zier

it in het Weeshuis te
wat van het gebouw i

Durgerdam van de Ned. Herv. Gemeente. Op o
i overgebleven.