HAARLEM'S DAGBLAD
GEMENGD
NIEUWS
ZATERDAG 12 JUNI 1926
VIERDE BLAD
VREEMDE VOLKEN.
VI.
CHILEENEN.
De Chileenen, vaar we in een vorig
artikel reeds over schreven, stammen
voor oen groot deel van de vroegere
kolonisten, voornamelijk Spanjaarden
af.
Ook wonen in Chili dc zoogenaamde
Araucaniatis. die veel op de Indianen
uit de Voreeniade Staten lijken
Hun nationale held is Caupolican. die
indertijd een groote rol speelde in den
strijd tegen dc Spanjaarden. Zijn nagc-
dachtenis wordt i:i Chili nog altijd ge
ëerd.
cr vele vrouwen op na. Hoe welgestel
der een Indiaan, hoe meer Vrouwen
hij heeft. Dc vrouwen doen het meeste
werk en de mannen hebben dus den
tijd om zich bezig te houden met al
lerlei. behalve nuttige dingen. Mie bij
deze Indianen in de gunst wil komen
kan niet beter doen dan een roode lap
mee te nemen als hii hen bezoek,.
Rood is de lievelingskleur dezer arm-
zaüge mcnschcn en cr is geen man, die
niet in het rood gekfecd is
Dc Araucanians zijn over het geheel
krachtige mcnschen, maar zij ondermij
nen hun gestel door het veelvuldig
gebruik van sterken drank. Een drank
die veel heeft van de Wodka die zoo n
aoodlottigen invloed hcctt oehad op
de Russische boeren. De alcohol heeft
hun geest verstompt. Als ze naar dc
markt of de stad gegaan zijn om goe
deren of dierenhuiden tc verkoopen,
besteden ze een groot deel van hun
zuur verdiende? geld voor het koopen
van alcohol. Ze nemen 'n hcclcn voor-
Taad mee naar huis, maar als ze in
hun dorp komen springen ze bij het
eerste café van hun paard cn drinken
meestal tot ze er bij hcervallcn. Het
paard is dan verstandiger dan zijn
meester, want het gaat maar vast naar
huis om den komst van den baas aan te
kondigen.
Dc Chileenschc Indianen lijken in
gestalte veel op de Eskimo's cn hebben
wel een bijzonderheid bij het Indianen-
ra.s, platte neuzen.
liet zijn kalme mcnschcn. die als an
dere Indianen, zelden lachen. En als ze
nog eens lachen is het meer een glim
lach. Ook zullen ze zelden huilen, want
tranen zijn een tcckcn van groote
zwakheid. Ze leven in zeer behoeftige
omstandigheden cn wonen in woningen
vervaardigd van hout en leem, die be
dek: zijn met daken van stroo.Bedden
kennen de Indianen niet. ze slapen een
voud-.g op dc grond. Matrassen vinden
zc ccn overbodige luxe cn dc plaats
van deze nuttige voorwerpen wordt
ingenomen door ossenhuiden.
Een schoorsteen achten tc eveneens
overbodig.Er wordt ccnvoud:2 ccn gat
in het dak gemaakt, waar dc rook door
kan ontsnappen.
Imwv.'
-T
Een Indianenwoning
Niettegenstaande het goede klimaat
sterven cr veel Indianen cn het sterf
tecijfer is vooral den laatsten tijd on-
rustbarend hoog
Een hoog sterftecijfer heeft trouwens
ook dc overige bevolking van Chili,
misschien wel tengevolge van dc gele
koorts. Dc Indianen hebben daar wei
nig binder van. maar hun dorpen wor
den af en toe geteisterd door dc cho
lera Dat is trouwens geen wonder als
men denkt aan de onzindelijke levens
wijze dezer icnschcn. Ook andere
ziekten, we noemen alleen maar de
pokken, hebben vele slachtoffers ge-
cischt. vooral onder dc jeugd.
Trouwens, pokken komen in geheel
Chili veel voor. Als men door een dorp
of stad komt. ziet men overal doob de
pokken geschonden mcnschcn. Vacci
natie zou een goede oplossing zijn,
maar daar moeten de Chilecnen weinig
van hebben. En dciregeering schijnt er
weinig aan te kunnen veranderen. Het
is nog niet ce.is zoo heel lang geleden,
dat hij een pokken-epi.iemie te San-
tiago dc lijders met dc gewone tram
naar het ziekenhuis werden gebracht.
HOE OUD KAN EEN FIETS
WORDEN?
De vraag is misschien niet goed ge
steld. Beter is het tc zeggen: hoe lang
kan een fiets duren?
Deze vraag werd door iemand in een
Engclsch blad behandeld en de schrij
ver meende dat negen en twintig jaar
zeker een record genoemd mocht wor
den.
Nu, als iemand 29 jaar met een fiets
doet, heeft hij het rijwiel zeker niet
roekeloos behandeld.
Nadat in het blad het stuk over rij
wielen had gestaan, kwamen dc mee-
Dingen van verschillende lezers bij dc
rcdjctic .Sinds ik mijn rijwiel dertig
jaren geleden kocht", schreef een be
jaarde dame, ..heb ik er duizenden kilo
meters op gereden. Ik heb geheel Enge
land. Ierland cn het eiland Wight door-
kruist, maar toch heb ik in die dertig
jaren maar weinig reparatie aan mijn
fiets gehad. Vijf stel banden en ccn paar
kleine herstellingen, dat was alles. Ook
heb ik een nieuw zadel, omdat ik het
:'s cadeau gekregen heb",
liet record van 29 jaren was dus
ruim geslagen.
•iar de heer C. If was een nog
zuiniger man -blijkbaar. Hii vertelt dat
zijn rijwiel een cn dertig jaar oud is.
Zelden was het noodig de fiets tc la
ten reparccrcn cn als een sterk staaltje
vertelt de man cr nog bij dat hij verle
den jaar ccn aanhangmotoi aan het
hikcl heeft laten zetten.
1 loc onmogelijk deze verklaringen
ook mogen lijken mogen we toch aan
nemen dat ze waar zijn. Maar wat denkt
u van dc volgende verklaring, die het
blad van een iezer uit Rottlcy kreeg?
,.Ik kocht ccn twcedehandsch kar. nu
juist 26 jaar geleden. Ik heb in dien tijd
twee binnen cn twee buitenbanden moe
ten koopen. Ook had ik een nieuwe
nip cn fietspomp noodig.
Voor het overige heb ik aan dc fiets
geen onkosten e#iad en thans is deze
nog even goed als toen ik haar kocht".
DE BESTE DAG.
Juni is. zegt een Engclsch blad. de
beste maand om tc trouwen. Een paar
tje dat in deze maand trouwt heeft
veel kans op geluk. In het bijzonder
als het huwelijk op 4 Juni plaats heeft.
Want dat is wel de meest geschikte
dag om gelukkig te worden. Goede da
gen vóór ccn huwelijk zijn ook 6 en 9
October.
Katten hebben volgens het artikeltje
ook veel invloed op het levensgeluk
van een bruid.
Als ze op den avond van haar trouw
dag ccn kat hoort spibnen beteekent
dat voorspoed. Als ze op weg naar dc
kerk een vreemde kat tegenkomt, mag
zc zich ook gelukkig prijzen.
Een hor.d, zoo wordt gezegd, is trou
wens even goed.
Maar het gelukkigst wordt de bruid,
die op den avond van haar huwelijk
van feecn droomt....
Wie dit alles gelooft kan nu dus
den dag uitzoeken.
LüBECK VIERT FEEST.
Kleins glazen kennen de Chileenen niet,
Bovenstaande afbeelding toont ons wat
een Chileen onder een „glaasje" verstaat.
Dc woningen zijn. zooals te begrij
pen is, buitengewoon ongezellig. Daar
komt r.og bij. dat cr zelfs overdag een
bijna Egyptische duisternis hccrscht.
want vensters worden in dc woningen
niet gemaakt. Hun eenigc luxe is....
drinken.
Aan hun middagmaal stellen deze
Indianen zeer bescheiden cischen. In
hoofdzaak eten ze paardenvlcesch cn
aardappelen. terwijl ook booncn cn
mais tot de dagelijksche gerechten ge-
Tekend kunnen worden. Zc zijn dol
op het bloed van schapen. Voor deze
menschcn is dit bloed, dat geprepa
reerd wordt met zout, peper en andere
kruiderijen, een ware lekkernij. Dei
meest vooraanstaande Indianen houden
Jje vorige woel: hebben we reeds gemeld dat de stad ILBbepk haar TOOjartg
bestaan vierde. Er werd dezer dagen een groote optocht gehouden. Er was twee.
en-een-halt uur noodig om -Jen stoet te zien p3sseeren. Als alle groepen eóó ver
var. elkaar verwijderd zijn als op deze foto is het zoo'n wonder niet.
HET RECORD WERD NIET
GESLAGEN.
voorbij, maar volgens o-ui bericht uit Boe-
dape-t i» doar weer een hongerkunstenaar
opgetreden. De' een of andere minder «cru-
puieuse kermisman bad een hongerkun
stenaar noodig en '.tefet con. die een re
cord zou kunnen -la ui. Dat was interes,
•int cn zou geld in het badje brengen.
Hoe li»; met den record-houder zou afloo
pen kon den ondernemer minder echc
'.en. Een Candidas* hongerkunstenaar
meldde zich aan. Het wae een oud man
weliswaar maar hij liad den doctorstitel
en was vroeger let raar geweest aan het
vjmnasium. Hij was gepensionneerd en
kon blijkbaar van zijn p-n» oen niet be
staan. Zeker heeft dc man gedacht vol
doende getrand te zijn voor de honger,
kunst, want hij tekende ten contract voor
S3 dagen. De kerm.-man wree: z:ch in de
handen. Zoo'n geleerde hofigcr-kimstenaar
zou immer? extra-belangstelling trekken?
Maar op den één.-en-twintigete dag -werd
3'lsp ra-u honger-kampfen plotseling
orgeste'-d. Het werd z<v4 erg dat er een
dokter aoe-t komen, d e verklaarde, dat
verder hongeren den dood van den ouden
man zou bete-:kenen. Dus we gerde dc
maar de onmensehelijke ondernemer
mow daar niet» van heblwn- Zoo'n sta
kende „hongerstaker" zou hem een groot
verlies bezorgen, vooral omdat hij zoo
dom was geweest het bröonRon geld voor
u:t te betalen. En dat geld was al lang
Zoo moest de oude man blijven honge
ren cd bij ging due een zekeren dood tc
Den volgenden dag werd nog eens een
geneeskundig onderz-ek ingesteld, maar
tijdens dit onderzoek heeft de oude man
waarschijnlijk gelegenboid gehad ont
snappen. Want hij is epoorioos verdwe
nen eu n emand weet waarbeen. De ver
dwijning is «enigszins, geheimzinnig. Of
zou de dokter den ouden man een handje
geholpen hebben f
EEN ZONDERLING.
Eens was John Steel een rijk man,
bezitter van millioenen en nog eens
mil'iocnen. Niemand wist hoe rijk
Steel was cn msschien. ja vrij zekfr.
heeft Steel dat zelf nooit geweten.
Hij was namelijk een groote ver
kwister cn van hein wordt verteld dat
hij klccrcn cn schoenen, na ze één
keer gedragen tc hebben, afschafte
Zijn sigaren waren zoo ongeveer in
den prijs van een tientje en als dc ver
kwister daar zoo eens zin in had, stak
hij zijn sigaren met bankbiljetten aan
Hij had de zonderlingste invallen-
Ecr.s hoorde Steel dat er een mooie
operette bij ccn gezelschap in studie
was cn hij besloot de eerste opvoering
bij tc wonen. Hij wilde echter alleen
van het schouwspel genieten en toen
het spel begon, vertegenwoordigde Steel
het publick. Het grapje kostte hem een
paar ton, maar die had Steel er gaarne
voor over- In Amerika zijn verschil-
icr.de spoorwegmaatschappijen en met
eik dezer maatschappijen had de ver
kwister een contract gesloten voor
een eigen wagen. Duizenden guldens
had dc man op die manier oer dag
noodig en zelfs het grootste fortuin is
tegen zoon verkwisting niet bestand.
Het duurde niet eens zoo heel lang
I zijn kapitaal begon geweldig te ver
minderen cn toen hij vijftig jaar was
kon Steel van zichzelf zeggen, dat hij
geiuinecrd was- M erken kon hij niet cn
zoo is het gekomen dat de eens zoo
rijke man bedelaar werd-
Dag in dag uit kon men hem te Chi
cago op een bank zien zitten om dc
voorbijgangers om een gift tc vragen.
Dat heeft zoo zes-en-dertig jaren ge
duurd- En thans ie John Steel, dc ver
kwister. gestorven in een armenhuis tc
Chicago
EEN UITSTERVEND VOLK. r
Dc Eskimo's werden nog onlangs in
onze rubriek „Vreemde Volken" be
sproken cn daar werd er reeds op gt
wezen dat dc Eskimo'» op den duur
wel eens konden uitsterven. Dc aan
raking met de beschaafde volken heef:
het volk uit het koude land geen goed
gedaan blijkbaar.
Dc Canadees kapitcfli Henry Take
Munn heeft geruimeii tijd in de stre- j
ken waar de Eskimo's zich ophouden?'
doorgebracht. Hij komt voor di: volk
op. en bevestigt de berichten, die zeg.
gen. dat het uitsterft. Hij bepleit spe
ciale maatregelen om de Eskimos ic
beschermen.
Dc kapitein bedoelt het heel goed.
Alleen is het jammer dat hij een wel
practisch maar nu juist geen menschc-
lijk motief daarvoor aanvoert.
Dc Eskimo's zijn alleen in staat dc
rendiercultuur in stand te houden, dus
moeten we ncn beschermen. Aldus
de kapitein. Dus zou hij bedoelen, dat
als ze geen verstand van rendieren
hadden, dat ze dan maar aan hun
lot overgelaten moesten worden. M e
geloovcn het niet. maar in elk geval
heeft dc Canadees zich wat onbehol
pen uitgedrukt.
Dc door hem gegeven cijfers zijn he-
langwcldcend. Op dc delta van
de Mackcnzie-rivicr waren in 1896 nog
2000 Eskimo's, thans hun aantal ver
minderd tot 200. In 1870 woonden ;n
Baffinland 5000 Eskimo's en thans
1800.
Dat zijn een paar cijfers die racer
zeggen dan een groot aantal woor
den.
MUSSOLINI.
Mussolini is een sportman, zegt ..Lc
Petit Journal". Hij staat vroeg op niet
tegenstaande hij laat naar bed gaat. Hij
doet aan verschillende lichaamsoefe
ningen cn rijdt paard. Als hij auto gaat
rijden stuurt hij zelf. Mussolini is. wat
velen misschien niet weten, een uits*c«:
kend piloot. Geruimcn tijd geleden
wist hij zijn brevet als vlieger tc be
halen.
Mussolini weet dus hoe hij een auto
en een vliegtuig moet besturen, maar
hij weet ook, aldus het blad, hoe het
schip van Staat bestuurd moet wor
den.
DE VERLIEFDE JONGELING.
Een jonge dame te York (Engeland)
had dezer dagen aan een jongeling
van 19 lentes, zekeren Edward Boyne.
verboden haar op haar wandeling ge
zelschap te houden, omdat hij dron
ken was. Hij volgde haar evenwel en
sloeg haar verschillende keeren. Om te
ontkomen sprong zij te water. Een ze
kere M'althcr Mrhitehead redde haar,
en om haar ontsnapping zeker te ma
ken zwom hij met haar naur den over
kant. Boync echter volgde hen in het
water, doch toen hij weer grond on
der zich voelde, merkte hij dat de
achtervolgden al verdwenen waren.
Voor den politierechter kon Bojrne
zich niets herinneren, dan dat hij een
nat pak aan had, toen hij thuis kwam.
ilij werd intusschen tot drie DOnd boe
te veroordeeld.
DROEVIG.
Als iemand vier millioen heeft verdiend
eu een mooie villa koopt, om rustig in
te wonen, zal niemand hem dat kwalijk
nemen. Hoogstens zullen velen hem be
nijden om zijn geluk. Wie vier millioen
iiecft verdiend kan, zouden wc zoo den
ken, ook alleszins tevreden zijn.
Maar dat was de man, waar we hier
.en en ander over zullen mcdcdeelen,
niet. Als kantoorbediende op ccn bank-
nstelling te Parijs kwam-ic niet hard
vooruit, maar toen hij leider van de
beursauèeling werd ging het beter. Hij
licld wat geld over en ging specutecrcn.
lij speculeerde gelukkg en het werd
een hartstocht. Steeds zette dc man al-
.cs op alles en steeds bleet Fortuna hem
,-unstig gezind. Zoo gelukte het hem in
nkele jaren een bedrag van vier mil-
ioen bij elkaar te krijgen. Hij kocht een
.illa te Arcachau cn een leventje van
cclde en plezier stond hem tc wachten,
.laar allerminst tevreden met liet be
haalde succes, ging hij door met specu-
lccren, Zooveel hij eerst verdiende, zoo
veel verloor hij nu. Het geluk had hem
den rug toegekeerd en zoo kwam de dag,
dat hij niet meer bezat dan vroeger. Hij
wilde evenwel zijn levenswijze niet ver
anderen, reeds te veel gewend aan de
weelde.
Dc man ging door met speculeeren
met het geld van dc bank. Hij zou
immers alles eerlijk terugbetalen? Maar
het geluk bleet hem slecht gezind. De
verliezen volgden elkaar snel op cn het
noodlottige, onvermijdelijke gevolg bleef
niet uit. De eene vervalsching volgde op
dc andere cn zoo kwam de zaak aan het
licht, Dc leider van de betirs-afdeeling
is spoorloos verdwenen. Waarschijnlijk
heeft hij zien aankomen dat het zoo loo-
pen moest en is hij gevlucht.
ZOU ZIJ HF.T ZIJN?
Hoe populair de Prins van Wales ook ie.
de Engeleehen blijven het vervelend vin
den dat hij zich zoo weinig trouwlustig
bc toont. Een kroonprins op ziin leeftijd
behoort toch mint'ene trouwplannen te
hebben? Diverse prinses-en weiden reeds
al» zijm aanstaande vroi
Masr steeds bleken die geruchten onjuist
te zijn. Nu wordt deze jonge dame als zijn
aanstaande vrouw beschouwt. Het is
de 17 jarige dochter var. den Zweedschen
kroonprins.
COVENT GARDEN.
a wed»tr(jd in Covent Garden. De fruitdragers dingen
naar den titel van kampioen-mandendrager.
Covent Garden is dc naam van de
Croote groenten-, vruchten- en bloe
menmarkt van Londen. Zc dankt haar
naam aan het feit, dat er lang geleden
op de plaats waar de markt is geves
tigd een klooster stond met een tuin,
een „covent garden". De plek is dooi
de eeuwen heen vaak zeer van karak
ter veranderd. Eens zelfs was ze fe
vczamclplaats van dc modieuze men
schcn en paradeerden zij er als pau
wen in hun schooncn tooi op en neer.
Wie zich nu op deze markt waagt,
vindt cr veel lawaai, slordigheid en
vuil. Het is een "cbicd van harden en
haastigen arbeid, die zelden stilstaa'i
en zoo goed als geen gelegenheid geeft
cr grondigen schoonmaak re houden.
Dc markt is centraal gelegen cn aJs
zoodanig gunstig. Maar dit voordeel
wordt grootendecls opgeheven door
de omstandigheid dat dc marktplaats
aan alle zijden door groote huizenblok
ken is ingesloten cn dat het vervoer
van en naar dc mnrktlokalen door
bochtige en Mnauwe straten moet ge«
schieden, waardoor herhaalde opstop
pingen niet zijn tc vermijden.
Het aantrekkelijke van Covent Gar
den is alleen dat ze den geur van
boomgaarden en akkers in een wijden
kring uitzendt, naar de omliggende
buurten. Die geur is zoo krachtig dat
men hetm zelfs ruiken kan indien men
in een trein» langs het ondergrondsche
Covent Garden-station spoort; het ligt
een zestig meter onder de marktplaats.
Het voornemen bestaat Covent Gar
den te verplaatsen naar een plek in
Bioomsburv. in den omtrek van het
Britsche Museum en algemeen be
kend als dc buurt van de vermaarde
„boarding houses" (kosthuizen). Deze
verandering zou een einde maken aan
de lastige vcrkcerseongestie en dc
huidige plaats van dc markt vrijmaken
voor den aanleg van nieuwe straten
en voor het scheppen van een frissche
ren toestand, die daar immers in het
hart van dc stad, dringend geboden is.
SENSATIE.
Wie van sensatie houdt, -can in «en cir
cus zijn lust meestal bevredigen. Tien te
gen een dat er een paar sensatie-num
mer; op het programma «taan, die den
liefhebber weliswaar doen trii'en van
angst eu emotie, maar die hem op zijn
manier loch aangename oogcnbllkken ver
schaffen. Een circus.directeur te Mem.
ireuil weet dat een deel van het publiek
op sensatie belust is en de man is dan ook
vindingrijk op hot gebied van nummers
die het doen. Het gooien me', messen en
het ioopen op zwaarden waren voor dezen
directeur nunimere, die niet «neer tot de
zen tijd bebooren.
Nefti. hij zou eens iets laten zien. dat
de moede van het zien waard was. Hij hel
op.de programma's aankondigen, dat een
doodenrit gehouden zou worden. Geen ge-
wone op «en rijwiel, zooals dat ai jaren in
velschillende c o us.-mi wordt gedaan.
Neen, het «noest iets lieel bijzonders wc
zen en daarom zou hei een doodenrit op
een motorrijwiel zijn. Do man. die den
doodenrit zon maken, voelde er niets voor
om boven in het circus ni<: een motor sal-
tomonaiee te maken. Temeer waar deze
moesten worden uitgevoerd boven een
kooi. waar vier pa; uit Afrtka gekomen
leeuwen waren opgesloten. Iemand die een
doodenrit maakt, heeft ree; kans om naar
beneden te duikelen. Dat is de risico van
het vak Maar om i:: een leeuw-eniooi aan
landen, neen, dat wae onzen acrobaat
erg.
Maar het nummer was aangekondigd en
hei moest en zou worden uitgevoerd. De
mcnschen moesten toch waar" voor hun
geld hebben De zoon van den directeur
zou toen den doodenrit ondernemen. In
keek het publiek toe toen
en werden gemaakt. En
eindelijk, onder ademlooze stilte, begon
de Ti:. Aile* g:ne goed tot boven de leeu-
wenkoo:. De 'jongeman kon daar zijn
"uur ntei meeker blijven en viel, boven
op den leeuwentemmer. Betden vielen op
den grond en de leeuwen maakten eich
gereed op de menschen te springen. Maar
de zoon van den directeur was spoedig
op de. been en vluchtte de kooi ui:. Won
der boven wonder was he- jonge mensch
ongedeerd. Ook de dierentemmer was da
delijk opgesprongen en het gelukte hem
de dieren in bedwang te houden. De doo
denrit zal echter niet meer gehouden wor
den- De politie van Montienil 'heeft er een
stokje voor gestoken.
DE MODE.
Te Maidenhatd is een eigenaardige demonstratie gehouden. Vijf mannequins hebben laten ziea dat de Sembrandmoed
die twintig jaar geleden zoo gaarne door de dames werd gedragen, cu weer in de mode komt-,
