HAARLEM'S DAGBLAD
DE INTERNATIONALE RADIO-TENTOON
STELLING.
STADSNIEUWS
HAARLEMSCHE SCHILDERS
DEZEN TIJD
VAN
WOENSDAG 6 OCT. 1926
TWEEDE BLAD
150 luidsprekers en een levend orkest!
Bent u al luistervink? Draadlooze baldadigheid.
Hoe men zyn toestel kiest. Esperanto en de vak
pers. De draadloos bediende auto.
Duiten het Paleis voor Volksvlijt be
gint het met ccn circulaire van een fir#
ma. die door den Ned. Bond van Ra»
diohundelaren geboycot wordt, en door
de Radio»bladcn ook. Naar haar verze»
kering staat zij op dc zwarte lijst omdat
zij onder de vastgestelde prijzen werkt.
Lnzoovoorts.
Na dit eene dissonantie hoor je er
binnen geen ander meer. Zoolang je op
de 3de Internationale Radiotcntoonstcl»
ling rondwantclt doorschalt je muziek
uit cenigc der 130 luidsprekers, die met
deze taak gedurende de negen expositie»
dagen (211 October) belast zijn. Ter
afwisseling speelt ccn in levende lijve
aanwezig orkest ook nog. Waarom dit
heuschc orkest er zit weet ik niet. of
het moest zijn vanwege ccn soort bra#
\our van 't tentoonstellingsbcstuur. Zoo.
iets van: „Wij vreezen de concurrentie
niet. Luister, en vergelijk voor u zelf"
Ken mooi standpunt, maar als cr ernstii
ge atmosferische stoornissen optreden
moet 't zijn nadcclen'hebben.
Natuurlijk zijn ook de initialen van
deze tentoonstelling samengetrokken in
een maakwoord in 't genre Hamit»Klga»
wn.Atax e,d. Zij heet Irta. en 't klinkt
niet kwader dan die andere woorden.
Zij vcrecnigt niet minder dan 142 expo.
hunten, onderscheidt zich van dc jaar»
lijksche Radio#tentoonstellingcn te Lon<
den cn Berlijn doordat deze laatste zich
tot dc nationale industrieën beperken,
cn moet dus voor vakman zoowel als
amateur een prachtig overzicht van a!
het nieuwe op radio-gebied geven. En
dat is cr natuurlijk in overvloed, want
dit is ccn snelgroeiende jonge industrie.
In baar derde jaar heeft zij zich al ge
noodzaakt gezien om Bcllcvue te verla
ten cn de grootcre zalen van het Palcis
op te zoeken, om haar tentoonstelling te
kunnen bergen. Dc grootc* cn twee zij
zalen. plus een der lyidc galerijen, zijn
geheel in gebruik genomen, en cr is vee!
zorg aan dc aanklccding besteed. Dc
misccn-scfcnc is keurig.
Met verbazing neem je waar hoe uit
gebreid de jonge N'cderlandsche radio-
industrie al is. Verleden jaar bezocht ik
de Londcnschc expositie, cn liet moet
gezegd worden dat onze Hollandsche
fabrikanten in vergelijking met de En-
fcUche een uitstekend figuur maken.
Ichalve haar internationale veelzijdig
heid is de Amstcrdamschc tentoonstel»
ling bovendien minder droog.techniseh
dan de Londcnschc was. Lr zit meer
leven in. Er zijn „speciale attracties".
„Bent u luistervink?" vragen zc jo
op dc stand van den Hilvcrsumschcn
Draadloozen Omroep. Een „muziekzaal"
van het Hilversumsche station is cr in
haar geheel op overgebracht, met dra»
periccn en vleugel cn microfoon....
enfin, alles compleet.-Op 't ontkennen
de antwoord volgt onmiddellijk dc
vraag of je het dan niet worden wilt.
De verzekering dat je officieel luister»
sink zult worden zoodra ie -'n toestel
hebt maakt een goeden indruk op dc
vertegenwoordigers van den H.D.O.
..Hoeveel officlcclc luistervinken er
nu zijn? Een twintigduizend zoowat
ja, dat schatten wij op niet meer dan
tien procent van het totaal aantal Hol
landsche luisteraars. Maar natuurlijk
blijft het stijgen, vooral in dezen tijd
van 't jaar komen cr veel nieuwen,
's Zomers is 't natuurlijk stilletjes".
Boven dc microfoon, nietig toestelle
tje op ccn soort van siaticf. dat jc her-
innert aan fotografische ateliers, hangt
ccn carton met dc gedrukte mcdcdce-
lirg: „In dc muziekzaal worden alleen
zij toegelaten, die zich verbinden om
niets voor den microfoon tc zeggen of
te spelen zonder toestemming van het
omroepbestuur".
Lr schijnen toch nog heel wat balda
dige Nederlanders tc zijn. als zulk ccn
speciale waarschuwing noodig is'. Ik
vraag welke overtredingen van dezen
aard tc Hilversum begaan zijn. en hoor
van een .vader die het station juist be
zocht op zijns zoons verjaardag. Hij
stapte onmiddellijk op dc microfoon at
en begon: „Jan. nou ben jc jarig...."
waarna men dc rest van dc redevoe
ring voorkwam. Heel ernstig is dit geval
niet cn het zal ongetwijfeld alle jarige
Jannen, die er op d'cn dag zaten tc
luistervinken, plus hun families, gcamu.
sccrd hebben. Maar 'k hoop dat cr
geen erger staaltjes zijn voorgekomen.
Deze draadlooze baldadigheid is ten-*
slotte vrijwel gelijk aan de wandaad
van den schooljongen die belletje trekt,
of in 't voorbijgaan den toeter van een
auto-aa:i»'t»trottoir laat schallen. Kin»
derachtig.
Het lijkt wel heel moeilijk om uit
die veelheid van radio»onlvungtoestcllcn
dc goede keuze tc doen. Niet alleen van
wege dc technische ingewikkeldheden,
maar ook om utiliteits-ovcrwcgingcn cn
tenslotte uit aésthctisch oogpunt. Dit
laatste wordt den kooper geheel over»
gelaten; hij moet zelf maar kiezen tus»
schen zware, opvallende meubelstuk»
jken met kleurig-beschildcrde luidsprc»
kers en Peschcidcn-gcmaskecrde toestel»
Icn. Onder de laatste zag ik cr een dat
heel listig was weggewerkt op een boe
kenplankje. Achter de roodc, groene cn
bruine boekruggen, die in gouden let»
ters de namen van klassieke werken cn
hun schrijvers droegen, zat geen enkele
pagina druks, maar wel ccn compleet
ontvang-tocstel. Wel ccn origincelc
vondst! cn een satire meteen op de
menschen, wier klassieken opbewogen
in de kasten blijven, omdat niemand ze
ooit inziet. Misschien zit deze satire er
ccn beetje te sterk in. om een grootcn
om/et van het zeer bijzondere artikel
te bevorderen. Heel listig zijn cenigc
lagere ruggetjes tusschen dc hoogerc ge»
plaatst, zoodat een drietal opehingen
overblijft, waardoor muziek cn rede»
voering kunnen weerklinken.
Aan de technische en practischc moei
lijkheden hij dc keuze van ccn ontvang»
toestel komt het tentoonstellingsbcstuur
tegemoet door een aantal nuttige wen»
ken te geven in het kort bestek van
slechts éen pagina druks in den cata»
logus. Dc hoofdzaken ontleen ik er
hier nan:
„In de eerste plaats dient men
tc beslissen of men met hoofdtele
foon of luidspreker wcnscht te luis
teren. Men bedenke, dat luisteren
met een telefoon op den duur zeer
vermoeiend is. Zij die met hoofd
telefoon wcnschcn tc luisteren, kun
nen volstaan met ccn één» of twee»
lamps ontvangtoestel. Met het laat»
stc zijn vrijwel alle Europccschc
omrocpstations met de telefoon
goed hoorbaar.
De meeste luisteraars zullen o.i.
terecht dc voorkeur geven aan luid
sprekerontvangst. t.m. daar dc luid
sprekers in den laatstcn tijd geper-
fcctionnccrd zijn cn een buitenge
woon fraaie reproductie mogelijk
maken. Voor goede luidsprekcront»
vangst onder alle omstandigheden is
ccn 4>Iumps ontvangtoestel ge-
wcnscht. Ook met 3-lamps appara
ten is goede luidsprekcrontvangst
san dc krachtigste stations te ver»
krijgen. Indien echter ccn minder
goede antenne ter beschikking
staat, verdient ccn 4-lamps toestel
zeker dc voorkeur.
Nu een cn ander over dc toestel
len zelve.
Koop ccn toestel, dat eenvoudig
te bedienen is! Bedenk dat slechts
één, hoogstens twee regclknoppcn
bcnoodigd zijn.
Het meest muzikale genot schen
ken dc krachtige Iange-golfstations
zooals Daventry, Hilversum. Ra»
dio»Paris.
Indien het U slechts om muziek
te doen is en niet om ether-sport,
schaf dan een toestel aan. uitslui
tend geschikt om deze stations te
ontvangen. Het toestel is dan een
voudiger tc bedienen cn ook goed»
kooper.
Tenslotte nog een goede raad
bedenk, dat ook bii dc radio goed
koop duurkoop is. Goede ondcrdcc»
Icn zijn niet voor een spotprijs tc
krijgen Niettegenstaande dat be
hoeft dc prijs van ccn technisch
goede rndio-instnllatie niemand af
tc schrikken. Er zijn ook tegen ma
tige prijzen uitmuntende apparaten j
in den handel. Indien eenmaal ccn
goed apparaat is aangeschaft, heeft
men hiervan blijvend genoegen".
Allemaal wijze raadgevingen. Aan
mij zal het liggen dat de term „ether-
sport" nieuw voor mii is. Wordt met
deze-tak van sport de liefhebberij be»
;doeld om telkens van 't eene op 't an
dere station over te schakelen? om
ncgermuzick uit Berlijn met Beethoven'
Zevende uit Parijs en een voordracht
over Fransche schilderkunst uit Daven
try af te wisselen? Blijkbaar wel
Op de stand van dc Eerste Amstcr
damschc Esperantisten Vereeniging
wordt ons voorgehouden dat elke Radio-
amateur Esperantist behoort te worden.
Mag van alle luisteraars worden ver»
langd dat zij vier of vijf vreemde talen
verstaan? vragen de geestdriftige
voorstanders van dc eenvoudige wereld#
taal. Zij hebben hun kans met de Radio
wel heel vlug cn hckwamelijk benut.
Sinds Esperanto bestaat cn dat is
langzamerhand al heel wat jaren
kan er nooit zoo'n mooie kans geweest
zijn, om 't een krachtige duw voor
waarts te geven, als de Radio biedt.
Omtrent dc vakpers op draadloos ge
bied, aangevoerd door de Radio-Luister*
fiids. officieel orgaan van den Hilver»
sumschen Draadloozen Omroep welk
weekblad in zijn jongste nummer 70
pagina's telt moet ik erkennen dat
haar omvangrijkheid ontstellend is. Er
wordt stevig reclame voor gemaakt ook.
Niet onvermakelijk is de mcdedecling:
..Kr zijn 1080 gemeenten in Nederland;
wij worden gelezen in 1700 dorpen, ste
den cn gehuchten". Van zelf dringt zich
dc vraag op. hoeveel het totaal-generaal
van Nederl.ind's dorpen, steden cn ge
huchten wel zou zijn. Officiéél is het
niet bekend. Officieel bestaan er alleen
gemeenten. Maar als ie Bloemendaal
gaat verdeden in Vogelenzang. Aer#
denhout. Overveen en Bloemendaal
Vclsen in Santpoort. IJmuidcn, Velscn,
Yclscroord en Wijkeroog. enzoovoorts.
dan inoct wel ccn geweldig totaal be#
reikt worden. Allicht, zou 'k zeggen,
heel wat hooger dan 1700! 't Lijkt een
mooi werkje voor ccn zich-vcrvclcnd
gepensionneerd officier, mor een oude
liefde voor kaartlezen, om dat eens uit
te zoeken.
De grootc attractie op dc Irta is dc
draadloos bediende auto van de firma
P. Geervliet tc Amsterdam, die even#
wel ietwat is weggestopt in een verren
hoek van dc galerij, 't Is ccn model»
autotje van flinke afmetingen ideaal
voor 'n jongen van een jaar of tien, om
er zelf in tc rijden! en het rolt
prompt weg als de man aan 't toestel,
daar tegen den zijwand van dc stand,
een handle bverhaalt. Draadloos wordt
dc motor van 't dingske gestart en ge#
stopt. Jammer dat niet ook de bestu#
ring draadloos geregeld wordt, cn het
overschakelen in achterwaartsche be
weging evenmin. Maar dc exposant
geeft ter verklaring op. dat hij in dit
model geen ruimte had om nog meer
toestellen aan tc brengen, en het is ook
nu al interessant genoeg. Een beetje
geheimzinnig zelfs, 'n Hecle rij men
schen hangt over dc balie, allemaal
stomverbaasd, en ziet het eenzame two-
scatertje plots als 't ware opschrikken,
trillen, dan langzaam wegrijden
De Wonderen der Techniek zijn wel
zeer ver gevorderd op radio-gebied, en
deze tentoonstelling geeft ccn mooi
beeld van de prestaties van ccn krach#
tigc jonge industria
R. P.
TH. H. BROEKHUIZEN, t
Tn den ouderdom van 67 jaar is over»
leden de heer Th. ff. Broekhuijzen. De
overledene die ccn lange reeks van ja
ren hij de firma Joh. Enschedé en Zn.
Is typograaf in dienst was. is onder
meer verscheidene jaren bestuurslid
der R.-K. Kicsverccniging cn bestuurs
lid van de afdccling van den Ned.
R.-K. Volksbond geweest. Hij was een
bescheiden persoonlijkheid, die echter
in het R.-K. vcrcenigingslcvcn een
grootc plaats heeft bekleed. Dc begra
fenis heeft plaats Donderdag 11 uur op
het R.-K. kerkhof St. Barbara te Scho
ten.
ONTHEFFING WINKELSLUITING.
B. cn W. maken hekend dat zij ten
aanzien van dc winkels op den door
liet distriet Loge II ..Kennemcrlnnd"
n de .International Order of Good
Templars" tc houden bazar in één der
zalen van het Gemeentelijk Concert
gebouw, ingevolge het bepaalde bij ar
tikel 14 sub. b der verordening op de
inkelsluiting ontheffing hebben ver
leend van de verbodsbepalingen van
die verordening in dier voege, dat die
inkcls op 6, 7 cn 8 October 1926 tot
des namiddags 10 uur en op 9 October
1926 tot des namiddags 11 uur voor het
publiek mogen geopend blijven, daar
in mag worden verkocht cn het ver
kochte medegenomen.
JACOB COENRAAD RITSEMA
Hier weer ccn wasch-echte Haarlem
mer, met Savrij misschien dc ccnigen
uit onze rc'cks. wier namen al meer dan
honderd jaar in dc kronijken der goede
stad aan het Spaarnc genoemd worden.
Koffie, thee cn bankzaken zijn op de
meest solide wijze met den naam Kitsc»
ma verbonden geweest cn toch is het
niet uit deze sfeer dat onze kunstenaar
gesproten is. Zijn stamboom wortelt tus»
schen dc persen van ccn welvarend
drukkersbedrijf en zoog de artistieke
sappen uit dcszclfs contact met dc
schoonc kunsten ten tijde des grootva
ders. Als dat niet keurig gezegd is. weet
ik het niet. Dc zaak lag zóó: toen in
het midden der vorige eeuw dc lithogra
fie of steendrukkunst langzamerhand tot
de hoogste perfectie was gekomen en
vader Ritscma. als drukker zich daar»
voor voortdurend geïnteresseerd had,
vond hij het op ccn gegeven moment
nuttig en wcnschclijk zich daarvan per
soonlijk in dc grootc centra Brussel cn
Düsscldorf op de hoogte te gaan stellen.
Op die studiereizen maakte hij met veel
kunstenaars kennis met wie later het
contact behouden bleef, cn een zekere
welgezindheid jegens het kunstenaar»
sdiiip bleef er het resultaat van. zoodat.
toen Jacob Goenraad als jeugdige jonge
ling volgens mocdcr's zeggen alleen
maar voor de muziek of dc schilder»
kunst geschikt was, hij weinig tegenwer»
king tc duchten had toen hii aan zijn
neiging wilde toegeven. Nu is het geval-
Ritscma geen unicum in dc Hollandsche
kunsthistorie. Dc vader der Marissen
was ccn drukker, verschillende leden
der familie Weisscnbruch warén dat
eveneens, de oude Blommcrs had ccn
steendrukkerij enz. enz. Huisschilders
en drukkers hebben zich immer voor dc
kunst in hun kroost verdienstelijk ge
maakt. En bijna zonder uitzondering
waren die vaders ernstige lieden die
met het kunstbcocfcncn alleen accoord
gingen als cr geen gekheid mee gemaakt
cn hard gearbeid werd. Zoo ging het
ook in het Haarlcmsch gezin der Ritsc»
ma's. Onze Jacob Cocnraad had al wat
tcekenlcsscn van den ouden A J. van
Wijngaerdt gehad, maar toen dc familie
eens een Rijnrcisjc ging maken cn hij
die gelegenheid Düsseldorl bezocht
werd. sprak het haast vanzelf dat dc
oude kennissen weer eens opgezocht
werden cn bij dio gelegenheid uitge»
maakt werd, dat onze jeugdige kunste#
naar ter akademie aldaar de lessen zou
Ivolgen. En zoo geschiedde het dat Rit»
;sema in ccn tijd waarin de beide
I Achcnbach's cn ccn Eduard von Geb-
hardt den roem der z.g. Düsscldorfcr
school vormden, het kunstleven in die
vriendelijke Rijnstad mocht volgen.
Doch na cenige jaren kwam hij veer
naar het vaderland terug en waar hij
Van de be»tuur»wiïseling in Indië. Links: de nieuwe Gouverneur-Generaal De Graeff en de gouverneur-gene-
raalsche bg de officiëele ontvangst. Rechts: de scheidende functionaris Fock, loopt de valreep van de Jan Pietersz,
Coen op.
TUINBOUW
Dinsdagavond vergaderde in Café
Bnnkinann, de afdeeling Haarlem der
Kon. Ned. Mij. van Tuinbouw en
l'lantkundc. Deze eerste winterbijecn»
komst was goed bezocht. Zij werd ge
presideerd door den voorzitter, den
heer J. L. Bouwer, die de hoop uit»
sprak, dat de leden weer met veel an;»
mo, aan dc bijeenkomsten in het win#
terseizoen zouden deelnemen.
De ingekomen stukken werden be»
handcld. De voorzitter bracht verslag
uit van dc in de maand September ge
houden Algemeenc Vergadering, waar
in behandeld was geworden als eenig
agendapunt het stichten van een week
blad. (Thans verschijnt het orgaan der
vereeniging maandelijks.)
In de Algemeenc Vergadering werd
besloten het weekblad met ingang van
1 Januari aanstaande, te doen ver»
schijnen.
Nadat de onderlinge tentoonstelling
gehouden en gekeurd was er waren
zeer fraaie inzendingen hield de
heer Gevers een lezing over Centrale
verwarming.
Daarna werd de bijeenkomst geslo»
ten.
FAILLISSEMENTEN
Op 5 October 1926 uitgesproken
faillissementen:
1. B. J. Faase, aannemer te Haar#
Icm. Coornhertstraat 6; curator Mr. 11.
Muller Brands, alhier.
2. T. Willems, sigarenfabrikant te
Beverwijk, van Harencarspelstraat 2;
curtoi Mr. P. Donker aldaar.
3. J. Bakk#m, grossier in aardappelen
tc Zaandam. Molenpad 30; curator mr.
W. J. van Rees alhier.
4. G. J. van Donk. timmerfabriek,
drijvende te Heemstede, wonende te
Schoten. Floresstraat 86; curator mr.
dr \V P. is, alhier.
5 W. J. Kats. aannemer te Half
weg; curator Mr. T. A. M. A. van
Lonen Seis alhier.
6. G. G. Flentrop, koopman in ver
pakkingsartikelen tc 1 Iillcgom, Meer#
straat 33; Curator Mr. J. Dccnik al
hier.
7. B. Fyma, bloemist te Hillcgom,
Haven 108; curator Mr. J. Deenik al
hier.
Vernietigd werd het faillissement van
W. H. N. van Eykern, hotelhouder te
Haarlem, Pension Minerva Parklaan
alhtct; curator Mr. M. van Toulon
van der Koog. alhier.
Opgeheven werden de faillisscmcn#
ten van:
1. H. A. M. B. Huyboom, koopman
te Haarlem, Koudenhorn 80.; curator
Mi;. P, Tideman alhier; uitgesproken 25
September 1926.
2. G. J. Nyhoff, aannemer te Assen#
delft; curator Mr. J. A. P. C. ten Bok»
kei alhier; uitgesproken 28 September
1926.
3. J. van der Lem, tuinder te Wijk
aan Zee en Duin; curator Mr. L. G.
van Dam, alhier; uitgesproken 20 Juli
1926.
•1. de handelsvennootschap onder de
firma van 't Hof en Jansen tc Zwa*
nenburg Haarlemmermeer cn hare le
den van 't Hof cn Jansen voornoemd;
curator mr. T. A. M. A. van Löben
Seis; uitgesproken 1 September 1926.
Het 3 October-feest vail Leiden's Ontzet
werd ook dit jaar weer op de gebruike
lijke wijze gevierd. Een oud vrouwtje dat
de haringuitdeeling wist te w&ardeeren.
DE VERBETERING
DER WEGEN.
Een toezegging van den
minister.
HET RIJWIELPAD
HAARLEM—BENNEBROEK.
Wij hebben reeds medegedeeld dat
op de Staatsbegrooiing geen geld is
uitgetrokken voor de verdere verbetc#
ring van de Rijkswegen.
Dus ook niet voor de voltooiing van
het werk op dc rijkswegen Haarlem-
Amsterdam cn Haarlem-Leiden.
Het is de bedoeling een fonds te vor
men voor de verbetering der wegen.
De Haagschc correspondent van het
Handelsblad heeft aan den minister
van Waterstaat inlichtingen gevraagd
over zijn plannen. Mr. H. van der
Vcefe antwoordde:
„Alles is mogelijk, behalve dat er,
zooals sommigen schijnen te vreeaen,
niets zal gebeunen. Zonder in een be»
spreking van detailpunten te verval
len, kan ik wel zeggen, dat ik vast
overtuigd ben, dat de geldmiddelen
zullen worden gevonden, om met de
werkzaamheden aan de nieuwe wegen,
die onderhanden zijn, in 1927 met
kracht te kunnen doorwerken. Ik ben
evenzeer overtuigd, dat óók voor het
terhand nemen van de verdere wegen
dc geldmiddelen zullen worden gevon
den. Als zij niet u:t het Wegenfonds
komen, dan zullen ze ergens anders
worden gevonden.
„Mijn overtuiging is. dat wc binnen
enkele jaren dc rubriek ..slechte we
gen" in de couranten zullen kunnen
sluiten en dat wc kort daarna oen an
dere rubriek in de bladen zullen kun»
ncn openen onder den titel „nieuwe
i wegen". Het departement zal t© zijner
tijd de berichten leveren, om die ru-
br-.ck te vullen.
„Ik meen wel te mogen verwachten,
dat ook de provinciën, op h©t voor»
beeld van het rijk, zich in edelen wed*
ijver aan de verbetering der provinciale
wegen zullen wijden, waartoe ze zoo#
i veel te gemakkelijker in staat zullen
j zijn door de bijdragen, die ze kunnen
venvachten uit het Wegenfonds'.
Tot zoo vér de geruststellende verklap
ring van den minister.
Dat de provincie Noord-Holland
reeds ijverig bezig is met het verbete
ren van het provinciale wegennet heeft
men nog in ons vorig nummer kun»
nen lezen, waarin een uittreksel werd
opgenomen van een overzicht, dat aan
de Prov. Staten 'is overgelegd.
In verband met het feit, dat de
rijksstraatweg Haarlem—Bennebroek
het, den laatsten tijd, sterk toegenomen
verkeer niet meer kan opnemen, is men
op het oogenblik bezig dezen weg te
verbre-eden door het achteruitplaatsen
van de hekken van verschillende bui
tenplaatsen en het op de gewenschte
hoogte brengen der vrijgekomen stroo#
ken. Tengevolge van deze werkzaam
heden echter verkeeren de rijwielpa
den langs dezen weg op het oogenblik'
op verschillende plaatsen in zoodani-
gen toestand, dat ze voor wielrijders
moeilijk te berijden zijn. waardoor de
wielrijders geneigd zijn hun 'toevlucht
op den rijweg te zoekjen wat zoowel
voor henzelf als voor het overige ver
keer gevaar oplevert.
In verband hiermede heeft de We
gencommissie van den A.NAV.B. en
de K.N.A.C. aan den rijkswaterstaat
verzocht te willen bevorderen, dat
deze paden ook gedurende de verbree»
dingswerkzaamheden zooveel mogelijk
in berijdbaren staat worden gehouden.
HET NEDERLANDSCH-
BELGISCHE VERDRAG.
De openbare beraad
slaging.
Thans is het eindverslag versohenen
van de Commissie van Rapporteurs
uit de Tweede Kamer over het Neder-
1 andsch»Beigische Verdrag.
De commissie is, na kennis genomen
tc hebben van de Memorie vaA Ant
woord op het voorloopig verslag om
trent de nieuwe overweging in de af#
deeliingen betreffende het wetsontwerp
van oordeel, dat door deze gewisselde
schrifturen de openbare beraadslaging
voldoende is voorbereid.
VOLKSUNIVERSITEIT.
De cursus van mevr. Bakker-Nort
„de rechtspositie der vrouw" die een
week werd uitgesteld begint a.s. Maan
dag 11 October in de Nijverheid Jans#
straat.
De cursus L. van Beethoven's Svm-
phonieën door den heer Karei de Jong,
zal niet beginnen op Woensdag 6 Oc»
tobcr, maar op Woensdag 13 October.
zich als landschapsschilder wilde ont
wikkelen stelde hij zich onder de
leiding van P. J. C Gabriel, den ver»
fijndsten tonalist misschien van de
Haagschc school. Ook hier kwamen de
vaderlijke relaties van pas. Alles wat in
die dagen in Haarlem schilderde kwam
brj dc Ritsema's over dc vloer: dc dan
jonge Mauve. Savry Senior cn vele an
deren: cn zoo was men ook met Ga
briel bevriend geraakt. Juist in bet jaar
waarin Mauve sterft. 18S8. komt onze
Ritscma hij Gabriel in Den Haag wer
ken. Vijf jaar lang blijft hij bij den
meester, trekt met hem op studiereis en
volgt hem naar Brabant cn naar Korten»
hoek cn geniet tot diens dood van zijn
wclmccncnde vriendschap. Vooral dat
„den boer opgaan" was in dien tiid nog
wel vol bekoring cn verrassing. Lr wa
ren npg onontdekte schoonheden, er zat
nog romantiek ih het vak dat door het
boerenvolk nog zoo'n beetje met dat
van tooncclspclcrs cn kermisgasten
werd gelijk gesteld. Dc laatste restjes
dier naïcvite't zijn door dc mobilisatie
tot in dc afgelegen schuilhoeken wegge»
bezemd. Maar het boerenvolk kon har
telijk zijn voor dc „schildcrhceren", Zoo
ook dat boertje in Llspcct, op wiens erf
Ritscma veel met Gabriel gewerkt had-
Toen Ritscma later met ccn jongeren
kennis in Elspect te schilderen zat, zag
hem de oude boer en vol verheugenis
ging die aan zijn vrouw vertellen: „zeg,
het gaat dat vroegere knechtje van dien
dooven schilder (Gabriel) maar wat
goed! Hii werkt nou zelvcrs al met een
knechtje". En in Ilecze. waar Gabriel
eens met Mesdag cn Blommcrs cn den
jongen Ritscma juist met kermistijd ar
riveerden, vroeg een boertje goedig of
zc te laat waren gekomen om nog een
tentjo op 't kermisveld te hebben! En
schuur woucn aftrekken". F.n hoe vaak
werden zij niet. als zij met hunne schets
boeken onder den arm kwamen aanzet
ten. voor lui van de belasting of voor
verspieders voor een nieuwe tramcon»
cessie aangezien! Al die eenvoud van
den landezc is reeds lang uitver
kocht. Ook de boer is met de kunst en
haar dienaren sinds lang op voet van
vertrouwdheid geraakt.
Begin van dit jaar heeft Ritscma zijn
werk op Kunst zij ons Doel laten zien.
Het aardige zaaltje boven dc Waag was
geheel er mee gevuld cn wij hebben er
toen in dit blad met waardcering over
geschreven. Wij noemden dat toen: ccn
mooie kleine tentoonstelling van een
dier te tellen Haarlemschc schilders,
die werkelijk ..schilder" zijn in den goe
den ouden zin van het woord. Het was
ccn goede gedachte van Kunst zij ons
Doel die expositie te houden, want,
vreemd genoeg, Ritsema is geen lid van
die kunstenaarsvereniging. Toen htb ik
daar mijn bevreemding over uitgespro
ken: als iemand als Ritscma daar geen
lid van is, wie moet er dan wel lid van
zijn, zou je zoo zeggen. Later heb ik
bcgrepcn/lat. in het type zelf van onzen
kunstenaar dc verklaring daarvan tc vin»
den is. Hij is volstrekt niet eenzelvig
van aard. integendeel: ik geloof dat hij
ccn fideclc kameraad moet wezen voor
zijn vrienden cn vakbroeders, maar
zooals de Eranschen zeggen: il ne bouge
pasof in vriendelijk Hollandsch:
hij verzet cr geen poot voor. Zooals hij
hier boven geteckcnd staat, is hij. Hii
wacht af tot men tot hem komt. Ook
dat is ccn levenshouding. Die gemeenlijk
uit een mengeling van verlegenheid en
gepast gevoel van eigenwaarde ontstaat.
In den kunstenaar, en bij uitbreiding in
ieder nict-commcrcicel arbeidend indivi
du hebben wij daar altijd gaarne res»
peet voor. Wat voor Jurgens, C. cn A.
f Ford past. is niet immer beminnelijk
hij den producent van geestelijke goe
deren. Waar de eersten hun product U
als het ware op het lijf moeten wer
pen. wil een resultaat van arbeid op
gecstcs» of sentimentsterrein gezocht
cn ontdekt zijn door den gebruiker om
dezen er het hoogste quantum voldoe
ning van tc verzekeren.
Kunst aan dc massabest. Mits
men aanvangt dc massa te leeren zoeken
cn ontdekken. Eer wordt ze er niet mee
gebaat, daar het zuiver genieten van
schoonheid zich niet op commando laat
toedienen.
En zoo staat Ritscma in zijn werk cn
wacht af. Of lieverhij staat niet
lang maar dribbelt heen en weer. Want
corporeel is hij nimmer lang in rust. Hij
is bewegelijk, van ccn hoekige bewege
lijkheid. zooals ook zijn zinnen uit den
mond hem vallen, telkens met ccn ruk,
telkens een zin afknauwend of hem met
flllerhand zangerig neusgeluid accompag»
ncerend. In zijn conversatie frank cn
open. zonder bijgedachten. Een gezond
schilder, een weinig gecompliceerd
mensch cn iemand die in zijn schijnbaar
wat nonchalante hartelijkheid volkomen
echt is, zoo schijnt ons deze kunstenaar
tc zijn die den lOcn Juli 1869 te Haarlem
geboren is en die onder de „Haarlem*
sche Schilders" geen tweederangs plaats
inneemt.
J II DE BOIS.
