DE AR:-:2MS€KE KUNSTZEE.
HET ORGEL.
DE H. O. v.
MARKTNIEUWS
Amsterdaaische Beurs
\D
r-;S£>AG 12 OCT. 1926
Onder Dak.
DE KOSTEN GERAAMD OP 2'-3 a 3 TON.
Van den heer A. ten Bosch, advisee*Haarlemsche, maar men heeft er waar
rond ingenieur en secretaris van het .se'-.ijnli/k een even hoog aantal men-
Comité rot stichting van een Overdekte jschtn bij, die zich de luxe van 'n a bon.
Bad» en Zweminrichting te Arnhem ont» nement op een overdekte zweminrich-
vangen wij het volgende schrijven:
„In de nieuwe Arnhemsehi» Cau--
rant van 7 dezer vinden wij een
overdruk van het artikel, dat de
heer R. P. in een ..datnmstukje" on*
der het motto ..Arnhemsche Kunst*
zee" heeft geschreven
Zoudt U nu zoo vriendelijk wil»
kunnen permittecren. Aannemen;
lie dar de mogelijk he den van klandizie
dus zoo ongeveer gelijk zijn. zouden wij
er eerst' een» even op willen wijzen, dat
Stoop's Bad ongeveer 2; j a 3 maal zoo*
wei heeft gekost als de Arnhemsche
raming van 2U a 3 ton. Nu werd het
wel in een duurder tijd gebouwd, maar
!cn zijn. om Uw Wzers in-de te dee*'mu: Lr. een vc-.'.iomling van 2U a 3» en.
len. "dat in alle dagbladen te j het hceit zich b.v. gecu caféterras aan
Arnhem het rapport ran onze Stakeen bassin van 4d; 13 >1. kannen
öecoaünissie waarvan U bijgaand i veroorloven. Waarom hebben de Arm
een afschrift ontvangt, is ge-obliU hemmers niet de moeite genomen om
ccerd en dat uit dit rapport zich eens bij dc heeren Stoop en de
dat de aanlegkosten van een over» 1 Roo- van Aluerwereit op do hoogte te
dekte bad*, zwem* en douche-steden, eer zij eeu dergelijk document
inrichting worden geraamd oo '-' t onden?
250.000.a f A'ü.'.h'.rt.—waaru.i: tea der Ieder, van de Commissie
volgt, dat de door U genoemd.' eij op de gedachte gekomen om een loterij
fers niet jrist' rijn en dar dc na* te organisceren met 123.0.0 loten a 1
i door den schrijver in Arnhem per stuk. Bij die lot'crij zullen geen nre»
vraag i
gedaan, niet serieus is geweest.
Wat zijn opmerking over den
bouw van een inricht ng op een ge*
sloten begraafplaats aangaat, daar
willen wij er Uw aandacht op ves»
tiger., dat in f.r.-cht' bestaat: het
Prcdikhecreakerkhcf. hst Janakerk»
hof, het bt. N ie a haas kerk hof. het
Bvurtkcrkhof cn ha: Munsterkerk*
hof en dat op deze terreinen huizen
cn scholen, ansbachthcho'.en on stu*
dentensocicfeiten en dergelijke ge*
bouwen zijn gesticht cn het dus
niets bijzonders is. dat op een ge*
sloten cn ontruimde begraafp'-uats
een zwemiórie! ting za! werden ge*
bouwd. ditic hvg'.ëne v n d: inwo
ners en dc levensvreugde zal ver*
hoogen".
Onze lezers zullen zich hcrinse*»®,
dut' wij de bewuste bijzonderheden om*
irent dc Arnhemsche Kunst/cc ontleen*
den aan dc Tel.. die ook in het datum*
stukje werd aangehaald daar even*
wel met dc bijvoeging dat we o-.s tc
Arnhem vergewist hadden v»n dc juist*
beid van het'bericht, f let pbn lock erg
fantastisch. Onze Arnhem ,.:hc inf.-mm
tor bevestigde dc juistheid der feiten.
Het blijkt thans dat de geraamde kos*
ten van het plan nier? f 123.OW) zijn. zoo»,
als dc Tel. mededeelde, mar.r mmitens
tweemaal zooveel. Wij nemen daarvan
acte. Overigens bewijst dit volstrekt
niet dat onze navraag ..niet serieus"
zou zijn geweest. Integendeel, die was
volkomen serieus, en hoc bad zij an*
eters kunnen zijn? Wij verlieten ens op
eer' bevestiging uit een goede bron.
Blijkbaar is cr een misverstand in bet
spel geweest.
Dc omvang van het totale bedrag
aan kosten was overigen; geen hoofd*
punt in hetgeen wij over her Arnhem*
sche plan schreven. Wij knoopten er
alleen de opmerking aan vast dat de
raming van 12.5.C-ÜO erg laag leek, om*
dat Haarlem een doodgewone open
zweminrichting voor f 1 iO.CC".> bouwt.
Nu blijkt dat de Arrvhcmsche Kunst zee
in een o v c r.d c k.t e inrichting onder*
gebracht moet worden. Weina, dan is
250.000 a yiQ.iAX) buitengewóón
laag. Deze indruk wordt versterkt als
men dc gedetailleerde plannen leest.e'e
he; Arnhemsche Comité ons fcgehik
mei' dit schrijven heeft doen toekomen.
Dat er ook te Utrecht cn b.v. ook
te Amsterdam, waar het Koloniaal In
stituut op zulk een terrein is gebouwd
cp ontruimde facgraafphnokcn groote
gebouwen worden opgetrokken, weten
wij allen. Onze opmerking, dat het in
dit geval een beetje raar aandoet, werd
terloops gemaakt, cn velen zullen met
ens dezelfde gewaarwording hebben g:-
k regen Hen instituut tot verhoog'ng
var. hygiëne en levensvreugde, op een
kerkhof gebouwd.... het klinkt wei
c;'g als een contrast
Nu nog iets meer over het Arnhem»
sche plan. In een post scriptam r c-
roept de geachte inzender zich erop dat
zijn comité personen van aden rang cn
stand telt. die een reputatie hebben tc
verliezen. Inderdaad vinden wij in dc
lijst nog de heeren A. A. G. van Erven
Dorens en H. Lamsvclt, resp, voorzitter
cn secretaris van Vreemdelingenverkeer,
rotaris Ch. J. Engelbcris en Mr. i.. de
Visser, voorzitter cn secretaris der ver*
ceniging Arnheiüseh belang. Mr. Dr. H.
W. Blaupot ten Cate cn dc heer G. A.
Jansen, voorzitters van dc beide Arn*
hccsschc -zwcmclubs, een viertal raads*
leden, een bankdirecteur, een accoun*
tact, een grondeigenaar en het hoofd
ccner school, die tevens consul van den
Ncdeilandsehen Zwemband is. I!et po*
mité ziet er dus alleszins vertrouwen*
wekkend uit, maar dat hebben wij ook
nooit in twijfel getrokken. Overigens
blijven ook de respéct.-.helsfc comités
mcnschclijk, cn dus volkomen" in staat
om zich te vergissen. Jedei land heeft
zijn serie mislukte ondernemingen d:e
van deze waarheid getuigen, cn onlangs
zijn anderen cn wij nog tc velde gc*
trokken tegen het plan om een auto*
drome i'e Noordwijk te bouwen. Dat
lijkt ons nog vrij wat fantastischer dan
het Arnhemsche opzetje. Maar cr zijn
u:tste-:cndc namen met eerste l.Hv.c rc*
ptBatics aan uat aui'odr.m.-.-p!UI ver»
bonden.
De Arnhcnischê financieels; opzet is
gebaseerd op overwegingen die ons bui*
tenge-voon optimistisch lijken. Dc Com*
missie „vermoedt sterk'' dat er min*
stens 2Vi a 3 ton noodig zal zijn voor
een overdekte inrichting met een eigen
opwekk i ngs**sta tion voor eleetricitcit
(waarbij de stoommachine tevens de
vcrverschings*pompcn en den vermaar*
dei kunstmatiger, golfslag moet drijven)
met een restaurant!, waarvan het terras*
mèt*zitjcs gelegen moet zijn aan een
bassin van 42{/£ x 15 M. oppervlakte.
Voorts moeten er douchebaden en kuip*
baden zijn, een wasscherij en een aantal
technische raffincmenten die ook erg
kostbaar lijken
De Commissiè zou, geloof ik, ver*
siandig doen met zich eens precies op
de hoogte te stellen omtrent dc bouw*
en exploitatiekosten van Stoop's Bad.
Mén baseert zich te Arnhem op ccn
stedelijke bevolking van 75000 plus
25000 bewoners van omliggende gemeen*
icn, totaal 100.000. Dit betcekent een
minder dichtbevolkt centrum d2n het
ten voorkomen; oo ieder lor moet
prijs vaiTen. Dc prtizen kunnen bestaan
:.;t douche*, zwem* o£ kuipbad kaarten,
[een serie zwemlessen, een abonnement
voor 1, 2. 3 of meer maanden.
Er wordt niet bij gezegd of de Com*
missie zich unaniem met dié geniale
denkbeeld vereenigd heeft, maar aange.-
•Uu het gepubheeerd rs neemt zij het
blijkbaar a a sêrieux. Wij vinden het
belachelijk. Niet alleen omdat men ia
Arnhem geen 125.CO;; loten kan plaat»
san daarbuiten heeft niemand er be*
lang hij maar ook omdat d't zoo n
typisch staaltje lijkt van dc huid ver»
koenen vóór dc beer geschoten is. Ver*
der zouden op deze wijze de inkomsten
van het eerste bedriifsjaar voor ccn
groot deel verdisconteerd worden
die tranche bedrijfskapitaal vau
f T25.000. Wani al die 125'éOO prijzen in
kaaitjes en abonncmenties zouden toch
in dat eerste jaar verzwommen moeten
warden, zij het dan ook dit is listig*
lijk bepaald in de stille ochtenduren.
De comaussie stelt zich voor om
ccn dermate groot enthousiasme tc
wekken bij sportorganisaties, pad vit.»
Iers. win.cc lier», onderwijzers, leeraren,
tic 'nooMtn van bedrijven en indr»
strrc-cU ondernemingen cnx. dat gc
durende een week iedereen in Arnhem
bezc ia om loterijkaarten te ver soe
pen. Een wL-ek lang moet Arnhem
staan. onder het sterrebeeld „de Vis-
sc hen'
Aardig gezegd, en een tikje astrolo»
giseh geducht. maar ccn zakelijke om
zet ts Leusch iets anders. Zoo hard ÏQt-
pen de menschen niet. 't Is jam me
maar helaas» een feit.
Verder moe* de geestdriftige Ar:
hcaische bevolking can nog f58L6GO
aent'delen van 1 100 nemen, en het
icsbti jarf bedrag ,.kz;i vermoedeU,!.
wel tn den vorm van een hypotheek
worden verkregen," Er wordt bij ge»
*cgü: „De studiecommissie weet <>p
dit ooger.fciik .een anderen weg om
j;tf kapriaal bijeen te brengen, maas
zal zeer ontvankelijk zijn voor andere
denkbeelden". Ja, ja. En dat zal raad*
zah,;i zijn ook!
Voor het terrein aan dc Cochoorn»
straat zal de te stichten Vennootschap
1 2500 per jaar aan pachtsom kunnen
betalen, ma-ar de gemeente zal moeten
toestaan dat dit bedrag betaald wordt
met de tegenwaarde van knipkaarten
voor sch ooidouches ea schoolzwcr.i»
ener.
Enfin, 't zal wc! blijken of de gc*
meen te Arnhem dat doen wil. M1»
schier* zou zij 't eenvoudiger vind
om het terrein voor een guldcT» per
jaar te geven, als z:<j eerst haar school*
zwcir»pl;mncn heeft overzien, cn den
fir. :.-.-*:ccftrn opzet van dc /n .minnen»
r:. j dacht bekeken.
maken. Het personeel zal hem er di' i
reet uit hebben zonder eenige ver*
lichting als een ander zwemmer 't
personeel niet recite voor isi
De commissie wil pas - later een
klein bassin voor ongeocfenden en
voor zwemonderwijs inrichten. Zij
durft dit niet da»delijk tc advisecrcn....
Merkwaardig dat juist op dit punt
haar overigens zoo grootc durf tc»
kortschiet.
Dc groote attractie van dc onder*
neming is natuurlijk die kunstmatige
golfslag. v,Het water masseert het
lichaam en werkt opwekkend". De gol»
ven z!;:; ongeveer 2 1/2 M. lang. Heeft
dc commissie, die van „een leven wek»
kind bassin" in vergelijking met „een
waschkom" 3preckt. i raan gedacht dat
2 ooi ets, al is hot dan misschien wel
aardig om tc baden hctlemaal niet
prettig is om te zwemmen? Zij wil bij
wedstrijden en demonstraties de golf»
•Ugmaehiiio stilzetten. Wy zouden het
ding liever reserveeren voor 't komt*
sche nummer bij wedstrijden, en ver»
der voor 'n uurtje per dag. speciaal
voor baders. O.i. is het ccn nieuwtje,
waarvan de aardigheid gauw af zal
zijn. En als zee»surrogaat, onder een
dak nog wel, telt bet toch heusch niet.
Tenslotte: aan dat restaurant»met*tcrras
gclooven wij het minst van alles, omdat
het in de altijd ietwat lauwe,, broeit»
rigc atmosfeer van een overdekte
zweminrichting niet prettig is om op
een terras tc zitten. Je komt, kleedt je
uit. zwemt, kleedt je aan en gaat weg.
Afternoon»teas hooren niet in zwem*
inrichtingen thuis. Hartiger dronken
natuurlijk nog minder maar die
worden dan ook waarschijnlijk niet be»
doel d.
Onze indruk is, dat men tc Arnhem
gezien dc gegeven statistiek omtrent
dc-zwemmcrij aldaar succes kan
hebben met een plan voor 'n over*
dekte zweminrichting, als er eerst een
behooriijk kapitaal voor gevonden
wordt en de locale verbeeldingskracht
een beetje aan banden wordt gelegd.
R. P.
Iets over zijn ontwikkeling.
Haarlem wordt binnenkort een nieuw
kerkorgel rijker, dat voor de Noorder*
kerk zal worden gebouwd. Dit feit
geert ons aanleiding om eens iets mede
te dcelen over de ontwikkeling van
het orgel. Wij gevet dus 't woord aan
onzen deskundige:
Uit welk jaar bet orgel dateert ïs
niet precies vastgesteld, doch aigumeeh
wordt aangenomen dat rCeds in pl.m.
2U0 jaar \oor Christus de eerste bc*
ginselen van het orgel, gevormd zijn.
Men ontdekte, dat, door op een holie
huis of riet te blazen et ccn geluid ont*
sforrd, dat van klank veranderde al
neer, dan sprak de pijp, die weer afge
sloten wciü door het plankje omhoog
re zetten.
Te Winchester stond reeds in 9S0
een orgel met 400 pijpen, verdeeld over
2 klavieren elk van 20 toetsen. Om
dit orgel te bespelen waren noodig 2
organisten en 70 mannen om het orgel
van den noodigen wind te voorzien.
Daar dit aantal mcnschen veel te groot
was heeft men over het vraagstuk
..windvoomening" heel veel gedacht en
allerlei mogelijkheden geprobeerd. Het
mocht den beroemden Eranscben orgel»
bouwer Cavaillc Coil te Parijs gelukken
armaio de rietjes langer of korter hierin verandering tc brengen.
Ten opzichte van de technische zijde
der z-vemmerij komen er ook eet
zonderlinge opvattingen aan den dag
het uitvoerige communiqué. Er st.:-"
b.v. in: „iedere weck heeft men voer*
balwedstrijden, ja menigmaal twee of
drie op ccn zelfden dag binnen de
grenzen van een gemeente, (sic.) D<
zvemsport moet en kan zoo ontwik»
keld worden, dat iedere weck een
zwemwedstrijd word? verlangd."
Ja, het moet misschien wel. maar 't
kan nog lang niet. Hier had de com*
missie eens advies moeten vragen
aan den Ned. Zwcmbond. Of het ooit*
bereikt wordt staat zeer tc bezie»,
want er is een groot verschil in de po»
pularitert van spelen, zooals voetbal.
Cn snelheidswedstrijden zooals zwem»
men, al komt daar dan waterpolo ais
spel bij. Zulk een ontwikkeling gaat
trouwens langzaam, en hangt niet van
ccn stad af.
Wil men een bassin speciaal voor
wedstrijden bruikbaar maken dan moet
het, volgens dc modernste opvattin»
gen, een 50 M.*baan hebben. 33 M-
gaat ook nog. 25 M. komt het meest
voor. Dc nieuwe Haarlemsche zwem*
inrichting aan de Houtvaart zal een
.50 M. baan hebben. 42 12 M. is on»
geschikt voor wedstrijden, tenzij men
keerpunten midden in 't bassin aan*
brengt Misschien is dat de bedoeling?
Zeer merkwaardig is de volgende
passage: „Het zwembad zelf moet on»
gevaarlijk zijn. Dit kan, als in de zij»
wand van het diepe gedeelte een soort
met glas afgedichte patrijspoorten
wordt aangebracht, waarachter eenige
gloeilampen met daarachter geplaatste
reflectoren zitten. Door het omdraaien
van een schakelaar wordt dan de bo*
dem van het bassin zoo sterk verlicht,
dat men van boven af kan zien waar
iemand, die een kramp of ander onge»
val heeft gekregen, ligt."
Dit is lang niet zonder humor
Iemand die „een kramp" krijgt zinkt
niet als een baksteen, maar ploetert
nog wel naar den oever, of wordt bij*
tijds geholpen. En als iemand in een
zweminrichting buiten westen raakt en
men ziet 'm zinken is 't practischer om
den man dadelijk na tc springen dan
om eerst een schakelaar te gaan om»
draaien én *n lichtje og den bodem tc
waren. Na het cene kwam het andere
eu al spoedig was als 't ware ccn soort
mondharmonica gemaakt, door enkcie
rietjes \.r.i vcsschUlcnde afmetingen
aaust eik—::; to plaafeen.
Door deze rietjes
beurtelings aan tc
blazen verkreeg
men soort toon»
ladder. Dit instru*
ment had in Grie»
kenland 'den naam
van ..Syrinx". Dit
is, althans zeer in
den beginne het
idee geweest voor
het orgel. Meer uit»
breidingen volgden
cn van die eene rij
„pijpen" kwam men
cr toe er nog eenige
andere rijen bij tc
maken cn wel van
dlc. welke ccn an»
doren klank gaven.
Het bezwaar was
i echter d.»t men
JjZ .feeds, om dit in»
strument te be»
spelen, tien iaonj var- de ecne op de
andere p jp moest plaatsen. Dit Word
alweer spoedig ondervangen door de
pijpen i:i passende gaten tc zetten op
een kisria hetwelk men dan volbllcs
met luck-.
Dc pijpen svclkc
niet mochten spre*
ken werden door <Je
vingers afgesloten,
zoodat dan dc lucht
die zich onder de
pijpen in het kistje
bevond, door dc
-ndcre pijpen ont»
snapte cn daardoor
dus aanspraken.
Hoe grooter het
aantal pijpen werd des tc lastiger
werd het bespelen, maar ook was dc
adem niet van voldoende capaciteit.
Voor het eerste bracht men onder elke
n ip ccn klepje aan welke door het
wegtrekken dc pijp dted spreken.
Om dat instru»
ment voldoende
wind tc geven
maakte men een
zeer primitieve
h.-lg. die na eerst
ol geblazen tc
geregeld
•verj bijgehouden
n zoo den be»
oodigden wind
leverde. In wer»
kelijkheid zijn de orgels thans, op
hetzelfde gebaseerd. Enkele pijpen ge*
plaatst op ccn kistje (windlade) waar»
in de lucht (in de meeste gevallen
thans door een ventilator) geblazen
wordt en door een klepje (toets) de
pijp doet spreken.
Ongeveer 170 jaar voor Christus was
de orgelbouw al zoover gevorderd dat
men reeds een soort klavier had en
de druk in de balg. die toen al door
middc*: van ccn pompinstallatic ge»
schicdde, gelijkmatig hield door een
z.g waterdruk.
2ZZZ
Als uitvinder hiervan wordt ge
noemd Ktesibius. (Bij de tcgenwoordi»
ge orgels worden veeren of steenen
hiervoor gebruikt).
In 757 na Chr. werd het eerste orgel
ten geschenke gegeven en wel door
Constantijn de Zesde, keizer van By»
zantium (hoofdstad van hef Oost*Ro=
meinsche rijk) aan den Frankischen
koning Pepijn. Daar het orgel bij zang»
onderwijs gebruikt werd, waren hef
voornamelijk de Monniken'.dié zich op
den orgelbouw toelegden.
Die orgels bevatten 8—15 pijpen
(thans 'per register 56)', die van koper
waren en reeds denzelfdcn vorm had»
den als de tegenwoordige, alle even
wijd doch verschillend van lengte. De
toetsen bestonden uitrechtopstaande
plankjes, alle gemerkt met de namen
van de pijp. Klapte men het plankje
Het geluid van dat orgels was zeer
enkel en men zocht meerstemmigheid
Het was bijna onmogelijk. 2 plankjes
tegelijk neer te klappen cn weer op tc
zetten. Spoedig daarop plaatste men
ten gerieve van jen organist niet uit*
sluitend gelijkklinkende pijpen maur
ook kwarten en kwinten op een toets.
Men gaf dus door het aanslaan van écn
toets een accoord.
Langzamerhand kwrm meer cn meer
dc wcnsch bet orgel, het welk toen fll
leen maar met „volle werk" kon be*
spccld worden, verschillende sterkte»
graden te geven. Hierin werd tegemoet
gekomen door cr eer, 2c klavier bij te
bouwen.
Nadat in dc 13e eeuw het klavier
met dc chromatische tonen vermeer
derd was kwam men p het idee om
voor 3»stemmig spel er een voetklavier
bij te plaatsen, hetwelk in dc 14c of
15e eeuw gebouwd werd met 8 toetsen.
Men had nu echter alleen nog maai
verschil in sberktegraad van het geluid
en gezocht werd naar een verschillend
karakter der pijpen, de zg. klankklcui
of timbre. Er werden, om daaraan ge
volg te geven naast de reeds bestaande
prestantpijpen, spitsfluiten, gedekte pij»
pen cn tongwerken gemaakt. Had men
tot nogtoc alleen 2 klavicrsorgels ge
maakt, dc 16e eeuw bracht hierin ver
andering door het bouwen van een 3
klavicrsorgel, dat 3c manuaal ..Rugposi
tief" genoemd werd. In „Syntagma
Musicum" wordt van deze 3 klavieren-
orgels een beschrijving gegeven. Dit
orgel is in 1585 gebouwd door Juiius
Antonius cn geplaatst in dc „St. Marien»
kirchc" tc Dantzig. Het bevat totaal 55
registers nl. Hoofdmanuaal 13. Borst»
positief 8, Rugpositief 18 cn het pe-
daal 16 registers. Als uitvindingen cn
uitbreidingen dicnc nog dat door Chr.
Förner in 1610. ter controlcering van
den gcregelden windtoevoer een mano»
meter werd geplaatst cn door George
Joseph Voglcr (1749—1814) alle pijpen
op ccn windlade werden gezet, zoo
dicht mogelijk bij dc balgen.
F. P. KITYT.
BAZAR VOOR DE ZENDING.
Dc bazar voor de zending, uitgaande
van het Java*comit;, dat is een der
oudste instellingen op Zcndingsgebicd.
waaraan vele jaren wijlen Ds. Barbas
zich gaf als voorzitter, wordt gehouden
in de benedenzalen \an het gemeente»
lijk Concertgebouw, liet doel er van is
liefde voor den arbeid onder de Ma-
docreezen op te wekken en gelden bij
een tc verzamelen voor den Zcndings»
arbeid onder dc Madoercczen.
Onder dc MaJoereczen werken than;
drie zendelingen van het Java«comité
Dringende behoefte is cr aan de stich
ting van etn hospitaal.
Wat er verder tc zien en te koop is?
,Hct gewone dat er op iederen bazar
is. Weder veel 'naak* en borduurwerk
en kindergoed. Te bewonderen valt dc
vaardigheid der handen, die dit al weet
tot stand tc brengen cn ook het geduld
en het besteden van den tijd cr aan,
eer dat dit alles klaar is. 1
Verder allerlei kunstvoorwerpen,
waaronder fraai beüjsfc gravures en
teekeningen enkele stands waarin thee
koffie en chocolade wordt verkocht.
En dan natuurlijk is cr een rad van
avontuur. Ook kan men cr raden naar
den naam van een pop. Opmerkelijk is
Jat die poppen op bazars altijd van
die buitengewone namen hebben, na*
men waaraan bijna niemand denkt.
Heb je een gewonen naam op het oog,
dan heb je nimmer kans de pop te win>
Pgn.
Eep bijzondere aantrekkelijkheid van
dezen bazar is een tentoonstelling van
Indische voorwerpen. Dat is nu eens
iet? wat men op snderc bazars niet
heeft. Tenslotte kan nog gemeld wor»
den dat ook op dezen bazar een thee*
stand is. Genoeg om te doen zien, dat
pok deze bazar er wezen mag. De ba
zar.is van heden tot en met Donder
dag geopend.
Hedenmiddag zou Jhr. Mr. J. W. G.
Boreel yap Hogefanden den bazar ope
Pen.
DE GEREFORM. KE
BUITEN SYNODAAL
VERBAND.
DE CONFERENTIE.
Deze conferentie kwam Maandag»
avond bijeen i-n de Parkkerk te Am
sterdam. Dc vergadering werd geopend
door Dr. J. G. Geelkerken, als praeses
van de voorbereidingscommissie der
drie samenroepende kerken: Amster»
danuZuid, /andvoort en Tienhoven.
Dr. Geelkerken zei in zijn openings*
woord o.a.:
We zijn hier bijeen als vertegen,
woordigers van kerken en groepen, die
rich wensc-hcn te houden aan het woord
Gods, dc Drie Formulieren van Eenig»
he id cn de geldende Kerken Ordening,
laatstelijk herzien te Utrecht in 1905 cr.
die deswege zich niet kunnen vcrccni»
gen met de „cxegetisch»dogmatische"
en „kerkrechtelijke" beslissing, welke
door de Asser vergadering en in ver»
band daarmede door verschillende an»
dere kerkelijke vergaderingen ge-nomen
zjjn, voor deze beslissingen om des gc»
wetorvs wil niet de verantwoordelijk»
hcid mede kunnen dragen cn derhalve
niet langer gemeenschap kunnen onder»
houden met een kerkgenootschap, d e
mcnschelijkc met de Heilige Schrift
strijdige besluiten stelt naast en bovo.
het Woord Gods en voor den cisch
van Gods Woord om deze bcslui-ten tc
herzien volhardend ontoegankelijk
blijkt te zijn.
En wij stellen on-s voor. dat op deze
conferentie beraadslagingen en beslis»
singen zullen worden genomen die aan
's Heeren genadigen zegen strekken
mogen cn dc Gercf. Kerken andermaal
tot een reformatie tc leiden, het Kerk»
verband zuiver naar den Woordc
Gods. de Gercf. belijdenis en dc Kor»
ken Ordening te herstellen en de bc»
weging, welke tegen de vergadering te
Assen on-ts-taan is. te voeren in de juiste
kerkelijke banen.
Het kwam den saamroependen ker»
keraden n.i. voor, dat zij in de gege»
vc»n omstandigheden ccn drievroudigc
roeping hadden:
Vooreerst om onderling hun kerke»
lijk saamlcven tc regelen;
In dc tweede plaats om hun getu:»
gctïls publiek ook binnen dc gcrefor»
meerde kerk tc laten uitgaan:
Ten derde om leiding en hulp te
biedtn. daar, waar broeders zich crpstig
bezwaard gevoelen over den gang van
zakon in het Synodale kerkverband.
Spreker vervolgde:
Wij willen niets „maken", maar wij
zijn wel geroepen om niet in passi
teidc dingen maar aan tc zien. doch
wat God Iaat „groeien" cn „worden"
ook te leiden en tc verzorgen.
Toch is het geenszins dc bedoeling
dezer conferentie in dc Gcrcformccrl
dc Kerken te „stoken", of ccn beweging
tc „forcecrcn". En daarom werden dan
ook tot haar alleen mtgorvoodigd ver»
tegenwoordigers van zulke bezwaarden»
groepen, waarvan wij meenen tc weten,
dat zijzelven zich niet ver meer af ge
voelden van een feitelijke beslissing.
Dat die saamroependc kerkeradeo
niets liever zou zijn dan met dc gere
formeerde kerken weer in één kerkelijk
verband samen te leven, is duidelijk
voor een ieder, die kennis nam van dc
gemeenschappelijke verklaring, welke
zij aflegden bij het herstel van het
Kerkverband tusschcn hun kerken. Doch
ook, dat d t weer samenkomen in ker
kelijke eenheid alleen dan mogelijk
immers voor God en het geweten
geoorloofd zal zijn. wanneer de
gereformeerde kerken weder tcrugkee-
ren tot dc gehoorzaamheid aan Gods
Woord, cn ongerepte trouw aan dc
Drie Formulieren van Ecnighrid cn
a8n dc wettige Kerken Ordening.
Vervolgens werd tot het verkiezen
van het moderamen overgegaan, dat
als volgt werd samengesteld: ds. H. C
v. d. Brink, preascs; dr. J. G. Geel»
kerken, assessor: ds. J. .1. Buskcs,
eerste scriba; dr. C. Koppenaal, tweede
scriba.
Na een korte pauze werd de vcrgadci
ring ingedeeld in twee sectics, waar»
van de cenc dc moer principieele», dc
andere de meer practischc punten zou
bespreken. De besprekingen omtrent
een verklaring van grondslag en doei
der conferentie werden aangevangen.
Voor het bouwfo«>ds der gerefor»
meerde kerk tc Tienhoven werd onder»
ling ruim f 400 bijccwjebracht. Dc ver»
gadcring werd te half elf gesloten met
gemeenschappelijk zingen van: „O
Vader, dat uw iiefd' co6 blijk" cn ge
bed door ds. Buskes.
Extra trams.
F,. B, schrijft ons:
Vrijdagavond.
Het H. O. V.*concert is geëindigd.
Binnen korten tijd zijn dc tramrails op
het Klokhuisplein geflankeerd door
een bibberende, trappelende menschcn.
massa.
Men wacht
Men wacht op dc cxtra*trams, bc»
loofd in het H. O. V.»programma.
Na cenigen tijd arriveert een tram
uit dc richting van het bpaarnc, met
enkele passagiers, dus geen „extra
tram". Hij loopt vol.:., voller, overvol.
Dc moedige wagensbestuurder laadt,
laadt tot cr niets meer in tc laden is
cn rijdt triomfantelijk weg.
Maar aan dc overzijde staan meer
menschen, veel meer
Dan arriveert ook dc tram uit dc tc»
genovergcsteldc richting, half vol, dus
weer geen „extra" tram. Ook deze
wordt bestormd, niemand denkt meer
aan extra trams, ieder wil in dézen
wagen, het koste wat 't wil. En ook
deze wagenbestuurder, eveneens een
moedig man, laadt inEerst worden
dc zitplaatsen bezet dan het achterbal»
con. het gangetje het voor-balcon. Dc
menschen in de tram beginnen wanho»
pig te kiiken naar het troepje cr buiten
maar blijmoedig roept dc wagenbe
stuurder: „Doorloopt:... meer naar ach»
tereeen lus verder alsjeblieft".
Het aantal passagiers vermeerdert
langzaam maar zeker.... En als dc laat*
ste liefhebber zich er met moeite
heeft ingehcschcn. overziet de wagen*
bestuurder zijnterrein :n overweegt.
halte een®
Uiu. v..;uc hij is be»
halve c_i» moedig en menschlievend,
ook een tecncnlie-vend tnan, stuurt hij
de ernstige waarschuwing in de men*
schenzee: „Voorzichtig, oppassc bij
de bochte!"' En niet een resoluut
„Vooruit!" aanvaardt hij den tocht.
Zijn cr eigenlijk nog extra trams
noodig?
Tot zoover deze klaebt, naar aan«
leiding waarvan vrij ons wendden tot
het bestuur der H. O. V.
Het bestuur der JI. O. V. bLijkt wet
een aanvrage om extra»trams tot de.
tramdirectie gericht tc hebben, echter
niet schriftelijk, hetgeen door dc diree»
tic in zulke gevallen gewenscht wordt,
met opgave van de data waarvoor dc
extra» trams gevraagd worden. Met dc»
zen wensch der tramddrcctic zal nu
rekening worden gehouden, zoodat in
't vervolg de hezoekty-s der H.O.V.»con»
certcn hun extra trams niet meer zullen
missen.
t
Storing bij de concerten.
„Een H.O.V.»lid" zendt ons nog een
klacht betreffende dc storing waaraan,
dc concerten der H. O. V. onderhevig
zijn, wanneer cr op de bovenzaal een
ander concert gegeven of een repetitie
gehouden wordt. Vooral dc bezoekers
der gaanderij ondervinden daarvan
veel last. Zoo was er VTijdagvond j h
weer repetitie op de bovenzaal, met 't
gevolg Jat tijdeps dc uitvoering van
dc Peer OynNsuitc luid praten ea
ocloop op dc gang gehoord werd.
Inzender meent dat een oplossing
misschien kan gevonden worden door-
het aanbrengen van een dubbele of van.
geluiddempende gordijnen.
Dc radicaalste oplossing lijkt hem
intusscbcn het niet meer gelijktijdig
doen gebruiken van beneden* en bo»
vcnzaal.
Voorts klaagt inzender er over dat
het tc vroeg weggaan van vele con
ccrtbczoekcrs, terwijl het laatste num*
mcr van het programma nog niet gc*
eindigd is. storend werkt.
Wii brachten dc klacht betreffende
dc gehoorigheid bji repetities enz. over
aan den c,jrL'ctcup Y*n hct Gemeente»
lijk Concertgebouw, die de gegrond*
hcid cr van toegaf en toezcidc het
denkbeeld betreffende ccn dubbclo
deur of gordijnen te bevocgdcr plaatse
te brcng.cn.
Dc bovenzaal gedurende concerten
in de grootc zaal tc sluiten, zou na*
tuurlijk afdoende zijn, maar hiertegen
zijn bezwaren vac finamcicclcn aard.
PurmcrxnA 12 Oct. 1926.
Kaas. aanvoer 66 stapels kleine, f 47
a f 52 per 50 K.C.
Boter. Aanvoer 76! K.G. prijs f 2 10
a f 220 per K.G.
Vee. 484 runderen, waaronder zijn
416 vette cn 38 stieren.
16 paarden f 100 a f 250 per stuk.
55 Vette kalveren f I-30 a f 1.45
per K.G.
234 nuchtere dito, f 10 a f 34 per
stuk.
427 vette varkens f 0.70 a f 0.73 per
KG.
49 magere dito. f 24 a f 44 per
stuk.
223 tytfeii f 12 a f 22 p« stul.
1540 schapen f 23 a f 35 per stuk.
Kuikens f 0.20 a f 3 p.r stuk.
Vette koeien, prijshoudend f 0.75 a
f 0.95 per K.G.
Gelden koeien prijshoudend f 125
a f 240 per stuk.
Melkkoeien prijshoudend, f 200 a.
f 350 per stuk.
Opsteven door de Nat. Ban!«veresnigi.i3
Dinsdag 12 October 1926
6 N« d. 1923
5 Ned. 1919
Oude Vaar,
Scbeepv. Unie
HolL Lloyd
Paketvaari
Oude Boot
Holl 6toomb.
Rotierd. Lloyd
S:oomv. Ned.
H. V. A.
Java Culiuur
Maekubee
Ned.Kunstzijde
Oude Philips
Oew. Jurgent
Cetitr. Suiker
Holl.Kunstzijde
Kol. Bank
Indische Bank
Cert. Hand. Hij
Gec. Holl. Petr
Kon Petroleum
Stee! Comm.
Marine Comm.
Marine pref,
Cult. VoretenL
Dito Aoiions
Compania
Poerworedjo
Dell Mij.
Senembah
Deli Batavia
Oostkust
Amet. Rubbez
Lampcxng Sun»
Wat Sumatra
V. JavaRubber
Silau Sumatra
Deli Bat. Rubb,
serbadjadi
Southern Raile
Wi,ha? Common
T47H
860
071^ 108
60^ - 251
162H
74
21'H
173
156' g
3631-2
82
170
421'. S
406y2
440
20 «H
831H
252X
178
365
335
118 H
41V»
96^
647- 649
346 260
107 - 108
25' 252
162
73^ - 74
2
174
155H
3 3 364JJ
160
110H
421V4 422
408-410
438 440
206J^
1:330^5 31
417,
