DATUMSTUKJES
KORT EN BONDIG.
Cabaret „Modern"
DE RELLETJES TE ASSEN EN EDE.
44e Jaargang No. 13288
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 15 October 1926
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per week f 0.27}^, met geïllustreerd Zondagsblad f 0.32; per 3 maanden: Voor Haarlem
en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente) f 3.57^. Franco per post door Nederland
f 3.87^. Afzonderlijke nummers f0.15. Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en Omstreken f 0.57H, franco per post f0.65
ADVERTEWTIEN; Van 1 tot 5 regels fl.75; iedere regel meer 35 centB Reclames 60 cents per regel* Bfl
abonnerfient aanzienlijk rabat. Twaalfstujvers-advertentiËn van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents
per plaatsing, elke regel meer 15 Cents a contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie, Redactie en Administratie Gr. Houtstraat 93, Post-Giro 38810 UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Telefoonnummers: Directie 13082, Hoofdredactie 15054, Redactie 10600 Directeurenj. c. peereboom en p. w. peereboom
•n Administratie 10724. Hoofdredacteurrobert peereboom
DrukkerijZ.B. Spaarne 12, Telefoon 10122, 12713
Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wijkeroog, IJmuiden
Beverwijk, ens., enz. Driehuizerkerkweg 2, Velsen, Telefoon 3521
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA
VRIJDAG 15 OCTOBER
Stadsschouwburg: Hugo Wolf-avond,
8 uur.
Schouwburg Jan6weg: Het Scliouwtoo-
reel: „Rijk en geen geld", S.15 uur.
iKur. -ezaal De Waag: Tentoonstelling
van schilderijen van 10 tot 4 uur.
Kun«:handel F. H. Smit, Oroo'.e Hout
«<raat 68: Tentoonstelling Fransohe Gra
fische kunst.
Museum van Kunetoijverbeld: Tentoon
•telling van beeldhouwkunet van 10 tot
4 uur.
J. H de Bofs, Kruisweg: Tentoonstelling
ven Werken uit Noorwegen door H. van
6t een wijk.
Bioscoopvoorstellingen.
Luzor Tearoom: Concert 8—11 uur.
Cabaret Modern. Dansen. Optreden van
verschillende artieten.
La Mascotte, Groote Markt: Dancing.
Tivoli, Tempeliersetraat: Dansen.
ZATERDAG 16 OCTOBER
Stadsschouwburg: Vooretelling van
„Dick Trom", 2 uur n.m. en Cor Ruys-en
®emble ^Moordromance", 8 uur n.m.
Museum van KunstnijverheidVoor
dracht H. V. C. Verkruyeen „Gedachten
over beeldhouwkunst", 2.30 uur n.m.
Kunetiaal de Waag: Tentoonstelling var.
schilderijen van 10—4 uur.
Kunsthandel F. H. Smit. Groote Hout-
et raat 68: Tentoonstelling Fransche Gra
fieche kunst.
Museum van KunstnijverheidTentoon
Keiling van beeldhouwkunst van 10 tot
4 uur.
J. H de Bols, Kruisweg: Tentoonstelling
ven Werken uit Noorwegen door H. van
Steen wijk.
Theater „De Kroon", Groote Markt, Bios
coopvoorstelling 2.30 en 6 uur.
Cinema Palace, Groote Houtstraat: Bios
coopvooratelling 2.30 en 8 uur.
Luzor Theater: Bioscoopvoorstelling
2.30 en 8 uur.
6ca!a-Theater, Kleine Houtstraat, Bios
eoopvoorstelling 2.30 en 8 uur.
Luzor Tearoom: Concert 8—11 uur.
Cabaret Modern. Dansen. Optreden var
verschillends artseten.
La Mascotte, Groote Markt: Dancing.
Tivoli, TempelierastraatDaneen.
Heemstede: Valkenburg, Dancing van 4
tot 11 uur n.m.
VIERSTERREN.
nederlandsch of
engelsch!
Er wordt ccn bericht verspreid over
een vergadering van de taalcommissie
van het Alg. Ned. Verbond, waarin
uitvoerig gesproken is over het euvel,
dat op steeds meer winkri* en andere
gebouwen, koffiehuizen, ondernemingen,
inrichtingen enz. geheel onnoodig
titels en opschriften in een vreemde
taal worden aangebracht, zulks met
voorbijgaan van dc Nederlandschc
taal.
Het toeval wil. dat wij daarvan juist
in orrzc onmiddellijke nabijheid een
merkwaardig staaltje ontdekken. Een
bekende zaak in bccrenartikclcn is
verbouwd en reu het schuthok wegge»
nomen is. merken wij wel op dat de
gevel er modern en aantrekkelijk uit-
ziet. maar zien helaas meteen dat op
dc ruiten Engclsche opsc'irfrcn zijn
gemaakt: outfitter, hosiery, tailor, col»
lars. shirts, underwear, tics.
Deze woorden staan op bijzondere
ruiten in den gevel, zoodat het ons.
vreezen wij. niet lukken zal wanneer
wij vriendelijk vragen om die alsnog
te vervangen door. uitrustingen, sokken
en kousen, kleermaker, boorden, over»
hemden, ondergoed, dassen. En toch
zou de ondernemer daardoor de Ne»
dcrlandsche taal bcvoordcelen cn zich»
zelf geen nadeel doen. omdat de repu»
tari.e van zijn zaak zoodanig is. dat zij
waarlijk geen Engclsche woorden
noodig heeft om het publiek tc over
tuigen van de goede hoedanigheid der
artikelen.
middenstandsbank.
Ecnigcn tijd nadat in dit blad over
bovengenoemd onderwerp ccn inter»
view met den heer F. H. Smit verschc»
ncn was heeft een redacteur van het
Handelsblad een persgesprek gehad
met den directeur van dc Bank, den
heer W. C Posthumus Meijcs over de
tusschen dc regccring cn dc Nederland»
schc Bank getroffen regeling inzake de
eremieten aan dc V-emccne Ccn'rnlc
Mi'bb ns'nn fshank. Wij laten deze bij»
zond: rlieden achtc wegc om ons te he«
palen tot de tock >msi de Bank
zooals dc heer Mc ij es die schetste.
Hij wees er daarbij op. dat zij voor
de groote banken geen concurrent is.
omdat crcdictcn die gemiddeld bene»
den f J'l/lOO zijn. voor dc groote ban»
kc" geen bekoring hebben, omclat het
bedrijf zeer eenvoudig is en dus ren»
dabei kan zijn en omdat het sociaal
nut oplevert, daar het den kleinen be»
drijfslcider kan leeren, behoorlijk zijn
financieele resultaten na te gaan en
niet van de hand in den tand te leven.
Toch mag het middcnstandscrcdiet
niet blijvend op den Staat steunen. Het
zal op eigen kracht kunnen gaan bin»
nen vijl a zes jaar, wanneer dc midden»
stand zelf daartoe meewerkt en eens»
gezind blijkt te zijn, zoodat niet de
verschillende organisaties elk hun eigen
centrales, controle»apparatcn cn kanto»
ren noodig hebben. Reeds is door reor»
ganisatie van de Centrale Midden»
standsbank 20 proceit besparing te ver»
achten.
Cijfers achterwege latende, die toch
telkens weer veranderen cn dus op dit
oogenblik maar betrekkelijke waarde
hebben, trekken wij dus de slotsom,
dat een Middenstands»Credietbank
mits deze de sympathie en dus ook den
steun hoeft van den middenstand in
dc toekomst zonder Staatssteun zeer
wel bestaan kan. Dit laatste is van
groot belang, omdat een commercieele
(.nderncming die niet zonder steun uit
dc openbare kas kan leven, liever ten
onder moer gaan of, beter gezegd, niet
voortgezet. Omstandigheden die gol»
den in den crisistijd hebben nu hare
beteekenis verloren.
DE TRAM NAAR OUD-
SCHOTEN.
Een ringbaan Timor -
straat-Rijksstraatweg?
bezwaren bij het
schotensche gemeente
bestuur.
Ecnigc dagen geleden deelden wij
mede, dat van dc bewoners van Oud»
Schoten een actie uitgaat om de elee*
trischc tram, door tc trekken naar
Oud-Schoten. Aan een goed verkeers»
middel komt nu dc bebouwing van
het dorp zich :n den laatsten tijd tot
over dc Jan Gu'zenvaart heeft uitgc»
strekt en daar reeds ongeveer 800
huizen 6taan steeds dringender be»
hoefte.
Naar wij thans vernemen, heeft de
direct c der N.Z.H.T.M. bij het gemeen»
tehestuur van Schoten een plan ihge»
diend door dc tram door te trekken.
Het zou dan een soort ringlijn wor»
den. Heen door dc Timorstraat en terug
langs den Rijksstraatweg. Bij Gcd.
Staten cn ook bij het Rijk bestond be»
zwaar om dubbel spoor op den Rijks
straatweg te leggen. Er moet evenwel
geen overwegend bezwaar zijn tegen
enkel spoor. Een rails zou in het
asphaltdek moeten komen, maar voor
dc tweede is plaats in het bestrate
gedeelte van den weg daarnaast. De
aspha'tweg zou dan vrijwel onbescha»
digd blijven.
Het gemeentebestuur van Schoten
heeft dit plan bestudeerd. Ook is
reeds daarover het advies gevraagd van
de commissie van bijstand voor ge»
meentewerken.
Uitvoering van het plan moet even»
wc! bij Schoten op tegenstand stuiten.
Niet dat het doortrekken der tram
lijn niet zou worden toegejuicht, maar
het plan heeft voor Schoten te veel
financieele bezwaren. De gemeente
zou ccn deel van de kosten voor het
in orde brengen van den weg moeten
dragen. Bovendien zou het perceel hoek
Timorstraat cn Hudsonstraat onteigend
moetcr. worden, omdat die hoek anders
gevaar voor het verkeer zou opleve»
ren. Dc kosten dezer onteigening zou»
den komen voor rekening van de ge»
meente Schoten
Tegen deze financieele offers ziet het
gemeentebestuur op. Daarom is voor»
alsnog geen medewerking verleend.
Dc bewoners van Oud*Schotcn zien
.tusschen dat aan het tram«vraagstuk
gewerkt wordt. Wellicht zal het dus
niet heel lang meer duren eer de ge»
enschte oplossing gevonden wordt.
Indien de grenswijziging wordt aan»
genomen en Schoten bij Haarlem wordt
ingelijfd, zal naturlijk een der belang
rijkste problemen voor ons gemeen»
tebestuur zijn om het verkeer met dc
buitenwijken te regelen. Het is bekend,
dat het gcmeentebcstur nu reeds on»
dcrhandclt met dc directie van de
Brockway om autobuslijnen te cxploi*
tceren.
Dc Oud«Schotenaren zullen dan wel
geholpen worden het zij door dc tram
of door een autobusdienst die het dorp
met het centrum van dc stad verbindt.
IMPORT VAN BLOEMBOLLEN IN
AMERIKA.
Tot op 10 September zijn in dit sci»
zoen in de haven van NcwAork aan
gekomen 32.755 kisten Hollandsche
'bloembollen, zoo meldt Kwcckcrsblad.
PERSONALIA.
Rij bet politieco-ps tc Utrecht is
politieagent dc heer M.
Wolff tc Haarlem.
Haarlem, 15 October 1926
Loeien of niet?
Het Londcn-sche tooneel wordt 'n
niet geringe mate gesteund door de
„First Nighter Clubs", dat zijn ver»
eenigingtn bestaande uit menschen die
zich verplichten om geregeld de pre»
nières te bezoeken. Een mooie steun
i'oor de schouwburgdirecties, die op
deze vakvercenig ingen van klanten
kunnen rekenen. Niet alleen op haar
bezoek, maar ook op haar medewerking
om de zaak van de tooneelkunst te
stednen. Af en toe worden ze ook
wel eens lastig voor dc directies, als
ze op min of meer kostbare verterin»
gen aandringen, maar veel komt dat
niet voor. En dcrgeüjken aandrang uit
het publick moet een schouwburgdi»
rectie toch wel eens ondervinden, of er
nu ..vakvereenigingen van toeschou
wers" zijn of niet.
Meestal bestaan dc clubs van pre»
mièrc-bezoekers uit getrouwen van de
engelenbak, wier vergaderingen door
oprechten geestdrift A-oor het tooneel
bezield worden. Onze Londenschc cor».
respondent bericht ons nu dat een der
clubs een urgente kwestie heeft be»
sproken, namelijk de vraag: „to boo
or not to boo?" hetgeen hij terecht
vertaalt met „loeien of niet loeien?"
Want fluiten komt in Londensche
schouwburgen weinig voor. Ontstem»
ming over stuk of spelers of beide
vindt haar uiting én een koor van
„Boc's", dat ^enigszins vee teel t-achrig
aandoet cn een verschrikkelijk, oor-
verdoovend klankvolume kan berei»
ken.
Onze correspondent schrijft:
„De „gallery" in den Londenschen
schouwburg heeft veel invloed op de
ontvangst en het eventueel succes van
een nieuw stuk. Ze is gul met haar
goedkeuring co meedoogcloos met haar
afkeuring. Vele hoofden in dc galerij
missen critisch vermogen en hechten
meer aan persoonlijkheden dan aan'
spel. Dc ..First N.ghtcrs" van de galerij.
d;c uit ervaring bezonkenhc d des oor
deels deelachtig zijn geworden, erge
ren zich vaak aan de andere „engelen".
Een spreker ter vergadering vond het
schandelijk dat vulgaire wrecde en har»
teiooze menschen een acteur of ac
trice uitlociden, omdat het stuk. dat
niet door den acteur of de actrice was
geschreven, niet in hun smaak viel. Een
ander vond dat goed en eerlijk loeien
toelaatbaar was, maar hij keurde dc
lafhartige interrupties die men soms van
de galerij hoorde, af. Dc meerderheid
was het er tenslotte over eens dat veel»
zeggend stilzwijgen eigenlijk het beste
middel was tot veroordeeling van een
stuk, en indien men toch wilde loeien
dan moest men het doen bij den val
van het scherm, maar niet storend ter
wijl het spel aan d-en gang was".
Een interessante gcdachtcnwisscling,
zooals u ziet. Ook blijkt er weer eens
uit dat over dat Engclsche flegma
toch wel veel onzin wordt verteld. Ons
schouwburgpubliek is critischcr dan het
het Engclsche. vooral wat de spelers
betreft. Een Brit is meer geneigd tot
critick op het stuk. Met het spel is»ie
nogal gauw tevreden, vooral als de
actrices in de voornaamste rollen aar
dige gezichtjes hebben. Maar in zijn
uitingen van bijval en afkeuring is het
Londenschc publiek wel zeer veel luid»
ruchtiger dan het lauwe Hollandsche.
Kunt u zich voorstellen dat in ons land
een vergadering van schouwburgbezoe»
kers bijeenkomt om zich uit tc spreken
over hot vraagstuk: „Uitfluiten of
niet?" Immers neen!
De conclusies van de meerderheid
in deze Engclsche vergadering stemmen
deels wel met onze Hollandsche ge»
voelcns overeen. Als je 't niet mooi
vindt wees dan „veelzeggend stil" tij»
dens het spel cn toon je afkeuring pas
als 't scherm daalt. Maar doe het dan
nog op een beschaafde manier zou
ik willen zeggen. Waarom moet er nu
juist geloeid worden? Is het niet cor»
rcctcr om dc veelzeggende stilte maar
te continueercn?Dit is de Hol»
landsche opvatting. Bij ons leidt je de
stemming van bet publiek gewoonlijk
af uit het applaus»volume aan 't slot.
En dat is toch wel de beste regel, want
waar moeten anders de ondcrscheidin»
gen gemaakt worden? Is het billijk om
hardwerkende artisten tc gaan uit»
loeien of uitfluiten als het stuk een sof
isof als één of twee hunner er
weinig van terecht hebben gebracht.
Vaak hebben Hollandsche tooneel»
spelers geklaagd over dc lauwheid van
ons publick. Het is waar dat zij in
sommige omstandiheden teleurstellend
voor de spelers moet zijn. Maar in
andere is zij voor ben veel prettiger
dan dc Londensche opvattingen van af
keuring. Of zijn er veel die een flink
geloei boven een zwak geklap, aange
vuld met veelzeggende stilte, verkie»
zen? Ik geloof het niet, want in 't
laatste geval kun je je altijd nog il»
lusies maken
R. P.
DE TEERLING.
(Dc Kommiezenhuisjes, die
eerstdaags zullen worden
afgebroken, hebben juist
den honderdjarigen leef»
tijd bereikt).
Daar staan ze nog, de geesteskinderen
Van den bouwer Suys
Onwrikbaar, zwijgend, rotsvast in
Het woelend stadsgedruisch
Een tweeling thans van honderd jaar
In d' ouderdom een kruis
't Is daarom dat ik hen zelfs nu
Bij 'r eeuwfeest nog verguis.
De Hermandad die daag'.ijks waakt
Voor daden van gespuis
Moet binnenkort nu omzien naar
Een ander goed tehuis
Althans al$ zij niet sneven wil
(De schoonmaakster incluis)
Bij 't zwaaien van den moker door
Den god der goden Zeus
(Lees wethouder Reinalda) die
De teerling slaat tot gru.s
Dit is dan toch het resultaat
Nadat van Ruys tot Duys
Het firmament der politiek
Wijd openwierp de sluis
Der welbespraaktheid over dit
Onschoon kommiezerohuis
Intusschen blijft men over afbraak
Zwijgen als een muis
En vordert dit project als op
Geteerde ton de luis
De zaak is nu toch voor eikaar
Of is 't contract niet pluis?
De teerling zij geworpen nu
Nog wachten waar' abuis
Ik weet er nog wel meer, a's ku
Buis, kluis, verhuis kwansuis
Gesuis, gebruis, geruisch en struis
Maar waar breng k ze thuis
Zoo kom ik aan het einde van
Mijn arsenaal op uis
Ik voel het, als ik nu niet stop
Dan wordt het rijm onjuis
P. GASUS.
HAARLEM'S JEUGD EN
HET DANSEN.
3eneden 18 jaar niet in
dancings.
Met ingang van heden zal dc Haar»
lemschc jeugd beneden de 18 jaar niet
meer in dancings mogen worden toe»
gelaten. De Commissaris van politic
deelde ons hieromtrent mede dat de
bepaling, dat alleen jongelui onder de
18 jaar onder goed geleide toegelaten
mochten worden, niet afdoende bleek.
Moeilijk was het uit tc maken wat wel
en wat geen goed geleide was. Daarom
is thans bepaald dat jongelui beneden
18 jaar niet meer «n dancings mogen
komen. Dc Commissaris achtte dezen
maatregel veel beter en afdoende.
Voor besloten partijen en clubs geldt
deze bepaling niet. Wel voor een uit»
voering, waarvoor entree geheven wordt
en waarop bal volgt.
De bepaling komt dus hierop neer
dat jongelui beneden 18 jaar niet meer
in het openbaar mogen dansen.
Nader vernemen wij nog dat de oude
bepaling in de practijk veel moeilijk»
heden voor de politie heeft opgeleverd.
Als een meisje van 'n jaar of zestien
bij den ingang werd opgewacht door
ccn „oom" was zij dan onder goed ge
leide? Wie moest dat uitmaken?
De nieuwe bepaling behoort tot de
voorwaarden waaronder vergunning
voor openbare dansgelegenheid wordt
verleend. Overtreding door den ver»
gunninghouder kan intrekking van zijn
vergunning ten gevolge hebben. Het
lijkt in de practijk niet zoo heel een
voudig om die leeftijden vast te stel»
len, maar door namen op te nemen en
daarna controle uit te oefenen door
middel van de registers van den Bur»
gerljjken Stand kan de politie ze pre»
cies nagaan.
Het komt ons voor dat de zaak haar
bezwaarlijken kant heeft met betrek»
king tot personen onder 18 jaar die in»
derdaad onder goed geleide „bona
fide geleide" zijn. Wij komen er
nader op terug.
WONINGBOUW.
112 nieuwe woningen te
Schoten.
Bij_ Koninklijk besluit is dc R.K.
Coöperatieve woningbouwverccniging
St. Josef tc Schoten toegelaten als ver»
eeniging. uitsluitend werkzaam in het
belang der Volkshuisvesting.
We vernemen dat deze verecniging
plannen heeft op een terrein te Oud-
Sehotcn 112 arheidershuizen tc bouwen,
waaronder 9 winkelhuizen.
DIEFSTAL AUTOBAND.
Eenigcn tijd geleden werd uit een pak:
huis in dc F.sscnstraat een autoband
mef velg gestolen. Verdacht van dezen
dicfst'al gepleegd tc hebben is door dc
Haarlemsche recherche aangehouden J.
van K. Bovendien werd C. J. dc R aan»
gehouden als verdacht van heling van
dien band.
DE WEG HAARLEM
AMSTERDAM.
De vorderingen van het
werk.
Men weet dat nog steeds gewerkt
wordt aan de verbreeding van den weg
HaarlemAmsterdam.
De nieuwe Zwetbrug tusschen de
Liede en Halfweg vordert goed.
Te Halfweg is de gedeeltelijke dem»
ping V2n de trekvaart aan den Haar»
lemschen kant bijna gereed, nu is de
Amsterdamschc kant aan dc beurt/.
Binnenkort zal deze breede brug
klaar zyn, zoodat dan het verkeer daar
ongestoord kan piaats hebben. Nu
levert de hulpbrug dikwijls storingen
in het verkeer op. ook de electrische
tram wordt er soms door opgehouden.
De militaire autoriteiten hebben
thans hun toestemming gegeven om
de Liedebrug bij de forten te verbree»
den. Als er uit het wegenfonds voor
1927 geld beschikbaar komt, zal deze
nieuwe brug dat jaar worden aanbc>«
steed.
In 1928 komt de wegverbreeding
HaarlemLiedebrug vermoedelijk aan
de orde.
In 1929 zal de R.K. kerk te Halfweg
worden afgebroken.
In 1929 zal de wegverhreeding dus
geheel afgewerkt zijn. De grond die
bij den weg is getrokken, is zooals men
weet aan den slappen kant, doordat
dc onderste veenlagen geregeld nog
inzakken De klinkerbestrating is daar-
om niet al te best. Tusschen Halfweg
en Sloterdijk is bij wijze van proef,
een stuk geasphalteerd. Deze proef is
goe'd gelukt, zoodat overwogen wordt
om het geheele rij vlak van den ver-
brecden weg be asphaltceren.
Het stoomschip Majestic, op weg
van New York naar Londen bleef
Woensdag een uur lang rondvaren op
zoek naar den Amerikaansehen mil»
lionaii Davis, die vermoedelijk over
boord gesprongen was. Davis was een
groot landeigenaar in Florida en kreeg
geweldige klappen door de daar onlangs
plaatsgevonden ramp.
Te Liverpool zijn bij een overval op
een bank vier menschen door revolver»
schoten ernstig.gewond.
Een Fokker vliegtuig voor 10 passa»
giers volbracht Woensdag de reis van
Londen naar Amsterdam met een ge*
middelde snelheid van 240 K.M. per
uur.
Een Fransche brievenbesteller, vader
van negen kinderen, ontving dezer
dagen bericht uit Amerika dat hij eenig
erfgenaam was van een oom die op 98»
jarigen leeftijd in Amerika gestorven
is en bijna 40 millioen gulden heeft
nagelaten.
Te Newmarket, in Engeland, vond
Donderdag een belangrijke paarden»
race plaats, waaraan drie jonge meisjes
als jockey's deelnemen
'*»GF.ZÖNDFN MF.DFDEELTNCF-N
RAAKS
Heden:
NIEUW PROGRAMMA
Verlaagde Entreeprijzen
Onderzoek naar de ongeregeldheden.
resultaat van het onderzoek.
De minister van Oorlog heeft ter
nadere beantwoording van de vragen
van den heer Schaper betreffende het
instellen van een onderzoek naar de
ongeregeldheden, die onlangs in het
garnizoen te Assen zijn voorgevallen,
het resultaat van dat onderzoek open
baar gemaakt Hij meende in den geest
der Kamer te handelen, door tevens
daarbij te voegen het resultaat van het
onderzoek, gehouden naar de terzelfder
tijd voorgevallen ongeregeldheden te
Ede.
De relletjes te Assen.
ISadat de minister eerst een kort re»
laas van het voorgevallene heeft gegc»
ven komt hij tot de aanleiding en oor»
zaken.
Hieromtrent wordt o.m. gezegd:
Een eigenlijke aanleiding voor bet
ontstaan van ongeregeldheden is bij
het onderzoek met kunnen worden gc»
vonden, althans geen redelijke aan
leiding. Over de ligging, de voeding,
noch over de ondervonden behandeling
is geklaagd, wel is het bezwaar geuit,
dat de oefening van het 12de regiment
infanterie op den bewusten dag te
zwaar is geweest. Dit kon echter aan
de leiders der oefening niet tot grief
worden gemaakt. Integendeel hebben
dezen alles gedaan, wat mogelijk was
om de oefening te verlichten, toen het
onverwacht zeer warm werd.
Als vaststaand mag dan worden aan»
genomen, dat er geen klachten beston
den, die grond hebben kunnen geven
voor een dergelijk massaal optreden
als heeft plaats gevonden. Integendeel
mag worden aangenomen, dat de sfeer,
om een dergelijk optreden mogelijk te
maken, van buiten af en kunstmatig is
gewekt. Zeer waarschijnlijk hebben
enkele elementen een goede gelegen»
heid gezocht om een te voren opgezet
plan ten uitvoer te brengen en deze
gelegenheid daarbij gevonden in de
omstandigheid, dat de troep ontstemd
was door de gehouden oefening en ten
onrechte in de meening verkeerde, dat
den volgenden dag een divisie»oefening
zou worden gehouden, waarvoor een
uur vroeger zou moeten worden opge»
staan Het geheele verloop van het
voorgevallene wijst er op, dat een lei»
dende gedachte heeft voorgezeten bij
de ontwikkeling der gebeurtenissen.
Met reden kan worden aangenomen,
dat, ook al hadden op 20 Sept. te As
sen, geen vermoeiende oefeningen
plaats gehad, een poging tot het ver»
wekken van ongeregeldheden toch
niet zou zijn uitgebleven. Hiervan zijn
de bijtijds onderdrukte onregeldbeden
te Ede, nagenoeg op hetzelfde uur aan
gevangen, en zonder eenige redelijke
aanleiding, het beste bewijs.
De bodem voor dergelijke uitspat*
tingen wordt sinds lang en systema»
tisch gelegd. Het communistisch dag»
blad „De Tribune" laat niet na op voor
buitenstaanders haast ongelooflijke wij»
ae de dienstplichtigen tegen het mili»
tairc gezag op te hitsen, en, hoezeer
aan den invloed van dat blad niet al
te groote waarde moet worden toege»
kend. mag deze toch niet worden weg»
gecijferd.
Zonder eenigen twijfel is de invloed
van den dusgenaamden „Ontwape»
ningsdag" en der te dier gelegenheid
gehouden redevoeringen, midden in
de herhalingsoefeningen der infanterie
gehouden, een niet te miskennen iac»
tor geweest.
Algescheiden daarvan is in een ge»
declte der pers in den laatsten tijd
zulk een felle campagne tegen allen,
d:e in het 'eger met gezag zijn be»
kleed en dat durven handhaven, ge»
voerd, dat het niet te verwonderen Is,
dut ei tot een uitbarsting als te Assen
is gekomen. Indien de ontwapenings»
actie, als politieke eisen, niet vrijge»
maakt kan worden van rechtstreeksche
aanvallen op het leger en zijn gezag»
voerders, zullen dergelijke incidenten
zich blijven voordoen, tot schade van
de dienstplichtigen, die tusschen ha»
mer en aambeeld komen.
Opgemerkt wordt, dat. overeenkom»
stig de veel voorkomende opvatting
bij de bevolk;-2 der noordelijke pro»
vinciën. vele manschappen, nietïegen»
staande de hitte, hun dikke wollen on»
derklëeding hadden aangehouden. Zoo
constateerde een officier van gezond»
heid, dat verschillende manschappen
zeer dik gekleed w-aren en de kleeding
niettegenstaande de warmte niet hadden
verminderd. Er was een man, die on»
wel was.geworden en moest worden
onderzochte, welke drie truien over
elkaar had aangetrokken.
Het optreden van de wacht en
de militaire politie.
De minister acht het optreden van
de wacht en de militaire politie den
eersten keer volkomen gewettigd. Hij
betreurt ten zeerste, dat door het in»
grijpen van den kapitein van piket én
de wacht èn de politictroepen verhin»
derd werden hun taak te verrichten.
Had reeds toen krachtig kunnen wor»
den ingegrepen, dan ware het bloedig
einde der ongeregeldheden zeer waar*
schijnlijk voorkomen geworden, even»
als dit te Ede het geval is geweest.
Opgelegde straffen.
Tengevolge van de onregelmatighe*
den zijn aan 12 militairen, onder wie
de commandant, de korporaal en tjvce
soldaten van de wacht in de Wilhel*
minakazerne en voorts de beschonke»
nen, zware krijgstuchtclijke straffen op»
gelegd moeten worden, terwijl omtrent
een kapitein en enkele manschappen
het advies van den auditeur-militair is
ingewonnen, in hoeverre er aanleiding
bestaat, ben voor den strafrechter te
brengen. Dit laatste zal uit den aard
der zaak. het geval zijn met den als
opruier gesignaleerden dienstplichtige.
De rel'et.ies te Ede.
Wat betreft het resultaat vn bet on»
■L'zoek naar de on*ere<*el-'liHen te
Ede, geeft de minister ook bier eerst
een kort re.laas van het voorgevallene.
Omtrent de
oorzaak en aanleiding
zegt de minister:
Voor bet uitbreken der ongeregeld»
beden is geen enkele aannemelijke Te»
den naar voren gebra.ht kunnen wor»
