BUITENLANDSCH OVERZICHT
HAARLEM'S DAGBLAD VRIJDAG 5 NOV. 1926
Het einde naderende in het Britsche mijnconflict.
De verkiezingen in Amerika. Groot succes voor de
democraten. De aanslag op Mussolini. Ontbinding
Deensche Folketing.
Het congres der communistische par* J conferentie wordt hervat, een bijeen
tij in Rusland is geëindigd. Voordat het komst te dezer zake zai worden bc-
uiteenging heeft het een motie met be»legd tusschen den premier Baldwin en
trekking tot de oppositie aangenomen. I het bemiddelingscomité.
In deze motie wordt de oppositie een Een opmerkelijke rede heeft de En.
uitwas genoemd en vastgesteld dat gclsche liberale afgevaardigde Runciman
Zinovieff cn kameneff met betrekking voor dc Kamer van Koophandel te Li
tot het karakter en de beginselen van
de Russische revolutie steeds meer ge
naderd zijn tot het standpunt der
ciaaLdemocratie en niet van de partij
die hiervan uitgaat dat in de Sovjet-
Unie alle voorwaarden voor een ontwik»
kel'.ng van het socialisme voorhanden
zijn.
Voorts stelt de motie vast dat! de op.
positie het grond denkbeeld van Lenin
van een samengaan van het proletariaat
met de boeren verwerpt en beweert, dad
dit tot de onmMdclIijke botsingen moet
leiden. De motie keurt de politiek van
het centrale comii'é voor het bewaren
van de eenheid in de partij goed en
staaft dat de oppositie zich onderwor»
pen heeft
Verschillende mededeelingen duiden
«r op, dat wat werd verwacht, inder»
daad gebeuren zal, dat er groote kans
is dat het
Einde der Engelsche
mijnwerkstaking
nabij is. Een der mijneigenaren gaf zelfs
•!s zijn tnecning te kennen, dat over
veertien dagen de mijnen weder gere»
geld zuilen werken. Of dit echter be»
teekenen za! dat dan weder alle sta»
kenden te werk zuilen zijn? Geschat
werd door dien mijneigenaar, dat er
een kwart millioen delvers werkloos
zullen blijven. Dit zal dus de ellende
zijn die het gevolg is van de staking,
een gevolg dat bijna aan iedere staking
is verbonden.
Een leider van de mijnwerkers heeft
ook verklaard cat na de gehouden con»
ferentie op Donderdag het einde van
het conflict in zicht is. De kansen er
op tsonden Donderdagavond zeer gun»
stig. Op de conferentie van Donderdag
werden de besprekingen verdaagd zon»
der dat een beslissing werd genomen.
Aan bijzonderheden die het persbureau
Vaz Dias ons seint ontieenen wij nog
het volgende.
Dn mijnwerkersgedelegeerden werd
'door de leiders mededeeiing gedaan
van de povere resultaten die zijn bes
reikt door het vakvereenigingscong-es
die er al zeer weinig toe bijdroegen om
den stakers moed in te boezemen om
den strijd voort te zetten. De algemees
ne besprekingen die daarop volgden
toonden aan 8at uit hoofde van deze
omstandigheden vele gedelegeerden hun
positie ten aanzien van eventueele over
eenkomst hebben gewijzigd.
De gedelegeerden die het woord heb»
ben gevoerd, gaven over het algemeen
als hun meenïng te kennen dat zij wel
bereid waren om als grondslag van een
overeenkomst het voorstel van het be»
middelingscomité van het Vakvereeni»
gingscongres in overweging te nemen,
waarbij de voorwaarden wordt gesteld,
dat de regeering waarborgen zal geven
dat op enkele belangrijke punten alges
meene, voor het geheele land geldende
beginselen zullen worden opgesteld.
Toch werden nog wel stemmen gehoord
die zich tegen een dergelijke overeen
komst verzetten, doch het schijnt dat
de meerderheid er voor is.
De conferentie werd verdaagd tot
heden half elf. dan zal de Executieve
van de Mijnwerkersfederatie aan ie
conferentie een voorstel voorleggen.
Een lid van de Executieve heeft ver»
klaard, dat die tussbhentijd zal worden
gebruikt door de Executieve om :r,
contact te komen met het bemidde»
lingscomïté van het Vakvereenigings#
congres, en zal trachten om de ver*
crpool gehouden. Hij ging aan de hand
van uitvoerige cijfers Je gevolgen van
de kolenstaking voor het economische
leven van Engeland na en verklaarde dat'
de kolenproductie vergeleken bij verle
den jaar tot begin October met niet
minder dan 92.300.000 tons is gedaald.
De productiekosten van deze kolen zou»
den alleen reeds 80 millioen pd. st. be»
dragen.
In de katoenindustrie is voor het tNveej
de en derde kwartaal van 1926 een ver»
mindering van de productie met
22.400.U00 pd. st. ingetreden, terwijl
de wolnijverheid voor hetzelfde tijdvak
een vermindering in de productie van
millioen pd. st. heefiJ plaats gehad.
Het verlies voor de uzer» en staalindus»
trie becijferde Runciman op 7.200.000
pd. st.. voor de machine»industrio op
2Yi millioen pd. st.. voor dc chemische
industrie op 840.000 pd. st. en voor de
schecpsbouwnijverheid op 4.3 millioen
pond sterling
De spoorwegontvangsten zijn in het
tijdvak van April tot October met 26
millioen pd. st. gedaald. Het totale
lies voor het land schatte Runciman op
166 millioen pd.st.
Daarbij komt dan nog de achteruit;
gang van den handel op de Engelsche af.
zetmarkten, welke Runciman op niet
minder dan 50 mil-iocn pd.st. raamde,
hoewel het waarschijnlijk is. dat een
cijfer van 100 milli«cn pd. st. de werkc
lijkheid meer nadert. Dit beteckent dus
dat het geheele verlies voor het econo
mischc leven van Engelaud ruim 216 mil;
liocn pd. st. bedraagt.
In een correspondentie uit Washing
ton in de Telegraaf worden ten aanzien
van de
Verkiezingen in Amerika.
twee conclusiën getrokken.
De eerste is, dat de positie van presi-
dent Cooiidge binnen zijn eigen partij
verzwakt is door de nederlaag van
senator Butler in Massachusetts. Butler
heeft de verkiezingscampagne voor den
president in 1924 geleid. Hij is voorzit»
ter van het rcpublikeinschc nationale co»
mité en hij is de eenige candidaat ge»
weest bij deze verkiezing, die den steun
heeft gehad van president Cooiidge,
Die steun heeft hem niet gebaat, maar
het feit. dat hij de eenige is. die deze
eer heeft genoten, heeft in republikein»
schc kringen niet nagelaten wrok tc ven
wekken. Vele leiders in de republikein,
sche partij zouden Cooiidge in 1928
gaarne kwijt raken en het resultaat
de stemming in zijn eigen staat zal hen
in die houding stijven.
Ten tweede is het duidelijk uit de over-
winning (voor de vierde maal) van Al
fred Smith, den gouverneur van New.
York, dat hij moet worden aanvaard als
leider der democratische partij in dc
Vereenigde Staten.
Hij is echter katholiek en „nat", ter
wijl de democraten hun sterkstcn steun
vinden in het zuiden, dat overwegend
protestant en „droog" is, zoodat cr in
1928 een bittere oppositie zal komen te
gen zijn candidatuur voor het president
schap, 'waartoe de democratische partij
toch wel zal moeten overgaan.
Verder wordt opgemerkt, dat er in de
laatste dagen berichten uit Parijs zijn
ontvangen, die er op duiden dat men
daar hoopt dat het nieuwe Congres zich
wat meer vriendschappelijk zal toonen
ten aanzien van de Franschc meening
over de schuldenquaestic dan zijn voor
ganger. Doch zelfs in den nieuwen Sc»
naai met zijn versterkte democratische
fractie zal geen steun te vinden zijn voor
eischte waarborgen van de regeering te herziening van de Mellon Bèrcngcr-ovcr»
krijgen. Men hoopt, dat nog vóór de cenkomst terwijl de Senaat misschien
eerst het volgend jaar December zal
worden bijeengeroepen, tenzij Cooiidge
ca speciale zitting mocht uitschrijven.
Aan het departement van dc Schat»
kist is men stelliger dan ooit van mee»
mug dat prompte ratificatie in het eigen
belang van Frankrijk zou zijn.
Reuter seint uit Ncw.York:
De nieuwe Senaat bestaat uit 47 de»
mocratcn, een lid der Boerenarbeiders»
partij en 48 republikeinen van wie
acht onafhankelijke republikeinen. In
het Representantenhuis zullen de re»
pubiikeinen 41 zetels mcér hebben dan
de democraten. Zes zetels zjjn twijtci»
achtig.
Op het oogenblik ziten in den Se
naat: 40 democraten, 55 republikeinen.
1 boerenatbeiderspartij; in het Rcprc»
sentantenhuis: 183 democraten, 247 re
pubiikeinen, 3 Boerenarbciderspartij.
2 socialisten.
Het wordt een wonderlijke geschiede»
nis met den
aanslag op Mussolini
den vermocdelijkcn dader. Volgens
een telegram uit Parijs wordt! thans we»
der uit Bologna aan de bladen gemeld:
Dc eerste resultaten van het onderzoek
schijnen in tegenstelling met zekere gc»
ruchten te bevestigen, dat' inderdaad
Anteo Zamboni dc pleger van den aan
slag op Mussolini is geweest. Vastge
steld is dat de revolver die Anteo ge
bruikt heeft, aan zijn broeder behoorde.
Mussolini is te Rome teruggekeerd en
daar met! groote geestdrift ontvangen,
wclkomd door alle leden der regee
ring, vertegenwoordigers van Senaat en
kamer, en leden van het bestuur der
fascistische partij. Een geweldige menig
te bracht hem een ovatie.
Er was een bijzondere bewakingsdienst
ingesteld. Er waren daarvoor niet min»
det dan 30.000 fascisten onrttoden. De
weg van het station tot aan de villa
aar Mussolini woont was afgezet door
een dubbclij rij soldaten, die met het
gezicht gewend stonden naar den weg.
waar Mussolini zou passceren, ferwjjl 4
rijen militie op eenigen afstand opge
steld stonden met het gezicht naar
het publiek gekeerd, teneinde iedere be
weging van het publiek te kunnen con»
iroieeren.
Dc leider der Romcinsche fascisten
heeft een oproeping gepubliceerd waar»
:n verklaard wordt dat alle maatregelen
getroffen zullen worden om verdere aan»
slagen te voorkomen en dat de bevelen
üer leiders onvoorwaardelijk opgevolgd
moeten worden.
De Temps verneemt uit Bologna, dat
de geopperde veronderstelling dat cr
een complot had bestaan tegen het le»
ven van Mussolini meer en meer waar»
schijnlijk wordt.
De Temps publiceert een telegram
uit Nice, waarin inlichtingen worden
verstrekt nopens het feit. dat aan ze»
kcre Rapolla, een agent van de gebei»
me politie te Rome, die onder een val»
schen naam tc Frankrijk was gekomen,
verzocht was, het land te verlaten.
In de Matin uitvoerige bijzonderhe
den over de wijze waarop de Franschc
Suretc Générale de
Samenzwering der Spaan»
sche Separaisten
waarvan wij in ons vorig Overzicht
melding maakten heeft ontdekt en we
ten te verijdelen.
Aan het einde der vorige week ont
ving de Süreté inlichtingen, dat cr door
Italiaansche en Spaansche revolution»
nairen samenzweringen tegen het regce»
ringsstclsel en de dynastie in Italië en
Spanje op touw <ver len gezet. Een on
derzoek te Parijs wees op de juistheid
der inlichtingen. Verschillende verdach»
ten werden gearresteerd, en een aantal
inspctccurs begaf zich naar de Spaan»
schc grens om met de Spaansche amb
tenaren een verder onderzoek in tc
stellen.
Men weet reeds uit de telegrammen,
dat dit onderzoek heeft geleid tot dc
arrestatie te Perpignan van een twin;
tigtal Catalaansche separatisten, die
geheel gereed waren voor een revolu»
tio.nrtaire actie. De route, die zij zou
den volgen was: Parijs, Bordeaux, Car»
cassonne, Quillan. Estagel, Millas en
Yiilctranche. In Bordeaux zouden zich
Italiaansche, in Quillan Spaansche sa
menzweerders bij hen voegen. Van Vil»
lefranenc uit zouden ze met behulp van j
een gids naar Canigou trekken, waar
wapenen gereed lagen.
Aan elk station echter waren maat»
regcle ogenomen, zoodat de groepen,
die bij Francesco Macia, oud--kololncl
in het Spaansche leger en oud»iid van
de Cortes, cn José Carillo, meester
knecht in een suikerraffinaderij te Bil»
lancourt, de voornaamste leiders
in den trein wilden stappen, aanstonds
werden gearresteerd.
Den commissaris van politie, Balma»
dier, tot de brigade van Versailles bc»
hoorend, komt dc eer toe het complot
het eerst op het spoor te zijn gekomen.
Hij waarschuwde den directeur der
Süreté, cn cr werden onverwijld naspo»
ringen gedaan, welke dc politic in het
bezit van de kostbaarste inlichtingen
brachten. In het geheel bleek de sa»
raenzwcring vierhonderd Cataleenschc
separatisten te omvatten. Bij de Süreté
had een welhaast militaire mobilisatie
plaats; bij groepen vertrokken de in
specteurs en beambten naar Zuid»
Frankrijk, om de Spaansche grens te
versperren. Door dc arrestaties aan de
verschillende stations zijn veel moeilijk
heden en misschien veel bloedige bot»
singen voorkomen.
Uit Kopenhagen wordt gemeld dat tc
crwachten is een
Ontbinding van het Deen»
sche Folketing.
Dc aanleiding zou zijn dc indiening
van het crisis ontwerp. Waarschijnlijk
wordt geacht dat de regeering het Fol
keting zal ontbinden en dat tegen het
eind van November of begin December
alge meene verkiezingen zullen plaats
hebben.
Dc essenfleefe bepalingen van het
wetsontwerp waren rechtstreeksche lee»
niiigen en credietwaarborgcn voor in
Justrie, scheepvaart en landbouw tot
een som van 90 millioen kronen en di
recte ondersteuning tot een bedrag van
"5J4 millioen.
In de commissie rijn verschillende
amendementen overwogen, doch onder»
handelingen om tot een aannemelijke
chikking tc komen tusschen de regce»
ingspartij cn de radicalen die te ramen
Je meerderheid vormen in het Folketing
zijn mislukt
Waarschijnlijk zal thans Zaterdag het
commissierapport door verschillende
pan'ijen in den vorm van een minder»
hcidsvoorstcl bij het Folketing worden
ngediend, hetgeen, naar men verwacht,
'al leiden tot een verwerping van het
rcgccringsvoorstel.
Stauning. dc Premier, heeft de vragen
an journalisten of dit fot een verkie
zing zal leiden in bevestigenden zin be
antwoord.
GEMENGD NIEUWS
FAMILIEDRAMA.
Tc Berlijn heeft het echtpaar Par-
chcrt, dat in de Bergmanstraat 30 een
winkel dreef in passemcntcrieën, uit
erdriet over het sterven van hun
ccnigst kind, zelfmoord gepleegd door
dc gaskraan open te zetten. Toen men
dc heide echtelieden vond. lagen ze
dood bij het tusschen bloemen opgc»
aarde lijkje van hun kind.
ELECTRISCHE MANNEQUINS.
Jn plaats van dc bekende wasmoiel»
len laat ccn Londcnsch magazijn voor
damcsklceding in de Brompton»road in
haar etalages ccn drietal figuren para»
dccren. die electrisch zich bewegen..
F.ngclschc bladen vertellen, dat opinge»
wijden niet beter weten of men heeft
met 1c ver-ie personen te doen. De il>
Itisie is volkomen. Zoo houdt een der
dames een sigaret in de hand die ze
nu cn dan naar den mond brengt, waar
na ze den wolk uitblaast. De ..dames"
dragen dc elegantste klceding als een
volmaakte mancquin bij de meest uit
gelezen showroom.
DREIGENDE STAKING IN HET
SAARGEBIED.
Duitsche bladen maken gewag van
een dreigende mijnwerkersstaking in
het Saargcbicd. Dc onderhandelingen
over loonsverhooging zijn mislukt. De
directie der Saarmijnen bood een loons
•erhooging van 4 1.2 terwijl dc mijn
werkers ccn loonsverhooging willen die
gelijken tred houdt met de duurte. De
regceringscommissie zal trachten een
schikking tot stand te brengen.
HET GROOTSTE DRAADLOOZE
STATION.
De bouw van een nieuw groot draad»
loos station in Japan, het grootste ter
wereld, is. nu definitief verleend aan
een Duitsche firma, en wel de „Tele»
funken»G. für drahtlose Tel." Het sta»
tion wordt later het eigendom van dc
Japanese Wireless Tel. Co.. een offi
cieus concern, aan welks hoofd het
parlementslid Dchida staat. Een deel
van dc bestelling zal op hcrstclrcke»
ning worden uitgevoerd. Het station
zal gereed zijn in den loop van 1928. In
ccn officieele Japansche verklaring
wordt gezegd r t deze bouw de eer-
te concrete stap is naar de verwezen»
lijking van het grootschc plan voor een
vcregcld draadloos verkeer tusschen
Japan cn Eun-pa.
DE KONINGIN VAN ROEMENIë
OPPERHOOFD DER SIOUX.
Uit New»York wordt bericht, dat
koningin Maria van Roemenië tc Man»
dan in Noord.Dakota in den stam der
Sioux is opgenomen en tot „war wo-
m-»n" verheven.
De plechtigheid der opneming bad
plaats onder paokgeroffel cn krijgsge»
zangen. Dc hoofdman dc ..Roode To»
mahawk" in oorlogskletding wees er
op. dat vrouwer. slechts dan werden
opgenomen, als zij werkelijk iets
prnotsch hadden gepresteerd.
Daarop drukte hij plechtig den
hoofdtooi van arendsveeren op het
hoofd der koningin. Me' een mes sneed
hij haar een klein wondje aan ccn dei
vingertoppen om het daaruit vloeien
de bleed op te vanger. Ook dat be
hoorde bij het ceremonieel.
DE AANSLAG OP DEN KEUL-
SCHEN SNELTREIN.
Uit fiildesheim wordt gcmeldt dat
dc officier van justitie wegens den aan-
slag op den sneltrein BerlijnKeulen
hij het dom Leifcrdc, tegen heide bc-
klaagden Schlesingcr cn Weber de
doodstraf cn 5 jaar tuchtstraf wegens
poging tot moord heeft gccischt. Tegen
Walter Weber is wegens medeplichtig,
hcid 4 jaar tuchthuis cn 5 jaar verlies
van burgerrechten gevorderd.
DE SNELSTE SNELTREIN.
145 K.M. PER UUR.
In Amcrikaansche spoorwegkringen
is men tot voor kort dc meening toe
gedaan, dut dc snelheid. door den
Twentieth «Century Limited, den snel
trein tusschen New«York cn Chicago,
bereikt, bezwaarlijk overtroffen kon
worden.
Kortgeleden deed zich echter een ge»
Icgcnhcid voor, waarbij dc stoomloco»
motief kon toonen, tot welke prestaties
zij In staat is. In Boston was aan
iemand ccn ongeval overkomen cn zijn
familieleden in Chicago wilden zich zoo
spoedig mogelijk naar dc plaats des on»
hcils begeven. Dc spoorwegmaatschap»
pij had er in dit geval ook belang bij,
dat dc familieleden binnen den kortst
mogclijkcn tijd in Boston zouden aan»
komen cn stelde ccn extra trein ter
beschikking.
Deze cxtra»trcin bereikte op verschil
lende gedeelte van het traject een sacl»
heid van 145 K.M. per uur, zoodat het
traject Chicago—Boston werd afgc»
legd in een tijd. welke 1 uur cn 57 mi»
nufen korter was dan dc officieele rij»
tijd van den Twentieth Century Limi»
tcd.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEÏt
a 60 Cent» per regel
De SOUPLEX
Scheerm esjes
vervaardigd uit
prima
Zweedsch staal,
voldoen een
leder, hetgeen
door onzen
steeds stijgen
den verkoop be
wezen wordt.
Eén roep is er
over de
„SOUPLEX"
ii.m Beter dan
0 hei beste en laag
abair ij le Mes soli en wmke ie
IMPORTEUR DER „SOUPLEX"
KL. HOUTWEG 7 HAARLEM
cooudge in botsing met
een auto.
Een trein, waarin president Coolidgo
en zijn vrouw zaten op weg naar
Northampton, in Massachusetts, tot
het uitbrengen van hun stem, kwam bij
Baltimore in botsing met een auto,
waarin twee soldaten zaten. De sol»
daten kwamen wonder boven wonder
met den schrik vrij. Dc president, die
op het oogenblik van dc botsing sliep,
werd door den schok wakker gc»
schrikt.
mislukte ontsnappjngs
poging.
Een drietal gevangenen in de gevan*
genis te New»York hadden zich op on»
verklaarbare wijze van revolvers weten
meester te maken en begonnen in dc
gangen te schieten met dc bedoeling
tc ontvluchten. Een der bewakers werd
ernstig gewond. Toegesnelde hulp had
Ci ruimen tijd een geregeld vuur met
de gevangenen te onderhouden eer
dezen door traan verwekkende gas en
geweerkogels buiten gevecht werden
gesteld.
ENGELSCH MILLÏONNAÏR EN
VROUW VERMOORD.
Uit Londen wordt gemeld;
Roscoe Brunner de 55«jarige million»
nair en president van de bekende fa»
Krieken van chemische producten
Brunner Mor»d en Co. en zijn vrouw
zijn doodgeschoten gevonden ten huize
var- Prins Fcii n^nd Andras van Lich»
tenctein te Putney. Dc prins is verle»
den iaar getrouwd met een dochter
van Biumer,
LLOYD GEORGE.
Uit Londen wordt gemeld dat Lloyd
George lijdende is aan bronchitis.
BOMAANSLAG.
De Berlijnsche bladen melden uit
Triest dat in den nacht van Woensdag
pp Donderdag een onbekende ccn hom
heeft geworpen tegen dc kazerne van
dc nationale militie tc St. Peter. Een
fascist was onmiddellijk dood. vijf an»
deren werden min of meer ernstig ge»
•s ond.
VLIEGDEMONSTRATIES VOOR
MENSCHENETERS.
Dc Australische regeering heeft ka»
pitein William die thans ccn vlieg»
j tocht over de Stille Zcc doet. opgedra»
..cn ook over Nieuw»Brittannic, ccn ar»
chipcl in dien Oceaan, waar Kanniba»
j len onlangs moorden hebben gepleegd,
tc vliegen. Dc verschijning van het
vliegtuig boven deze eilanden, waar»
van de bewoners nooit een mcnsch
hebben zien vliegen, zal. naar men
j denkt, een groote zedelijke uitwerking
op hen hebben. Den vlieger is verbo»
j den bommen of andere wapens tegen
dc inboorlingen te gebruiken.
HET LEEREN EENER VREEMDE TAAL.
Er zijn tegenwoordig in ons land
menschen. die. om zeer uiteenlopen
de redenen, het aanleeren van vreem
de talen od de Lagere scho en trachten
tegen te gaan. namelijk bij de kir.de»
ren -der groote massa. Wat hen daar»
toe drijft? Dat is heel moeilijk te zeg
gen. omdat de wezenlijke drijfveeren
niet altijd aan het licht komen; maar
het schijnt wei. dat vooral zij. die de
eenheidssohooi voorstaan, de tegen»
standers zijn. omdat zij het aanleeren
eener vreemde taal ik zou zeggen
ten onrechte als' gevaarlijk voor
hun doel beschouwen. Ik ben geen
voorstander van de ecirheidsschool
omdat ik het gedwongen omgaan van
kinderen uit dc laagste standen met
kinderen uit veel hongere kringen, na-
declig acht voor beide partijen, maar
in het Ijijzonder voor dc kinderen van
minder gefortuneerde ouders.
Een zoodanigen omgang heb ik voor
mijn kinderen nooit verlangd, omda'
ik er tal van treurige gevolgen van
heb gezien. Het staat voor mij als
een Daal boven water, dat ongelijke
omgang in den regel nadeeHg is voor
de rwaksten.
Jarenlang heb ik aan het hoofd ge
staan van een dorpsschool. Nolens
volens was het een ejenheidsschool
maar de standsverschillen schenen
er grooter dan ze waren, a! had ook
de een wat meer geld dan de ander
Het onderwijs in het Fransch werd
viermaal 's weeks oegeven in een der
den schooltijd. Omdat ti' het aaniee»
ren eener vreemde taal eerrig schrf»
tel::k huiswerk moet worden verrich-
of lessen moeten worden geleerd er
dat alleen geregeld ^ocd an gaar
als daarvoor :n bins belangstelling
en -ïe'egenhe-id wordt ie vodden WSJC
bet volger, der Fransche lessen mie'
ve-glicbtend gesteld.
Dat het onderwijs in NederlanJ-
sche 'taal wiet die goede resultaten
'geeft die sommigen ervan verwachte"
moet niet geheel aan de lagere school
worden geweten. Men mag m deze
aan kinderen die slechts 6 leerjaren
der lagere schooi hebben doorloopec
niet al te hooge eischen stellen en het
is zeer de vraag of de resultaten even
redig gunstiger zouden zijn als in die
leerjaren meer uren aan dat onder
wijs werden besteed. Leeken mee»
nen dat wei. maar zij. die wat school»
ervaring hebben, weten wel bcter-Mer.
behoeft het onderwijs in een vreemde
taal met achterwege te laten ten ein»
de betere resultaten te verkrijgen van
het onderwijs in de moedertaal: de
kennis def moedertaal neemt veeleer
roe. juist door het aanleeren eener
vreemde taal.
Velen vinden een derden schooltijd
niet goed. omdat er dan, naar hun
oordeel, geen tijd genoeg voor ont
spanning overblijft, maar ze protes»
teeren niet tegen de burgeravondscho
len. handelsavondscholen en andere
inrichtingen van onderwijs, waar les
wordt gegeven tot 's avonds 9 uur,
en soms later nog, aan kinderen, die
van 's morgens 8 uur tot 's middags
5 uur, met een kleine pauze, hebben
zitten schrijven op een of ander kan»
toor, of Jiij smid. timmerman,
kleermaker, schoenmaker enz. hebben
gewerkt.
Ze protesteeren er niet tegen, dat
Gedurende een belangrijk deel van dc
26 wekeüjkscbe lesuren geen les
.wordt gegeven, maar gewandeld,
gespeeld, «zwommen.
Ze protes.eeren r niet tegen, dat
het klasse»onderwijs wordt ver»
stoord, doordien éenige der leerlin
gen onder den gewonen schooltijd
aparte spraaklessen hebben en ook
niet, dat het godsdienstonderwijs op
verschillende uren onder de gewone
schooltijden wordt gegeven, kortom
ze schijnen er geen bezwaar tegen te
'•ebben, dat door alles en nog wat
lag in dag uit de geregelde gang van
het onderwijs wordt verstoord en vin
den het blijkbaar zeer g£wenscht.
dat kinderen 's middags na 4 uur vrij
zijn, „zich kunnen ontspannen", wat
voor de mcesten beteckent, dat zc
aan hun lot worden overgelaten. Voor
kinderen, die een gezellig en aangc»
naam tehuis hebben is dat piet zoo
erg. maar hoevelen zijn er niet. die
dat missen, die uit verveling langs dc
straat slenteren. Voor heel wat kindc»
ren zooi zoo'n derden schooltijd, waar
iets geheel anders dan op de da2«
school werd onderwezen, een vreem
de taal b.v., een groote zegen zijn en
de onderwijzers zouden er vermoe»
delijk wel vóór zijn, als ze er behoor»
lijk voor werden betaald.
Maar waartoe zullen de Nederland»
sche kinderen een vreemde taal lee»
ren? Hoe weinigen hebben er iets
aan voor hun volgend leven? Ik wil
deze vragen beantwoo/den met een
paar wedervragen: Waartoe leeren de
kinderen vaderlandsche geschiedenis,
plantkunde, dierkunde, zang, enz.?
Hoe weinigen hebben daar iets aan
voor hun volgend leven? Wat kun
nen ze er mee verdienen? Een bak
ker kan toch heel wel lekkere brood
jes bakken, een boer het land bewer
ken of de koeien melken, een kleer
maker een broek verstellen, ook al
weten die menschen niet, hoe de
maatschappij er vroeger uitzag, al
kunnen ze geen iep van een linde of
een den van een spar onderschei
den, ook ai is het hun totaal onbe
kends.. dat de aarde om de zon en dc
maan weer wentelend om de aarde
draait, zelfs al hebben ze niet leeren
zingen!
Men verliest dunkt mij te veel uit
het oog. dat (Je wet van de school
vordert, dat zc zal opleiden, niet
voor het middelbaar» of gymnasiaal
onderwijs, niet voor dit of dat vak.
maar dat ze zal opleiden tot alle
Christelijke» en maatschappelijke
deugden onder het aanleeren van gc»
Daste en nuttige kur diabeden. De
wet verlangt eenige parate kennis,
maar geen parade-kennis.
Speciale opleidingsscholen moesten
niet bestaan: iedere lagere school
moest een opleidingsschool zijn.
Het middelbaar» en gymnasiaal on»
dcrwijs hebben in den laatsten tijd.
naar het mij voorkomt, te grooten in»
vloed op de inrichting van ons lager
onderwijs gekregen, dat ze foor hun
cischcn benadeclen; als ik er dan ook
op aandring, dat op iedere lagere
school een vreemde taal (om van tai
van redenen liefst Fransoh) word:
onderwezen, dan :s dat niet omdat da;
voor het middelbaar» of gymnasiaal
onderwijs wenschelijk is. ook niet
omdat het kennen eener vreemde taal
voor alle menschen onmisbaar is.
maar:
lo. omdat het aanleeren eener
vreemde taal de energie van de leer»
Itngcn der lagere school verhoogt,
2o. omdat bij het overbrengen van
zinnen uit dc moedertaal in een
vreemde taal. de leerling zich goed
rekenschap moet geven van de betee»
kenis der woorden, maar ook van dc
verschillende beteekcn:ssen, die een»
zelfde woord kan hebben.
Er gaat hun. om een voorbeeld te
noemen, een verrassend licht op, als
zc ontdekkenc dat het woord goed in
het Fransch al naar omstandigheden
vertaald moet worden door bon, bon
ne, bicn, étoffe, marchandisc enz. en
zoo komt het aanleeren eener vreem
de taal niet alleen het lees» en schrijf
onderwijs ten goede maar het bevor»
dert ook in hooge mate de kennis der
moedertaal.
Tenslotte is het aanleeren eener
vreemde taal voor de Nederlandschc
jeugd van groot belang, omdat er de
meer en meer noodzakelijk wordende
emigratie door wordt bevorderd.
Met het aanleeren eener vreemde
taal mag niet te lang worden ge»
wacht, omdat het vermogen om talen
te leeren vermindert als het niet
gaande wordt gehouden, zoodra het
kind de moedertaal voldoende kent
nm er zijn wenschen en begeerten in
uit te drukken.
Menschen. die in hun jeugd niets
lan het aanleeren van vreemde talen
hebben gedaan en dat op ouderen
leeftijd toch nog kunnen, zijn uit»
zonderingen.
Lag het aan mij. dan zou ik op
alle lagere scholen gelegenheid bie»
den tot het aanleeren eener vreemde
taal en ik zou dat onderwijs doen aan»
vangen, niet, zooals nu door den mi»
nistcr wordt voorgesteld, in het vijfde
maar reeds in her vierde leerjaar.
Twee uren taalles per week (voor.
stol van den minister) is voor kin»
Jcrcn beslist onvoldoende. in het
bijzonder als de klassen 30 en soms
meer leerlingen tellen. Men vergete
toch niet. dat cr groot verschil is lus»
schen middelbaar» of gymnasiaal cn
lager onderwijs. Op middelbare scho»
len. gymnasia on lycea hebben dc
!eerlingen( als het goed is) ccn graad
van ontwikkeling bereikt, die hun in
staat stelt min of meer zelfstandig
te werken, maar dat is op de lagere
school niet het geval. Ieder stuk werk
moet daar behandeld worden cn dat
beteckent, dat woord voor woord en
zin voor zin op het bord geschreven,
besnroken en gecorrigeerd moet wor»
den, vóór het het eigendom is der
kinderen, vóór zc het zelfstandig op
kunnen schrijven, zonder al tc veel
fouten. Dat werk klassikaal te corri-
gecren, zou tengevolge hebben, dat er
van zulk onderwijs niets terecht
kwam, vooral niet in .een klasse van
dertig of meer leerlingen.
't Zal immers niet de bedoeling zijn
om evenals vroeger oplcidingsscho»
len te hebben met zeer kleine en gc»
wone lagere scholen met zeer groote
klassen
Elk stuk werd moet gecorrigeerd
worden vóór aan ccn volgend stuk bc»
gonnen kan worden. Doet mon dat
niet dan worden de fouten in de eer»
ste opgave gemaakt, in de tweede her»
haald, en met andere fouten ver»
meerderd min of meer vast gelegd
en zoo komt het, dat het aanleeren
van een vreemde taal op ccn lagere
school meer lesuren vordert dan bij
het middelbaar» of gymnasiaal onder
wijs en ik stel mij dan oc': voor. da:
vijf ot bever nog zes lesuren per week
nood g ziin.
Voor de onderwijzers beteekenen
6 uren les. door de vele correctie, ze
ker 12 uren arbcids en zoo komt hun
daarvoor een bcloomng van 500 a 600
'ulden per laaT zeer zeker toe.
Geeft men dc onderwijzers voor het
geven van onderwijs in 't Fransch,
zoo als nu. een belooning van 50 gul»
den per iaar. dan is dat zeer onrede»
lijk en zal weldra het aantal onder»
wijzers, dat het waagt van een karig
loon de kosten, verbonden aan de
studie eener vreemde taal tc offeren,
zoo sterk verminderen, dat bij gebrek
aan een voldoend getal bevoegde leer»
krachten, dat onderwijs niet op alle,
maar op slechts zeer weinig scholen
kan worden gegeven.
Dc vraag riist ten slotte, waarom
in dc wet za! worden bepaald welk
leerbaar het onderwijs in een vreemde
taal mag aanvangen en hoeveel uren
eraan mogen worden besteed. Voor
rile andere leervakken wordt dat. cn
zeer terecht, overgelaten aan de
«choolautoritcitcn. Zou het dan niet
beter ziin. dat ook tc doen voor het
onderwijs in cenc vreemde taal?
Als men bedenkt dat het onderwij's
'n ccn vreemde taal op dc lagere
«chool nooi' ergens het onderwijs in
andere vakken heeft benadeeld, dat
!c lagere scholen waar Fransch werd
nderwezen. aanvangende met het 4o
'ccrjaar in neen enkel opzicht achter#
stonden, bij scholen waar dat niet
wcm tedaan. dan is het wel hevrcem»
'endé dat dat vak nu wordt behan#
deld. als iemand, die heel wat op zijn
kerfstok heeft en duchtig in de natcn
--bouden moet worden.
Nog nooit ontmoette ik iemand, die
cr spilt van had Fransch tc hebben
"clcerd. al was het slechts weinig,
maar dikwijls trof ik menschep aan.
die bet betreurden in hun icu<»d geen
mkele vreemde taal te hebben ge#
'eerd.
Ouders, oast op uw kroost: laat
'we kinderen, boe arm ge ook ziit.
^ransch leeren. ->ls dc "elegenbe»d zich
'rnrtoe b'cdv Ze zullen er geen be»
-ouw van brhhen cn het u later dank
wtften; welk beroep zij ook kiezen.
W KLOEKE.
Haarlem. 29 October 1936.
