Haarlem's Dagblad | 1926 | 9 november 1926 | pagina 7

HET HUURKOOPSYSTEEM.

HAARLEM'S DAGBLAD

DINSDAG 9 NOV. 1926

De groote debatvergadering in de gemeentelijke concertzaal.

met

Maandagavond had in de groote geureer gemakkelijk in gemccntewinkels
Tnccntclijke concertzaal dc door het bes overgaan),
fctuur der Middenstandscentralc cn 8
andere organisaties belegde groote de»
bat vergadering plaats ter bespreking van
het huurkoop systeem op ziclizcli cn
als deel van dc overheidsbemoeiing.

De vergadering was druk bezocht.

Aanwezig waren o a. verschillende
raadsleden van Haarlem cn omgeving,
voorzitter cn leden van dc Kamer van

Waarom komen de gemeenten
die winkels?

Het speciaal standpunt der bedrijfa»
directeuren is, dat zij vergrooting van
gas» en electricitcitsgcbruik hopen te
bereiken: hoo meer apparaten, des te
meer verbruik, des te lager tarieven.

Een nieuw argument heeft de Amstcr»
damsche wethouder Dc Miranda in zijn
Koophandel cn hoofden van takken van'geschrift: „De gemeente cn haar nicu»
dienst. jwc taak" aangevoerd: „Verkoop van

Bericht van verhindering was o.m.alectrischc apparaten dient behalve voor
ingekomen van den burgemeester van uitbreiding van debiet", ook de huis*

Haarlem, de wethouders Mr. Heerkcns
Thijssen, Mr. Bruch, den heer Rcinalda
en den gemeentesecretaris; B. en W.

vrouw bij haar dagelijksch werk. Dit is
voor dc huisvrouw en in 't bijzonder
voor de arbeidersvrouw van groote bc»

Bloemcndaal, den wethouder' van teckenis".

Heemstede Dr. Droog; Baron van Wijn» j Het allernieuwste argument is van
bergen, voorzitter van den Midden* j wethouder NVi ba ut te Amsterdam, die
standsraad; ook van dc R.K. NVcrkgC' onlangs heelt gezegd dat! een gemeentes
versverccniging. jlijkc handel In electrischc apparaten

Behalve de Middenstandscentralc voor 'steeds meer noodig zal zijn omdat in

Haarlem en omliggende gemeenten,
ren tal van sociale vercenigingen ver»
tegenwoordigd.

Toesprank van den heer
Van Tetering.

Dc heer P. J. M.
van Tetering.
voorzitter der
Middcustandscen»
tralo voor Haar»
Icm cn omstreken,
opende de verga»
dcring met een
korte toespraak,
waarin hij allen
welkom heette en
zijn vreugde uit»
sprak over dc zeer
bclwgrjjke op.
komst. „Omtrent
de belangrijke onderwerpen welke zoo
dadelijk zullen worden inge»
leid en omtrent welke door u van
gedachten zal worden gewisseld met
de inleiders", aldus spr., „zal verschil
van mccning, opvatting cn inzicht bc»
•taan.

Maar toch durf ik deze onderstel»
kng uitspreken, dat gij «ilen ruit ap*
prcciccren, dat onze handeldrijvende cn
induslriede middenstand wil meeleven
met u, on« openbare gemeenschapsle»

ren.

Ontegenzeggelijk heeft dit zijn goede
■jijde!

Het is mogelijk, dat er tengevolge
▼en dat medeleren critick geoefend
•wordt, dat een verschil zich accentueert
omtrent opvatting en uitvoering, maar
óók brengt een nadere kennismaking,
een voortdurend contact met dat open»
bare ieveo, met zich een verhoogde
weardecriog cn een appreciatie var.
het vele goede verdienstelijke, dat
door da leidende persoonlijkheden, de
bestuursleden cn de ambtenaren ge*
preeteerd wordt ten bate van ons
openbaar gemeenschapsleven.

Zonder a-tccs voor tegenspraak durfde
ft dit hier voorop te stellen, juist rn
dezo verga de rtvg. samengesteld ais zij
is uK TOOvcel heterogene bestand»
tfeekn".

-Spr. sprak vervolgens de verwachting
oit. dat van deze debatvergadering
practisch nut zou uitgaan, heette nog
eens in 't bijzonder de inleider» welkom
en deelde het een on ander mede be*
treffende de wijze, waarop de vergade»
ring gok id zou worden.

Rede van den heer Mollerus.

alleen reeds op grond van de zedelykc
gevaren, die cr aan kleven, uit den
booze. Is het niet eigenaardig, dat het
nfbctalingssystcam in het gedachteie»
ven des volks, in de volksopvatting
dus, als minder reëel, nis minder solide
wordt gebrandmerkt?

Welk aanzien geniet zoo'n com»
pleet afbetalingsmagazijn onder den
middenstand? Kn hoe oordeelt de een*
voudigc handwerksman, die nog dc
oude degelijke, Ilollandschc opvattin»
gen heelt? Is het niet merkwaardig,
dat heel wat „echte" afbctalingsmaga»
zijnen zijn geëxploiteerd geworden door
minderwaardige individuen, die blijk»
baio- geen ander doel hadden dan zoo»
veel mogelijk geldelijk voordeel te trek
ken uit dc domheid van dc groote
massa?

Dc zedelijke gevaren, die aan het af*
bctaüngsstelscl kleven, bestaan zoowel
•oor eer. koopcr als voor den verkooi

Hierna was het woord aan Jhr. J. C.
Mollerus. secretaris van de Kamer van
Koophandel cn fabrieken alhier, voor
het behandelen van het onderwerp: „Dc
gemeente met hare bedrijven op het ter»
win van den particulieren handel".

Spr. had zijn rede in vier onderdoe»
Jen gesplitst cn besprak nchtereenvol»
gens: dc taak der gemeentebesturen, ge*
tnecntcbcdrijvcn cn speciaal gemeente*
•winkels, iets over structuur van bedrijf
cn winkel cn ten slotte: theorie cn
practijk.

Dc taak van dc gemeentebesturen, al*
dus spr., is boven alles gericht op de
behartiging van de „nlgcmcenc bclan»
gen", maar dit is ccn zeer rekbaar be»

[trip. Vast staat in ieder geval voor vc»
en dat! de gemeente autonoom is, maar
niet onafhankelijk. Een hoogcr gezag
kan ingrijpen, wanneer ccn plaatselijk
bestuur bij voorbeeld te veel brengt
onder het begrip: huishouding der go*
meentc. Dat ingrijpen is wel eens niet
overeenkomstig den wensch van bepaal»
dc groepen.

Deze conclusie is, zcide spr.. dc onze:
dc gcmccntchuishouding is ccn huishou*
ding in engcren zin; dc ficmccntcbcstu*
ren voorzien in gemeenschappelijke
behoeften cn onthouden zich van elke
bemoeiing mot het bedrijfsleven, die
niet door het gemeenschappelijk belang
der ingezetenen wordt gccischt.

Art. 114 bis der Gemeentewet geeft
het gcmecntcbcsteur het recht tot het
oprichten van. gemeentebedrijven In bet
algemeen zegt men dat in handen van
gemeen* *n moeten komen bedrijven met
natuurlijk monopolie (tram. gas. elcctri»
cit'cit enz.). Gf hier sprake is van „na*
tuurlijk" monopolie, of gemeenten nbso»
Juut deze bedrijven moeten exploitcc»
ren. is dc vraag.

Hoe dit zii: aan gemeentelijke centra»
los als gasfabrieken, electrischc centia*
ies, worden nu wel vcrkoopgelcgcnhc*
den verbonden:, gcmccntcwinkcls (wel
tc onderscheiden van showrooms, die

Duitschland staatscontrole bestaat! op per. Bij den koopcr dreigt het huur»

den verkoop van die Hpparaten en cr
dus kans bestaat" dat veel minderwaar»
digc apparaten over onze grenzen zullen
komen. Hiertegenover sprak de heer
Mollerus als zijn mccning uit dat ook in!
ons land die controle, zij het niet van
den Staat dan toch wel van bestaande
organisaties, zal komen.

In 1923 zijn door Gcd. Staten nieuwe
\oorschriften vastgesteld voor dc inrlch»
ting der gcmccnterckening. Een belang»
rijke wijziging is dat fn die rekening
thans naast dc uitgaven betreffende dc
onderdeden der gcmccntchuishouding
ook dc daarop betrekking hebbende in*
komsten zijn vermeld, ont een gcraakkc»
lijk overzicht te krijgen.

Toch zijn gespecificeerde exploitatie*
rekeningen van gemengde overheids»
bedrijven niet tc vinden.

De overigens m.cnschelijkc nel»
ging der bedrijfsdirecteuren is: tc ko«
men tot het systeem van „de groote
pot" cn dc eventuccle winst! op den
stioom tc verlagen met een eventueel
verlies op het winkelbedrijf. Dit is naar
spr.'s oordeel ontoelaatbaar en mag niet
gemanipuleerd worden.

Bij een afzonderlijke expIoitatic»rcke<
ning toch is na te 'gaan of huishuur,
reclamekosten, afschrijvingen, winkel»
personeel, acquisiteurs, belasting op het
juiste product drukken.

In het genoemde werk van Dc Miran»
da is een opsomming gegeven van wat
de G. E. NV', verkochten, maar wat zegt
die opsomming? Is rekening gehouden
met die kosten, waarmede dc winkelier
toch ook rekening moet houden? Daar»
gelaten dat de overheid zich met deze
zaken niet bemoeien moet, zit cr dus
iets onwaars in dit cxploitceren van
winkels door dc gemeente.

Tenslotte stelde spr. dc theorie en de
practijk tegenover elkander. Volgens
de uitspraak van Dr. van der Mcuien,
wethouder te 'o-Gravcnhagc, differen*
tieert het leven, de overheid generali*
seert. Daarom botsen overheid en le*
ven. De overheid, zcide spr., heeft een
algemeen regelende taak cn -moet niet
in finesses afdalen. Tot die finesses be»
hooren dc geheimen van bet drijven
van een winkel.

Daarmede is geenszins gezegd dat
het huidige dUtributic»proccs feilloos
Maar is het andere (dc sociaabde»
mocratischc) economischer? Het sys»
teem, neergelegd in „Dc nieuwe taak
der gemeente" bctcckcnt uitbreiding
van gemcentcbcmociing.

In theorie moge het lijken dat de
winkelier al» distribuant een sociale
functie zal blijven vervollen (zooals het
heet in het werk van Dc Miranda), dc
practijk zal anders zijn,

Veel overleg, hardnekkig volhouden
en vóór alles macht zijn dc 3 elcmen*
ten die sociaaldemocratische gemccnte<
politiek op haar verderen weg moeten
begeleiden. En die weg voert tot dc
socialisatie, de doelbewuste vermant»
schappelijking der voortbrenging. Z*
kcr: om het doel te bereiken brengt
men het algemeen belang in het gc*s
ding, maar dat algemeen belang is dan
het croquante omhulsel van het tweede»
handsch pasteitje.

Op het oogenblik zoo eindigde spr.,
vormt dc middenstand het middelpunt
van een beginselstrijd cn al mogen
dien middenstand fouten aankleven,
men dient te bedenken dat dc verzwak,
king van den schakel dien dc midden*
stand vormt, het ondergraven betcc»
kent van ccn hecht bolwerk in onze
samenleving.

De lieer Herm. H. J.
van dc Pol aan 't woord.

Tweede spreker was de heer Herm.
H. J van de Pol, journalist te 's*Grn*
venhage, dc prnc«ndviscur op het Ncd.
Middenstandscongres tc Assen.

Deze spreker behandelde het on»
derwerp: „De zedelijke gevaren van
het huurkoopsystccm in verband met
dc Overheidstaak en zcide ongeveer
het volgende.

Wij weten allen, wat wij onder het
huurkoopsystccm (alias het afbetalings»
contract) hebben tc verstaan, namelijk:
de overdracht van ccn goed tegen beta,
ling in termijnen van dc koopsom,
waarbij dc koopcr wel het gebruik van
het goed krijgt, maar dc verkooper het
zoogenaamde eigendomsvoorbehoud
maakt, met andere woorden, het goed
zc-If het eigendom van den verkooper
blijft, totdat dc laatste termijn door
den koopcr is betaald.

Het huurkoopsystccm wordt in ons
land toegepast hij dc verhandeling van
waren van allerlei aard. dus zoowel bij
de verhandeling van zoogenaamde pro*
ductic.midiclcn als bij dc verhandeling
van weeldc»artikclen van den meest
uitccnloopendcn aard. Nu wil ik aan»
stonds op den voorgrond stellen, dat
ik het huurkoopsystccm economisch
nocb zedelijk uit den boozc acht wan.
neer het toegepast wordt bij de ver»
handeling van zoogenaamde productie»
middelen.

Het systeem is dan tc beschouwen
als ccn natuurlijke aanvulling van het
stelsel van contante betaling.

Dc verkoop op afbetaling acht ik, af*

gezien van

koopsysteem de gezonde, normale be*
grippen omtrent dc verkrijging van
den eigendom of het genot eener zaak
volkomen te ondermijnen, liet gezonde
begrip is, dat ik als individu in dc
maatschappij geld verdien voor mij zelf
of voor mijn huishouden, dat ik dat geld
besteed naar evenredigheid der be»
hoeften en dut ik aan die behoeften
pas voldoe, wanneer ik het geld cr voor
bcb.

Ik maak nu niet telkens meer de
restrictie, dat cr omstandigheden zich
kunen voordoen, waarbij wij noodgc»
dwongen van deze gezonde opvatting
moeten afwijken. Wijlen dc groote ju»
rist rar. Lcvv ging op de vergadering
an dc Ncdcrlandschc Juristen Verecni*
ging in 1905 zoover te zeggen: „Indien
men niet anders trouwen kan dan op
afbetaling, dan t.ouwe men niet, indien
men gccq piano kan koopen, dan koopc
men niet".

De kern van lwt kwaad, dat bij den
koopcr door het afbctalingssystcem
wordt gesticht, zoek ik vooral bij dc
onderschatting van toekomstige behoef*
ten cn dc overschatting van toekom*
stigc krachten. Niemand kan nauwkeu*
rig over .langeren tijd den omvang van
zijn verplichtingen vaststellen, en wie
door huurkoop zich het genot over bc»
paalde zaken verschaft, daardoor vaak
jarenlange verplichtingen op zich neemt
schakelt zoowel uit den groei van zijn
verplichtingen, die kan optreden, als de
onvcrwachtschc gebeurtenissen, die
zich kunnen voordoen. Het huurkoop*
systeem verslapt het verantwoorde»
lijkheidsgevocl der individuen.

De zedelijke gevaren van het huur*
koopsysteem acht ik voor den verkoos
per niet geringer.

Ik heb er reeds op gewezen, dat het
juist vaak minderwaardige individuen
waren, die zich met den afbetaiings*
handel, in den door mij bestreden zin.
bezighielden. NVijst dit alleen niet reeds
er op, dat dc koopman, die tot den af*
betalingshandel overgaat, een gevaar*
lijk terrein betreedt? In den afbeta»
lingshandcl kunnen Heden zonder ge»
weten profitceren van de lagere in.
stinctcn van de massa.

I'rof. Struyckcn meende, dat de con»
currcntie met den contanthandd het
gevaar wel zou temperen, maar dc
practijk is daarom tc bewijzen, dat de
verkooper in den afbctalingshandel een
prijs neemt, die veel cn veel grooter is
dan dcwaarde van het gekocht© voor
den koopcr. Bovendien weet de kooper,
dat dc gemskkehjkc betaiingsvoorwaar»
den in den koopprijs moeten worden
verrekend.

Het behoeft dus niet te verwonde*
ren, da; de verkoopers in den albe*
taiingshandel algemeen niet alleen hooge
prijzen berekenen, slechtere waren
verkooptn, aan minvermogenden nut»
teiooze voorwerpen pogen op te drm»
gen, maar vaak or.creuse bedingen
stclion. die meestal hierop neerkomen,
dat: het eigendomsrecht bij den ver*
kooper blijft tot dc gehcele betaling
is geschied.

Onder den invloed van dc felle cri»
tiek, die in den sohden handel op deze
onercusc bedingen is geoefend cn ook
onder den invloed van den afkeer der
volksopinie, is in den afbctalingshandel
een streven merkbaar naar schijnbare
verzachting der bedingen, waardoor het
geval van verlokking nog grooter dreigt
te worden. Zoo komt tegenwoordig
reeds vaak dit beding voor dat de ver*
koopcr het goed terugneemt tegen dco
getaxeerden prijs en dat dan de weder*
zijdschc verplichtingen verrekend wor»
den. Waartoe dit weer leiden kan, il*
lustrccrt een geval, dat mij dezer dagen
rechtstreeks door don betrokkene is
medegedeeld. Iemand had een auto op
afbetaling gekocht voor f 2800. Hij had
vijf termijnen van f 100 betaald, toen
hij in gebreke bleef. De auto werd nu
door ccn taxateur van den verkooper
(dat was ccn onderdeel van het beding)
gesohat op een waarde van f 800. De
verrekening van beider verplichtingen
was dus: dat dc kooper een verplich»
iing had van f 2800, maar reeds betaald
had f 500 plus de getaxeerde waarde
van de wagen is f 1300. dus nog beta*
len moest i 2800 min f 1300 is f 1500.
Dc kooper heeft dus vijf maanden met
een wagon gereden en daarvoor betaald
f 500 plus f 1500 is f 2000.

Wanneer gij het nu met mij eens zijt
geworden, dat zoowel voor den kooper
als voor den,verkooper groote zedelijke
gevaren in den afbctalingshandel schui*
len, dan zult gij wel tevens hiermede
dadelijk met mij willen instemmen, dat
het volmaakt in strijd met de booge
roeping der overheid zou zijn, indien zij
den afbctalingshandel als privaatrcch»
tclijke persoon tot systeem ging verhef*
fcn.

Geld; dit in het algemeen, nog ster»
kcr geldt het ongetwijfeld voor den
zoogenaamden handel op afbetaling.

Nu gevoel ik wel, dat men mij aan»
stonds zal tegenwerpen: ja, maar in*
dien die hooge overheid de taak van
den verkooper in den afbctalingshandel
overneemt, kan daardoor een waarborg

verschaft worden, dat zij die misbrui*

'dc 'economische bezwaren ken. die ge hekelt, niet zal tolercercn.

In de eerste plaats zou ik daarop kun»
ncn antwoorden, dat de overheid ais
verkoopster mderdaad kan pogen zoo
redelijk mogelijke bedingen te maken,
maar dat zij in geen geval in een be»
oordeeling kan treden van dc motieven,
die een kooper leiden tot een koop bij
haar ais verkoopster.

Maar bovendien ben ik er niet heclc»
maal gerust op, dat de overheid als
privaatrechtelijk persoon in staat zal
zijn bij dep verkoop op afbetaling be»
dingen tc maken, die de critick van het
voiksoordeel met gunstig gevolg kun»
ner, doorstaan. Voor dit vertrouwen
dat ik haar zoo gaarne zou wielen, geven,
heeft zij in de laatste jaren met dc
toenemende overheidsbemoeiing op al»
ierlei gebied, geen grond gegeven. Ik
denk hierbij aan het misbruik, dat
de overheid in tal van gemeentelijke
bedrijven, ook in staatsbedrijven, maakt
van haar publiekrechtelijke dwang»
positie. Zij heeft het monopolie van
allerlei bedrijven aan zich getrokken.
Zij stelt in die bedrijven tarieven vast,
die in tal van gemeenten jaarlijks tot
vaak overmatige millioenenwinstcn
leiden.

Bovendien zal cr geen enkele waar»
borg zijn, dat de overheid op een ge»
geven oogenblik niet een te hoogen prijs
vraagt voor het artikel, dat zij op af*
betaling te koop bictjlIn Den Haag
wonen tienduizenden menschen, die .de
waarde van him gasmeter aan meter*
huur al lang hebben betaald en des»
niettegenstaande hur. meterbuur moeten
moeten blijven betalen.

Spreker e.nd:gdc met dt volgende
stellingen:

1. De afbetalingshandel wordt, be*
boudeas in enkele gevallen, waarin hij
burgerrecht heeft gekregen, bij ons volk
als minderwaardig beschouwd zoowel
in economischen als in zedelijken zin.

2. De zedelijke gevaren, die uit den
afbetalingshandel zoowel voor den
kooper als den verkooper voortvloeien,
zijn, afgezien nog van de economische
r.adcclcn, welke hij zoowel voor den
kooper als den verkooper kan mede*
brcngon.^p zich zelve reeds zóó ernstig
te achtem, dat zij een krachtige be»
strijding door den reëelee handel wet»
tigen.

3. De middenstand, die den afbeta*
lingshandcl bestrijdt, treedt niet op uit
coocurrcntievrecs, maar yerrioht een
hooge zedelijke taak, een taak van
ware volksopvoeding.

4. Dc hooge roeping der overheid
laat niet toe dc verheffing van den af»
betalingshandel tot systeem in gemeen»
lelijke bedrijven.

Chris. Jansen.

Wat de heer Chr.

M. Jansen zeide.

Laatste spreker vóór het debat was
dc heer Chr. M. Jansen, directeur van
het Centraal Hanzebureau tc Amster»
dam, die «prak over: „De commercieele
overheidstaak getoetst aan het alge»
meen belang".

Het is maar al
te waar aldus
spr. dat het ver.
weer uit het geor»
ganiseerde bedrijfs
leven tegen een
gaandeweg meer
meer aanmatigend
optreden van som*
mige Overhcidsor*
ganen veelal wordt
teruggewezen als
een uiting van eng*
gespoorde belan*
genpolitiek.

Te dankbaarder lijkt daarom de taak
op deze vergadering de commercieele
overheidstaak te toetsen aan het toch
wel zeer ruiiy criterium van het alge»
meen belang.

Spreker beantwoordde in bevestigen»
den zin dc primaire vraag of de Over»
heid boven, naast, of te midden van
het particuliere bedrijfsleven een roe*
ping te vervullen kan hebben.

Het standpunt van „gehcelonthou*
ding" kan tc dezer zake bezwaarlijk
worden volgehouden. De natuurlijke
monopolie»bedrijvcn zijn om redenen
van algemeen belang te aanvaarden, al
zullen daaraan strengere commercieele
eischen gesteld moeten worden en al
valt met name tc waken tegen eene
zich geleidelijk inburgerende .lI'm
litiek. welke op het stuk van winstb
rekening alies achter zich Iaat, wat
ooit op particulier terrein aan den
schandpaal kon worden genageld!

Het is jammerlijk en ergerlyk te con*
statcercn, dat vele stads* cn landsre*
genten zich daarnaast nog een taak
hebben gesuggereerd, welke met het
algemeen welzijn in flagranten strijd
komt. De fabrieksallure cn warenhuis,
hoogmoed neemt al breeder afmetin»
gen aan. Onder kennelijk abnormale
omstandigheden moest dc vinger wor*
den gegeven en ziedaar nu het zonder»
ling verschijnsel, dat in normaliseeren*
dc tijden dc hcclc hand gegrepen
wordt.

Natuurlijk is het niet zoo moeilijk
een al dan niet gechargeerd beeld te
geven van de fouten, die gelijk over»
al elders ook bij het particuliere be*
Idrijfsleven voorkomen. Maar de sprong
van het constatccren der tekortkomin»
gen naar het zelMoen door de Over»
heid lijkt ons toch wat al te acrobatisch.
Als het falen van eenigelei dienst op
onderdeden het onverbiddelijk sein tot
overnemen door stads» of lamdftstuur
moest beduiden, dan zou de consequen*
tic meebrengen, dat de Overheid meer*
malen den practisohcn arbeid in haar
c-igen bedrijven te hanteeren zou heb»
ben.

De heer Jansen mee>nt nadrukkelijk
te moeten constatceren, dat in den
noodeloozen cn voor he; algemeen wel»
zijn schadelijken strijd tusschen twee
machten die op samenwerking zijn aan
gewezen, van de zijde der Overheid
een étappe ..gesmokkeld" wordt.

Dat is dc étappe, waarin aan de
Colleges van Bestuur het zooveel nut»
tiger vraagstuk ter oplossing wordt ge*
.geven, om het particulier initiatief tot
voorgaande ontwikkeling te brengen
door het te steunen en aan te moedi*
gen in atede van zijn capaciteit alter»
willekeurigs; droog te leggen.

De „politieke handel" is reeds daarom
iii strijd met het algemeen welzijn, om*
dat de begrippen politiek eR handel van
zoo geheel verschillende factoren afhan*
kclijk zijn en omdat ze onvermijdelijke
fluctuaties in het gaan en komen van

x>!itieke meerderheden, buitengewoon
tinderiijk is voor de noodwendige
continuïteit.

Bovendien moet het onwaarachtig bc*
roep op z.g. onafwijsbare eischcn der
democratie zoo nadrukkelijk mogelijk
worden gemaakt.

Juist cene volstrekt democratische
opvatting vordert, dat het ingrijpen in
de vrije krachten der burgerij zich re*
serveert tot het aangeven der alge*
mcenc uitgangspunten. De bewering,
dat gemeenschapsbedrijven zijn inge»
steld op dc bevrediging van de behoef*
ten des volks wil practisch niet an»
ders zeggen, dart dat de regeerders
zullen vaststellen, en welke en hoeda»
nig die behoeften zijn en dat ook het
verbruik der geproduceerde goederen
dwingend zal worden gereglementeerd.

De behoeften-bevrediging van den
verbruiker beantwoordt echter eerst
dan aan dc eischen van het algemeen
belang, indien zij zooveel mogelijk be*
'heerscht wordt door de wenschen nan
allen. Bij een distributie naar den
grondslag der vrije mededinging onzer
winkelbedrijven al de natuurlijke aan*
brengstations van dc vraag overheerscht
dc consument, wiens „medezegging*
schap" bij het overheidsbedrijf hoe Sari*
gcr zoo meer in de verdrukking komt en
die onder vigeur van den veelgesina»
den maar economisch superieuren par»
ticulieren winstprikkel doelmatiger,
voordecligcr cn soepeler bediening cr»
langt dan onder eenigerlei vorm van
altoos gebrekkig cn onvermijdelijk ge*
kunstcld handclssocialisme.

De voortgaande overheidsbemoeiing
beteekent tegelijkertijd eene maat*
schappelijke, eene economische en een
psychologische dwaling.

Dc overheid zal zich hebben te ont»
worstelen aan de onwerkelijke obsessie,
dat „iets nieuws" geboden zou zijn.

Ter adstructie van de groote misvat*
ting der onder kru:deniers»siiggestie ge»
bracte overheidsinstanties, verheugt
spr. zich in tal van practische uiLspra»
ken der rijpere democratie, zelfs in de
socialistische beweging gelijk nader
wordt aangetoond.

De geheelc geschiedenis herinnert
trouwens aan dc parabel van eencn dui»
vel, die werd uitgejaagd, doch waarna
zeven andere hun blijden intocht hielden
Burgemeester Parijn heeft daarvan de»
zcr dagen zoo merkwaardige ervarin»
gen gelucht, dat.de conclusie van dezen
magistraat niet anders kon luiden, dan
dat economisch optreden zelf inhaerent
is aan het overheidsbedrijf. Dat klinkt
cenigszins anders dan een zegezang op
het algemeen belang en de beroemde
kippen»brochure van den heer De Mi»
randa, die het personeel verwijt de be»
drijven binnen den kortst mogelijken tijd
:c willen opsouoeeren, beluistert men al
hec-1 weinig dan loop van den „Einzug
der Gladiatoren."

Resumcercnde, wenschte spr. verre
c verwerpen de gedachte, dat de Over»
heid niet gcrcchjigd zou zijn van e!»
ken groep offers te vragen, wanneer
deze offers noodzakelijk zouden zijn
onr het algemeen belang.
Eep volksbelang van de eerste groot*
tc zal worden gediend! wanneer de lief»
hcbbcrijcn van een zeker deel der
Overheid op handelsgebied in hei al*
gemeen welzijn worden prijsgegeven en
opnieuw de verdediging en de aan»
mocdiging zal worden aangedurfd voor
het voor verbetering vatbaar, maar pve*
rigens kerngezonde particulier initiatief.

Het debat

Nadat de sprekers het woord had*
den gevoerd werd 10 minuten pauze
gehouden, waarna gelegenheid werd ge»
geven voor debat.

De heer H. J. Klein, wethoudcï
van Schoten, was door het gesprokene
teleurgesteld. Hij had den indruk op een
politieke vergadering te zijn geweest,
waarin in de richting van verkiezings*
reclame werd gewerkt tegen de sociaal*
democratie. Dat in de gemeentebegroo*
tingen n:et te vinden rijn overzichten
van cvcntueele tekorten op de bedrijven
is volkomen logisch; d i e vindt men
in de balansen en winst* en ver'iesreke*
ningen die ter visie liggen voor de leden
van den Raad. Van overhevelen van
het cer.e potje naar het andere is geer.
sprake. Het gaat bij dc heeren blijkbaai
alleen om dc kolom'winst en de kolom
verlies cn de dingen die verlies geven,
daar mag dan dc overheid zich
mede gaan bemoeien. Te veel aan per*
sonccl is niet alleen geconstateerd bij de
overheid, maar ook bij particuliere on*
derncmingcn.

Omdat het particulier initiatief malle
dingen doet, wil men dat er een gei
meenteüjke verordening komt op het
huurkoopsystccm. Dit is juist de reden
dat de sociaaldemocraten hun bemoei»
ingen willen uitbreiden.

In het socialisatierapport heeft spr.
gelezen dat er ontzettende verspilling
bestaat van initiatief en geld, maar
daar komen dc sociaal*dcrnocratcTi juist
tegen op. In Amsterdam zijn veel te
veel winkels op allerlei gebied. De
sociaaldemocraten zullen blijven voort»
gaan in de door hen ingeslagen richting
(bravogeroep).

De heer Van Driel van de Mid*
dcnstandsverecHiging te Haarlemmer*
meer had een uiteenzetting van dc
taak der overheid inzake huurkoop ver*
wacht. De overheid moet toch centro.
lee-rend en regelend optreden in zaken
waarin het particulier initiatief te kort
schiet. Zou het niet noodig zijn dat de
overheid een showroom inricht? Die
kan toch van belang zijn voor den
middenstand.

De heer Van der Tak, directeur
der Bank van Leening te Amsterdam,
was ook cenigszins teleurgesteld. Hij
had verwacht een uiteenzetting van dc
bezwaren die het particulier initiatief
kon hebben tegenover het overheids»
bedfijf. Die bezwaren zijn wel wat te
veel in een belachelijk daglicht ge*
steld. Het gemeentelijk melkbedrijf is
te Amsterdam aanhangig gesteld omdat
het particulier bedrijf niet in staat was
om in ce behoefte te vorzien. Als dat
particulier bedrijf te groote winsten w~'
behalen, zal dc overheid toch moeten
ingrijpen D e overheid verdient daarom
meer waardeering. Het huurkoopbe*
drijf werd 50 jaar geleden gedreven
door e enige obscure menschen en thans
heeft zich de particuliere handel
van meester gemaakt, tot schade van
den arbeider. Het systeem leidt ook tot

misdaad. Laat de Middenstandsbond er
toe medewerken, dat het huurkoop*
systeem den kop wordt ingedrukt.

De heer Mollerus zeide dat h:j
zioh niet bewust was iets belachelijk
te hebben gemaakt; ook niet het
systeem dat door de sociaaldemocraten
wordt bepleit. Dat spr. foutief gerede»
ncerd had ten opzichte van gemeente»
begrooting en gemeenterekening kon
spr. den heer Klein niet toegeven. De
tarieven van het monopolistisch be»
drijf moeten zoo laag mogelijk gesteld
worden, iets anders heeft spr niet gc»
zegd. Het is spr.'s meening niet dat
een bedrijf geen winst mag opleveren;
winst zai noodig zijn. Hei stand»
punt dat het product door het gemeen»
tel ijk bedrijf moet geleverd worden
tegen den kostenden prijs, is verlaten
door de steden waar dc sociaaUdcmo»
cratcn de meerderheid in het bestuur
hebben.

Dc heer Van de Pol «kwam er
tlügcn op dat er een politieke avond
zou gehouden zijn. Als er over politiek
ies gesproken is dat de schuld van c'e
sociaaldemocraten die allerlei onder»
werpen halen binnen het terrein van
de gemeentepolitiek. De heer Klein
heeft blijkbaar geen goed begrip .gehad
van wat hij zeide. De arbeider wordt
inderdaad door het huurkoopsystcem
uitgezogen, maar daarom juist zijn do
redevoeringen van dezen avond gehou»
den. Het verheugde spr. dat ook de
heer van der Tak straks op ec-n ver
gadering in Den Haag zal medewer
ken om het kwaad van het huurkoop»
systeem fe bestrijden en dus van dat
kwaad overtuigd is.

De heer Jansen zeide dat de ver
gadering eerst begon te lijken op een
politieke demonstratie, teen de heer
Klein aan het woord kwam. De spre»
kers hebben hun materiaal alleen ge»
put ui; dc argumenten van medestan»
ders maar ook uit de argumenten van
elkaar bestrijdende tegenstanders.

De arbeider moet perspectief houden
en het is gelukkig dat uit de arbeiders»
kringen velen voorkomen die thans
voelen voor particular initiatiéf. Dat
dit zoo blijve! De heer Klein heeft
aan spr. verweten dat hij geen succes
heeft gehad met zijn bestrijding van
de me'kvoordracht te Amsterdam, doch
die voordracht is dan toch maar ver»
worpen. Spr. vroeg den heer Kleio
eens uit tc rekenen wat het den Am»
sterdamschen belastingbetaler heeft gc»
kost dat dc wethouder De Miranda is
gaan handelen in allerlei dingen die
bij het particulier initiatief tehuis be»
hooren. Het gemeentebedrijf gaat ten
koste van den arbeidenden belasting»
betaler en den arbeidenden consument.
Het zou goed zijn indien de sociaal*
democraten den arbeider geen bureau»
cratische stecnen voor brood gaven.

De heer Van Driel antwoordde spr.
dat cok de heer De Miranda :s ge»
kotr.cn tot samenwerking tusschen over*
hc*d en particulier initiatief.

Den heer Van der Tak betwistte spr.
dat het ovcrheids*melkbedrijf te Am*
sterdam nood.g was omdat het part:»
cu'.ier meikbedryf te kort schoot. Dat
particulier bedrijf heeft zich niet kun»
ncn ontwikkelen omdat hei voortdu*
rend het zwaard van Damocles boven
het hoofd hing van een gemeentelijk
mclkmonopolie. Het had een voort*
durenden verdedigingsoorlog te voe»
ren. Spr. eindigde met den wensch dat
men het particulier initiatief nu eens
op adem laat komen.

Dc hcc.r Van Tetering sloot h:erna
te tien minuten vóór 12 uur de ver*
gadcring met een woord van dank aan
sprekers, debaters en aanwezigen en
drukte cr zijn teleurstelling over uit,
dat B. en NV. van Haarlem niet op

de vergadering aanwezig waren ge*
wecst. Hun aanwezigheid zou op hoogen
prijs zijn gesteld. De heer De Miranda
denkt blijkbaar anders in dezen; hij
woont steeds de middenstaedsvergade-
ringen te Amsterdam bij.

ONDERLING GENOEGEN

De vereenigtnz 5,Oc<lerl:ng G*enoageo**
gaf Zaterdagavond een 'uitvoering in de
Gemeentelijke Concertzaal. Een uitvoering,
■i e in 3'.le oprichten uitstekend ie *re-
slaagd. Dc heer C. Mooij, -voorzitter der
vereeniging sprak een woord van weikom,
waarna niet de afwerking van het groefte
zeer goed verzorgde programma ,werd be
gonnen. 't Kinderkoor eong tal van aardige
liederen, d e eerst door kleine meisjes
bijzonder aardig waren gedeclameerd. De
meisjes gaven -daarna een zangspel,, De
vier jaargetijden", dat al heel mooi werd
uitgevoerd. Kiet minder succes had trou
wens „Het rijtoertje". Wel het mooiste
nummer vonden we echter voor de pauze
„Spoortje Spelen". Een komisch zangspel
dat zeer gewaardeerd werd.

De clou van den avond was een zangspel
in vier bedrijven „De Schoon e in het Sla
pen d-e Bosch". Het spel, de zang en vooral
oo'k de co»tuums vielen te waardeeren. Dc
talrijke aanwezigen, de zaal was beneden
geheel gevuld, hebben van ditr spel veel
kunnen genieten. Een uitbundig applaus
toonde voldoende, dat het gegeven*» m deu
smaak was gevallen.

Voor den heer J. Post, directeur van „On
derling Genoegen" is hei in het bijzonder
een prettige avond geweest. De jongens en
meisjes toonden van hem heel vs-at geleerd
te hebben.

Het zal niet gemakkelijk zijn geweest de
kinderen zoover te brengen En alles ging
even vlo:, bijna zonder eenige hapering.
Het was dan ook «en aardige attentie van.
het bes'-uur, dat den directeur een orach
tigen bloemenmand aanbood. De heer C.
Mooij sprak woorden van waardeering en
hij bracht ook hulde aan den heer P. Pos:,
zoon van den directeur, die den heelen
avond de verschillende nummers uitste
kend begeleidde.

De lieer L. Boogaard, eere-voorzitter hul
digde het bes', uur en wees op het vele en
goede werk dat de bestuursleden verrich
ten. Ook de beettïursleden hadden een aar
dige attentie in entvangst ie nemen.

Een gezellig bal besloot dezen inooien
avond, die voor de organisators een waar
•ces is geworden.

UITGAAN

DANSERES.

De bekende Hollandsche danseres Meina
Stratingh zal eenige dansavonden ge»
ven. Op Maandag 15 November zal zij
in den Schouwburg Jansweg optreden.

prijsopdrijving, drijft den lcvensstM. I Zij „1 a«n den vkueei wden'b^M.
dssrd geweldig op en brengt zelfs totl;eid door mej. Hans Harting,