LETTEREN EN KUNST
HAARLEM'S DAGBLAD DONDERDAG 11 NOV. 1926 JAPANSCHE PRENTKUNST.
Vereen ging voor Vakonderwijs in
de Typografie, de Ned. Vereen g;ng
van Chefs in he: Grafisch Bedrijf en
de Typografische Studiekring er
Druk kers •Studiekring hebben het initia-
t.ef genomen om gezamenlijk gedurende
net winterseizoen eenige lezingen
organiseeren.
j Woensdagavond tra<! in de Aula van
i de Ambachtschool, dc heer B. Modde
HET TOONEEL.
VEREENIGD TOONEEL.
MAKROPOULOS.
Wat zouden wij doen, wanneer wij plot
eeluig in. hot beett kwamen van een for
mule. jie ocs d« onsterfelij'kheid zou waar
borden. Waarschijnlijk hetzelfde als Cbriu-
tine Vitek in Makropoulos en haar ver
branden! Ja, als je haar zoo in porties kon
verdoelen, in stukken van 10, 20 of 30 jaar,
dan zou het nog de moeite waard zijn.
maar veroordeeld te worden om altijd dooi
te leven.het zou nog veel erger zijn
dan de doodstraf! Wanneer Jaroslav Prus.
Albeit Gregor, Hank Schondorf, Dr. K.
lenaty en Vitek in de opera zangeres Emi
l'.e Marty het voorbeeld zien var een vrouw
die 350 jaar het aardsche bestaan heeft
moeten voortslepen, huiveren zij allen te
rug om de levensformule voor zioh zelve
te gebru ken. Zij hooren b« van Emilie
Marty: 110, 130 jaar, dat gaat cog, maar
dan komt de eicdelooze leegte, de leven-
moeheid, de geblaseerdheid! Pan schenkt
fce: leven je niets nieuws meer en het
een ge dat overblijft is de niet verdwij
nende vrees voor den dood!
I d'.t fantastisch gegeven zou zeker
een interessant stuk te maken zijn geween.
E. Temple Thurston heeft indertijd an ..De
Wandelende Jood" een poging gedaan
ons vam de ven-chnkkelijkheid van een
v.oek ven het eeuw ge leven je overtuigen.
Hij slaagde er al evenmin in als thans
Karei Ca pek ie zijn Makropoulos Slechte
één cogenbkk voelden wij i«e van mede
lijden met de vrouw, die den last van
eeuwen op zich voelde drukken Het wap,
toen EJmilie Marty haar leed u.tjammerde,
het leed om ie moeien leven op de aarae
als een schim, zonder liefde, zonder tbe-
■langs lelling en zonder levensvreugde.
Maar om tot dat oogenbük te komen, had
de schrijver oms eerst drie bedrijven lang
rctnd gesleept door een doolhof van pro
cessen en detective-histories, waarin, het
aorns bedenkelijk naar den ouderwetschen
draak rook. Inplaats van ons la deze t>e
drijven den zwaren last van het eeuwige
leven te demonstreeren, gaf de auteur
weinig meer dan een heel ingewikkelde
antr gue comedie, waarbij drie kwart van
het puhltek het gedeelte, dat niets vau
den inhoud afwi-t zich de hersens pij
ntgde met de vraag, wat er toch in 's he-
melenaam met die wonderlijke vrouw aan
aan de hand wae en het andere kwart
het gedeelte, dat wèl w.si Zich ergerde,
omdat de auteur van zulk een interessant
en zelfa gr-osch gegeven niet anders dan
een zich aldoor kronkelend draakje utt
•en stu versmagaz.jn had gemaakt.
Ho» jammei, dacht ik heel den avond,
dat zooveel speelkraeat aan zulk een «tuk
«noet wurden verbruikt. Want hetgeen wij
aan spe! te zien kregen, wa»; wel geschfk'
om onze aar.-iucb: vis: te houden en onze
bewonder ng te wekken. Wat Else Mauhs
ons gaf a.s Em:i:e Marty, de vrouw, die
jong :s eu tegc.ijs oud. was van een zoo
volmaakte tecnctek. van een zoo geepan
nen speel krach':, een zoo volkomen mees
terschap, a_s wij maar heel zelden in otnze
schouw burgee te zien krijgen. Alleen ac
trice- als 'l:..y Durieux of Marie Orekji
zouden m s'ciat zijn zuik geraffineerd epe.
ta geven. Ln ons land zou niemand Else
Mauha in de rol van Emilie Marty ook
sKchte nabij kunnen komen. Een actrice
met onbepcrk'-e middelen, -dto ons de
vrouw un wei tien gestaltes te zien gai" iioi
was gewoonweg verbluffend. Zij gaf ons
de woede, den hartstocht, de koele bere
kening, de wanhoop, de levensmoeheid,
de meet-t geraffineerde ooquetter.e, de hu.
veringwekkecde kilheid van een vrouw.
Me; een bewonderenswaardige zekerheid
gur.g zij van het eene moment tot he« an
dere over, steeds ons verbazend door zulik
een onfetllwxre, nooit mieeend e techniek.
De verwende diva, de gepass ocneeide
«tg ace, de hanelooze coquette, de ruwe
demi mondaine, zij wisselden met elka-r.
der in een om. gelijk sns. tempo, telkens
raak, telkens doordringend cO£ de kern
Prachtig was dadelijk i -ed.; de inzet. da',
langzame opkomen met schuifelende paa.
alsof zij de 350 jaar aan haar voeten mede
sleepte. En de scène met Pros, als zij pro
beert de ievenafornmie weer in handen te
krijgen een tooneel, waarin Verkade ze«-r
knap tegenspel gaf was ia de terhaa'
wisselingen verbluffend van techniek.
Heel den avond gaf Else Mauh'5 spel van
zoo épateerend raffinement als waartoe
geen andere Hoiiandsche actrice in etaa:
is. Dat dit spel gis-'-eren geen oogenblik
ontroerde, was waarlijk niet haar sohuid
Een Kretsler of een Thibaad zal onze ziel
geen oogenblik verwarmen met een ..Trille
du Diable"Wat wij te zien kregen, was
louter viriuozier.spel, maar in zijn soort
dan ook volmaakt.
Het is voor andere artiisien ailtij>d eenigs
zins ondankbaar om in een stuk met een
echitterrol naaet een kunstenares als Else
Maohs te moeten optreden. Ook de an de
ren gaven knap spel Ceee -Lasseur ty
peerde ui'etekend een oud gaga-heertje,
dat al zijn riteliteit en venstamd 50 jaar
geleden bij een Spaansche tzigane had ge
latten. Paul Huf, die uiterlijk even aan
Derk Haspels deed denken, was zeer ver
dienstelijk als de advocaat Kolena y en
Poily (Tbdam bekoorde ook nu weei door
frisehheid, natuurlijkheid en echte jeugd
maar waar dit stok zoo weinig werke
lijken inhood had en geheel op het vir
tuozendom was ingesteld, ging de belang
scellmg toch eigenlijk alleen uit naar Else
Mauhs.
Waardeert ons publiek wel genoeg he'
bezit van een actrice van de kwaliteiten
van een Eli-e Mauhs? Eiken keer, acneer
deze kunstenares optreedt, swot onze
schouwburg te klein zijn, zelfs als dar --
in een stuk als Makropoulos! Want spe'
van zoo'n raffinement, van zoo volmaakte
techriek. van zoo'n charme ra gratie krij
gen wij maar heel zeiden in ons Land «e
zien.
J. B. 6CHUIL.
Louis de Vries als Judas Iskarioth.
De slapheid die zoovelen onder mo»
derne toooesJLsien meenden te moe^n
ten toon spreiden, is hem vreemd. Elke
rol, door hem gevreëerd is hem een
bron van diepgaande studie eu langdu»
rige voorbereiding. En, nu de ouderen,
in wier school hij is opgevoed en groot
geworden de ccx n* der. ander zijn
heengegaan en de jongeren in andere
richting hun meerdere of mindere ta»
ienten ontplooien, staat de Vries in zijn
genre vrijwel alleen.
Het publiek wc et dat. Het bezoek',
den schouwburg uit mode en sleur., He
weet dat de sterke ontroeringen daar
niet meer gezocht moeten worden
Doch het weet ook. dat bij de zeldzame
gelegenheden, dat Louis de Vries de
planken betreedt, hun iets goeds, iets
schoons wordt geboden.
En daarom zal het zich, met ons ver.
heugen dat weldra deze gelegenheid zal
worden geboden dezen kunstenaar, bij
gelegenheid van zijn vijfentwintigjarig
tubileum als tooneelsneler. te toonen
hoezeer het zijn zeldzaam talent waar»
deert.
Het artikel is verlucht met afbeeldin»
*cn van de Vries m onderscheidene zij
ner rollen.
JOHANNA BAKKER t
Naar het ..Hbld." meldt, is te Leeu»
w arden. 93 j uir oud .overleden mevr
Johanna MagJalena BakkerStips. de
oudste toor.telspceklcr van ons land.
Zij «ehoor ie to: net gezelschap Al»
bert Bakker, dat in de vorige eeuw in
steden en dorpen, waar geen zalen wa»
ren, in een tent voorst rilingen gaf.
In 1868 was zelfs Willem van Zuylcn
lid van dit gezelschap. Later voerde zij
met Jan Stocte, den eens gevierden
komiek van den Stadsschouwburg te
Leeuwarden, de directie van het gezel»
schap, dat vervolgens onder leiding
an haar zoon kwam. Ook in later ja»
ren trok zij er nog vaak op uit.
Dc volgende week zou mevT. Bakker
nog ergens in de provincie een gastrol
crvullcn.
JUBILEUM LOUIS DE VRIES.
In „de Vrijdagavond" een artikel
over den acteur Louis de Vries, die in
December zijn vijf en twintigjarig ju»
bileum zal vieren. Met veel lof word'
van hem <*ewaagd Het beet onder meer-
Hij is de man die altijd heeft begre-
pen en dog begrijpt, dat tooneelspeler
beteekenf her 'mieven van den kunste
naar in den persoon, dien hij heeft m'
te bec-ldep. zijn karakter ontleden
zijn gebaar observeeren, dóór te drin
gen in elk det2iL dat hem dienen kar
om zich met hem te verpersoonlijkc
Louis deVrics bezit daartoe het mac
tige talent.
MUZIEKZWENDEL.
Croote schade.
Wij hebben eenigen tijd geleden be»
-icht, dat bij een muziekhandclaar tc
Amsterdam een hoeveelheid muziek in
beslap is genomen, die op onrechtma
tige wijze van oorspronkelijke num
mers was nagedrukt. De politie heef
sindsdien het reeds ingestelde onder»
zoek voortgezet en dit heeft tot merk
waardige resultaten geleid. Het Hbld
geeft Ln het kort een overzicht van d
5>eval:
Reeds geruimen tijd was het aan dc
N'ederlandsche muziekhandelaren bc«
kend. dat op een of andere wijze rau«
ziek in den handel werd gebracht, die
van dc oorspronkelijke uitgaven moes'
zijn pagedrukt en tegen priizen, belang»
rijk lager dan de officiecle werd ver»
kocht. Het bleek dat de firma H. tc
Amsterdam, die een winkel heef. op 't
Rokin, deze muzieknummers invoerde
on zooals wij voor enkele weken bc»
richtten, de politie heeft naar aanlei»
ding hiervan bij deze firma een huis»
zoeking gedaan, waarbij voorradige mu
ziek en administratie in beslag werden
genomen. Uit het onderzoek van deze
administratie volgden nog enkele in»
beslagnemingen van muziek bij achr
muziekfirma's te Amsterdam, drie te
Rotterdam en één te Leiden, afnemers
der firma'L: verder leidde het spoor
naar een drukkerij in Zuid«Duitsch!an
in de stad Schramberg. Een inspecteur
van de Amsterdamsche politie, verge»
zeld van den heer J- Poeltuijn. muziek'
uitgever te Amsterdam, die als des»
kundige het onderzoek dat de vorigt
week is ingesteld, medemaakte, vond
daar de cüché's van ongeveer 80 ver»
schillende muziekwerken van Duit»
schen. Oostenrijkscben, Zweedschcn
Engelschen. Franschen. Itaüaanscher
en Belgischen oorsprong. En tevens trof
men in deze drukkerij aan een voor=
reffelijk ingericht fotografisch atelier
waar de na te drukken werken uiters'
zorgvuldig werden gefotografeerd, ten
einde de clliché's te verkrijgen, waarvan
de afdruk nagenoeg geheel gelijk is aan
den oorspronkelijken druk.
Van dc drukkerij in Schramberg ging
het spoor verder oaar een proote druk
kerij in Heckingen. eveneens in Zu.d»
Duitschland. welke de tusschenpersoon
bleek te zijn van L. en de drukkerij in
Schramberg
Door deze zwendelarij is de bona Ddc
handel on een buitengewone wijze hena
Iceld. een bedrad is niet met zekerheid
ip te geven, doch het moet in de dui
enden guldens loopen.
Ook de componisten en uitgevers le
'en schade.
Tegen den muziekhandelaar L di<
-ceds meermalen wegens knoeieriten te
-echt stond, is een aanklacht ir.ped:end
waarin hi? van be frog en oneerlijke co-
currentie beschuldigd wordt.
man op als spreker over Japansche
'Prentkunst. De heer W. Sterk Jzti.
voorzitter, opende de zeer goed bczocb»
te bijeenkomst. Hij wees er op dat deze
lezing voor alle collega's toegankelijk
was gesteld. Wil men echter een volgen*
de lezing bijwonen, dan moet men lid
zijn van één der hierbo ven-ge noemde
organisaties. Daarna kwam de spreker
van den avond aan het woord.
De heer Modderman begon te ver»
lellen op welke wijze dc oude Japan*
1 ners hun houtsnijkunst beoefenden. De
methode was hoogst eccvoudig. Er was
I bijna geen verschil me: de Europeesche
opvatting. Doch de Japanners kenden
jeer, drukpers. Zij deden alles met de
i hand. Op papier maakten zij een schets»
'.cekening. een zuivere lijntcckening op
Oostersche manier, met penseel en Oost
Indische Inkt. Daarmee was het werk
van den kunstenaar afgeloopcn. De
houtsnijder een gewoon werkman
kreeg dan dit eerste transparante»
materiaal. Hij legde dit op de plank en
sneed uiterst zorgvuldig langs dc lijnen
dubbele groeven, diep weg. Dc tcckc»
ping werd daarbij natuurlijk veroie»
tigd. Na het wasschingsproces enz. was
het procédé klaar om voor drukkerij
dienst te doen. Voor verschillende
kleurendruk moesten evenveel hout»
sneden gemaakt worden, als het aantal
kleuren waarin gedrukt zou worden. Met
de hand werd de houtsnede afgedrukt
op fijn zijdeachtig papcetr, vervaardigdd
u't dc onderbast van de jonge twijgen
van den moeTbezieboorn Misschien al in
de 8o eeuw werden deze houtsneden,
oorspronkelijk uit China geïmporteerd,
in Japan vervaardigd. Oorspronkelijk
waren de motieven van godsdienstigen
aard.
Ir. de 17e eeuw dienden zij ook
voor boekillustraties, zij herinnerden
nog aan de Chiaeesche tradities. Een
geheel eigen karakter kregen zij echter,
toen na het jaar 1600 de stad Jeddo tot
her opperste van macht geraakte.
Dc heer Modderman schetste uit»
voerig der» o&gekenden bloei waartoe
Jeddo geraakte. Een bloei, die dien van
de Mikado>«tad Kioto overtrof een bloei
d.o tot stuwing had eer. or.wcerstaan»
bare. geweldige levensvolheid cn levens»
ust, die onmiddellijk doe: denken aan
dc drijfveeren tot de Italiaanschc re»
naissence. Edelen moesten in Jeddo ver»
kceren. Zij lieten het geld circuleeren
nijverheid, handel en kunst floreerden
zooals nimmer t« voren. Paleizen verre»
zen uit den grond. Buddh:sti9che tem
pels getuigden door bet groore aan*
tal en het raffinement e-n dc weelde
waarmede zij waren ingericht van ont<
zag wek kende grootheid cn kutwtzinmg.
he id. De lichtvaardigheid, losbandig»
hvid en ontucht vonden haar hoogte»
punt in het Ypshiwara. Dit Yoshiwara
het stadskwartier, waar bacchanalen
werden gehouden, trok vooral de schil
ders.
Als reactie op al deze verfijning en
artisticiteit verlangde het volk een
fleurige spontane en geestige volks»
kunst die het leven van allen dag zou
uitbeelden. En die ontstond. Niet aan»
vankelijk hield zij de belofte die zij ge»
daan had: te geven het leven van allen
dag. Want de uitbeelding van lijden
cn pijn werden in dc producten van
kunst zorgvuldig vermeden. Zoo wet»
den die houtsneden., het spiegelbeeld
van een licht, bewegelijk krachtig leven,
waarin hoofdrollen vertolkten dc
looneelspders, en de vrouwen van het
Yoshiwara.
In die volksprenten leefde het oude
heroïke. het fantastische, het wild ro
mantiscbe.
Uitvoerig schetste d« heer Modder»
man de rollen die vrouwen en spelers
in den loop van de^ tijd in de volks»
prentkunst speelden.
Met een reeks van lichtboei»
den waarbij hij weer een schat van
wetenswaardigheden en een groot aan»
tai stijlkenmerken verwerkte. lichtte
hij tenslotte het gesprokene toe.
Dc heer Sterk dankte den heer Modi
derman na afloop.
Wij kunnen nog vermelden, dat he!
groot aantal toeschouwers in adem»
iooze stilte geluisterd had, en zich zeer
dankbaar toonde.
SCHILDERIJENDIEFSTAL.
Franschc bladen deelen mee dat in
het palets van een bekend verzamelaar
Isidoro Ustel, te Madrid, een opzien»
barende diefstal is gepleegd. De dieven
hebben meegenomen: een schilderij
van Titiaan. voortellende een Christus
figuur, ter waarde van 110.000 dollars:
een vrouwen kop van Van Dijck die
30.0^0 en een Christus aan het kruis
van Velasquez die 36.000 dollars moet
kosten. De politie, op onderzoek uit
heeft reeds ontdekt dat een dezer schil»
derijen in handen is van een koopman
te S-alonica.
UITGAAN
Ein Walzertraam.
Dinsdag 16 November geeft het be»
kende operette»gezelschap Fritz Hirsch
{van het Staatstheater te Berlijn) in
den Stadsschouwburg een enkele gast»
voorstelling met de succesvolle opvoe»
ring van zijn repertoire namelijk de
wereldberoemde Operette van Oscar
Straus „Ein Walzertraum" in de nieu»
we bewerking en ensceneerhig van het
Bcrlir.er Kunstlertheater.
fn deze operette die door het Ge»
zeischap Fritz Hrrsch in Den Haag drie
weken achtereen voor stampvolle za»
len werd opgevoerd, worden de hoofd»
rollen vervuld door Fritz Hirsch. Frie»
del Dotza, Paul Harden Crete Vernon
Walter Triebei, Julia Rillo. Eugen
Kolfai, Crete Carolus, Artur -Eugens en
Richard Pcrlberg.
De regie berust bij Paul Harden. Het
veertien man sterke orkest dat het ge»
zclschap zelf meebrengt, staat onder
leiding van Kurt Franke
Ook brengt het gezelschap zijn eigen
costuums en décors mee. De voorstel»
ling stiut onder de auspiciën van Hugo
Helm,
i TENTOONSTELLING
W. A. VAN DER COLK.
In den kunsthandel J, H. Dc Bois aar.
den Kruisweg alhier wordt gedurende i
deze maand een expositie gehouden j
van schilderijen, teekenin-gen en stu»
dies van den Haarlemschen schilder
W. A. van der Colk, die kans ziet
het nuttig en eerzaam beroep van
bloemist te vereonigen met het meer
emotievol bestaan van den kunsrschil»
der.
De dagelijksche omgang met dc na»
tuur, gepaard aan den drang van zijn
kunstenaarsziel, hebben den heer va
der Colk er roe gebracht die natuur i
kleur en lijn te gaan afbeelden. ZooaL'
anzelf spreekt: niet onvoorbereid. Hij
stelde zich eerst onder de leiding van
der. Haarlemschen kunstschilder A.
Miolée, die hem goed teekenen leerde
en vertrouwde zich voor zjjn verdere
vorming toe aan Miolée's kunstbroeder
J. C. Ritsema, op wiens atelier hij verder
studeerde.
De resultaten van deze studie toont
de betrekkelijk jeugdige kunstenaar
de heer van der Colk is even dertig
jaar thans in de kunstzalen van der
heer De Bois en zij houden wel een
belofte voor dc toekomst in.
Het is thans nog traditioneel werk
wat de heer van den Colk geeft (ai»
een in enkele houtsneden doet hij
eer gooi naar het nieuwe) maar de»
zelfde serieusheid en het karakter, waar»
an hij het bewijs gaf toen hij irider»
tijd als dienstweigeraar straf onderging
cn dus toonde dat het hem me: zijn
principes ernst was, blijken ook
zijn werk.
Zijn onderwerpen i<eeft van der Colk
voornamelijk aan zijn bloemisterij ont»
leend. maar er is ook een aardig kijkje
in Groenendaal: het ververschingshuis
met een stuk der omgeving, mooi van
kleur en aanzet en ceoige stillevens
waarbij één (glaswerk e« eenige vruch
ten op een schaal) zeer sterk van kleur
is.
Een paar schilderyen met pittoreske
oude huisjes toonen den invloed van
Van der Colk's leermeester Ritsc*
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 60 CENTS PER REGEL
Fotografisch Atelier
M00ERNEDAMES-EN
MI Gr. Houtstr. 169, lel. 134/
HEERENPORTRETTEN
Bijzonder fijn van toets en stemming
is ook een klein duirJiwidschapje.
Zeer zeker is deze cxp<>»«t)« v*n werk
van een jong. belovend kunstenaar een
bezoek waard.
In een zijzaaltje zijn nog verschil
ende teekeningec vao den tot de
Fransche school behoorenden Rasscnfos»
s tentoongesteld. typ:sch*Fransch
..crk van den laatsten tijd; vlot ge»
danc vrouwenfiguren, mooi van lijn.
Werk van eeo geroutineerd artist.
EEN MONUMENT VOOR
CHOPIN.
De plechtigheden ter gelegenheid van
de onthulling van het monument' ter
ccrc van Chopin, den grootsten compo»
nist van Polen, zullen Vrijdag den
twaalfden November beginnen op den
dag. dat de buitenlandschc gedelegcer»
den te Warschau arrivccrcn en zij zul
len voortduren tot Zondag op welken
dag op zijn vroegst hei? monument zal
werden onthuld. Eenige van Chopin's
meesterwerken zullen door dc grootste
artisten ten gehoore worden gebracht,
cn dc „Polskie Radio" zal zorgen voor
de draadlooze uitzending hiervan, des
Zondags om drie en om acht uur na*
middag op een golflengte van 400 meter.
INHOUD VAN TIJDSCHRIFTEN.
Het nieuwe periodiek „Licht" geeft
weder veel wetenswaardigs- Onder
meer vinden wij er in een artikel over
het ontstaan en de ontwikkeling van
het alphabet. De redactie deelt mede,
dat zij. uitgaande van dc veronderste'
iing. dat de lezers van de artikelen i
het periodiek over onderwerpen, die
hen daarbij bijzonder intcrcssceren uit»
voeriger zullen willen lezen, voortaan
geregeld een opgaaf zal doen van een
aantal boeken, zoo mogelijk Nederland»
sche. die zich op dezelfde gebieden be»
wegen.
„Zonneschijn". het bekende tijd.
schriff voor de jeugd, geeft weder ver»
schillende aardig geschreven kinder
verhalen. die alle geïllustreerd zijn cn
een paar platen ra kleurendruk.
In het tweede nummer van het
Geïllustreerd Dagboek van J- H
Speenhof!" onder meer een begin van
de herinneringen uit het 25»}arig dich»
ter»zangerschap van Speenhoff Voorts
ee« herinnering aan Heijcrmans en veei
amusante lectuur. Dit dagboek zai
wel lezers trekken.
STADSNIEUWS.
AL O. MILITAIRE PENSIOENBOND
De afdeeling Haarlem boudt een
2roote openbare vergadering voot alle
oud«gepens;ooeerden van land» en zee»
macht er. koloniëo, op a.s. Zaterdag
avond.
Sprekers zijn de heeren: Carol, oom
rvssans var. bet hoofdbestuur en D F
Brandwijk, president van den A M P.
met de onderwerpen: „Wat de regeerrog
wel en niet deed voor de oud»geper»
siorreerden van laoö», zeemacht en
koloniën", en „Geslagen maar niet Ver
slagen".
HET HUURKOOPSYSTEEM.
Woensdagavond a.s. wordt in café
restaurant Brinkmann een slotvergade»
deging gehouden voor de vereen.gm-
»en die de vergadering van 8 Novem»
icr, waar het Huurkopsysteem is be»
sproken, hebben uitgeschreven Op deze
bijeenkomst zal het eindverslag worden
uitgebracht en de toestand verder wor»
den overzien.
LEZING OVER PALESTINA.
Hedenavond zal in het gebouw van
het Leger des Heils. een lezing worden
gehouden worden over het onderwerp-
Palestina door mej, Majoor Kautter. die
daar geruimen rijd heeft gewoond
Haar onderwerp zai zijn. Palestina
voorheen en thans, 1906—1926.
De lezing wordt door lichtbeelden
verduidelijkt.
SINT NICOLAASGESCHENKEN. Zondag geopend van 10 tot 5 uur
JUBILEUM
PROTESTANTENBOND.
De feestavond voor de
leden.
In de grootc zual van het gebouw
van den Protestantenbond, dio met
groen en met prachtige tapijten
sierd en heerlijk verwarmd was, had
Woensdagavond door de leden dc fees
telijke herdenking van het 50»jarig bc»
staan der afdeeling Haarlem van den
N'edcrlandschen Protestantenbond
plaats.
De belangstelling was zeer groot. Er
was zoowel boven als beneden geen
plaatsje onbezet.
Nadat de bijeenkomst met mooi or»
gelspet door den heer J. A. Meng
plechtig geopend was, nam dc voorzit»
ter, Dr. J. F. S t c e n h u i s, het woord
om een feestrede uit te spreken. Hij
verheugde cr zich over, dat eindelijk
de dag aangebroken was, om het 30»
jarig bestaan der afdeeling meesterlijk
te herdenken. Hij heette allen hartelijk
welkom namens zichzelf cn namens
het bestuur. Het Was hem een grootc
ccr, hier het woord te mogen voeren.
Spreker herinnerde aan dc vijf man»
nen. die er vijftig jaar geleden in moch
ten slagen, deze gemeenschap te stich»
ten. Gedurende deze halve eeuw zijn
cr altijd dames cn heeren geweest, die
cr voor gezorgd hebben, dat er eiken
winter .ezingen konden worden gehou»
den, die altijd flink bezocht werden.
Dr. Steenhuis herinnerde aan de in»
tellingen, die door dc afdeeling in deti
loop der jaren in het leven zijn gcroc»
pen, o.a. dc Zondagsschool en dc com»
missie voor de wijkverpleging, die beide
mooi en nuttig werk hebben verricht.
Vooral aan Dr. Goedkoop bracht hij
hulde voor wat deze voor dc wijk ver»
pleging heeft gedaan. Hij hoopte, dat
deze commissie nog vele jaren werk»
zaam zou mogen zijn
Ook de commissie voor dc sociale
vraagstukken heeft haar recht van be»
staan bewezen. Zij verkeert dan ook
ia een bloeiendcn toestand. Dat zij op
den ingeslagen weg moge voortgaan.
Het deed spreker genoegen, dat ccnigc
cereledcn aanwezig waren, evenals pre»
dikanten van dc Doopsgezinde, Lu»
therschc en Rcmonstrantschc Ge
meenten; hij dankte hen voor het con
tact, dat tusschen hen cn dc afdeeling
Haarlem van den Ned. Protestanten,
bond tot stand is gekomen. Dc wensen
werd uitgesproken. Jat dit contact
steeds inniger zou worden.
Dank. werd gebracht a.in Ds. Trouw,
die aan dc leden der afdeeling zooveel
mooie cn stichtelijke uren heeft ge»
geven.
Aan hen, die stoffelijke blijken van
belangstelling gaven, betuigde Dr.
btceuhuis zijn hartclijkcn dank. Hij
deelde mede, dat spoedig dc ondocL
matige zitplaatsen in dc grootc zaal
door goede stoelen vervangen zullen
worden en hoopte, dat dc Evangelische
Maatschappij, dc Volksuniversiteit, dc
Loge „Plaats voor allcu" der Goede
Tempelieren en nog eenige andere or»
ganisaties vaak hun bijeenkomsten in
dit gebouw zullen houJen. Dr. Steen»
huis sprak de heste wcnschen voor de
toekomst der afdeeling uit cn verklaar»
de hiermee, dc feestelijke bijeenkomst
voor geopend.
Ds. Drijver bracht in een harte»
lijkc toespraak de gclukwenschcn van
tiet hoofdbestuur over. Hy hoopte dat
het afdelingsbestuur bevrediging van
zijn arbeid zou mogen ondervin Jen.
Namens dc Vcrecniging van Vrijzin*
nig Hervormden sprak Ds. Trouw,
die cr aan herinnerde dat de afdeeling
Haarlem van den Ned. Protestanten»
bond ccn van dc oudste afdcelingcn m
ons land is. Hij vestigde de aandacht
op dc innige si menwerking, die altijd
tusschen de Vrijzinnig«Hervormden cn
den Protestantenbond heeft bestaan.
Het verheugde hem dan ook. dat hij in
dc gelegenheid was gesteld, de jubilee»
rende afdeeling te mogen gclukwen»
schen en het bestuur tc danken voor dc
tegemoetkomende houding. die het
steeds tegenover de Vrijzinnig«Hcrvorm
den heeft aangenomen. Ook dankte hij
den concierge, den heer E. H. Heijda»
voor dc vele diensten door hem
bewezen.
Ds. Trouw deelde tenslotte mede.
dat het bestuur der Vrijzinnig«Hcr«
vormden gemeend had. aan het bc»
tuur der afd. Haarlem van den Ncd
Protestantenbond een stoffelijk blijk
van dankbaarheid te moeten aanbieden,
namelijk een lichtkroon voor dc be»
stuurskamer.
Dr. Steen hu is betuigde hiervoor
zijn hartclijkcn dank.
De heer F. A. Paesi zon daarop
met een heel mooie stem ..Gebet" van
Richard Wagner en dc Aria uit „Elias
an Mendelssohn.
Toen kwam Henri Dekking de bc»
kende journalist uit Rotterdam. aan
net woord. Hij drocff op de van hem
bekende (dus uitstekende) wijze eenige
fagmenten uit ..Dc Blauwe Vogel" van
Maurice Maeterlinck voor. Als altijd
isterdc men met onafgebroken naar
dezen zoo hoog begaafden voordrager,
die boeide door stem. gebaar en uit»
hee^ngskracht. Had de plaats van sa*
menkomst de aanwezigen niet weer»
houden, dan zouden zij den heer Dek»
Wing stellig op duidelijke wijze van hun
dankbaarheid hebben doen blijken.
Me) Cor Igesz zong nog vóór de
nattze ..Magna res est amor" van Hen»
drik Andricssen. Men genoot van haar
heerlijk. glashelder stemgeluid De
heer Meng begeleidde haar op bcschei»
den en hoogst muzikale wijze.
Vervolgens boden nog eenige verte»
genwoordigers van bevriende orgnnisa»
ties en kerkgenootschappen hun geluk»
wenschen aan, nl. Ds. Binnerts namens spel. Deze lezing zal even n!s dc vorige
blAAtiotuKUOllNG.
Onderwijs, kunsten en weten*
schappen.
Verschenen is net Voorloopig Ver*
slag der Tweede Kamer over hooidsiuk
V.a der StaatsDegrooting»iy27, (Onden
wijs, Kunsten cn Wetenschappen).
Verscheidene leden klaagden over
te ver doorgevoerde bezuinigingen op
het onderwijs, gedurende dc laatste
jaren. Men had verwacht, thans, nu do
financiën van het Rijk zich aanmerken
lijk gunstiger hebben ontwikkeld dan
eenige jaren geleden geineend werd,
daarvan ccn wccrspicgfling tc zullen
vmden in het beleid ten aanzien van
het onderwijs. Dit is in deze bcgroo*
ting allerminst het geval. Vooral bc«
treurde men, dat niets cr op wijst,
dat vap den minister spoedig voorstel»
ien zijn te wachten tot herstel van het
verplichte zevende leerjaar met voor*
bereiding van het verplicht achtste leer*
jaar en daarmede samengaande uitbrci*
ding van den leerplicht.
Andere leden meenden, dat bczuini»
ging op dc onderw,;suitgavqp ook thans
nog geboden is. Vojgens sommige leden
bleek bij deze bcgrooting, dat wij nog
steeds lijden aan een hypertrophic van
het onderwijs cn dat cr een uitzicht is,
dat de minister in dit opzicht nieuwe
banen zal inslaan. Algemeen rees de
klacht dat dc Memorie van Toellch*
ting op de hoofdpunten tc sober is, en
niets leert omtrent de plannen van den
minister.
Men vroeg, of de indiening van een
wetsontwerp tot regeling van het voor»
bereidend oyderWij? voor jeugdige kin*
deren van den minister te wachten is.
Ook werd gevraagd, wat dc voornemens
van den bewindsman zijn ten opzichte
van het onderwijs omtrent het bestaan
cn den arbeid van don Volkenbond en
het daardoor bevorderen van dc Vol»
kcnbondsgedachte.
Verscheidene leden vestigden dc aan»
dacht op de stijgende kosten voor het
hooger onderwijs.
Bij de afdeeling M.O. werd door vel©
ledqp gevraagd, wat de plannen van den
minister zijn met betrekking tot het bij
de Kamer aanhangige wetsontwerp tot
regeling van het voorbereidend hooger
cn middelbaar onderwijs en de daar»
mede verband houdende vraagstuk*
ken.
Opnieuw werd aangedrongen op wij»
zigins van de geldende regeling iijzak©
dc bijdragen .verschuldigd door ge»
meenten, waarvan ingezetenen het on»
derwijs volgen aan ccn gymnasium of
H. B. S. in ccn andere gemeente. Bij
de afdeeling Nijverheidsonderwijs werd
door verscheidene leden betreurd, dat
na eenige jaren van volkomen stil»
stand in dc bevordering van het nij»
verheidsondcrwijs cn zelfs van ingrij*
pende bezuiniging daarop, thans slechts
een bescheiden bedrag is uitgetrokken
voor subsidieering van eenige nieuwe
nijverheidsscholen.
Bij de afdeeling lager onderwijs dron»
gen zeer vele leden vóór alles aan op
de spoedige indiening van voorstellen
tot het herstel van het verplichto ze»
vende leerjaar voor de lagere school.
Ook werd door zeer vele leden aan»
gedrongen op spoedige verlaging van
het aantal leerlingen per leerkracht.
Gevraagd werj of van den minister
voorstellen zijn fc verwachten tot her»
stel van dc getallen, zooals die oor»
spronkdijk in dc L.O.«wct»1920 waren
vastgesteld.
Gevraagd werd naar dc juistheid van
een bericht in dc nicuwsblndcn. volgens
hetwelk zij. die in 1926 niet geslaagd
zijn voor het onderwijzersexamen, in
het volgende jaar nogmaals op het oude
programma examen zouden mogen af»
leggen. Vele leden waren voorts van
oordeel, dat dc bezoldiging der onder»
wijzers dringend verbetering behoeft.
Zeer vele leden drongen aan op krach»
tfge bevordering van het buitepgtfwoon
onderwijs vooral ook voor zwakzinni»
gei cn imbccilco.
Bij dc afdeeling Kunsten en Weten»
schappen werd door verscheidene leden
andermaal geklaagd over den geringen
steun, die aan de kunst in haar ver*
schillende uitin«cn wordt verleend.
Gevraagd werd. wat de minister voor»
nemens is te doen tegen de steeds
voortdurende afgraving van den St.»
Pietersberg.
STEMBÜRFAUX.
Opnieuw moeten dc beroem rgen
aats hebben van de voorzitters, 'eden
en plaatsvervangende leden der stem»
bureaux voor de verk ezingen van de
Tweede Kamer, dc Prov r.c n'-. S'aten
en den Gemeenteraad B en W. deden
den raad mede. da: de wettelijke sa»
menstelliag voor elk bureau verlangt
drie leden (waarvan één voorzitter) cn
bovendien ren minste twee piaatsver»
vangende leden, aan te wijzen ui; cn
zoo noodig buiten den raad. Te rade
gaande met de ervaring, achten zij het
geweneebt aan elk bureau toe tc voc»
gen vier plaatsvervangende leden cn
daarbij te beschikken over zoowel
vrouwelijke» als mannelijke ingezete»
nen*kiezers.
KINDERBOEK EN SPEL.
Men verzoekt ons mcdc tc dcelc-n,
dat de tentoonstelling van Kinderboek
en Spel. onherroepelijk Zaterdagavond
sluit. Vrijdagavond vindt de laatste
lezing plaats waar mej. Mien Lansen,
schrijfster van „Oin en bij het Kinder*
spel", met talrijk demonstratie»
materiaal zal spreken over het Kinder*
de kerk der Ver. Doopsgezinden. Ds
le Meijere namens de Ev. I.uth. Gem.
Ds. Haentjens namens de Rem. Ger.
Gem. en D:. Plantcnga namens de
leden van den Protestantenbond.
De tweede helft van den avond was
verder geheel aan orgelspel, zano en
voordracht gewijd-
in zaal 8. 9 en 10 van Dc Centrale,
gehouden worden Na afloop vindt weer
een gezamelijke rondgang over de ten*
toonstelling plaats.
De tentoonstelling zelf vindt zoo»
veel belangstelling d-at het bezoek eiken
dag grooter wor 't. Een succes voor het
Instituut voor Arbeidersontwikkeling.
