HAARLEM'S DAGBLAD
UIT DEN RAAD.
STADSNIEUWS
DONDERDAG 25 NOV. 1926 TWEEDE BLAD
De Gemeentebegrooting. Zestien sprekers bij de
Algemeene Beschouwingen. Politieke Scheidings
lijnen- Vastrechttarieven. Onderwijsduurte.
Enz. enz. Weer een duel SlingenbergJoosten.
MIDDAGZITTING.
Bijna was het begin Historisch ge»
worden.
„Aan de orde is de gcmccntebcgroo»
ting. Wie van de dames en hccren ver»
langt het woord voor de algemeene
beschouwingen?"en er volgde een
halve minuut stilte. „Vraagt niemand
het woord? Geen algemeene beschou»
wingen dus?
De heer Loosjes
De heer Loosjes stond op. liet ongc»
hoord gebeuren een bcgrooting zon»
der algemeene beschouwingen ge
schiedde niet. Integendeel. Instede van
het te beperken tot de fractieleiders,
zoodat zeven redevoeringen het werk
zouden hebben voltrokken, 'zond dc
Kaad zestien sprekers op B. cn W. af.
en er bleef na deze breedvoerige eer»
s c instantie "s avonds nog maar één
uurtje voor het College over. zoodat
alleen mr. Slingenberg tijd had om te
antwoorden.
De middagzitting was niet zeer ver.
heffend, te minder, omdat cr zoovele Ie
den zich niet bekommerden om den tb
tel Algemeene Beschouwingen, die
nochtans zeggen wil dat men de groote
lijnen van de gemeentepolitiek zal bc>
spreken. De détails behooren dan tot
dc hoofdstukken (e worden uitgesteld.
De voorzitter liet de hccren evenwel
maar doorpraten zooals zij wilden, of
zooals het hun in sommige gevallen
blijkbaar plotse|jng inviel. Een stren»
ger leiding, met wat afknappende ha»
mertikjes cn korte verzoeken om zich
aan algemeene j>cschouwingcn te hou»
den, /ou dit langdradige dchat zeer
hebben kunnen bekorten, en hebben ver»
duidclijkt. Nu wachten ons onvermij
delijke herhalingen.
De eerste sprekers waren vrij kort
en mild in hun critick. Dc heer Loosjes
(V. B.) had weliswaar een vrij ernstige
grief hij vroeg al voor 't derde of
vierde achtereenvolgende jaar naar het
praeadvics van B. cn W. inzake ccn in
tc stellen Schoonheidscommissie, cn
vond het niet van pas komen dat het
college een voorstel uit den Raad maar
naast zich neerlegde, maar cr kwamen
woorden van hulde naast zachte afkcu»
ringen. Na dc hceren Van Licmt (R.K.)
cn Boes (V.D.) sloeg evenwel dc heer
Wolzak (A.R.) een straffer toon aan,
en krachtige termen w-crdcn op het Da*
gclijksch Bestuur losgelaten toen dc
heer Joosten (S. D. A. P.). optredend
als fractieleider bij ontstentenis (wc»
gens ziekte) van den heer Jan Gcrritsz,
het strijdperk betrad. Hij had zijn eigen
Interpretatie van het afdcclingsvcrslag
Hij distilleerde cr dc volgende vijf
punten uit: Ie. cr is geen rcgccr-kracht.
2c. .er is geen regecr«moed. 3c. omtrent
belastingverlaging zijn valsche voor»
spiegelingen gedaan. 4c. cr is sprake
van onbetrouwbaarheid. 5c dc finan»
ciccle gemeentepolitiek is een misluk»
king. Zulke krasse crifick hebben wij cr
niet in kunnen vinden, maar de heer
Joosten schijnt het zoo gezien te heb»
ben door ccn zeer zwarten bril.
En hij achtte het' tamelijk kras dat
B. cn W. daarop in hun Meim>rie van
Antwoord hadden gereageerd met
dc woorden: „Het verheugt ons
dat tegen ons beleid geen ern»
stigc grieven zijn aangevoerd." Was
dit grootheid van ziel of ccn soort van
hooghcidsgcvocl tegenover den Raad?
Blijkbaar vreesde dc woordvoerder der
S. D. A. P. het laatste, want hij citeer»
dc ccnigc staaltjes uit dc Bloemlezing
der Vaagheid die Memorie van Ant-
woord heet, cn zei: „Als het zóó moet
gaan kunnen wij beter thuisblijven. Dan
is dc comcdie van ccn afdcclingsvcr-
slag overbodig. Stuur ons dan maar lie»
ver ccn briefje thuis, vragend wat voor
bezwaren wc hebben."
Ongelijk kan men den heer Joosten
hierin niet geven, en schrijver dezes
heeft al zoo ongeveer hetzelfde betoogd
in een beknopte critick op die wonder»
lijkc brochure van 48 pagina's druks,
waarin afdcclingsvcrslag cn Memorie
van Antwoord zijn ondergebracht.
Waarvoor dient op deze manier eigen,
lijk de heclc voorvertooning? De vraag
kan trouwens ook gesteld worden aan
een aantal raadsleden, wier opmerkin.
gen in dc afdcclingcn al heel weinig
om het lijf hadden.
Heel anders stond het met een op»
merking van den spreker omtrent de
jarenlange klachten over de school aan
dc Oude Gracht en dc houten hulp»
school in het Rozenpriëcl. Hier is ge»
past en gemeten om er tc komen. Spr.
wilde erop wijzen dat als bijzondere
scholen in zulke ellende hadden gezeten
er geentsprake was geweest van passen
meten om maar in 's hemelsnaam dc
gemeentekas niet te bezwaren.
Wethouder Bruch stoof op, noemde
dit terecht een verdachtmaking, cn zal
andaag wel stevig van repliek dienen
op deze krasse beschuldiging.
Daarna bracht* de woordvoerder der
S. D. A. P. het zware geschut zijner cri»
tick in 't veld, cn dc wethouder van
Financiën keek daai^)ij zoo vaak over
zijn lorgnet heen, dat wij beseften dat
dc avondzitting hem in volle actie zou
zien. Hij genoot bij voorbaat. De haven»
plannen hadden klaar moeten zijn, dun
zou Haarlem cr beter voor gestaan
hebben met de grensregeling, lleem*
ïedc is veel actiever in zijn bestrijding
geweest dan Haarlem in zijn verdedi»
gingDaden blijven uit inzake dc
erbinding met de buitenwijken. Gc»
mecnterciniging cn bcgraafplauts moe»
ten ver buiten dc bebouwde kom wor»
den ingericht resp. aangelegd. We zijn
achter met dc bestrating. Worden vele
straten aan den buitenkant verwaar*
loosd terwille van enkele asphaltcerin»
gen in het centrum?Er is geen
rustig streven naar ccn lager duinwa»
tcr*tarief. B. cn W. zijn erg langzaam
geweest met het indienen van een voor»
stel inzake een vastrechttarief voor
gas
Zoo somde de heer Joosten grieven
cn desiderata op, maar tenslotte vond
hij dat de«chuld niet bij B. cn W. maar
bij den Raad lag. Er zit geen lijn in den
aanpak van dezen Kaad, cn dat ligt
'm aan gebreken in dc partijgrocpccring
Dc scheidingslijn
Hier dook dc heer Joosten met krach»
tigen snoeksprong middenin de hooge
golven der politiek. Een Tweede Ka»
mcrachtigc sfeer beving het Prinsenhof,
terwijl dc boden dc eerste thce»distribii»
tic hielden. Wat bijeen hoort moet bij»
cenkomen, wat niet bijccnhoort
scheiden.
Hier interrumpeerde dc ljcer Van
dc Kamp, maar de heer Joosten ver»
klaarde onmiddellijk dat des nestors
tweehoofdige middcnstands»fractic over
bodig was, en beter uit den Raad kan
-erdwijnen. Dc nestor schrok niet.
De beer v. d. Kamp.
Van den stilstand in dc politiek is.
volgens den heer Joosten, het college
van B. cn W. de (latente) uiting. Hij
heeft geen hoop op dc samenwerking
van dc vrijsinnig'dcmocratcn met dc
S. D. A. P., want dc halve V. D.'frac»
tic is wethouder. Deze helft voelt zich
eerst wethouder cn dan pas vrijzinnig»
democraat, terwijl het andere lid der
fractie, dc heer Boes, daarvan dc in
vloed ondervindt.
Wel heeft de heer Joosten hoop op
de kerkelijke arbeiders, cn hij richtte
zich tot hen, meer speciaal tot den heer
Kccscn, zeggend dat zij hier niet zit»
ten om uit jaloezie op de S. D. A. P.'crs
tegen hen te stemmen, maar om dc
zaak van dc arbeiders te dienen.
Dit ontketende velen.
Dc heer Kccscn (R.K.) die later zijn
'oorstcl verdedigde om den gasprijs
•oor dc kleine verbruikers op 9 1/2 et. tc
brengen, verklaarde dat hij zich bij zijn
politieke geste in dc eerste plaats door
zijn beginsel liet leiden. In dit kader
blijvend, had hij toch vaak gelegenheid
gehad om met de S. D. A. P. mee tc
stemmen, waaraan hij herinnerde.
Toen ontpopte dc heer Klein (R.K.)
zich als dc man, die in dc afdcclingcn
had gezegd, dat hij wethouder Rcinalda
zou vragen wat hij als S. D. A. P.'cr
had gedaan, als tenminste de bcgroo»
ting „politiek werd behandeld." Alge
meen was dc heer Peper als dc gccstc-
lijke vader van deze opmerking bc»
schouwd. Ten onrechte. Dc heer Klein
viel den wethouder aan, viel dc S. D.
A. P. aan, citeerde zelfs Jan Duys in
een rede uit vroeger jaren, en was zeer
op dreef. Zijn broeder, dc sociaabdcmo»
cratische wethouder van Schoten, luis»
terde inmiddels op dc tribune. Het was
zeer belangwekkend.
Ik kan van de middagzitting geen af»
scheid nemen zonder een woord over
de rede van den heer Wolzak, die erop
wees dat B. en W. altijd in dcnzclfdcn
voor^jchtighcids*toonaard zingen. Altijd
wordt voorzichtigheid in de uitgaven
naast onaantastbaarheid van dc inkom»
sten gepredikt. Nog altijd zijn de be»
lastingen te hoog, cn is er geen uilzicht
op verlaging. Als het inderdaad ernst
was met hun pogen, zouden B. en VI*
telkens bezuinigingen moeten aangeven.
Ook sprak de heer Wolzak over dc
duurte van het onderwijs, en vroeg of
dc Rijkssubsidie voor het Middelbaar
cn Hoogcr Onderwijs niet weer aan»
vaard kan worden als het bestaande
Iccrarcn»personceI op dezelfde condities
kan blijven werken en alleen nieuw aan
tc stellen leeraren onder de Rijksregc*
ling vallen.
Het klink heel eenvoudig. Het is dat
niet.
Wat zullen B. en W. aanvangen
met de tekorten van de woningbouw*
vcreenigingen, in totaal f 65.000 beloo»
pend? vroeg de heer Wolzak.
Dc heer Miczérus (C.H.) rekende ons
voor dat elke leerling van het M. O. cn
H. O. de gemeente f 600 kost. terwijl
voor 400 leerlingen uit de buitenge»
meenten f 400 per leerling wordt be
taald, zoodat deze vierhonderd buiten»
teerlingen in totaal tachtigduizend gul*
den kosten. Zonder hen zou het niet
noodig geweest zijn om tot den bouw
van een nieuwe H. B. S. te besluiten, zei
dc heer Miczérus, cn als 't een beetje
wil zal deze opmerking den heer Van
Hardcnbrock in nieuwe verweerschrif*
ten doen losbarsten
AVONDZITTING.
Van vijf tot acht uur hadden wij gc*
lcgcnhcid gehad om uit te blazen cn
tc eten. Tijdens dc avondzitting ver*
zorgde dc gemeente den inwendigen
mcnsch in Raad cn aan perstafel niet ai*
leen met dc gebruikelijke thecen*
koekjes, maar ditmaal ook met saucij»
zen cn «amandclbroodjes. B. en W.,
an alle zijden becritiseerd, stapelen
vurige kolen op onze hoofden door de
keurige wijze waarop zij hun gastheer»
lijkc plichten vervullen. Dit geeft mij
dc gelegenheid om, als staaltje van
dankbaarheid, thans het portret in te
•oegen van onzen gemeentesecretaris.
Mr. Th. Wesstra.
Het ccnige lid. van het .college dat niet
persoonlijk wordt geattaqueerd, tevens
het ccnige dat zwijgt, en blijft zwijgen,
hoewel het alles weet. Teneinde dit
laatste mogelijk tc maken, heeft de Wet
den gemeentesecretarissen het stilzwij
gen opgelegd, dat hun den tijd verschaft
ora alles te weten en te begrijpen.
De heer Peper, Communist, opende
de rij in dc Avondzitting. Hij las ons
voor dat de arbeiders dc ccnige nuttige
groep in dc maatschappij zijn. dat dc
aandeelhouders van dc gasfabriek 12
dividend gekregen zouden hebben
als het een gewone N.V. was, dat er
geen hoogcr gasdebict zal komen na
invoering van het vastrechttarief, dat
19000 verbruikers cr niet van zullen
profitccrcn, dat er een woningtekort is
van arbeiderswoningen en dat wet
houder Rcinalda tijdens zijn vierjarig
bewind maar 826 nieuwe heeft laten zet»
ten, dat het ccn geluk voor ons is. als
dc annexatie uittyijft cn dat cr niets
gedaan is voor dc arbeidersklasse.
Nog veel meer las de heer Peper voor
cn ik waardeer zijn miId*ironische voor»
dracht, maar zijn beweren «weeft en zijn
cijfers zweven nog erger
Dc rcde*Joosten bleef nawerken, het
geen tot uiting kwam in redevoeringen
van dc hccrcn Castricum (R.K.) cn Dc
Braai (A. R.). die het scheidingslijnen»
probleem uit hun gezichtspunten bc»
lichtten. De heer Castricum zei dat het
socialisme een instelling is, in het
leven geroepen door betreurenswaar»
digc misstanden in een Christelijke
maatschappij. „De socialisten voeren
ccn deel van ons program uit," zei de
heer Castricum, cn zoo snel cn verheugd
noteerde dc leider der S. D. A. P., dat
wij op dit chapiter van verdere politic»
kc gcdachtcnwisscling zeker kunnen
zijn.
Dc heer De Braai herinnerde eraan
dat dc heer Gcrritsz in vorige jaren ook
telkens die schcidingslijncn*taal heeft
laten hooren, cn hij ging den heer Jfos*
De heer De Braai.
ten te lijf met de letwa?«verbaasdc,
maar krachtige opgewektheid die hem
steevast kenmerkt.
Geenszins kon het ons verbazen dat
de heer Roodenburg meer inlichtingen
wilde omtrent de finanpieele gevolgen
van het voorgestelde vastrechttarief.
Natuurlijk statistische gegevens, vermei»
dend hoeveel gebruikers ej in iedere
categorie zijn, en zoo meer. Maar hij
krijgt zc niet, want zeven ambtenaren
zouden zeven dagen moeten werken
om zoo'n statistiek voor elkaar te krij»
gen. Dit althans verzekerde de wethou*
der van Financiën, die cr dus blijkbaar
zelf ook om gevraagd had. Schrijver de»
zes vroeg er ook bescheidenlijk om en
misschien mag uit al deze van*elkaar»
onafhankelijke pogingen worden afge»
leid, dat het maken van een dergelijke
statistiek wel zeer gcwcnscht ware ge»
wccst om dc zaak te kunnen beoordee*
lcn. Mij verwondert het dat zulke sta»
tistieken niet altijd bestaan hebben, om
de fluctuaties in dc bedrijven voortdu*
rend te kunnen volgen. Particuliere on*
dcrncmingcn, eveneens met duizenden
afnemers, houden ze geregeld bij. Fn
als het particuliere bedrijf zoo'n statis»
tick wil opmaken behoeft het niet
zooals de Incassodienst er zeven man
gedurende zeven dagen aan te zetten.
Lang niet. Dit puntje pleitte weer eens
ten voordeele van den Accountants»
dienst, en de heer Roodenburg zal het
wel niet vergeten.
Dc wethouder van Financiën, Mr. M.
Slingenberg (V.D.) kwam laat in den
avond aan het woord en voltooide zijn
rede in een uur. Dc wethouder was zeer
op dreef, waarschijnlijk niet het minst
door „de scherpe puntjes in de rede
van den heer Joosten", die hem in vol
krijgsornaat uit zijn tent hadden gelokt.
Tot mijn leedwezen kan ik zijn portret
er niet bij geven, want onze teekenaar
Biclkine is er (evenmin als onze vroe*
gere tcekenaar Roland) in geslaagd om
hem recht tc doen wedervaren in de
caricatuur.
De wethouder erkent dat al sinds
jaren zuinigheid wordt geadviseerd.
Wij zijn op den goeden weg, zegt hij.
maar de volgende begrooting zal nog
wel denzelfden toon laten hooren. Het
totaal der gcmcentc«lcen:ngen be»
draagt nu 44 nrfllioen, dat is f 500 per
hoofd der bevolking, tegeen nu niet
zoo'n ongerustheid behoeft te wekken
als men de gronden, bedrijven en ge»
bouwen, wier bezit en opbrengst er
tegenover staat, in aanmerking neemt.
Maar de buitengewone uitgaven zouden
kunnen oploopcn tot een fnuikend be*
drag. Men moet een systeem gaan vol*
gerv. en de wethouder zal met voorste!»
lcn komen om dit in gemecnschappc»
lijk overleg te bereiken.
Ten aanzien van dc tarieven der be»
drijven meent mr. Slingenberg dat deze
op de psychologie van den burger min.
der effect hebben dan de belastingcij»
fers. Nieuw zich vestigende burgers
kijken naar deze laatste, niet naar gas
en electriciteit. En natuurlijk pakte de
wethouder hierbij uit over Haarlems
moeilijke positie, veroorzaakt door het
feit, dat de aangrenzende gemeenten
Heemstede en Bloemcndaal in belas»
ting»condities vcrkecren die in ons
land uniek zijn.
Daarna verdedigde hij zich tegen dc
aantijging van den heer Joosten dat hij
lager belastingen toegezegd zou heb»
ben en dcze belofte niet* ingelost.
Nooit heeft hij beweerd dat wij in
"26—'27 op het percentage 0 zouden
komen. Wel heeft hij 1 1/2 toegezegd
en dat is bereikt.
De heer Joosten
Daarna werd mr. Slingenberg, na gc»
constatccrd te hebben dat „het 1—0
voor hem was" hij is een groot
sportliefhebber cn de term was goed
gekozen agressief. Blijkbaar volgde
hij den vocthalstclregel. dat aanvallen
dc beste methode van verdediging is.
Hetgeen trouwens od velerlei gebied
geldt. De wethouder verklaarde rond*
weg dat 's hcérc-n Joosten's nieuwe
partijcombinatic een tweeden sodalis»
tischcn wethouder zou moeten opleve»
ren. dat dc heer Joosten niet met dc
vrijzinnig«democratcn wilde samen»
Paan omdat dezen ccn wethouder van
financiën produceerden, dat een socia*
listisch wethouder van Financiën de
heer Joosten zelve zou zijn, die er be»
kwaamheden voor bezat... een gracelijk
compliment.maar die heel wat duur»
der zou zijn dan spreker.De wethouder
rekende daarop'den Raad voor. dat dc
desiderata des heeren Joosten dc jaar*
lijkschc uitgaven zoude»n verh-oogen
met f 750.000, en de jaarlijksche inkom»
sten uit de bedrijven) verminderen met
drie ton.
Globaal verschil: 1 millioen, dat
binnen fwee jaar tot geweldige belas»
tinpverhooging zou leiden.
„Ik heb natuurlijk ook m'n fouten
gemaakt, maar ik
kan (och h'eusch nlafoaderwli» voor San kinderen «tó wil.
inzien dat de heer Joosten het beter zou
doen dan ik," zei de wethouder. En hij
stond zeer sterk, toen hij zich, ter ver»
dediging van zijn beleid, beriep op de
veel hoogere kosten van het onderwijs
tengevolge van dc nieuwe Rijksbepalm»
gén inzake de boventallige onderwijzers
Alleen taxeerde hij dit nadeel wel zeer
hoog (twee ton per jaar). Als het Rijk
straks de personcele belasting wijzigt,
waardoor de gemeente bij hetzelfde aan»
tal opcenten 1 1/2 ton schade lijdt, moet
men dat den wethouder niet gaan ver»
wijten. Zulke dingen zijn force majeure.
Omtrent het vastrechttarief (dat
steeds door de algemeene beschouwin»
gen bleef dwalen) verklaarde mr. Slin»
genberg zich voldaan met de gunstige
stemming in den Raad. Hij zou het
amendemcnt»Keesen hebben willen aar.»
vaarden als deze het tarief voor kleine
verbruikers op 10 inplaats van 9 1/2 cent
had voorgesteld.
Dc wethouder eindigde in een wel»
sprekendhcidsclimax, met een zeer
schoone tirade, waarin hij erkende dat
hij zijn wethouderschap voor zijn par»
tij»lidmaatschap liet gaan„want
bij onze partij, meneer Joosten, gaat
het algemeen belang voor het partij»
belang!"
Toen was het elf uur, en gingen wij
huiswaarts.
R. P.
JONGE LIBERALEN
Lezing van den heer
M. Alberti.
Dinsdagavond hield in Hotel Lion
d'Or dc Vereeniging van Jonge Libera*
len een vergadering, waar dc heer M.
Alberti, voorzitter van de club van
Jongeren in Jen Vrijheidsbond te den
Haag, een lezing hield over het onder»
werp: „De perspectieven van den Vrij*
heidsbond".
Spr. begon met uiteen te zetten dat
het liberalisme een zaak'is van groote
cultureele waarde. Het wil dat ieder»
een zich zal kunnen ontwikkelen naar
zijn aanleg en alle ambten moeten open
staan voor wie daarvoor de bckwaam-
heden bezit en verder moet niemand
belemmerd worden in het uitoefenen
van zijn ambt.
Dc vrijheid die het liberalisme voor»
staat is tc verdeclen in een geeste
lijke, een economische cn een staatkun»
dige vrijheid. Een onderdeel van dc
geestelijke is de religieuze vrijheid, die
ook in onze Grondwet is vastgelegd.
De toestand van het onderwijs is
thans rechtvaardiger dan hij ooit on»
der het liberale stelsel is geweest; hoe
dc groote kosten die de tegenwoor
dige toestand met zich meebrengt, moe
ten bestreden worden: deze quacstie is
nog niet opgelost.
Dan is er nog de vrijheid van druk
pers.
Het afbakenen van die verschillende
vrijheden wordt aan de politiek over»
gelaten. In verband hiermede zcide spr.
dat het parlementair stelsel den laat»
sten tijd geen algemeene tevredenheid
heeft gegeven. Spr. betreurde het dat
de kiezer over 't algemeen denkt met
het uitbrengen van zijn stem zijn eigen
belang te behartigen. Het is dan ook
van 't grootste belang dat de kiezers
mannelijke en vrouwelijke van
hun staatkundige vrijheid een goed ge
bruik maken.
Heeft nu het liberalisme ook in dc
toekomst nog reden van bestaan?
Spr. meent van wel. Als maar de be
langen worden afgemeten met een fijn»
besnaard rechtsgevoel.
Hoe zal, vroeg spr., voortgaande,
zich dc sociale wetgeving in dc toe
komst ontwikkelen? Zij zal niet de
zelfde moeten blijven als zij nu is, want
die loopt over van bureaucratie en is
uiterst moeilijk te hanteeren. Zoo is
het bijvoorheeld afschuwelijk, dat
iemand die langer dan acht uur w i I
werken, dat niet kan.
In de naaste toekomst zal verder
het beginsel van dc autarchie tot uiting
moeten komen. Staatspensionneering
moet er zijn. maar het pensioen moet
juist toereikend zijn voor de noodza
kelijke levensbehoeften, anders zal de
spaarzin gedood worden. Ook de werk»
loosheidsuitkeering moet als het Staats»
pensoen zijn: te veel om van te sterven
en te weinig om van te leven.
Aan het liberaal beginsel van den
vrijhandel zal in de toekomst niet ge
tornd mogen worden, anders zal het
internationaal verkeer niet sterker kun
nen gemaakt worden. En dat is toch
noodig.
Op 't oogenblik is de Vrijheidsbond
dc goede vertegenwoordiger van het
liberalisme. Er rit perspectief in dien
Bond. maar hoe die perspectieven zul»
len zijn. dat hangt van de leiding af.
Na de pauze was er gelegenheid tot
het stellen van vragen.
De heer Scheer meende dat de pa
cificatie van het onderwijs niet juist
geacht mag worden. Dc kinderen ook
van strengsgodsdienstige ouders zullen
toch op de openbare school niet zoo»
veel dingen hooren die hen kunnen
kwetsen.
Spr. vond ook dat de inleider ten
opzichte van het Staatspensioen wat
hard geoordeeld had.
De inleider bleef het een bezwaar
vinden dat iemand zou moeten bijdra»
gen in de kosten van openbaar onder
wijs en ook van dat onderwijs dat hij
voor zijn kinderen het meest geschikt
acht. Ten opzichte van het tweede be
zwaar van den heer Scheer wees spr.
op het groote belang van aanmoediging
van spaarzin cn kapitaalvorming.
Dc heer S. Rijkcs. bestuurslid der
afd. Haarlem van den Vrijheidsbond,
vroeg hoe de inleider zich het samen
verordeningen vaststellen door werkgc*
cr cn werknemer denkt.
Spr. meende dat deze zaak toch wel
tc regelen is, al staan ons de finesses
au zulk een regeling nog niet duide»
lijk voor den geest.
De heer Avis vond dat het openbaar
onderwijs meer en meer in 't gedrang
komt. Mej. Mok wees op de ontvolking
der openbare school in kleine plaatsen.
De pacificatie kweekt juist haat en
nijd.
De spr. vond toch' dat aan den
wensch van ouders, die het openbaar
kn, moet tegemoet gekomen worden.
Voor hem staat de openbare school
gelijk met de neutrale bijzondere
school.
Mr. Boum-an zelde dat de openbare
school op vele plaatsen een socialists
sohe school is geworden. Hierdoor zen»
den veel ouders bun kinderen naar een
aectarische school. Maar de toestanden,
•waartoe de pacificatie geleid heeft,
zijn thans inderdaad al te dwaas. Daar»
om zal het noodig zijn de regeerings»
colleges ook de heer Rijkes had hier»
op aangedrongen te doordringen van
de beginselen van hen die deze toe*
standen niet kunnen goedkeuren.
De heer van Holk meende dat de
liberalen alles moeten doen om de
openbare school weer werkelyk ncu»
traal te maken. Daarvoor zal het noo*
dig zijn dat er verandering komt in
de opleiding der onderwijzers.
De heer Van Holk besloot den
avond met een woord van dank aan
den spreker en aan de weinige belang»
stellenden, die ter vergadering waren
gekomen.
EVENREDIGE VERTEGENWOOR»
DIGING IN DE NED. HERV. KERK
Samenkomst in den Protes#
tantenbond.
Woensdag 24 November had in hef
gebouw van den Protestantenbond een
samenkomst plaats uitgaande van de
kicsvcrceniging „Evenredige Verlegen»
woordiging in de Ned. Herv. Kerk".
De heer A. Schipper, voorzitter der
vereeniging opende de 'bijeenkomst cn
gaf daarna eerst het woord aan Ds. A»
J. A. Vermeer, orthodox Ned. Herv*
Predikant te Den Haag.
Wat ons hier samen brengt, aldus be»
gon spr., is niet: liefde tot onze partij
of richting, maar liefde tot onze Vader»
landsche, onze Ned. Herv. Kerk.
In het begin der 19e eeuw. aldus spr.,
heeft Koning Willem I uit de puinhoo»
pen van ons kerkelijk leven een nieuwe
kerkelijke gemeenschap willen opbou»
wen. Onze svnodale organisatie dateert
an 1816.
En de kerk van 1816 doet een beroep
op onze liefde.
Het kerkelijk werk van-1816 bedoel*
de: Eenheid van het protcstantschc ge*
dcelte van ons volk.
Onze synode heeft naar deze eenheid
st'eeds gestreefd.
Deze eenheid wilde niet een elck*wat*
wils»kerk. Onze kerk heeft een uitgc»
sproktm Christelijk cn Protestantsch ka»
raktcr.
Het Protestantsch beginsel is niet het!
gezag der rede, maar het gezag van de
innerlijke overtuiging
Hierom mogen wij, zoo zcide 6pr.,
onze Ned. Hervormde Kerk liefhebben.
Wat haar bedreigt is de overhcersching
van dc een of andere richting. Laat men
vrij zijn die richring lief te hebben cn
ijveren voor haar bloei. Maar over»
hecrsching en dit op meerderheid van
stemmen, is onprotcstantsch. is door cn
door wcrcldsch. De meerderheid van
stemmen heeft op Godsdienst*gebicd
haast altijd ongelijk gehad.
De strijd van Evenredige Vertegen»
woordiging is tegen die meerderheids»
macht. Voor het" goed recht van elke,
zich binnen de grtnzen der kerk open»
barende, minderheid.
Overwinning van dit beginse!, zoo
eindigde Ds. Vermeer, brengt mee: den
bloei, den invloed van onze kerk als
volkskerk; opent den weg tot wederzijds
sche waardeering; verruimt onzen' in»
vloed, doordat er meer contact is tus»
schen de verschillende richtingen.
Daarna kreeg de heer G. A. de Rid»
der, voorzitter der Vereeniging van Vrij»
zinnige Hervormden in. Nederland, uit
Amsterdam, het woord.
Spr. zette uiteen dat de Kiesvereeni»
ging niet den strijd wil om den strijd,
niet wil verdoelen, maar samenbinden.
Het is de bedoeling over de geschillen
heen tc komen tot een eensgezinde
schare. De stemgerechtigden worden nu
opgeroepen te stemmen op de candi»
daten der E. V. Evenredige vertegen»
woordiging is niet' maar een leuze, want
in dc diepte gezien is de gedachte, die
aan E. V. ten grondslag ligt dezelfde
die hen bezielde, die in vervlogen
eeuwen de Ned. Herv. Kerk hebben gc*
sticht.
Spr. vond dat de toestand der voor»
standers van E. V. te Haarlem beter is
dan te Amsterdam, want te Haarlem is
al iets van toenadering te bespeuren;
er wordt met hen gerekend.
De heer De Ridder wekte de aanwc»
zigen op. bij dc verkiezingen alle ge*
dachten aan minderwaardige dingen tc
bannen. „De roepstem komt tot u", al*
dus spr., „om kenbaar i'e maken, in
welken geest gij uw Kerk wilt bestuurd
zien. Gij kunt nu opkomen voor E. V.,
die een groote zedelijke beteekenis heeft
en die naar mijn overtuiging een wel
daad zal zijn voor de Kerk. een weldaad
voor ons volk. Wekt dan ook anderen
op. om met u ter stembus te tVekken
en duidelijk te maken dat gij recht en
verdraagzaamheid wilt".
Bij de gelegenheid tot gedachtenwisse*
ling meende dc heer Hofman, ouderling
der Ned. Herv. Kerk, dat in vrijzinnige
wringen tc veel verwacht' wordt van een
plaatselijke regeling. Dc Synode zal.
naar spr s meening, in dezen regelend
moeten optrfeden.
Toen hier het verzoek aan de orde
kwam, aan een vrijzinnig predikant het
recht tot optreden in dc Ned. Hen-.
Kerk tc Haarlem toe te kennen, waren
er wel veel predikanten en leden van
den Kerkeraad. die er voor gevoelden.
Het is toen een fout van den Kerkeraad
geweest dat hij zich niet zelf voor of
tegen heeft uitgesproken, maar dc op»
lossing heeft gelegd in handen der predi
kanten. Van de zeven predikanten was
er toen maar één die het verzoek wilde
toestaan.
De heer Dc Ridder erkende wel, dat
aan partieele. gemeentelijke regelingen
bezwaren zijn verbonden, maar er moet
toch recht worden gedaan. De weg over
de Synode zal een zeer lange weg zijn.
E. V. zal voorloopig plaatselijk oplos*
singen kunnei» brengen; de oplossing
van het 'algemeene vraagstek van de
rechten der minderheden kan alleen van
de Synode komen.
De voorzitter dankte de sprekers en
de vergadering en den heer Meng. die
het orgel had bespeeld. Spr. wekte de
aanwezigen op. Dinsdag 30 November
bij dé verkiezingen hun stem uit te brem
fen op den candidaat van E.V.; Dr. J.
l\ J. Goedkoop
