HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
-friopwf
STADSNIEUWS.
IJMUIDEN STILT DEN ZANDHONGER VAN
AMSTERDAM.
WOENSDAG 23 MAART 1927 DERDE BLAD
No. 3649
VERONTREINIGING DER ATMOSFEER EN
PLAATSELIJKE HINDER.
DE SAMENSTELLING - FABRIEKSSCHOORSTEENEN NIET DE
GEVAARLIJKSTE MEDISCHE BEZWAREN, PLANTENGROEI EN
GEBOUWEN.
gmg door rook en roet" en .,de Hinder
door rook en roet", welke begrippen
voor de bestrijding goed uit elkander
moeten worden gehouden.
Verontreiniging.
Dc afgescheiden koolstofdeeltjes kun;
nen zeer weinige zijn. zoodat zij vrijwel
onzichtbaar zijn (unthraciet), ieds meer,
doch niet vettig aanvoelend (mager
kool) en om zoo te zeggen samengebak»
ken tot dunnere of dikkere vlokken,
welke vettig aanvoelen (gasrijke steen-*
kolen).
Analyseert? men dc onzichtbare rook*
gassen dan blijken deze te bestaan uit
stikstof, zuurstof, waterdamp, kool»
dioxyde, kooloxyde. sporen in meerdere
of mindere mate van koolwaterstoffen,
zwavel dioxyde, zwavelzuuranhydrid en
soms ook nog sporen van arsenicum ver
bindingen. Het zichtbare gedeelte blijkt
te bestaan uit fijnere koolstof deeltjes.
Eggende in een teerachtige omhulling,
welke bij aanwezigheid van voldoende
teer aanleiding geeft tot samenbakken.
zoo de roetvlokken vormt en daaraan
het vettige gevoel geeft
leder K.G. steenkool geeft bij ver
branding circa 15 kub. M. rookgas per
uur en waar nu een stad als Londen in
dc diverse fabricks» en huishoudelijke
schoorsteen c'rca 2 millioen K.G. steen*
kool per uur verstookt, zullen meer of
minder regelmatig verspreid over een
oppervlakte van circa 55 qd. K.M. circa
30 millioen kub M. rookgas worden ver*
spreid. Dat hierdoor een verontreiniging
der Londenschc atmosfeer ontstaan bc-
hoeft wel geen nader betoog.
Als wij te Blcemendaal het Koning:
inneduin bestijgen op een dag in de
week en in de richting Haarlem zien,
zal het onze aandacht trekken dat
verscheidene schoorsteeaca in de stad
rooken als om strijd. Sommige fabric*
ken vooral doen in dat opzicht hun
best en onwillekeurig komt dc vrees
bij ons op, dat dit verspreiden van
rook en dus van roet dc atmosfeer wel
ernstig moet bederven; onwillekeurig
fantaseeren wij daarop verder en vra»
gen ons af: „in hoever is dit schade*
lijk? Voor mcnsch en dier, voor plan*
tengroei cn gebouwen?" Wat is er
schadelijk van, wat is onschuldig?
Moeten de openbare besturen optre»
den tegen verontreiniging van de
lucht zooals zij dat doen tegen ver*
ontreiniging van het water? Wij weten
immers, dat nu sinds jaren de eigen
waterlevering uit Norton*puiten, uit
regenbakken en dergelijke, zoo goed
als vervallen is en plaats gemaakt
heeft voor zuiver duinwater, de alge*
meene gezondheidstoestand daarbij
heeft gewon Den; is «ets dergelijks ook
tc verwachten van zuivering der
dampkringslucht?
Leeken moeten in deze aangelegen»
heden noogst voorzichtig wezen, om»
dat zij met goede bedoelingen tot
conclusies kunnen komen, die toch on*
juist zijn. Twee staaltjes zullen de
bedoeling duidelijk maken. In het al»
gemeen bestaat het inzicht, dat stank
gevaarlijk is voor de gezondheid,
terwijl de hygiënisten in het algemeen
(behoudens uitzonderingen natuurlijk)
van oordeel zijn, dat een onaangena»
me geur wel moet worden verdreven
omdat zij het levensgenot der omwo»
nenden vermindert, maar voor de ge»
rondheid niet schadelijk is. Een twee*
de staaltje is de algemeen heerschende
opinie: ..vriezend weer is gezond".
Toch zijn er vele doctoren van een
andere meening. ,.In Nederland", zeg*
gen zij, „leven de menscfaen het ge*
zondst bij wind en regen; wel is vrie»
zend weer voor hun gevoel aangena»
mer omdat zij er een prikkelende ge*
waarwording van ondervinden, maar
als het lang vriest cn dan gaat
waaien, is die aangename sensatie
spoedig voorbij, terwijl het opwaaien*
de stof in keel en longen terecht komt
en daar verschillende aandoeningen
teweeg brengen kan.
Overtuigd van de waarheid, dat de
leek buiten deze zaken blijven moet,
heb ik gezocht naar een deskundige,
die bereid was zijn licht te laten
schijnen over luchtverontreiniging door
rook en roet. Het gevolg is onder*
staande beschouwing van iemand, dien
ik tot mijn leedwezen alleen met een
paar letters de K. mag aanduiden, maar
van wien men onmiddellijk gevoelt,
dat hij het onderwerp meester is.
Zijn oordeel volgt dus hieronder:
Ieder brandend vuur van vaste brand*
stoffen oeeft aanleiding tot afscheiding
van koo'stofdeeltjes (roet) cn gassen,
welke onvolkomen verbrand worden
(rook), omdat alvorens de verbranding
kan intreden een zeer gecompliceerde
chemische ontleding plaats moet hek*
ben, waaraan deze vorming onverbiddc*
lijk is gebonden. Bij vloeibare brandstof*
fen is dit niet noodzakelijk, omdat deze
zonder chemische ontleding in dc gas*
vtjrm kunnen overgaan bij dc juiste tem*
peratinirsverhooging. Verhit men echter
te hoog in temperatuur dan zal ook daar*
bij ontleding gaan "optreden en krijgt
men zelfs een zeer sterke koolstofaf*
scheiding. Dit laatste is d3n ook de re*
den waarom men bij schoorsteenen van
vuren gestookt met vloeibare brandstof,
soms zulk een bijzonder zwaar rooken*
den schoorsteen ontdekt1.
Om dit euvel te bestirijden moet men
twee geheel verschillende gebieden on*
derscheiden:
lo. een geheelc verontreiniging der
atmosfeer, iets wat natuurlijk niet door
één enkelen schoorsteen kan gebeuren,
doch waarvoor in een kort bestek ver*
scheidenc schoorsteenen hij elkander
moeten zijn, dus b.v. dc atmosfeer eener
grootc stad, eer. industriestreek enz.
Men heeft hierbij te doen met een
quaestie welke het algemeen belang
raakt;
2o. de plaatselijke hinder. Een huis
naast een fabriek heeft vaak last, dat bij
bepaalde vin drich tingen roetvlekken
door een open raam naar binnen ko*
rr.cn. of dat roetvlokken vallen op een
tc bleken liggende waseh. Zoo kan een
tuinder las: hebben van dc rook van
een schoorsteen omdat de planten slech*
groeien, enz. Dat zijn echter alles privé*
aangelegenheden, welke zich beperken
tot een of meer personen der directe
omgeving, doch de bevolking van de gc*
heele gemeente waarin zich zooiets voor*
doet heeft cr niet, mede te maken. Hier
heeft men dus tc doen met een per*
sooniijk belang.
Men duidt deze verschillende begrip*
gee kortweg aan met .,de Vcrontrein
declen was op Kef menschel ijk lichaam
met zekerheid niets te bespeuren,
slechts aanhoudend mistig weder toon*
dc wel een nadeeligen invloed van de
zwuvelverblndingen.
Voor den plantengroei bleek,
'olgens de onderzoekingen van Wlsli*
ceuus en Schroeder het zwaveldioxydc
nadeelig te zyn. zoodra dit in meer dan
1 op 250.000 dcelen in de lucht voor*
komt, iets wat nog erger wordt zoodra
er ook nog arsenicumverbmdingen in
de lucht voorkomen. By gebruik van
steenkolen zal dit echter niet zoo spoe*
dig voorkomen, wel echter bij gebruik
van bruinkolen cn daaraan is dan ook
de bekende quaestie van sterkte der
boomen iD Saksen toe te schrijven.
Wat dc gebouwen betreft geeft de
zure inwerking een eigenaardige grau*
we inteering welke men in Londen zoo
goed kan waarnemen. Dit is de oor»
zaak van de zware inteering van het
buiten*beeldhouwwerk der St. Paul's
Kathedraal, en ook de oorzaak waarom
de naald van Cleopatra in de enkele
tientallen jaren op de Thames Embank*
ment meer heeft geieden dan 't eeuwen*
lange verblijf in Egypte. Ook dc schade
aan 't beeldhouwwerk van dc Dom tc
Keulen schijnt men daaraan tc moeten
toeschrijven.
Tot zoover het eerste gedeelte
van de uitvoerige beschouwing van
den heer dc K.. die voor ons
leeken zeer leerzaam is, al zullen
wij misschien wel enkele dwaalbegrip*
pen moeten opgeven. Ik maak dan ook
van de gelegenheid gebruik om hem
hierbij voor dc genomen moeite dank
te zeggen, die zeker ook door de le*
zers van Haarlem's Dagblad zeer op
prijs gesteld wordt.
Het slot van dc mededeelingcn van
den heer dc K. moet wegens gebrek
aan ruimte tot het volgende nummer
worden uitgesteld.
J. C. P.
NGEZONDEN MEDE DEELINGEN
a 60 Ct*. per regel.
Bepaaldelijk is hierbij Londen geko»
«ten, omdat het! verschijnsel bij geen stad
in Europa zoö sterk spreekt, maar wel
ziet men er uit, dat in alle onze steden,
of om zoo te zeggen geconcentreerde
industrie*streek, de genoemde verontrei*
niging meer of minder zal gaan optee-*
den, zij het ook dat hieruit nog lang
niet altijd een bepaald nadeel voor de
samenleving het gevolg behoeft te zijn.
Een zeer eenvoudige proef kan dienen
om zich hiervan tc overtuigen. Spreidt
men als het sneeuwt in een stadstuintje
een laken uit van 1 qd. M. en doet
dc opgevangen sneeuw in een flesch.
dan krijgt 'men na smelten geen volko*
men heldere vloeistof, zooals wanneer
men hetzelfde doet op een weiland, ver
van alle schoorsteenen af. In steden als
Londen, Leeds, enz. is dat sneeuwwater
al aardig op wtg om Oost*Indischc inkt
te worden, maar zelfs voor ccn stad als
Amsterdam heeft bet al ccn grauwe
kleur gekregen!
Nadeelig voor dc menschclijke samen*
leving kunnen van deze vcrbrandmgs»
producten zijn:
lo. kooloxyde, omdat het een vergiftig
gas is.
2o. de zwavelverbindingen om dezelf*
de reden,
3o. de koolstofdeeltjes, omdat deze
in de longcellen kunnen komen en daar
verstoppingen gaan vormen,
4o. dc teer van het roet, omdat rich
hieruit in de buitenlucht zure verbin»
dingen kunnen ontwikkelen, welke onze
bouwwerken kunnen aantasten.
Zulk een verontreiniging der atmos»
feer is ie meten door in de betreffende
stad of industriestreek op verschillende
plaatsen en hoogten en op gelijke tijd*
stippen en gedurende gelijke tijden lucht
aan te zuigen en op dc bovengenoemde
hestanddcelen tc onderzoeken, waarbij
dan een waardccring plaats heeft naar
een schaal opgesteld door Prof. Reuk.
In Engeland zijn het voornamelijk
Cohen, Bailey, des Veaux en Kershaw,
welke zich op dit gebied verdienstelijk
hebben gemaakt cn gezorgd hebben
voor luchtondcrzoekingen gedurende
vele jaren in de voornaamste Britschc
steden en industriecentra. In Duïtsch*
land is het Prof. Esmarck, cn in Oos»
tenrijk Prof. Exncr, welke op dit gebied
vele onderzoekingen hebben gedaan.
Hoe onvolkomener de verbranding ge*
schiedt, des tc meer van deze nadeelige
verbrandingsproducten zullen cr gc*
vormd worden, cn waar nu juist dc
huishoudelijke stookinrichtingen cn de
stookinrichtingen der klcin»industrie
niet zoo geconstrueerd of bediend kun»
nen worden, dat men van ten tamelijk
volledige verbranding vooral van gas*
rijkere steenkool, zeker is. is het bc*
grijpelïjk dat deze onderzoekingen ge*
leerd hebben, dat de invloed dezer
schoorsteenen verre overwegend is bij
deze verontreiniging, en dc groote in*
dustrieschoorstcenen hiertoe nauwelijks
bijdragen. Natuurlijk kan dat in een ge*
concentreerde industriestreek anders
gaan worden.
Over het aangebrachte nadeel dezer
erontreiniging staan ons vele gegevens
ten dienste. Wat het med.sche gedeelte
betreft heeft vooral Dr. Ascher te Ham
uitgebreide onderzoekingen verricht en
daaruit blijkt, dat de sterkte aan niet*
tuberculeuse ziekten der ademhalings*
organen grooter is in plaatsen waar d;
lucht door fijne koolstofdcc'.tjcs meer
verontreinigd is dan gcimddcld L9 vol*
gens dc schaal van Renk. Van een in*
locd der overige genoemde bestand*
NED. BLINDENBOND.
PROPAGANDA-KUNST-
AVOND.
De afdeeliog Haarlem cn •Omstreken
van den Ncd. Blindenbond belegde
Dinsdagavond in de grootc zaal van het
Gemeentelijk Concertgebouw ccn pro*
paganda*kunstavond. die helaas niet
druk bezocht was. hoewel medewerking
verleend werd door het Mannenkoor
..Caecilia" onder leiding van den heer
Nico Hoogerwerf. en door bet! Sympho*
nie*orkest „Caecilia", directeur de neer
K. H. Kerkhoff.
De heer C. V a 1 k. voorzitter der af*
dceling, opende den avond met een
woord van welkom. Hij dankte dc bei»
dc vereenigïngen „Caecilia", die bereid
waren gevonden om deze bijeenkomst
met zang en muziek op tc luisteren.
Dank bracht spreker aan het lid der
Tweede Kamer Mevr. Mr. B. Bakker
Nort, die in het! Parlement zoo krach»
tig voor het lot der blinden opkomt cn
altijd bereid is om te helpen. Tenslotte
dankte hij den heer J- van den Berg.
die zooveel doet om het lot der blin
den i'e verzachten en hoopte, dat dc
aanwezigen een aangenamen avond zou»
den hebben.
De heer J. van den Berg, propa»
gandist van den Ned. Blindenbond,
een blinde, werd daarop door ccn dame
naar 't podium geleid. Hy sprak cr
zijn blijdschap over uit, dat het gevoel
van gemeenschapszin zoo groot wordt;
dat het mooie beginsel: allen voor één
cn één voor allen steeds meer aanhang
vindt. Vooral voor dc blinden is dat
zoo verheugend, omdat een groote groep
van blinden in ons land ccn driewerf
kruis hebben tc dragen; ten eerste de
blindheid zelf. al zijn ec over het alge»
meen vroolijk en opgewekt van aard.
Het tweede kruis is veel zwaarder, na*
melijk dc permanente armoede, zorg
cn misère van vele blinden. Hoe zwaar
is het lot van deze mcnschcn. die het
licht der oogen inocten missen cn bo»
■endien armoede moeten lijden. Maar
het derde kruis is nog liet zwaarst; dat
is de diepe geestelijke afhankelijkheid
van hen. die v3n dc particuliere lief*
dadigheid moeten leven. Dat is het lot
van ccn groot aantel blinden in ons
land, die buiten het maatschappelijk cn
economisch leven en ook feitelijk buiten
het productieproces staan.
Spreker wenschtc niet voor hem cn
zijn lotgenootcn het' medelijden, dat
zoo kwetsend is voor hun eergevoel en
eigenwaarde. Dc blinden moet men be*
schouwen als gewone mcnschcn. die
recht op hun plaat» in dc maatschappij
hebben. „Weg met het medelijden!" riep
spreker. „Wij begccren dat niet. Uw
medelijden moet plaats maken voor
hartelijke solidariteit, sympathie cn
mcdcgevocl.Uw medelijden moet gc
omzetten in daden!"
Spreker schetste de droevige toestan»
den van dc blinden, die in inrichtingen
werken. Gelukkig wordt het reeds in
vele steden beter, vooral tc Amsterdam
waar het gemeentebestuur zoo flink
steunt. Het is de morcele plicht van dc
overheid, om de blindenzorg ter hand
te nemen, op den grondslag van ver*
plicht onderwijs voor het' blinde kind
en van productievcn arbeid. Alleen hier*
door wordt het mogelijk, dat ook den
blinde een menschwaardig bestaan
wordt gewaarborgd. Zoover is het he»
laas nog lang niet; vooral op het platte»
land heerscht onder de blinden nog dc
diepste armoede. De Leerplichtwet moet
ook gelden voor het blinde kind.
Ouders, die c cn blind kind hebben,
moeten dit niet uit. ccn misplaatst gc*
voel van medelijden thuishouden: het
moet naar een instituut worden gc»
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Ct». per regel.
stuurd. Ook moet cr komen verplichte
vakopleiding voor blinden. En geef hun
vooral geen minderwaardig werk. zei
spreker. Hij herinnerde er aan. dat er
nu reeds verschillende blinden met suc»
ces werkzaam zijn als schoenmaker,
marconist enz.
Omdat de blinden zoo gaarne als
mcnsch willen leven, hoopte spreker dat
dc autoriteiten spoedig deze verlangens
zullen inwilligen. Veel vertrouwen heeft
spreker echter niet in de regeering die
ten opzichte van de blinden zoo lauw
eu laksch is. Slechts één i» er in ons
Parlement, zei spreker, die altijd voor
het lot van dc blinden op de bres
staat: dat is Mevrouw BakkerNort.
Spreker riep dan ook den moreelen
steun der aanwezigen in. om het doel
van den Ned. Blindenbond te helpen
verwezenlijken, teneinde de regeer mg
te overtuigen, dat zij ten opzichte van
de blinden een dure taak heeft te ver»
vullen.
Mevrouw Mr. B. BakkerNort
verkreeg hierna het woord. Zij vroeg,
of dc aanwezigen zich al eens in ge*
dachten verplaatst hebben in dc licht*
Iooze wereld der blinden. Het is ons
moeilijk dit tc kunnen doen. Wij kun*
nen veel doen om het lot der arme
bbnden, die altijd leven in duisternis,
te verzachten. Onze hulp moet niet al*
leen oppervlakkig zijn. Ook Mevrouw
Hakker herinnerde er aan, dat vele
blinden het' ver in maatschappelijk werk
kunnen brengen, dank zij ook hun op»
timisme.
Een goede blindenzorg moet niet be*
staan in liefdadigheid, maar in produc*
tieven arbeid. Om dit te bewerken, moet
men de blinden in de gelegenheid stel*
!en. goed onderwijs en degelijke vakop»
leiding te genieten.
Met den heer Van den Berg is sp-cek
st'cr het eens. dat men rekening moet
houden met de intelligentie van sc-mmi
ge blinden, die uitstekend werk kunnen
verrichten. Staat cn gemeenten zijn
tegenover de blinden in gebreke geble*
ven. In Engeland bestaat leerplicht" voor
dc blinden al racer dan 50 jaar. Ook
in dc Scandinavische landen en in
Duitschlaud is leerplicht. Dc Nederland»
sche Staat zorgt niet voor vakopleiding.
Ook spreekster veroordeelde dc on*
verstandige ouders, die meenen, dat hun
blind kind het best' thuis verpleegd
kan worden. Dc ouders, die dit doen be*
rooven het kind. aLs het op gevorderden
leeftijd gekomen is, van geestelijker*
inhoud.
De gemeenschap moet voor arbeid
voor blinden zorgen, want particulie*
ren kunnen dat niet doen.
Spreekster herinnerde aan de benoe»
mïng van een Staatscommissie in het
jaar 191ó. die een onderzoek naar het
lot der blinden in Nederland moest in*
stellen. En hoewel deze commissie een
Hink rapport heeft uitgebracht, heeft
de regecring tot dusver nog niets
zich laten hooren.
Mevrouw Bakker wekte daarom dc
kiezers op. menschen naar gemeente;
raad. Provinciale Staten cn Tweede
Kamer tc zenden, die ccn gevoel van
tccderheid jegens dc invaliden in rich
hebben. De blinden willen niet. een
object zijn voor medelijden; zij vragen
een menschwaardig bestaan, waarvoor
spreekster den steun der aanwezigen
inriep. (Applaus).
MANNENKOOR* EN SYMPHONIE»
ORKEST „CAECILLV.
Deze vereenigirvgeo verleenden op
den grooten propaganda*avond van den
Nedcrlandschcn Blindenbond haar wel*
willende medewerking. Een groot deel
van den avond werd in beslag genomen
door een tweetal redevoeringen zoodat
het muzikale gedeelte tamelijk beperkt
was. Daarenboven werden de ouverture
Jeanne d'Arc. van Verdi en eeD Sym»
phonie van Friedemann Bach vervan*
gen door Mozart's ..Tiius*ouverture" en
een aria voor hobo cn klarinet uit
Titus. We hoorden dus het orkest al»
leen :D Mozart muziek (voor dc pauze
ging „Eine Kleine Nachtmusik") wat
overigens een goede maatstaf beteekent
daar deze muziek geen enkel com»
promis toelaat, het uiterste vergt van
do uitvoerenden en in haar klaarheid
de kleinste vertroebeling onmiddellijk
openbaart.
Het moet ccn volmaakt afgewogen
klank zijn. een fijnheid van melodische
lijnen en rbythmisch evenwichtige
harmoniesopecn vol gingen openbaren,
ten overvloede nog een, vooral voor
dc strijkers, absolute toonzuiverheid
geven, om van een mooio Mozart*
interpretatie tc kunnen spreken. Bijna
alle na hem gekomen componisten ge»
ven door het verplaatsen der muzikale
waarden, meer of minder gelegenheid
■ets af te doen aan genoemde cischen.
maar juist omdat Mozart's muziek bc»
rust op het klankprïncipc is het ver*
klanken van een zijner werkcn «en
zoo groote opgave.
Dat bij dit orkest niet aan dc hoog»
ste cischen voldaan kan worden was te
crwachten. Dc leden beoefenen de mu»
ziek „voor hun genoegen". Onlangs kon
ik nog de verdiensten van den heer
Kerkhof als muzikaal leider van „Cae*
cilia" belichten en nu bij het hooren
an Mozart*muziek kan ik op deze
verdiensten weer eens dc aandacht vesti
gen. Het was niet smetteloos, de „door*
voering van het eerste dcc! van „Klei*
nc Nachtmusik" schommeide, dc phra»
scering der Romance had fijner gekund
cn het Rondo was te langzaam, maar
dit neemt niet weg dat het geheel, als
geheel weer goed klonk. Dc, waarschijn*
lijk onvoorbereide „Aria" gaf een se»
rene, innige sfeer en werkelijk was het
alsof de klagende hobo*mclodic boven
dc orkestklank zweefde. Dit vergoedde
het niet hooren van Fr. Bach's „Sym*
phonie".
Het mannenkoor „Caecilia" onder lei»
ding van Nico Hoogerwerf zong de
reeds besproken koorwerken: ..Bede
voor he* Vaderland" van Valerius".
..Morgenlied van Hugo Kann. „O
Heil'gcn" van Nico Hoogerwerf cn
.Hymne a la Nuit" van Z. de Rillé. In
„Bede voor het Vaderland"' viel een
goeden koorklank op te merken, terwijl
sommige passages in „Morgenlied" tc
geforceerd klonken.
Beide „Caecilia's" hadden veel ap*
jlaus als belooning voor hun wclwi!=
lende medewerking.
JJENK DIEBEN.
In de Breesaap, waar eens de mooiste
duinen waren
EEN KIJKJE IN HET BEDRIJF DER AMSTERDAMSCHE
BALLAST MAATSCHAPPIJ.
DE DIESEL SHOVEL (schop). De „shovel'* U gevuld en gereed om naar den
zandtrein gedraaid te worden. Men ziet duidelijk de diepe voren, die door de bak
uit het duin zijn weggegraven. De beide armen van den „shovel" zijn schuifbaar
aan den laadboom bevestigd.
Wij hadden vernomen dat dc Am* dan 2000 K.G. zand met één bak vors
stordamsche Ballast Mij. voor haar
werkzaamheden id dc Breesaap bij
IJmuiden een tweetal cxcavateurs had
aangeschaft van bijzondere constructie
Dc capaciteit dezer machine# zou. naar
men ons meedeelde, die van atle an*
dere bij dit soort werk gebezigde ma»
chines overtreffen. Wij wendden ons
daarop tot dc directie tc IJmuiden, die
ons uitnoodigde de nieuwe machines te
bezichtigen.
Spoedig waren wij met onzen foto»
graaf aan het achter dichte bosschen
verscholen kantoor der Maatschappijn
gelegen nabij dc Zandhaven. Een der
directeuren was onze gids. Eerst kwam
een merkwaardige autotocht. Niet plc*
zierig voor den man aaa bet stuur,
want uitkijken was dc boodschap.
Eerst den smalien weg langs het ravijn,
waarin diet dubbel spoor was gelegd
waarlangs dc zandtrcincn loopen van
dc „vindplaats" naar dc Zandhaven.
Dan den Nieuwen Schulpweg :n en
verder, langs den toegangsweg van
het hoogoven»terrcin. den weg op
achter dc hoogovens. Een streek vol
contrasten. Aan onze linkerhand d<
zwartgerookte geweldige opstallen van
het hoogovenbedrijf. rechts van ons de
stille boschjea van de Breesaap. die
herinneringen opwekken aan het eens
zoo schoonc' landschap, waar de wan*
dclaar kon genieten van het gezang der
nachtegalen cn van dc frissohc met de
geuren der zee vermengde boschlucht.
Thans is alles doortrokken met ecn dc
reukorganen onaangenaam prikkelende
lucht n au gassen cn kolendamp Een
blauwachtige waas bedek: het land*
schap en omzweeft het nog kale struik*
gewas. Een streek, zoo schoon aLs bijna
nergens in het duingebied was te vin»
den, is veranderd in een.gun»
stig gelegen industrieterrein".
Nadat wc nog ccnigc scherpe hoeken
zonder ongevallen genomen hebben,
houden wc stil in ccn eenzame streek,
gelegen op korten afstand van den
straatweg njar Wijk aan Zee. Daar
zien wc midden tusschen de duinen
dc geweldige machines.
Allereerst komen wc aan dc ..Drag»
line Excavatcur". Het motorhuis. met
den 100 P.K. Dieselmotor, staat op een
gestel, voorzien van rupsbandwiclen ter
breedte van 90 cM. Dit werktuig is
eigenlijk gebouwd voor diep baggc-r*
wérk, doch ook hier verricht het uit»
stekende diensten. Het werkt heel
eenvoudig. Aan ccn schuin voorover»
hangenden ijzeren laadboom hangt een
groote bak. die aan één kant open is.
Deze bak wordt op het weg tc graven
terrein neergelaten de motor trekt
haar een erndvreegs door het zand^cn
als zc gevuld is. wordt, ze opgehe»
schcn cn boven den gereedstaanden
zandtrein leeggestort De bak heeft een
inhoud van 1 1/2 M3, zoodat dus meer
werkt wordt.
Verderop staat de tweede machine,
die door haar bijzonderen bouw cn
werkwijze de aandacht trekt. Dit is de
„Diesel Shovel", evenals dc eerste,
voorzien van een motor van 100 PK.
Ook deze machine is van rupsband»
wielen voorzien. Deze „Shovel" schept
■het zand op met een grootc, van
zware ijzeren tanden voorziene bak,
die is bevestigd aan «en ijzeren arm.
Ook hier is de schuins oploopcndc
laadboom aanwezig. I.angs dezen laad»
boom loopt de staaldraad, waarmede
de lepelbak wordt opgetrokken langs
bet af te graven duin.
Deze machine beeft een nog grootere
capaciteit dan dc ..dragline". De bak
heeft een inhoud van 2 M3. of 3090
K.G.. die in enkele t>ccondcn gevuld
en geledigd wordt. Dc bodem der bak
is een ijzeren klep. die met ccn enkele
ruk aan de daaraan bevestigde lijn
kan worden geopend en die zich daarna
weer vanzelf slu Dc capaciteit van
deze machine is 300 M3. per uur! We
hebben eenigen tijd bet werken met
dezen „shovel" gade geslagen. Z.endcr»
oogen verdwijnt het duin. Honderd»
vijftig keer per uur gaat dc zware bak
op cn neer. Het vullen van ccn gc»
hcclen trein is nog slechts een werk
van enkdc minuten. Met deze beide
machines, die ccn gewicht hebben van
ongeveer 75000 K G. cn elk door twee
man worden bediend, kan per dag ccn
hoeveelheid van 7 a 8000 M3. zandt
worden verwerkt. Beide machines zijn
van Amerikaansch fabrikaat.
M©n is thans bcz:g. met dc excava»
teurs een weg tc baneD door de duW
nen naar de aldaar te graven haven
voor bijleggers, ter grootte van o-age*
veer 9 H«*V. waar door dc Ballast
Maatschappij 1 1/2 millioen M3. zand
moet worden weggegraven. Langs
dezen weg wordt dc spoorverbinding
gemaakt met dc Zandhaven nabij do
Velser Spoorbrug. Weliswaar moet dam
het vervoer van het weggegraven zand
langs cenigc kilometers lange spoorlijn
geschieden, maar men voorkomt daar»
mede dat dc bakken. die het zand naar
Amsterdam vervoeren, door dc sluizen
geschut moeten worden.
Bijna al het zand. dat in IJmuiden
wordt gewonnen, wordt door Amstcr»
dam opgeslokt. Sedert met het graaf»
werk voor dc nicukc sluis ccn aanvang
is gemaakt, zijn reeds ettelijk millioe»
nen kubieke meters weggesleept. En
daar de zandhonger van onze hoofd»
stad onverzadigbaar is. is cr voorals»
nog geen vrees, dat dc zandwinning zal
moeten worden stopgezet Ook de
voorraad is schier onuitputtelijk; want
alles wijst cr op. dat het bij deze ha*
ven voor bijleggers niet zal blijven. Dc
tijd is niet meer ver. dat in de Breesaap
zal kloppen het hart van IJmuiden.
DE DIESEL SHOVEL. De inrichting is thans gedraaid, zoodat de „shovel"
boven den zandtrein hangt. De man links heeft met de lijn de bodemklep los
getrokken; de inhoud stort zich in een oogenblik in den trein. Men ziet op deze
foto de geweldige ijzeren tanden, die den grond bij het naar boven trekken van den
„shovel" losbreekt.
TRAMVERTRAGING.
Dinsdagmiddag heeft het tramver*
keer van Haarlem naar Bloemendaal
van 2.25 tot 3.05 vertraging ondervon*
den, doordat op het Stationsplein ecn
tram gedérailleerd was.
RIJWIEL GESTOLEN.
Ecn rijwiel, dat Dinsdag fit: m.' u
ten onbeheerd voor een perceel aan dc
Gruvinncstccg stond, is gestolen.
DOOPSGEZIND ZANGKOOR
Zondagavond 27 Miart, zal door
„Doopsgezind Zangkoor", directeur de
heer Jac. Zwaan, een concert worden
gegeven in de Doopsgezinde Kerk. Als
solisten zullen hun medewerking ver»
leenen: Mej. Marin dc Petit, sopraan,
te Heemstede cn dc hccrcn Jac. Bijster,
'igcl, J. lloebvn. viool, A. .Mul. naar,
bariton, F. E. Pacsi, tenor en K. Ripha»
gen, piano, allen tc Haarlem.
