HAARLEM'S DAGBLAD
i iési
DE TWAALFDE PROVINCIE VAN NEDERLAND.
DE IJZEREN KARAVAAN.
HANDELSBLAD
HET BIJKANTOOR
HARIINGE!
Stuiztn
lOOELGROMDEf^
IIIjjIpMtDï yjji
MAnaOlt» fit.UIZEH
►tr^oos-r- oeN OEUER^t
iullatveK Jjt
OEN HELDÏ
SpVE.Fv
/OLLENHO-
IMjl IVEft
jCWOKLAND
Z.W.POLDE1M
H-OL-
Z.O. POLDE.P.
lilllpilM®
HAAjRÜi.MWTlÏÏI C
GE.LDEF*'
liiiiiiiiiiiii
II L AND jilJJl
(IL.VEB5UC
kMERSFOORT
UlllllUllllllUJli
DINSDAG 14 JUNI 1927 DERDE §LAD
Tus8chen Van Ewijcksluis en Zurich.
DE ZUIDERZEE IN 1952 DROOG.
Aan den indringer „Noordzee" worden
224000 H. A. ontnomen
Zurich, dicht hij de Friesche kust. ra!
verrijzen. De boottocht, door vlak water
en een zee van zon, duurde twee uur.
en had het nut dat men zich eindelijk
eens een levendige voorstelling kon
maken van de enormiteit van den ar*
beid die nog gedaan moet worden. Eén
der collega's merkte op dat de Hollans
deTs die zoo graag naar het buitenland
staren om iets grootsch te zien gebeu*
hen, hier op de Zuiderzee ten overstaan
van de toekomst die Nederland zich
zelf aan 't maken is, het groote van hun
land zouden leeren zien. Dit is onge*
twijfeld waar. Voor het oog is de plas
schier eindeloos. Bij slecht weer is de
Zuiderzee woest en gevaarlijk. Maar
toch bouwt men dijken, sluizen en
bruggen, toch /al de bodem droogge*
legd worden. Hier wordt iets gepres*
teerd dat in de wereld niet gauw ge*
evenaard zal worden.
Waar de sluizen bij Wieringen zullen verrijzen.
Een jaar of vier geledien bracht een men oen enorme waterplas van ringdijk
klein stoombootje ons van Van Ewijck*
sluis over het Amstéldiep naar Wierin*
gen. 't Was op ccn zeer duisteren
avond. Er stand een flinke wind. En de
golven liepen tamelijk hoog. Behoorlijk
gehutst en gehotst kwamen wij des
avonds laat op 't eiland aan. Een dag
later werd de inboedel van den ex*
Kroonprins geveild, waar 't de courant
natuurlijk om te doen was, Wieringen
vertoonde zich den volgenden dag bij
zonsopgang als een mooi heuvelachtig
groen eiland boven het zachtgroen van
de Zuiderzee.... Een anderhalf- jaar
later begaven wij ons nog eens naar
dezen uithoek van Noord«HoIland om
de eerste werkzaamheden van de droogs
legging der Zuiderzee te bezichtigen.
Wïeringen was een Schiereiland gewór*
deai. Een machtige dam van keileera en
zand had het krachtige Amsteldiep bc*
teugeld. En nu liepen wij naar Wie*
ringen. Baggerend tot over de enkels
door de modder. Dit was de eerste
schrede het leggen van dien dijk
op den interessanten weg dien 'een
corps Hollandsche ingenieurs thans
volgt. Een weg naar een ver maar
grootsch doel. Een drooggelegde Zui*
derzee! Een Hollandsche provincie, die
ons land wèl geluk zal brengen'.
Nu, Vrijdag jongstleden zijn wij
ten derden male naar Wieringen geto*
gen. In gezelschap van 21 andere jour*
nalisten, allen gasten van de Neder*
landsche regeermg. De modderige ruwe
lompe dijk is inmiddels een gladde gc*
strekte kam geworden, die zich slank
uitstrekt naar Wieringen, het verkeer
naar 't Schiereiland geschiedt langs
een breeden straatweg aan den voet
van de kruin van den dijk. En straks
(dat wil hier zeggen als het gehecle
Zuiderzeewerk voltooid zal zijn) zal
een spoorlijn naar Ewijcksluis via Wie*
ringen langs een massalen dijk naar
Zurich (spreek uit Sürrug) aan de
Friesche kust loopen. Dc glimmende
rails zullen gezichtsver naar den hori*
zon schieten. En t'e ééner zijde van den
dijk zullen bloeiende landauwen en het
IJsselmeor, zich uitstrekken, cn te an*
dereT zijde zal de plas flonkeren die
men den indringer Noord.Zec nog ge*
laten heeft
Hoofd*ingenïeur 'de Blocq van Kutie*
Ier leidde ons rond. Hij vertelde ons
bij aankomst in Van Ewijcksluis eenige
technische bijzonderheden die het werk
daar betreffen. (Het kanaal van Van
Ewijcksluis, naar de Kooy bij den Hel*
der, voor de afwatering van den Anna*
Paulownaspolder is reeds geruimen tijd
voltooid). Per autobus over den dijk
trokken wij naar Wieringen en vandaar
in de lengte over bet eiland naar den
Oostelijken uithoek, waar Wieringen
zijn haven heeft en waar de werkhaven
voor de drooglegging is gebouwd.
Betreffende de techniek van het
•werk hebben wij eenige maanden gele*
den uitvoerig mcdedeelingen gedaan in
de rubriek „Bibliotheek van Haarlem s
Dagblad". Ir. J. W. Thierry, eerstaan»
wezend ingenieur bij de Zuiderzeewer*
ken schreef voor ons immers het arti*
kei: „De indijking en droogmaking der
Zuiderzee". De mededeelingen, die de
heer De Blocq van Kuffeler ons dit*
maal gaf komen geheel overeen met
die van den heer Thierry, zoodat wij
wat dat aangaat! nu kort kunnen zijn.
Wij willen nu een globaal schetsmatig
overzicht geven van den indruk dien
het werk in 't huidig stadium van vol*
tooiing maakt. Eenige honderden me*
ters Ven Noord=Oosten van den Oever
- de Oostpunt van Wieringen heeft
ken voorzien en drooggelegd.^Mzoo een
polder gewrocht in de zee, In deze
oppervlakte zullen de schuitsluizen
voor de scheepvaart en sluizen voor de
afwatering gebouwd worden.' Waar
ééns het' geweldige sluizen complex ver*
rijzen zal zien wij nu de groote droog*
gelegde lap grond voor ons. De dijken
gers cn sleepbooi'en, van welke laat»
sten er ongeveer 50 in de vaart zijn
tusschen Wieringen en Friesland, ge*
bruikten wij den ochtendmaaltijd. Den
Oever is geen vergeten dorp meer.
waarvan wij stedelingen veronderstel
den dat er de wereld dichtgespijkerd
is met' planken, 't Is nu een midden*
punt van nijverheid en bedrijvigheid en
van keileem worden afgewerkt met ba* het zal niet lang meer aan den rand van
zaltblokkcn. Alleen de dijken die in een ongerept groen heuvelig eiland lig*
de toekomst het toewateringskanaal
voor de scheepvaartsluizen zullen vor*
men, blijven bestaan. De dijken die
ïhans ontworpen zijn om dk puften
voor de keersluizen, vervallen, daar die
sluizen in het verlengde van den groo*
ten afsluitdijk komen te liggen. Het al*
gemeen aspect, van deze werken doet
ons aan den sluisarbeid in IJmuiden
denken. Ook hier worden de ijzeren
damwanden, die de sluisputtcn ondoor*
dringbaar voor grondwater moeten ma*
ken, in den grond gebracht! Zij steken
zes meter diep in den drooggelegden
bodem, V/£ Meter steekt de damwand
nog boven den bodëm uit En 1 1/2 me*
ter dikke betonplaten zullen straks de
sluisvloeren vormen. Een ongeloofelijke
druk zal dus op den bodem uitgeoefend
worde®. Hier verkeert .men onder de
gelukkige omstandigheden dat de grond
hard genoeg is om zonder dat vooraf ge*
beid behoeft te worden, die enorme
vracht te dragen. Aan den overkant,
onder de Friesche kust, waar het spie*
gelbeeld van dit sluiscomplex thans
ontworpen wordt op de zelfde wijze,
is de bodem slapper. Daar zal dus
eerst geheid moeten worden. Opmerke*
lijk zijn de proefinstallaties die hier op*
gericht zijn om den druk die door den
betonnen vloer zal uitgeoefend worden,
te bepalen. Hooge stellingen zijn opge*
richt. Daarop rust het gewicht van dui*
zenden kilos zakken zand. Die druk
wordt overgebracht op een hydraulisch
toestel en kan door ingenieurs voor een
oppervlak van één vierkante centimeter
berekend worden.
In de luwte van een dijk verheffen
zich tientallen houten woningen voor
berging van materiaalen voor het
onderdak van de honderdtallen arbei*
dersDit is de sfeer van het groeien*
de, het komende, het gróóte. Dat voel
je als je over den zandbodem loopt,
die den indruk van golven, van stVoo*
mend water nog vertoont. Want hier
stond eenige jaren geleden nog ruim
twee meter Zuiderzee. Toen zweefde
hier het groene slijmerige wier nog,
zwommen cr nog de zilveren visschen.
In het pas gebouwde schaffloka::! bij
de werkhaven in *Ien Oever, daar liggen
de zandbakken, .de excavateurs, de zui*
gen. Want straks wordt Wieringen door
de Staatsspoor doorsneden; een geul is
als een geweldige greppel door het pro*
fiel van 't eiland gespit en heeft het
landelijk schoon nogal geschaad
Na het ontbijt bracht Ir. de Blocq
van Kuffeler het gezelschap aan boord
van de sleepboot en wij vertrokken im
Noord*Westelijke richting naar de
plaats waar het' sluizencomplex onder
Naar de Friesche kust. Halverwege
den tocht is noch rechts noch links
land in zicht. Na twee uren teekenen
zich vage en ruwe dijkprofielen boven
den groenen Vcespiegel af, kranen,
sleepbootcn verrijzen zwart uit den
blauwen horizon. Een boot. aan boord
waarvan zich twee ingenieurs bevinden,
praait ons. Wij worden vreedzaam ,.ge=
ënterd" en wij krijgen „loodsen" aan
boord die ons langs dijken leiden, naar
de plaats aan het Oosten van het com*
plex, waar wij met een groote boog
tusschen de bergen van keileem kunnen
doorvaren. Want dc bodem hier is nog
niet drooggelegd. De ringdijken voor
den aanstaanden polder, waarin de slui*
zen gebouwd zullen worden (juist zoo*
als bij Wieringen) zijn nog niet vol*
tooid. Toch is dit jaar reeds een ge*
weldig werk verzet. Want aan den
Westkant heeft men reeds over een af*
stand van een paar honderd meter
het eerste begin van den groo ten af*
sluitdijk gemaakt dat bij het sluizen*
complex onmiddellijk aansluit. Maar
nu gaat men eerst de ringdijken voor
de schut* en keersluizen maken
precies zooals bij Den Oever daar*
na den bodem tusschen die dijken
droogleggen en vervolgens de sluizen
bouwen. Menigeen zaJ zich afvragen
waarom eerst de sluizen in den dijk
werden gemaakt en daarna de dijk
zelve. Dit doet men omdat als eerst dc
afsluitdijk dwars door de Zuiderzee ge*
legd werd, de stroom langs Wieringen
en dc Friesche kust waar de bouwwer*
ken zouden moeten worden ontworpen,
veel te sterk zou zijn. Men onder*
var.gt dus een groote moeilijkheid met
de andere methode te volgen. Op het
y/erk in wording, dich bij de Friesche
PLAN TOT AFSLUITING £N DROOGLEGGING
OER ZUIDERZEE
TEXEL
Een Woestünschip.
Gedurende een halve eeuw is het J
menschdom in de beschaafde landen
langzaam, maar met onverbiddelijke
zekerheid bezig, het dier als lastdrager
en -trekker te vervangen door de ma
chine. Door liefhebbers van het schoo-
ne en schilderachtige is genoeg over de
evolutie naar het machinale op elk ge
bied gemopperd, maar de techniek
eischt haar ontwikkelingsrechten op en
er is niets tegen te doen, vooral niet,
omdat de practische verbetering door
grootere snelheid, zekerheid en econo
mie niet te ontkennen is.
Men troostte zich met het denkbeeld,
dat het dier in veijre landen nog altijd
In de Sahara.
De uitvinder Ir. J. C. Bischoff
zijn waarde bleef behouden. Het ka
meel in Siberië en in de woestijn, het
rendier in het Hooge Noorden, de buffel
in tropische streken. Vooral de kameel
leek tot in lengte van dagen zeker van
zijn behoud zijner functie. Het Schip
der woestijn was in zijn element toch
zeker niet door de machine te vervan
gen.
Maar wat het veiligst lijkt, blijkt dik
wijls plotseling in gevaar te zijn. Het
is misschien juist de poëtische bijnaam,
die een Duitsch ingenieur, Bischoff, op
het denkbeeld heeft gebracht, een echt
Schip der Woestijn te construeeren, dat
de in zijn, door vele eeuwen gelouterde
functies, zou kunnen vervangen.
Er was inderdaad al eerder een aan
slag op het dier met de bulten gedaan
door een karvaan van Fransche cater-
pillar-autos, die reizen, dwars door de
Sahara, maakte, maar hoe kranig vol
bracht ook, openden deze geen ijirecte
nieuwe perspectieven voor het transport
van belangrijke ladingen over uitge
strekte gebieden van woestijnzand.
Dit doet eerst Ir. Bischoff met zijn
Woestijnschip. Zijn zelfopgelegde taak
bestond in het ontwerpen van een
transportmiddel voor groote vrachten,
dat zich over de zachtige woestijn
massa zou kunnen voortbewegen zon
der de noodzaak van gebaande wegen.
Hij dacht zich een schip, (eigenlijk
meer een wagen, maar wij spreken van
de woestijn ook gaarne als een zee van
zand) voortrollende op geweldige bree-
de wielen van machtig formaat, inge
richt voor het vervoeren van 250 passa
giers buiten de bemanning en een nut
tige last in goederen van 200.000 K.G.
Hij bevond, dat het voertuig een lengte
zou moeten hebben van 60, een breedte
van 17 Meter, zonder de wielen 12
Meter. Het bovendek zou zich op een
hoogte van 19 Meter van den bodem be
vinden. de wielen kregen een middellijn
van 15 Meter en een breedte van 2 1,2
Meter. Het gewicht van het volgeladen
transport zou 800.000 K.G. bedragen. De
inrichting is geheel gedacht in den
trant van die van een luxe stoomschip
en-ter wering van de deining, die ook
bij het reizen in de zandzee niet zou
ontbreken, is een hydraulische veerin-
richting ontworpen, die zelfs bij sterke
oneffenheden in den bodem het schip
op horizontale kiel zouden laten, ook al
bevinden voor- en achterwielen zich
niet in een lijn. Het sturen geschiedt
zooals by een gewone automobiel, hoe
wel de stuurinrichting buitengewoon
sterk van constructie dient te zijn.
Het gevaarte zal worden voortgestuwd
door twee Dieselmotoren, elk van 420
P.K. die het een snelheid van 20 KJVI.
per uur kunnen geven, hetgeen volgens
onze begrippen niet zeer snel is, maar
kust, kan de bezoeker ©en goed Idee
krijgen van de manier van werken.
Uit de Zuiderzee wordt het keileem
gebaggerd. Een taaie homogene substan*
ric die als zij gedroogd is. keihard
wordt. De zandzuigers spuiten zand en
water op dc basis van keileem. Het
water stroomt weg. Het zand blijft
achter en droogt. Zoo worden dus tegen*
over Zurich eilanden en polders gefa*
briceerd, die in de toekomst de sluizen
zullen vormen. Waar dan de honder*
den tonnen zware betonnen blokken tot
vloeren, muren en kaden zullen zijn
verwerkt, is nu nog een door ruwe dij*
ken omringde plas, waar geankerd
gen bet vroegere schip van de marine,
dc „Bellona", thans drijvend hotel en
logement voor de arbeiders, de sleep*
booten en de klepschouwen (groote
drijvende bakken met openklapbaren
bodem, waaruit de gcheele inhoud te*
gelijk gestort kan worden).
I
's Avonds om ongeveer vijf uur ver*
lieten wij dc eenzame werkplaats in de
Zuiderzee, om te ruim zes uur in Sta*
voren aan te komen. Dc salonboot
brengt ons naar Enkhuizen. Naar Noord
cn naar Zuid strekt zich de Zuiderzee
gerichtsver uit. Voor hoe lang nog?
Wij hebben hierboven geschetst hoe*
ver de droogleggers van dc Zuiderzee
gevorderd zyn en willen eindigen met
slechts twee veelzeggende cijfers 1), die
het genie van oud*ministcr Lely kun*
nen verbeelden (hij maakte in de
vorige eeuw het plan zooals het in
hoofdzaak nu wordt uitgevoerd): De
iandaanwinst zal twee honderd vier en
twintig duizend hectaren bedragen, en
in 1952 kan de reuzenarbeid geheel ver*
richt zijn-
Nog een kwart eeuw. Luctor et
Eraergo
F. A.
1) De wet van 25 Mei 1926 Stbl. 150
heeft de wede- bespoedigde uitvoering
der Zuiderzeewerken geregeld. Zij be*
paalt, dat in dat jaar de afsluitdijk Wie*
ringenFriesland zal worden aangelegd
met bijbehoorende werken (verhooging
der zeeweringen in Noord*Holland cn
Friesland), en dat de Noordwestelijke
polder (Wieringermecr) zal worden in*
gedijkt en drooggemaakt.
Omtrent de verdere droogmaking der
Zuiderzee bevat de wet geen bepalin*
gen, zoodat daarvoor een nieuwe wet
zal moeten worden aangenomen; de wet
van 1926 beschouwt de bovenomschrc*
ven werken echter als een gedeelte van
het geheele werk.
Resumcerende is in 1927 dus begon*
nen met den bouw van: a, den grooteu
afsluitdijk (van de Friesche kust uit); b
de sluisput voor het sluizencomplex aan
de Middelgronden; e. de dijken van
den Wieringermeerpoider tusschen Wiei
ringen en Medemblik en tusschen Wie*
ringen en Anna Paulowna; d. van de
sluizen bij Den Oever en e. van hé!
kanaal AartswoudBoezemroecr.
Om nu uitvoering geheel in eigen be*
heer te ontgaan, waar^gen verschillen*
dc bezwaren zijn aa® te voeren, is door
vier groote Ncderlandsche aannemers*
firma's eenc N.V. opgericht: de Maat*
schappij tot Uitvoering van Zuiderzee*
werken (M.U-Z.); deze N.V. heeft een
overeenkomst met den Staat gesloten,
waarbij zij zich verbindt de afsluiting
der Zuiderzee, den dijk Wieringen
Medemblik en den procfpolder bij An*
dijk uit te voeren naar desbetreffende
op te maken bestekken tegen telken*
male overeen te komen bedragen.
Hierdoor neemt de Staat dus het fei*
tciijke risico dat geen enkel aannemer
bij een dergelijk ontzaggelijk werk zou
kunnen dragen, over.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cents per regel.
Geeft uwe advertenties op ter
18 plaatsing in het
HET algemeene GROOTE dagblad
der beschaafde kringen.
ALLE soorten advertenties worden
zonder prijsverhooging aangenomen
bij:
Tempeliersstraat 32 - Tel. 10209
toch altijd oen belangrijke verbetering
op den kameel.
Het woestynschip van Bischoff zal
een afstand van ongeveer 10.000 KM.
kunnen afleggen en natuurlijk door een
draadloos ontvangstation voortdurend
met de bewoonde wereld in verbinding
kunnen blijven.
Dit is, in het kort, een beschrijving
van de uitvinding, die de kameel als
transportmiddel uit de woestijn moet
verdringen.
En al zullen er niet veel onder onze
lezers zijn, die haar verwezenlijking
met verlangen tegemoetzien om voor
hun plezier dagenlang in de eindelooze
eentonigheden van de woestijn te krui
sen, als utiliteitsproject heeft zij onge
twijfeld waarde. En vandaar, dat wy
hebben gemeend, u de kennismaking
met dit nieuw§ transportmiddel niet te
moeten onthouder*
Hei woestijnschip van Bischoff
LINDBERGH IN
NEW-YORK.
8000 politie-agenten
langs de straat.
HOE DE HELD GEVIERD
WERD.
LINDBERGH
Lindbergh heeft Maandagmorgen om
9.58 Washington verlaten en werd op
zijn vlucht naar New-York geëscorteerd
door veertig vliegmachines, waaronder
die van den bekenden aviateur Byrd;
hij arriveerde om 11.58 te New-York.
Lindbergh maakte op zijn tocht gebruik
van een éénpersoons militairi vliegtuig,
daar de motorkleppen van de „Spirit of
St. Louis" niet goed werkten. Lind
bergh startte op schitterende wijze en
bereikte in korten tijd een hoogte van
duizend meter, waarna hij vlug in
noordelijke richting verdween.
Vóói* zijn vertrek zat Lindbergh aan
het te zijner eere door de National
Aeronautical Association aangerichte
déjeuner aan. In een korte rede voor
spelde hij, dat binnenkort een succes
volle tocht zal worden gemaakt van San
Francisco naar Honoloeloe; hij waar
schuwde de aviateurs echter, dat zij de
grootste aandacht zouden moeten wij
den aan de navigatie, daar dit probleem
hier veel moeilijker is dan bij de trans
atlantische vlucht.
Reeds vroeg in den morgen begon een
groote menschenraenigte naar het lage
gedeelte van Manhattan te stroomen,
aldus de Tel. Achtduizend politie-agen
ten waren in de straten geposteerd, om
de honderdduizenden in bedwang tc
houden, die zich hadden opgesteld om
Lindbergh gedurende zijn rijtoer naar
het stadhuis te huldigen. Daar gevreesd
werd, dat ondanks deze groote politie
macht het toch niet mogelijk zou zijn
ongevallen te voorkomen, werden de
vrijgekomen politie-agenten van het
reeds afgelegde parcours met .speciale
ondergrondsclie treinen naar het cen
trum van de stad gedirigeerd, waar de
stoet nog langs moest komen.
Nadat Lindbergh aan wal was gegaan,
nam hij plaats in een watervliegtuig.
Om 12 uur 23 min. daalde hij in de ha
ven van New-York. Lindbergh stapte
uit het vliegtuig en ging aan boord
van een vaartuig der gemeente New-
York, dat hem naar het havenhoofd
op Manhattan Island bracht. Hier werd
hij opgewacht door mevrouw Lindbergh
en mevrouw Walker, de echtgenoote
van den burgemeester, alsmede door het
comité van ontvangst.
Honderden politie-agenten deden alles
om de enthousiaste menigte in bedwang
te houden. Een ondernemend koopman
in Fifth Avenue had zitplaatsen laten
aanbrengen in winkel-etalages, die ver
kocht werden voor 25, en 30 dollar, ter
wijl plaatsen in een zijstraat, van waar
uit men de gebeurtenissen ook nog even
kon zien, 10 dollars kostten. Voor de
historische Trinity Church was een
steiger opgericht, ten einde den gemeen
teleden gelegenheid te geven, alles goed
gade te slaan.
In de uitgestrekte hand van 't vrij
heidsbeeld had men, voor het eerst, een
groote vlag gestoken.
De vliegtuigen, die boven de hoofden
der menigte cirkelden, schreven in
rook „Hail Lindy" aan het firmament.
De toejuichingen namen steeds in
kracht toe, doch plechtige stilte heersch-
te, toen Lindbergh het „eeuwige licht"
in de 23ste straat naderde, waar hij
een krans neerlegde ter herinnering aan
zijn kameraden-vliegeniers, die in den
grooten oorlog het leven lieten. Vervol
gens werd de tocht voortgezet naar het
Central-Park, waar Lindbergh gedeco
reerd werd door den gouverneur Smith.
Merkwaardige tooneelen speelden zich
ook nog af in de beurswUk. waar de ef
fecten-makelaars vanuit hun kantoren
den held met zulke groote hoeveelhe
den telegraaf-lint bombardeerden, dat
voor vele toeschouwers langs den weg
de aviateur niet meer zichtbaar was.
De verschillende posten van den genees
kundigen dienst in de zijstraten,
moesten dozijnen personen hulp verlee-
nen, die tusschen de saamgepakte me
nigte flauw waren gevallen. Herhaalde
lijk gei-aakte het telegraaf-lint in
brand, doch men had de voorzorg ge
nomen twee brandweerlieden te station-
neeren bij alle brandkranen, die direcjfc
de vlammen doofden. Een persoon, die
door een zwaar pak papier werd ge
raakt, moest buiten bewustzijn naar
het ziekenhuis worden overgebracht.