HAARLEM'S DAGBLAD
IN HET LAND VAN ACHMED ZOGOE.
"UÜENLANDSCH OVERZICHT
GEMENGD NIEUWS
DINSDAG 2 AUG. 1927 DERDE BLAD
De Albaneesche Volksaard.
TIRANA.
De plenaire zitting der drie-mogend
hedenconferentie op aanstaanden
Donderdag bepaald. Geen hoop
meer. Critiek van Lloyd George op
Bridgeman. De intergcallieerde con
trole-commissie en Weenen'c zonder
linge gemeente-politie.
'T BELANGRIJKSTE NIEUWS.
Dus definitief is de plenaire zitting
der 3-mogendheden-vlootconferentie op
aanstaanden Donderdag bepaald. Men
is in deskundige kringen de meening
toegedaan dat het thans alleen nog
maar de vraag is, hoe maken wij er zoo
tactisch mogelijk een eind aan. Want
het is zoo goed als zeker dat de confe
rentie dezen Donderdag niet zal over
leven.
De laatste hoop was op Japan geves
tigd. Er gingen namelijk geruchten
dat de delegatie van het land met com
promis voorstellen kon komen, om te
trachten de ergste geschillen uit den
weg te ruimen. Een bespreking tus-
schen Saito en Bridgeman heeft echter
niet het minste resultaat gehad. Boven
dien is het Amerikaansche antwoord
reeds opgesteld en ter goedkeuring
naar Washington gezonden.
't Blijkt dus ten duidelijkste dat uit
stel tot Donderdag niet werd gege
venom nog een oplossing te vinden.
't Lot der 3-mogendheden-conferentie
is reeds beslist.
Lloyd George heeft in een rede op
een zomerconferentie in Cambridge ge
zegd dat de eerste Lord der Admiraliteit
Bridgeman niet de man was voor de
vlootconferentie. Hij heeft volgens
Lloyd George niet begrepen waar het
om ging. Bovendien duurde het te lang
voor Bridgeman een zaak „beet" had.
Met andere woorden: bij was volgens
Lloyd George te langzaam van begrip.
Dit zijn niét direct complimenten.
Trouwens het is over het algemeen
wel duidelijk aan het licht gekomen
dat de wereld en de V. S. incluis, nog
niet rijp is voor Coolodge's nobele be
doelingen.
F. A.
Weenen's gemeente
politie. De Intergeal-
lieerde commissie
bemoeit zich er mee.
Voorts doen thans geruchten de ron
de. dat in een vertrouwelijke bijeen
komst van Oostenryksche industrieelen
en industrieele organisaties besloten is
tot oprichting van een onafhankelijke
burgerwacht ter sterkte van 10.000 man,
waarvan de industrieelen en de indus
trieele organisaties de kosten zullen dra
gen.
De Fransch-Duitsche
onderhandelingen.
De Vorwarts constateert met „op
rechte bezorgdheid" dat ondanks her
haalde officieuse verzekeringen over
een ophanden overeenkomst, de econo
mische onderhandelingen met Frank
rijk nog steeds sleepende blijven. Naar
verluidt is er nu weer een kink in den
kabel gekomen, doordat Frankrijk wei
gert Duitschland naar eigen goeddun
ken consuls in Elzas-Lotharingen te
laten benoemen. Bovendien verzet het
zich tegen toekenning van meestbegun-
stiging voor den invoer van Duitsche
waren in Fransch Marokko.
De Vorwarts begrijpt dat de Duitsche
delegatie tracht de volledige gelijkstel
ling van Duitschland met andere lan
den in Frankrijk en zijn koloniën te
verkrijgen. Maar dat is een kwestie die
pas bij ondehandelingen over een defi
nitief handelsverdrag aan de orde komt.
De huidige besprekingen beoogen
slechts een overgangsregeling en het is
hoogst gewenscht, die zoo spoedig mo
gelijk onder dak te brengen, opdat de
Duitsche nijverheid eindelijk weer ge
legenheid krijge haar producten naar
Frankrijk uit te voeren. Zaken, die van
hoe groot belang ook, in een overgangs
regeling niet thuis hooren, kan men
thans laten rusten.
KORT EN BONDIG.
In een arbeiderstehuis in Moskou
waar onlangs na het avondeten 20 per
sonen ziek werden en vergiftigings
verschijnselen vertoonden, zijn thans
opnieuw 196 personen ziek geworden.
Er wordt een onderzoek ingesteld.
De „hoofdstad" telt driemaal zooveel
inwoners als destijds Cettinje, de resi
stentie van Koning Nicolaas van Mon
tenegro, namelijk twaalfduizend. Zij be-
etaat uit een bazar met scheefgedruktc
huizen met breede daken, die alleen een
sousterrain hebben, en die aan de zijde
van de kronkelige straatjes openstaan,
zoodat men ze met één enkelen blik op
hart en nieren kan onderzoeken. Hui
zen van twee verdiepingen noemt men
hier reeds wolkenkrabbers.
Van de steenachtige straatjes uit ziet
men meestal niet meer dan de toppen
der huizen, wijl leder landhuis, al is het
nog zoo bescheiden, door een meer dan
manshoogen, okergelen muur is om
ringd. De ramen, die van houten hek
werk zUn voorzien, verraden nog aan
menig huis, dat de Islam hier nog zijn
scepter zwaait. Inderdaad ontbreekt het
niet aan schilderachtige moskeeën; Ti
rana daarentegen bezit alleen een kleine
Grieksch-Katholieke kerk.
Men moet bedenken dat wij hier te
doen hebben met de herleving van een
oud. veerkrachtig volk. dat onverdiend
getroffen werd door een eeuwenlange
onderdrukking door de Turken. Tegen
woordig bespeurt men de eerste vlagen
van Europeeschen geest, Westersche ze
den en onzedelijkheid, gebruiken en
misbruiken komen te voorschijn, die
niet terstond begrepen en onderschei
den kunnen worden. Dergelijke ver
schijnselen deden zich twintig jaar ge
leden ook voor in andere Balkanlanden.
Is het dan werkelijk zoo buitengewoon
komisch, dat de robuste politiemannen
in de straten witte katoenen handschoe
nen dragen of wanneer de soldaten te
groote schoenen hebben, of wanneer de
opperbevelhebber van het microscopi
sche leger op een schimmel rijdt, om al
dus, naar het heet. Bonaparte na te
apen? Over dat alles zou men gerech
tigd zijn te spotten, Indien men daar
naast de voortreffelijke eigenschappen
van het volk en de poëtische schoonheid
van het prachtige land recht deed we
dervaren. Waar vindt men een vriend-
schappelijker, stiller wijze van onder
ling verkeer, waarbii ieder luidruchtig
en grof woord is uitgeschakeld als hier
te lande?
Wie het volk in zijn weldadige onbe
kommerdheid wil leeren kennen en de
nog vrij algemeen gedragen kleeder
drachten wil bestudeeren, behoeft maar
door den bazar te slenteren of op het
ruime marktplein Inspectie te houden.
De mannen zijn meest- krachtige, brui
ne gestalten in met zwarte franje ge
tooide, wonderlijke geconstrueerde man
teltjes, die zij ter herinnering aan den
nationalen held Scanderbeg altijd dra
gen en met ruime, grof-wollen broeken,
die echter zoo laag zitten, dat het ge
vaar van verliezen voor ons, met bre
tels bespannen West-Europeanen, tot
een benauwende obsessie groeit. Tus-
schen jasje en broek is een breede
strook wit hemd zichtbaar. De voeten
steken in bruine wollen sokken en spit
se opanken; op het hoofd staat een
witte fez, die bij verschillende Albanee-
zen verschillend van vorm is.
Het dragen van wapenen Is een schier
heilig gebruik en ongaarne hebben de
burgers zich de laatste jaren aan een
zekere beperking in dit opzicht, die uit
begrijpelijke overwegingen door de
overheid werd voorgeschreven, onder
worpen. Toch ziet men nog herhaalde
lijk een paar revolverschachten uit de
roode centuur te voorschijn komen. De
vrouwen zijn voor het grootste deel nog
gesluierd, d.w.z. zij trekken een zwarten
dunnen mantel dien zij thuis dragen,
over het hoofd. Europeesch gekleede
meisjes en vrouwen ziet men ook wel,
maar ook zij dragen ondoorzichtige
sluiers en hebben daardoor niet weinig
te lijden van de ontzettende hitte. Ach-
med Zogoe heeft het nog niet aange
durfd, zijn grooteren collega te Angora
na te doen en langs wettelijken weg
een einde te maken aan deze, onzen tijd
onwaardige foltering.
Wie in Tirana niet door de boven
glooiende heuvels vroegtijdig opkomende
zon uit den slaap wordt gewekt, gelijk
het mij in mijn kamer met breede ra
men van een gastvrijen Albaneeschen
vriend geregeld overkwam, wordt wak
ker door de fanfares van de voor oefe
ningen uittrekkende soldaten.
De ochtend in Tirana wordt geken
merkt doorversche broodjes en sol
daten! Albanië wil zich een kléin leger
verschaffen en heeft een algemeenen
dienstplicht van zes maanden ingevoerd,
wat de jonge kerels, naar het schijnt, in
het geheel niet ontstemt; iedere Alba
nees is tenslotte uit traditie en neiging
een soldaat en voor niets bestaat in dit
land meer belangstelling dan voor het
oorlogsbedrijf en voor vuurwapenen.
Eens per week is het marktdag en
veel Albaneezen staan en hurken dan
in de omgeving van het Marktplein; gei
ten, kippen, eieren, groente en kaas wor
den te koop aangeboden. Als moreel me-
netekel wordt nu en dan op den markt
dag een spitsboef op het Marktplein op
gehangen. De executie wordt in den vroe
gen ochtend voltrokken, het lijk blijft
echter tot den middag hangen. De ver
oordeelde, wiens executie ik bijwoonde,
die 'n achtvoudigen moord op zijn gewe
ten had, heeft zich kalm in zijn onaf
wendbaar lot geschikt. Toen heb vonnis
voltrokken zou worden, werd hem eerst
een lang wit hemd zonder mouwen aan
getrokken, men zette hem op een trapje,
den strop ora den hals, waarna een gen
darme het contact met de aarde verbrak.
Om den dood nog te bespoedigen slinger
de een ruige Zigeuner zich, een kat gelijk
om het stuiptrekkende lichaam. Vervol
gens bevestigde een onderofficier het
met groote letters op karton geschilderde
zondenregister van den gevonniste op het
onschuldig, witte hemd. Men vertelt, dat
de galg een zeer effectief afschrikwek
kend middel is voor Albaneezen, die het
pad der deugd hebben verlaten; de dood
door den kogel boezemt hen lang niet
zooveel eerbied in. De statistiek van de
misdrijven vertoont voor het overige een
dalende lijn. In het bijzonder zijn de
moorden uit bloedwraak tegenwoordig
niet meer zoo talrijk als vroeger, wijl
het volk allengs meer vertrouwen krijgt
in de rechtbanken en omdat de geheelc
familie van een moordenaar volgens be
schikking van de overheid ten spoedigste
wordt geïnterneerd in een provincie, die
zoo ver mogelijk is verwijderd van de
plaats waar de moord heeft plaats ge
had.
Snel en volkomen is echter het oer
oude recht van de bloedwraak, in het bij
zonder bij het in stammen en groepen
levende volk van Noord-Albanië niet uit
te roeien. Er bestaan veeten, die datee
ren van meer dan 200 jaar geleden en er
zijn lieden, die zich tientallen jaren ach
tereen niet buiten hun hermetisch geslo
ten huizen wagen en de bewerking vam
hun land aan derden overlaten. Een Al-
baees vertelde mij dat hij vijf jaren lang
aan niets anders heeft gedacht, dan aan
het wreken van zijn vermoorden broer,
wat hem tenslotte ook gelukte. De oor
zaken van dergelijke veeten zijn dikwijls
van zeer onbelangryken aard; dikwijls
zijn het kleine overtredingen of beleedi-
gingen, die door de andere partij onmid
dellijk met den kogel worden vereffend,
waarmede het signaal voor wederkeeri-
ge vernietiging van de families is gege
ven.
Tirana heeft een sierlijk parlements
gebouw, dat oorspronkelijk als officiers-
casino heeft dienst gedaan, doch later
voor zijn tegenwoordige bestemming is
geschikt, gemaakt. De Kamer was bijeen
en ik kon van nabU het parlementaire
werk van de veertig meestal met zwarte
fez getooide afgevaardigden gadeslaan.
Zij zitten aan smalle, korte rijen tafels,
gelijk de scholieren .van een teekencur
sus. Vooraan in een soort nis troont ach
ter een verhoogd lessenaartje de voor
zitter; naast hem zitten twee secreta
rissen en eenige stenografen over hun
dossiers gebogen. De ministers zitten in
een hoek aan dwars geplaatste, met stuk
ken beladen tafels. Aan de muren zijn
kleine loges en de zaal heeft aan den
achterkant ook een publieke tribun?. Een
van de loges is met rood fluweel gestof
feerd, zooals in de schouwburgen in Ita
lië; het valt niet moeilijk, te raden, dat
deze voor den president is bestemd, die
echter alleen' bij de openingszitting van
de Kamer tegenwoordig is. De zonder
uitzondering Europeesch gekleede Ka
merleden leggen zichzelf de kwelling op.
gedurende de vergaderingen niet te roo-
ken
Sedert twee jaar geleden In het parle
ment een aanslag op Achmed Zofoe werd
gepleegd, wordt het dragen van wapenen
China is een land van oude cultuur,
waar steeds eerbied heerscht voor wat
de eeuwen hebben overgelaten. Ook dat
schijnt anders te worden. Een van de
reuzensoiifanten van de Ming Tombe te
Nanking wordt bijv. gebruikt voor pro=
paganda der Kwoemintang
in het hoogerhuis niet graag meer ge
zien; voor het overige maken de volks
vertegenwoordigers een ln het algemeen
vreedzamen indruk; zij maken tenslotte
deel uit van een en dezelfde party, na-
tuurlyk die van Achmed Zogoe. De ver-
geiyklng met Italië dringt zich onwille
keurig op. Vermeldenswaard is het nog,
dat de eenige versiering van de aula be
staat uit twee portretten van den Presi
dent en een van den ouden Scanderbeg.
Op het gebouw, dat door soldaten wordt
omringt, wappert de roode vlag met den
zwarten dubbelen adelaar.
Tirana is in naam ce hoofdstad, maar
alles is nog in wording. Ten deele is de
schuld van deze onvolmaaktheid het feit,
dat tot voor korten tijd nog niet vast
stond, of toch niet Durazzo als zetel van
de regeering zou worden uitverkoren. In
derdaad hebben de Italianen en de En-
geischen nog niet kunnen besluiten, hun
gezantschappen van het kuststadje naar
hier te verplaatsen. Ook de openbare in
stellingen zijn nog niet definitief en
vooral waardig ondergebracht; de Presi
dent zelf, die in Skoetari en Durazzo bc-
hooriyke woningen bezit, stelt zich in
Tirana met een bescheiden huisje tevre
den. Alles heeft het wel gemoedelyke,
maar op den duur onverdragelyke ka
rakter van het voorloopige. De ambtely-
ke vertrekken zijn ware vliegennesten,
waar de hitte de ademhaling moeiiyk
maakt. Wat aan comfort ontbreekt, ver
vangen degenen, die er aanwezig zijn
door groote beleefdheid en matelooze
vrygevigheid met koffie en sigaretten.
Pijp en sigaar zijn onbekend; de Alba
neesche sigaretten, die in modern inge
richte fabrieken in het land worden ver
vaardigd, behooren tot het beste, dat men
op dit gebied in Europa te genieten
krygt. De byzonder kostelijke koffie, kan
men niet genoeg prijzen. In de ministe
ries vindt men dikwyis zeer bekwame én
intelligente ambtenaren. Een inspecteur-
generaal verraste ik o.a. by het schrij
ven van lyrische gedichten. Deze men-
schen spreken met bewonderenswaardige
vlotheid drie of vier Europeesche talen,
ook wanneer zy nooit over de grenzen
van hun kleine land zijn geweest, zy
leerden blijkbaar veel van de bezettings
troepen, Fransclie, Italiaansche en Oos
tenryksche, die gedurende en na den
oorlog in Albanië kostbare gastvoorstel-
lingen hebben gegeven. Deze talenkennis
blyft echter vrywel beperkt tot 't Chris-
telyke deel van de bevolking; de Muzel
mannen zyn ook in dit opzicht achterly-
ke burgers.
De vrouwen kennen elkaar op straat,
ondanks haar vermomming en zy biyven
altijd nog even staan eer zy van elkaar
gaan. Maar vrouwenfiguren geven het
stadsbeeld slechts zelden kleur en leven:
zij moeten meestal op het huis passen of
in den tuin werken. Alleen gedurende de
vier dagen van het Beiranfeest mogen de
beklagenswaardige dames zich dag en
nacht ongehinderd op straat be\vegen,
korte autotochtjes ondernemen en voor
de koffiehuizen gadslaan, dat de mannen
ys of limonade genieten. Men stelde my
gerust, dat de door het openbare leven
zoo smadelyk ultgeslotenen haar lot ge
willig dragen en zonder jaloerschheid
haar christeiyke sexegenooten gadeslaan.
Er bestaan in Albanië bygevolg geen
vrouwenvereenigingen en geen huishoud
schoolopleiding. Zelfs geen bakvisschen.
DE RAMP OP HET
MICHIGAN-MEER.
EEN MILLIONNAIR-REDDER.
Het blijkt thans, dat by de ramp van
het pleziervaartuig „Favorite" op het
Michiganmeer, waarby 27 menschen
zyn omgekomen, onschatbare reddings
diensten zyn bewezen door den beken
den millonnair-zeiler William Hofnauer.
Hy zag van zijn jacht uit de verte het
kapsyzen der „Favorite" en ge.astte on
middellijk zijn kapitein, daarheen te
sturen. Inderdaad lag het jacht een
oogenblik later langszy de gekantelde
boot,
Hofnauer zelf sprong over op de
„Favorite", die reeds begon vast te zui
gen in de modder. Hy vond gillende
vrouwen en kinderen, van wie velen
hulpeloos ronddreven, nog steeds krü-
tend: „Red mijn kind!" of „Help moe
der toch!" Tal van menschen wilden
zich niet laten redden aleer hun naaste
verwanten gered waren.
Het gelukte mr. Hofnauer, zyn be
manning en eenige kalmeren onder de
passagiers der „Favorite", ongeveer
vyftig personen op het jacht over te
brengen, dat zóó diep kwam te liggen,
'at de overlevenden van de eerste
ramp vreesden voor een tweede. Met de
hulp van een jongen priester, een der
geredden, wist Hofnauer de menschen
eindelyk weer tot kalmte te brengen.
Hofnauer uitte zich achteraf met bit
terheid over het feit, dat in de drie
kwartier, dat zyn jacht naast de ver
ongelukte boot lag geen ander schip
hulp kwam bieden.
SOVJET-METHODEN.
Zooals vroeger naar
Siberië
De sovjet-regeering heeft 157 bis
schoppen van de Russische Kerk ver
bannen. Een gedeelte der prelaten is
verbannen naar ver afgelegen plaat
sen, naar het barre Noorden of de
woestynen van Midden-Azië. Sommigen
zyn naar de beruchte concentratie
kampen van de Solowjetsky-eilanden
e.d. gedeporteerd, het graf van duizen
den en duizenden Russische bannelin
gen. De verbannen bisschoppen (onder
hen bevinden zich ook metropolieten)
mogen geen' godsdienstoefeningen lei
den; het is hun verboden het dorp
waarheen zy verbannen zyn, te verla
ten; zy zyn verplicht op de door de
politie aangewezen dagen naar het
politiebureau te komen om zich te la
ten registreeren.
Al hun brieven worden door de G. P.
O.E. gecensureerd. Sommige bisschop
pen zyn verbannen voor den tijd van
drie jaar, anderen echter voor onbe-
paalden tyd (tot deze laatste groep be
hooren o.a. de metropolieten Kirill, Ar-
seniej, Nikandr e.a.). De bisschoppen,
die in de concentratiekampen opgeslo
ten zyn, worden gedwongen werk te
verrichten, dat hen in de oogen van de
overige gevangenen moet vernederen
(twee bisschoppen zyn tot nachtwakers
aangesteld, twee andere bisschoppen
moeten het vak van kok leeren enz.).
De verbannen bisschoppen krygen.
evenals alle andere gedeporteerden,
van den sovjet-staat 36 roebel per
maand, Ook dit belachelyk bedrag
wordt meestal onregelmatig uitbetaald;
de bannelingen moeten vaak maanden
lang wachten op de betaling van de
toelage.
De deportatie vindt plaats alleen
krachtens een besluit van de admini
stratie; het is dus geen straf, opgelegd
door een rechtbank. Alle bisschoppen,
zoowel de verbannenen als zy die reeds
lange maanden in de gevangenis zuch
ten, worden er van beschuldigd, trouwe
aanhangers van de Orthodoxe Kerk te
zijn en de schismatici (de z.g. „obnuw-
Ijentsy", d.w.z. „herniewers") te bestry-
den. De kerk heeft een lyst van de na
men der verbannen en gearresteerde
bisschoppen gepubliceerd, waarin tevens
vermeld staat, waarheen elk hunner
verbannen is of in welken kerker hy
zucht.
De Weensche avondbladen melden,
dat de Gezantenraad zich op verzoek
der intergeallieerde controlecommissie
bezig heeft gehouden met de kwestie
der oprichting van de nieuwe Ween
sche gemeentepolitie en aan de bonds-
regeering opdracht heeft gegeven, de
nieuwe organisatie te ontbinden.
Te Weenen gelooft men echter niet,
dat de Gezantenraad zich reeds met
deze aangelegenheid heeft bezig gehou
den; wèl echter wordt het juist geacht,
dat de gezanten van Frankryk, Enge
land en Italië stappen ter zake hebben
ondernomen by de intergeallieerde com
missie te Parys, die onder voorzitter
schap van maarschalk Foch staat. Tus-
schen bondskanselier Seipel en den so-
ciaal-democratischen burgemeester van
Weenen, Seitz, zullen nieuwe besprekin
gen plaats vinden.
In dit verband wordt de aandacht
gevestigd op artikel 123 van het Vredes
verdrag van St. Germain, dat als volgt
luidt:
Het aantal gendarmes, douanebeamb
ten, boschwachters, districts- en ge
meentepolitiebeambten of anderszins
mag niet het aantal dergenen overtref
fen, die in 1913 deze functies vervulden
en op het oogenblik in het gebied der
Oostenryksche republiek, zooals dit door
het onderhavig verdrag is vastgesteld,
dienst doen. Het aantal deze beambten
mag voortaan slechts in overeenstem
ming met den bevolkingsaanwas in het
district of de gemeente, waar zy dienst
doen, worden vermeerderd. Deze be
ambten, evenals de spoorwegbeambten,
mogen niet geconcentreerd worden voor
het deelnemen aan militaire oefenin
gen".
Het Iersche Dail heeft de uitkeering
goedgekeurd van een bedrag van 20.000
pd. str. als schadeloosstelling aan de
weduwe van 0' Higgins. den vermoor
den minister van justitie.
Professor Maladra, de directeur van
het observatorium op den Vesuvius, is
van meening, dat de vulkaan binnen
enkele dagen zyn normale werking zal
hebben hervat. De uitbarsting vermin
dert thans reeds in kracht.
Perzische regeeringsambtenaren heb
ben te Abadan by de Perzische Golf
een auto van den geneeskundigen
dienst vernield als protest tegen het
tusschenbeide komen van den Euro
peeschen medischen staf van de Ang
lo-Persian by de ernstige cholera-
epidemie, die in de inlandschc neder
zetting is uitgebroken.
De Italiaansche politie-autoriteiten
ondervinden groote moeilykheden by
haar optreden tegen de huiseigenaren,
die zich verzetten tegen het onlangs
uitgevaardigde decreet omtrent de ver
laging der huren. Gedurende de laatste
dagen zyn weer verscheidene huis
eigenaren te Tury'n, Triëst en Parma
voor langen duur „consigno" ver
bannen.
Dc drie bekende Franacbo clowns, les Fratcllini, zullen dezer dagen naar Nederland komen. In „Carré" te Amsterdam
zullen zy debutecren. V. 1. n. r. Albert. Francois en Paolo
Tot zelfs in dé treinen worden thans de nieuwste mode snufjes gelanceerd. In een Engelsche Pullmanscar bijv. die op
weg naar de wedrennen was, paradeerden een aantal manne quins om de passagiers de toiletjes te laten zien die ze straks
op de hanr zonden „pousseeren".
