LETTEREN EN KUNST.
ST. NICOLAAS - 1927 - INDÏË
H. J. LAMP, Barteljorisstraat 18
DE VLUCHT VAN „DE POSTDUIF".
AMSTERDAM
BATAVIA
STADSNIEUWS.
INGEZONDEN
haarlem's dagblad donderdag 6 oct. 1927
STAN I SLA WSKY,
d« vermaarde Rus
sische tooneellelder,
l« ernttig ziek-
MUZIEK.
DRESDENER KREUZCHOR
Groote Kerk*
Bach de Alpha. Bach de Omegs
van dezen avond, in alles neerdruk*
drukkende grootheid. Het Praeludium
en de Fuga in Es aan "t begin de
motet „Jesu meine Freude" aan 't
slot, als twee machtige bergen wier
toppen zich in de wolken verliezen,
en waartegen al hetgeen zich daar*
tusschen beweegt klein gewriemel
schijnt. Feestelijk, majestueus de aan*
vang van het Praeludium, het meest
verheven voorspel dat voor orgel ge*
schreven is. zich ontwikkelend en uit*
breidend tot geweldige dimensies om
daarna in de kolossale tripelfuga een
beeld te geven van opeengestapelde
bergmassa's. Dankbaar ben ik (en wel*
licht velen met mij) den organist
George Robert dat hij ons eindelijk
dit grootsche werk in zijn geheel
bracht, nadat de traditie van De Pauw
de Fuga gedurende vele jaren geëcar*
teerd had. Er waren nu in het laatste
deel der Fuga nog enkele onduidelijk*
heden, misschien door de acoustiek
veroorzaakt; die in onze Groote Kerk
voor zulke gecompliceerde werken niet
gunstig is; wellicht is het ook mege*
ïijk het eerste thema door alle ver*
wikkelingen heen nog wat scherper te
doen uitkomen. Doch dit zijn kleinig*
heden in verhouding tot de werking
van het geweldige geheel.
En de vijfstemmige motet het
zou mij te ver voeren deze reeks van
kunstige koraal variaties, waarin vrije
en gebonden stijl afwisselen en uit
een en hetzelfde thema de grootste
verscheidenheid van stemmingen, steeds
in nauwe aansluiting met den tekst,
ontwikkeld wordt, hier in bijzonder*
heden te bespreken. Ook dit werk is
op zijn gebied een hoogtepunt- En
ook de beklimming hiervan brengt
moeilijkheden en gevaren mee maar
een koor als het Dresdcner Kreuz*
chor behoeft die niet te vreezen- hen
onvergelijkelijke scholing heeft zelfs
de jeugdigste dr zangers tot eerste*
klas*alpinisten gemaakt, heeft een
kunstgezang gekweekt, dat tegeü alle
moeilijkheden opgewassen is. De iiiian»
cenrijkdom is ongeloofelijk. de zuiver*
heid der intonaties grenst aan het vol*
maakte. Doch het timbre der jon*
gensstemmen heeft wel wat van zijn
natuurlijke frischheid verloren, zöndei
den meer molligen klank van goed ge*
schoolde vrouwenstemmen te evenaren.
Toch klonk het driestemmige gedeelte
„Perm das Gesetz" dat alleen voor
twee sopranen geschreven is, verwon*
derlijk mooi evenals de doorzichtige
veelstemmigheid in de andere deelen.
In de overige koorwerken, van Volk*
mann. Bruch. Arnold Mendelssohn en
Otto Richter, (den dirigent), viel uit
een oogpunt van koortechniek ook
zeer veel te bewonderen; vooral de
dynamische effecten zijn verbazing*!
wekkend, doch doen soms even de
gedachte aan effectbejag opkomen-
De wijze van articuleering werkt in
resoneerend ruimten als onze Groote
Kerk bijzonder gunstig. Met het hoo*
ren van zoo geperfectioneerden koor*
zang kan menig inheemsch koorlid of
koordirigent zijn voordeel doen.
Er was nog een orgelwerk vau Pa*
cheibel. er waren nog solo'/ar.gnum*
mers, die ditmaal tot geen bijzondere
bespreking nopen. De solozang kon
niet bekoren;'de sopraanstem der
zangeres klonk haast meer instromen*
teel dan vocaal, zoodat de liederen
van Schubert en Alessandro Scarlatti
niet geheel tot hun recht kwamen.
Misschien hooren we later de zange*
res eens onder gunstiger omstandig*
heden.
Een zeer talrijk gehoor was bij deze
uitvoering aanwezig.
KAREL DE JONG.
aanwinst voor
mauritshuis.
EEN FERDINAND BOL.
Naar het Hbld. verneemt is door het
Mauritshuis, met steun van de Vereeni-
ging Rembrandt", in den kunsthandel
te Berlijn aangekocht een bijzonder mooi
levensgroot mansportret van Ferdinand
Bol, gemerkt en gedateerd 1652, een
der allerbeste werken van dezen leer
ling van Rembrandt. Voordat het zijn
plaats krijgt in een der bovenzalen,
blijft het in de benedenruimte van het
museum een tijdlang tentoongesteld.
Benolst, de Ersnseha motorttohw*,
Ii«r Am Grand Prix" op de Brooictands
btm (12 km le I lp,
HET TOONEEL
DE MOLENAAR VAN SANSSOUCI
Het eenige, wat er aan „De Molenaar
van Sanssouci", het onschuldige blij
spelletje, dat Tonevo gisteravond in
den Schouwburg aan den Jansweg te
Haarlem introduceerde, ontbreekt. is
de muziek! Lene sopraan,
Lize alt, Knablein tenor, ouwe
Frits bariton, de molenaar Arnold
bas, de helden en de stof liggen voor
een operette-librettist hier zoo voor het
grijpen.
Dit is geheel het romantische blij
spel, aooals onze grootvaders en groot
moeders het hebben gezien en lief ge
had. Zoo'n ouwe Frits, een bovenste
beste koning, die als fiere compagnon
bij zijn buurman den eenvoudigen mole
naar den man van het befaamde
„Er zijn nog rechters te Berlijn!"
over den vloer komt om er de rol van
huwelijksmakelaar te spelen, de dood
gewaande zcon, die uit de krijgsgevangen
schap terugkeert en voor den ouderlijken
molen het lied van den lindeboom zingt
met begeleiding van z'n luit, welke hem
nooit by zyn omzwervingen in het
vreemde land heeft verlaten, de kop
pige molenaar, die zyn dochter wil
uithuwelijken aan een jongen man. die
zy niet beminnen kan, grenadiers, hof
maarschalken, pages, molenaarsdoch
ters in het zijden gekleed van een mar
kiezin. de koning, het is de wederge
boren romantiek onzer grootouders in
hetzelfde kleed en met hetzelfde lied.
En let er eens op, hoe het publiek
er van smult! Realisme?Weg d'er
mee! Is de illusie niet veel mooier dan
de werkelijkheid? Wij hebben genoeg
van ellende en narigheid, niet waar?
Wy willen nu weer eens een molenaars
dochter, die 's morgens, 's middags en
's avonds in een keursje van zy rond
wandelt, grenadiers met hooge papieren
mutsen, een koning, die voor zijn volk
als een vader is en een molenaar die
op zyn recht staat en zelfs zyn vorst
durft weaerstaan.
De Molenaar van Sanssouci bleek een
gelukkige keuze van Tonevo. Want nog
eens: het publiek heeft ervan gesmuld
Romantiek moet je nooit critisch onder
de loupe leggen, je moet haar onder
gaan, je moet er in onder dompelen.
Sn het publiek van tegenwoordig is nog
net als in den tijd van onze groot
ouders; het doet het met vreugde, mits
alles maar smakelijk wordt voorgezet.
Tonevo had van de opvoering van ,.De
Molenaar van Sanssouci" veel werk ge
maakt. Het zat alles keurig in het pak
en het viel °P. dat de regie zelfs
aan kleinigheden byvoorbeeld mili
taire houding met de „voeten gespreid"
zooals in den tyd van Frederik de
Groote nog gewoonte was had ge
dacht.
De Ouw eFrits stak ondanks zijn ge
bogen figuur torenhoog boven zyn omge
ving uit. Wat ook moest. Welk een gees
tige creatie heeft de lieer Folie daarvan"
gemaakt! Hi/ heeft zich zelf in deze rol
overtroffen. Heel fyn en knap genuan
ceerd wist hy telkens zyn tekst ts lan-
ceeren. Hy had het Fransch lichte in
zijn spel, wat volkomen bij deze rol be
hoorde. De ouwe Frits wasgemoedelyk
en bleef toch steeds koninklijk- Alleen
trof het my\ dat deze Frederik, die zoo
met Voltaire en het Fransch dweepte zijn
molenaar „fielseteerde". Zijn Majesteit
viel toen even leelijk uit zijn rol. Klei
nigheden zal men zeggen? In zoo'n rol
niet! Laa- men toch beier op de uit
spraak letten, vooral in een stuk, waar
in men een koning en wat voor 'n ko
ning moet zyn! Overigens al mijn
hulde!
Na den Ouwen Frits noem ik tante
Lize! Wat gaat deze dilettante met reu
zenschreden vooruit. Haar spel was sap
pig zonder een oogenblik grof te worden.
Deze „komische alte" kwam volkomen
tot haar recht. En „der dritte im Bunde"
was Knablein, een grenadier, die er èn
om zyn lengte en om zyn spel wezen
mocht.
De hofmaarschalk onderscheidde zich I
dcor beschaafde uitspraak, uiterlijke dis
tinctie en aardige actie. Voor den man
van het beroemde; „Er zyn nog rechters
in Berlijn!" leek mij molenaar Arnold
wel wat mat en weinig persoonlyk. Deze
rol had sterker typeering kunnen ver
dragen! Evenals die van den terugge
keerden zoon. De molenaarsdochter was
een lief tooneelpoppetje, Heinrich Schra-
der een niet onaardige niais.
Het publiek genoot van deze ouder -
wetsche romantiek, de costuums en de op
voering, zoodat Tonevo zyn eersten
avond als volkomen geslaagd kan be
schouwen.
J. B. SCHUIL.
ZILVEREN BEELD GEVONDEN,
SEMARANG, 5 October <Aneta>.
In de dessa Ngemplak Semongan, in het
Semarangsche, is een massief zilveren
beeld gevonden, dat minstens elf eeuwen
oud is. De hoogte bedraagt 28 c.M. en
het weegt 8 1 4 K.G. Het stelt voor
Bodhisattwa Mandjoeri, de verkondiger
van de hoogste Boeddhistische wijsheid.
Een fragment van de inscriptie geeft
een gedeelte van de Boeddhistische ge
loofsbelijdenis te lezen.
„JACOB VAN LENNEP*.
De Kon. erkende Tooneelvereeniging
„Jacob van Lennep" hield Woensdag
avond in het gebouw van den H.K.B.
in de Tempeliersstraat haar algemeene
vergadering onder leiding van haar
voorzitter, den heer Jac. van Maris.
De voorzitter herinnerde in zyn
openingswoord aan het spoedig te vieren
lustrum en dankte voor de door zoo-
velen beschikbaar gestelde medailles
voor den tooneelwedstryd en voor de
medewerking van de pers.
De voorzitter sprak verder den wensch
int dat het komende jaar voor „Jacob
van Lennep" een schitterend jaar zal
zyn. Dank betuigde spr. aan zyn mede
bestuurders voor hun medewerking.
De aangekondigde uitvoerige mede-
deelingen betreffende de feestelijkheden
ter gelegenheid van het vierde lustrum
werden achterwege gelaten omdat de
feestjrogramma's reeds verspreid zyn en
grcotendeels ook in de pers gepubli
ceerd.
De avond was verder gewijd aan de
vroolijkheid en den dans.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a 60 CENTS PER REGEL.
UW cadeau - bij ONS gekocht - verpakken
en verzenden wij onder garantie. 20
Aankomst te Allahabad.
ANDERE VLIEGERS GESLAGEN.
VERGELIJKENDE CIJFERS.
Luitenant Koppen seinde d.d. 5 Oc
tober uit Allahabad aan het Haagsche
Aneta-kancoor:
Hedenmorgen vroeg zijn wij te Ka
rachi opgestegen en na een vlucht van
acht uur alhier vlot gclnad. De afstand
bedroeg 1500 K.M. Wij hadden een goe
de reis en het weer was mooi, alleen
hadden wij last van den wind.
Morgen vertrekken wij naar Akyab.
Het Hbld. maakt de volgende opmer
kingen:
Het is inderdaad phenomenaal! Want
wat Koppen en Fryns tot nog toe verT
toond hebben, stelt de fraaie prestatie
van Geysendorffer en Scholte, voor zoo
ver -'t dan hefc; parcours Amsterdam—^ fi
Allahabad betreft, alweer geheel in de
schaduw. Immers reeds 5 dagen na
haar vertrek van Schiphol heeft de
„Postduif" deze stad bereikt, terwyl de
Fokker F VII waarmede de heer Van
Lear Black naar Indië werd gevlogen,
over dezen afstand tien dagen deed.
Geslagen hebben Koppen en Fryns op
het tot nog toe gevlogen traject zelfs de
fameuze „vliegensvlugge" Amerikaan-
•che globevliegers Brock en Schlee, die
bijv. in vier dagen van Constantinopel
naar Allahabad vlogen, terw ijl Koppen
en Frijns in denzelfden tijd van Sofia
naar deze stad wipten. Wat toch altijd
nog een goeie 700 K.M. méér is. De
Amerikanen haden toen echter al een
Oceaan vlucht je achter den rug. Dat
mag niet worden vergeten.
Vergelijkende cijfers.
Ter vergelijking meldt het Haagsche
Aneta-kantoor d.d. 5 October hieronder
de trajecten, die van der Hoop, Geysen
dorffer en Koppen deze tot op heden
gemaakt hebben;
VAN DER HOOP, 1924.
1 Oct. Amsterdam—Praag 825
2 Oct. Belgrado 800
3 Oct. Philippopel 580
2 Nov. Constantinopel
550
3 Nov. Angora
400
5 Nov. Aleppo
670
6 Nov. Bagdad
800
7 Nov. Bushir
920
8 Nov. Bender-Abb-"
670
9 Nov. Karachi
1180
10 Nov. Ambala
1200
12 Nov. Allahabad
820
13 Nov. Calcutta
770
14 Nov. Akyab
650
15 Nov. Rangoon
700
17 Nov. Bangkok
790
18 Nov. Sengora
865
21 Nov. Med an
563
23 Nov. Muntok
960
34, iNovj Batavia
660
20 vliegdagen
15.373
127 uur, 16 minuten.
Gem. snelheid 120.75 K.M. per uur.
GEYSENDORFFER, JUNI 1927.
15 Juni AmsterdamBoedapest 1350
16 Juni Constantinopel 1460
18 Juni Aleppo 1070
19 Juni Bagdad 800
22 Juni Bender-Abbas 1590
23 Juni Karachi 1180
24 Juni Allahabad 1500
25 Juni Calcutta 770
26 Juni Rangoon 1350
27 Juni Bangkok 790
28 Juni Sengora 865
29 Juni Singapore 750
30 Juni Batavia 1200
13 vliegdagen 14.675
86 uur 27 minuten.
Gem. snelheid 169.74 K.M. per uur.
KOPPEN, OCTOBER 1927.
1 October Amsterdam—Sofia 1850
2 October Aleppo 1500
3 October Bushir 1550
4 October Karachi 1850
winkelsluitingswet
en werktijden.
besluit.
Advies Hooge Raad van
Arbeid.
GELIJKTIJDIGE INVOERING
GEWENSCHT.
De Hooge Raad van Arbeid heeft in
zyn 3 October onder leiding van den
Minister van Arbeid, Handel en Nijver
heid gehouden vergadering zyn advie
zen vastgesteld omtrent de voront/wer-
pen van een Winkelsluitingswet, een
werktydenbesluit voor winkels en een
verplegingsbesluit die bij dat ooilege
aanhangig waren gemaakt.
In een uitvoerige discussie omtrent
de beide eerstgenoemde voorontwerpen
bleek, dat enkele leden van ooi-deel wa
ren, dat het in verband met de huidige
omstandigheden niet gewenschi is,
verdere stappen te doen tot het invoe
ren van die beide voorontwerpen en
dat daarvoor een meer geschikt tyd-
stip zou dienen te worden afgewacht.
Een groote meerderheid in den Raad
vondt echter geen aanleiding, den Mi
nister te adviseeren, op grond van de
huidige omstandigheden de regeling
van deze materie te laten rusten.
De leden die deze meerderheid vor
men, waren integendeel van oordeel,
dat het alleszins wenschlijk is, dat de
overheid thans de regeling van deze
materie ter hand neemt.
Gelijktydige invoering.
De Raad sprak bovendien unaniem
als zyn gevoelen uit dat het in het
algemeen gewenscht zou zyn, dat gelijk
tijdig met de invoering van het Werk
tydenbesluit voor winkeliers de winkel
sluitingswet in werking zou treden.
Een meerderheid in den Raad (1811)
achtte die koppeling zelfs in dien zin
noodzakelijk, dat zy van oordeel is,
dat het werktijdenbesluit niet behoort
te worden ingevoerd, zoolang de winkel
sluitingswet niet in werking treedt. Een
minderheid in den Raad was daarente
gen van meening, dat de invoering van
een werktijdenbesluit voor winkels zoo
urgent is, dat die invoering niet op
het tot stand komen van een winkel
sluitingswet behoort te wachten.
Voorts gaf de groote meerderheid
in den Raad den Minister in overwe
ging in het voorontwerp van de win
kelsluitingswet
"een uitzondering op de
verplichte Zondagssluiting
op te nemen voor winkels waar uit
sluitend of althans In hoofdzaak brood,
gebak, suikerwerk en chocolade ver
kocht wordt, doch uitsluitend voor den
verkoop van deze waven.
Deze uitzondering zou echter niet
voor den geheelen Zondag dienen te
gelden, dcch slechts voor eenige uren
ter keuze van den winkelier. Het werd
aannemelijk geacht, dat het publiek
zich dan aan deze gewijzigde omstan
digheden zou weten aan te passen.
By de bespreking van het vooront
werp van een werktydenbesluit voor
winkels bleek een meerderheid in den
Raad (1512) zich met de in dat voor
ontwerp voorgestelde regeling, bevatten
de een 9-urigen arbeidsdag en een 50-
uirige arbeidsweek, te kunnen vereeni
gen. Eenige dezer leden oordeelden zelfs
een 48-urige arbeidsweek gewenscht.
Een vry groote minderheid in den
Raad achtte daarentegen een verlen
ging van de genoemde werktyden tot 10
uren per dag en 55 uren per week nood
zakelijk.
Het voorontwerp van een verplegings
besluit gaf den Raad niet tot byzondere
opmerkingen aanleiding.
Weer een foto vaa de Drooglegging van de Zuiderzee. Een gezicht van den toren te Medemblik op den in wording zynden afsluitdijk Medemblik WJeringei
xoet gemaalkoBy
KANTONGERECHT.
UITSPRAKEN.
C. G. het als bestuurder van een vier
wielig motorrütuig op den openbaren
weg stoppen tot het uitlaten van reizi
gers en daarmede eenigen tijd later een
standplaats innemen tot het inlaten van
reizigers 2 maal f 2 subs. 1 dag hechte
nis voor elke boete; C. G. idem f 3 subs.
1 dag hechtenis; F. v. B. het als be
stuurder van een tweewielig motorrij
tuig daarmede ryden over den open
baren weg, terwyi by het inhalen van
een wlelryder niet de vereischte maat
regelen worden genomen f 10 subs. 3
dagen hechtenis. P. S. het zonder daar
toe gerechtigd te zyn loopen in het
jachtveld f 10 subs. 10 dagen hechtenis
L. J. K., overtreding der Jachtwet f 20
subs. 20 dagen hechtenis; J. B. idem
bevestiging van het vonnis d.d. 6 Juli
1927. G. S. overtreding der Jachtwet
f 20 subs 20 dagen hechtenis.
W. H. D. als bestuurder van een ry-
wiqj daarmede ryden over den open
baren weg op zoodanige wijze, dat de
vrijheid en de veiligheid van het ver-
kern- op dien weg werd ingevaar ge
bracht f4 subs. 1 week tuchtschool; W.
W. S., op den openbaren weg vc - hal
spelen f 3 subs. 1 week tuchtschool, N.
N. het in een tuin aldaar ie veld
staande aardbeien wegnemen f 5 subs. 1
week tuchtschool J. J. S. overtreding
van art. 15 van het motor- en rywielre-
güement f 15 subs. 3 dagen hechtenis;
H. V. overtreding van het melkbesluit
f 40 subs. 5 dagen hechtenis.
H. W. G. en J. N. overtreding der Lo-
terywet, ieder f 15 subs. 5 dagen hech
tenis voor elke boete; L. K. en M. E.
overtreding der Loterywet ieder f 10 subs
5 dagen hechtenis; G. v. S. overtreding
der Motor en Rijwielwet f 15 subs. 5 da
gen hechtenis; J. P. als bestuurder van
een vierwielig motorrijtuig daarmede ry
den op zoodanige wijze, dat de veilig
heid van het verkeer op dien weg wordt
in gevaar gebracht. Vrijspraak. W. H. O
overtreding der Motor- en Rywielwet
f 6 subs. 3 dagen hechtenis; O. G. idem
f 4 subs. 2 dagen hechtenis en f 5 subs
2 dagen hechtenis; B. J. H. overtreding
der Invaliditeitswet f 4 subs. 1 dag
hechtenis; D C. F. openbare dronken
schap f 4 subs. 4 dagen hechtenis.
PERSONALIA'
Maandag 7 November Hertfenkt
de heer N. P. Knape den dag waarop
hij vóór 40 jaar in dienst trad by de
firma Joh. Enschedé en Zonen op de
afd, chemigrafie.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt
de Redactie zich niet verantwoordelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst
of niet geplaatst, wordt de kopie daj
inzender niet teruggegeven.
1907 1927
20STE ST. NICOLAASFEEST
AFD. HAARLEM BOND VAN
NEDERL. ONDERWIJZERS
Wederom heeft de afdeeling Haaw
lem van den Bond van Ned. Ond. be*
sloten een St. Nicolaasfeest te orga*
niseeren. Voor den 20sten keer wordt
voor alle kinderen der openbare lagere
scholen. Doopsgezinde scholen, scho*
len voor Buitengewoon onderwijs en
enkele voorbereidende scholen, nu ook
van voormalig Schoten en Spaarndam
te zamen 8000 kinderen het feest voor»
bereid.
Reeds 19 keer is dit feest door den
geldelijken steun der ingezetenen
van Haarlem en naaste omgeving
schitterend geslaagd. Dus wij doen
met groot vertrouwen weder een be*
roep op de offervaardigheid, nu voor
dit 20*jarig jubileum. De voorberei»
dingen voor dit groote kinderfeest
zijn thans zoover gevorderd, dat dezer
dagen een begin gemaakt wordt met
het aanbieden der intcckcnlijsten.
Siechts gewaarmerkte lijsten van
den Bond van Ncd. Ond. worden aan*
geboden, met den naam van dames of
heeren, die zich voor het inzamelen
beschikbaar stelden. Indien enkelen,
door welke oorzaak ook, geen lijst
ter teekening wurdt aangeboden, wor*
den zij vriendelijk verzocht hun bij*
drage aan onzen penningmeester: Jac.
Stolp. Blocmhofstraat 29 rd. (Postgiro
61767) toe te zenden.
De commissie is gaarne bereid allo
gewenschte inlichtingen te verschaffen.
Hiertoe houdt zij eiken Vrijdagavond
van 7 1/29 uur zitting in de koffie»
kamer van de „Centrale", Spaarne 94.
Namens de commissie:
J. PANMAN, Voorz.,
Hoofmanstr- 2
L. v. PROOVEN, Secret..
Kritzingerstr. 17
Oe Duitsc.he vlieger Loose
van het naar de Azoren vlie
dende Junkerswatervllegtulig.
