HAARLEM'S DAGBLAD
HET VREEMDELINGEN-VRAAGSTUK.
Xae/ii
\.il Ju GO
ZATERDAG 31 DEC. 1927
ACHTSTE BLAD
Goede en kiuade middelen.
ACHTERUITGANG.
(Van onzen Parijzen correspondent
Het vreemdelingen-vraagstuk is aan
tic orde van den dag. Alle dagbladen,
en vooral de Parijsch*: houden zich met
het vraagstuk bez.g: ieder vogeltje zingt
zooals het gebekt en daardoor krij
gen we een ware potpourri te hooren
welke buitengewoon instructief is.
Eerlijk gezegd doet het ons plezier
dat. rie Fransehen zeil deze koe bij de
karen-, vatten, want. genietend van een
gröote gastvrijheid, is het steeds moei
lijk en pijnlijk om over dit onderwerp
te beginnen. Maar we hebben den laat
steen tijd zoo veel klachten gekregen
en zoo veel hooren mopperen dat we
onze sympathie even opzij willen zetten
om de feiten geheel objectief te be
schouwen en er het onze over te zeg
gen.
De algemeene klacht in Frankrijk,
zoowel in Parijs als in de provincie
Is dat de zaken slecht gaan nu de vreem
delingen wegblijven. De hoofdstad
vooral, maar ook streken als de Rivièra,
Savo.ve, de Pyreneeën, zijn aangewezen
op het bourisme', dus op vreemdelingen,
die in een korten tijd veel geld komen
uitgeven. Laten we ons maar eens tot
Parys. tot enkele straten en wegen be
palen De gröote boulevard, met zijn
talrijke winkels en koffiehuizen moei
van den vreemdeling leven; het zou
geen Parijzenaar In zijn hoofd op
komen om daar zijn inkoopen te gaan
doen. zoomin als hij van een café tus-
schen Madeleine en Bastille zijn stam
kroeg zal maken.
Hetzelfde geldt voor een uitgaans-
wtyk als Rue Pigalle en Boulevard de
Cllchy. Instellingen als Casino de Paris
en Folies bergère moeten het evenmin
van de Parijzenaars hebben. Welnu, al
die zaken klagen. Dus ook de hotels en
andere restaurants en alle plaatsen
welke door de vreemdelingen werden
bezocht. Evenzoo de luxe zaken,
bijou tiers, antiquairs, magazijnen van
„articles de Paris", modehuizen, enz.
Pff.... daar heb Je nou die vreem
delingen als de change (wisselkoers)
voordeelig is komen ze. maar nu blij
ven ze weg, hoor ik al smalend zeg
gen-
Precies. Maar er zijn nog andere oor
zaken. En we willen die juist hier eens
nagaan
Deze dagen voor Kertsmis nu iedereen
rijk of arm wel verplicht is om te
feoopen. al was het alleen maar om
voor anderen niet onder te d^m, krij
gen we overtuigende bewijzen ervan dat
de schuld voor een groot deel bij de
handelaar zelf schuilt. We kunnen niet
beter doen dan eigen ervaringen ver
tellen. Zoo stond dan op het verlang
lijstje om maar iets te noemen
een briquet (sigarenaanstekertje), laat
ste model, met een hefboompje, en be
kleed met hagedissenleer. Eens naar
prijzen geïnformeerd bij het groote
Fransche huis dat deze luxe artikeltjes
in omloop brengt. Een prijs om van te
schrikken180 francsnee. zoo
besloten we heel wijselijk, dan zullen we
het vc den vervolge ook maar met een
doosje lucifers doen. Toen we twee da
gen later een advertentie zagen in een
Nederlandsche courant; precies de zelfde
voorwerpen, geëxposeerd door het zelfde
huls, kostten in Nederland 4 gulden
vijftig of 45 francs. We hebben het
laten komen, de „estampillage" ver
plicht aan den Staat betaald, transport
en invoerrechtenen het komt alles
en alles bij elkaar op zestig francs
een derde van hetgeen men hier in den
winkel vraagt. Nu het speelgoed voor
den Kerstboom. Het is alles „made in
Germany", *t komt alles uft Neurenberg
en daarom verwonderden we er ons ook
niet over dat we precies de zelfde voor
werpen vonden in een catalogus van
een groot magazijn in Nederland. Maar
wat ons wèl frappeerde is dat we, toen
de artikelen eenmaal bij ons thuis wa
ren, toen we extra de transportkosten
douanerechten .en alles hadden betaald,
tot den slotsom kwamen dat we een
derde hadden betaald van hetgeen de
groote magazijnen in Parijs durfden
vrager.. Die overdrijving vindt men in
nagenoeg alles. Een keurig bedrukt
kaartje in de bus. het verzoek van het
restaurant waar we het vorig jaar had
den gereveillanneerd, om daar weer ons
tafeltje te bespreken. Op het feest-
menue ..boudin met purée" (bloedworst).
Prijzen 120 frs. per persoon. Denk niet
dat u er met 24 gulden voor u beiden
af bent. De minste flcsch champagne
250 francs, dan de gewone wijn ad 40
francs, koffie en liqueur, alles vermeer
derd met vijftig procent omdat er mu
ziek is, plus tien procent voor de be
diening en nu is het eenvoudig om uit
te rekenen dat men voor een soupertje
voor twee personen al heel gauw over
de duizend francs heen is. Nu lijkt u
dat. gewend hooge prijzen te betalen
voor wijn, niet zoo ontzettend, maar u
moet in aanmerking nemen dat de wijn
hier natuurlijk veel goedkooper Ls dan
elders. En hoe wilt u nu dat de Fran
schen zelf zooiets betalen, dat ze dui
zend francs van him maand afnemen
om één avondje pret te maken? Zij
zelf zijn het slachtoffer van de over
drijving. Men maakt zich de dwaze
voorstelling hier dat iedere buitenlander
schatrijk Ls. dat men in Engeland even
veel ponden verdient als francs hier,
dat de minste employé in Nederland
minstens twee duizend gulden per
maand verdient. Een typisch bewijs ran
die mentaliteit vonden we nog heden
ochtend. Voor de kerstweek heeft 'vet
magazijn het Louvre, weer een schit
terende lichtreclame aangebracht, tegen
d' i gevel. Elke minuut veranderen de
kleuren, krijgt men een ander tableau,
van kleurige crysanten, van sissende
vuurpijlen, van schepen op woelige gol
ven. Het is -geniaal werkhet is
een prachtige reclame, waarvoor de
Bwn6Ctoen urenlang in bewondering stil
staan. Nu kregen we vanochtend een
telegram u;t Nederland, van een han
delshuis. da: ons verzoekt om dadelijk
werk te maken van den aankoop van
zoo'n installatie voor daar. De ontwerper
rekent, cijfert, komt tot een bedrag (en
het loopt in de duizenden natuurlijk)
en hy zegt ens kalm; 't is zooveel, maar
waar de gulden hoog Ls cn jullie dus
een voordeel hebben, leg ik er tien pro
cent op
Ander voorbeeld om aan te toonen
dat niet alleen in Parijs de kunst van
overvragen met groote virtuositeit wordt
toegepast. We schreven naar Juan les
Pir.s by Cannes om een adres, een
pension voor vrouw en zoon cm enkele
maanden, op voorschrift van den dokter,
rust te nemen. Gedurende een weck
was de brievenbus vol met aanbiedin
gen. Eén adres vooral trok onze aan
dacht, maar de pry zen waren veel te
hoog. De eigenaar verzocht wel om
dadelijk te bespreken omdat hy al zoo
geweldig veel aanbiedingen had. vooral
voor de grootste en mooiste kamer. We
hebben er enkele dagen over heen laten
gaan en toen geschreven dat zijn villa
ons wel aanstond, maar dat de prij
zen oris vee! te hoog voorkwamen. En
thans stelden wy onze condities, ver
minderden dë pensior.-pryzen aanzienlijk
Dadelijk nadat hij ons schrijven had.
stuurde hij ons dit telegram: Accept-ons
vos prix méme chambre veuillez can-
firmer. Waarmee ikeenige biljetten van
duizend francs in mijn zak steek.
Maar denkt u dat de vreemdelingen
daarmee gediend zyn? zy weten niet
dat men overal kan afdingen Izoo b.v.
een van de groote magazijnen, die me
op eer. artikel van 500 francs twee hon
derd francs liet afpingelen), zy vir.den
het te duur véél te duur en ze zien
van hun bezoek af. gaan elders.
En zoo constateert men achteruitgang
in alles. Triest verschijnsel vooral m
de Kerstdagen, nu de menschen eens
een oogenblik zonder zorg moesten kun
nen leven. Want het mag nu wc! heel
jammer zyn voor de vreemdelingen
dat ze van een bezoek aan Frankrijk
moeten afzien, maar het is vooral voor
dc Franschen zelf, zoo jammer. En het
meest betreurenwaardlge ervan is dat ze
er zich zelf geen rekenschap van geven
dat ze de oorzaak zün van deze malaise
Een andere en nog ernstiger oorzaak
is de volgende:
De groote
schoonmaak.
De Parysche prefect mr. Ciappe doet
nuttig werk. Geen dag gaat voorby of de
politie sluit een deel van de stad of
van de balieue af, en men ondervraagt
alle voorbygangers, Vooral de vreem
delingen worden aan een scherp verhoor
onderworpen en moeten alle mogelijke
papieren vertoocen. Op het eerste ge
zicht zou men zeggen: jongens, die
heeren gaan een beetje al te ver. maar
wanneer men eens wist, hoe hoog noo-
dig het was! In „bourgeois"-wyken
verzoekt men cen voorby ganger heel
beleefd om een identiteitsbewys en men
laat den stillen, rustigen wandelaar
verder ongemoeid, maar in de volks
wijken gaat het anders toe Dat lijkt cn.
billy k (en de communisten hebben er
heel wat over te zeggen), maar het is
volkome nlogLsch. Want reeds zoo me
nigmaal is politie daar op kwade ele
menten gesiooten, die dadelük een
volver trekken, dat het zaak is om hen
voor te zyn. En daarom is het daar.
op der. boulevard de la Vilette. by de
Bastille, op de buitenboulevards dade
lijk: handen op.' net als in the far
West. En wanneer men dan begint te
fouileeren. alvorens identiteitsbewijzen
te vragen, dan komen de revolvers,
boksbeugels en dolken voor den dag.
Het is vervelend, wanneer hot iemand
overkomt die niets op zyn geweten lieeft
en die al zijn papieren in orde heeft,
maar hij zal wel heel laconiek redenee
ren: het is om mü, en anderen te ;>c-
sehermen tegen het gevap.rlyke uitvaag
sel dat van alle landen naar Parijs ls
komen toestroomen. En dat ^Un er wat.
Daags na de relletjes van 23 Augustus,
na ce z.g. Sacco enVanzetti-betooging.
is men met deze nachtelyke ommegan
gen door Parys begonnen. En de sta
tistiek van dien datum tot op 15 No
vember d.a.v. vertelt ons dat 1147 in
dividuen naar de bureaux werden ge
leid. Er werden er 723 vastgehouden
voor vergrijpen of misdaden, 239 die.
veroordeeld, een straf te goed hadden;
419 werden weer in vrijheid gesteld maar
worden nu overal nagegaan. Dat voor
de Franschen.
Nu de vreemdelingen in ö:c korte
periode werden er 1061. dus bijna even
veel als Franscher. gearresteerd, er. <61
hunner hadder, •.••ts op liun kerfstokje.
werden gezocht of waren reeds over de
grenzen gezet. Ge ziet. de proportie is
veel te groot en de politie heelt gelijk
eens een grooten schoonmaak te hou
den onder deze ongewenschte gasten,
die meestal hun eigen land zijn ont
vlucht en die nu maar denken dat de
Fransche gastvryheid hen verder wel
zal redden Terloops zy medegedeeld
dat de prefect ook opruiming houdt op
den boulevard onder de ..dames", voor
het grootste deel Dui'.schen. die met
haar brutaliteit zoo'n lumentabi len
indruk geven var. de. Fransche
mentaliteit. Niet minder dan 103! wer
den er in die korte periode naar ge
stichten en tuchthuizen gezonden.
Ook hier het echter c»:i quaestle
om met tact op te treden. Want wever,
namen ook een betreurenswaardig inci
dent waarvan een Nederlander, die
voor enkele dagen in ParUs was, het
slachtoffer werd.
Voor zaken hier. was deze vriend
van Frankrijk 's avonds naar de Gare
du Nord gegaan om daar zijn corres
pondentie m den nachttrein mede te
geven. H tlbesloot te voe- naar rijn
hole! terug te koeren en op den boule
vard Rcchchouard werd hy me: een
..handen op" aangehouden. Alle gear
resteerden werden in een hoek gedre
ven en toen bleek dat niemand ten
wapen by zie hhad. begon het nsr.cn
van de papieren. Gelukkig had onze
reiziger zyn paspoort by zich. Het pus-
poor; droeg hrt oude visum van den
Franschen consul in Amsterdam en den
datum. De brigadier vond dat echter
niet voldoende Wat wist hij er van dat
de visa tusschen de beide landen al lang
waren afgeschaft. vooruit, mee naar
het bureau. en zonder praatjes,
als je blieft.
Er zat niet anders op Een Chinees,
mede in het gezelschap. d:e protesteerde
in vier of vUf woorden Fransch welke
hy meester was. kreeg cr zóó van langs
dat de Nederlander besloot om zich
koest te houden: de commissaris zou wel
beter weten en de papieren in orde
bevinden. Maar het was al laat en de
commissaris had zich tot den volgen
den dag laten vervangen door een bri
gadier. die volkomen de opinie van zijn
yvertgen collega deelde. Men nam den
„gast" zUn bretelles, veters, boord en das
af. een deur ging open er. dc rei
ziger zat in het cachot. Gelukkig
kwam er teg er.drie uur 's ochtends
een inspecteur op het commissariaat en
toen hy het rapporten-boek inzag en
het verhaal van den brigadier hoorde,
belde hü daóelyk de Prefecture op met
het verzoek om inlichtingen. En daar
deelde men hem mede dat de arrestatie
op een vergissing berustte, dat een pas
poort inderdaa/1 voldoende was. De on
gelukkige reiziger die op zyn stroozak
natuurlijk geen oog had dichtgedaan
werd met heel veel excuses op straat
gezet De volgenden ochtend is een.
vijand van Frankrijk van de Gare cu
Nord vertrokken. Is het niet Jammer?
zoo'n incident is veel, oneindig veel ern
stiger dan een onvoldoend aantal recla
mebiljetten aan de buitenlandsche sta
tions. opwekking om Frankrijk te be
zoeken.
lTntransigeant heeft cen rubriek ge
opend: waarom blijven de vreemdelin
gen weg? Op deze vraag hebben de
meesten geantwoord: omqat Frankrijk
te duur is. Maar h et trof ons dat er
ook antwoorden kwamen welke de
quaestie-change geheel uitsluiten maar
welke een ernstige aanmaning zijn om
van houding te veranderen tegenover
de vreemdelingen, indien men wil voor
komen da{ zc voor goed wegblijven. Het
is hard om de waarheid te zeggen,
maar het is soms noodig, in eigen be
lang, noodig om de menschen te wy-
zen op hun fouten De klachten in l'In-
tran resumeeren wc aldus; voor den
oorlog vonden de vreemdelingen die hier
kwamen echte gastvryheid terwijl ze
nu den sterken indruk krygen in een
omgeving te komen welke hostlel is
Moeter. we er aan herinneren, zoo
vraagt een Zweed, die hier al Jaren
woont, die met een Fraccalse is ge
trouwd en die werkelijk niet van anti-
Fransche gezindheid kan worden ver
dacht. hoe de autocars met vreemde be
zoekers werden uitgefloten, hoe nien
van het- tooneel van «.dé musicba:; tdic
het toch juist van de vreemde bezoekers
moeten hebben, de grootste onhebbelUk-
heden aan het adres van onze gasten
werden en worden gezonden? hoe de
vreemdelingen net £°ed genoeg worden
geacht o inte betalen? Het klinkt hard
om het te zeggen, wy zelf hebben ons
allerminst te beklagen, maar we moeten
erkennen dat het voor iemand die niet
het Fransch zonder eenig vreemd accent
spreekt dikwyis moeilijk is en dat we
maar al te dikwijls hebben geconsta
teerd dat hij by de minste gelegen
heid te hooren krijgt: espèce d'étran-
ger. ga naar je lund terug als 't jc
hier niet bevalt, etc. We haasten ons
te zeggen dat het begrijpelyk is, dat de
Franschen niet kunnen vergeten, noe
Jan Rad enzyn maat een goed Jaar ge-
leden hier kwam om met een paar dol
lars, ponden of guldens den boel letter-
iyk leeg te plunderen, maar da: be
hoort gelukkig tol het verleden. En
waar do vreemdelingen den prijs er.
meer da ndat zelfs betalen gaat he:
nu niet meer aan om hen aLs plunde
raars on gieren te behandelen. Gast
vryheid in de volle beteekenls van het
woord is altUd. door alle eeuwen een
van de mooiste eigenschappen van dit
volk geweest en het zou diep betreu
renswaardig zijn wanneer dat verloren
ging of wanneer het buitenland om
zulke redenen Parijs den rug zou toe-
keeren.
HENRY A. TH LESTURGEON
Parijs. December.
EEN STAL ALS WOON
VERBLIJF.
De correspondent van De Maasbode te
Deventer meldt:
in het dorp Voorst leeft een huisgezin
in een toestand, welke zoodanig is. dat
hier snel moet worden ingegrepen, wil
men een familie, bestaarde uit vader,
moeder cn zeven kleine kinderen, red
den ran een wissen ondergang.
Zooals men zich zal herinneren, brand
de voor eeniger. tijd aldaar de woning
af. waarin ook de melkrijder Ter Mater,
en diens gezin was gehuisvest. De brand
ontstond onder bedenkelijke omstandig
heden. echter ging Ter M. vrij uit. doch
het gevolg was toch, dat hij met vrouw
cn kinderen, bij gebrek aan onderdak,
in een stal in de nabijheid van het ver
woeste huis moest gaar. wonen.
Zoo goed als dit cenigszlns mogelijk
was. werden de spleten in deze krotwo
ningen dichtgestopt met wat hooi cn
strooi, waardoor men eenigszins tegen
koude en regen was beschermd. E r.c.s-
zlns, want de wind laat zich niet zoo
gauw bedwingen cu heeft steeds nog
vrijen doortocht op talrijke plaatsen,
waar een hooi- en stroo-beschuttlng
niets vermag. In een hoek is een ledi
kant geplaatst, waarin onder enkele de
kens het echtpaar slaapt, alsmede het
Jongste kindje, dat daarin bovendien den
geheelee dag doorbrengt, bang als de
moeder ls, en terecht, dat het de koude
niet kan trotseereru
De andere kinderen vinden des nachts
eer. schuilplaats IJ hur. grootmoeder,
die daar ir. de buur: cok M onder zeer
behoeftige omstandigheden, haar ouden
dag slyt. In twee andere hoeker, van der.
stal. alles dicht op elkaar, ligger, een
aantal varkens, waarnaast op een open-
ruimte het paard staat, dat voor der.
man onmisbaar is. om me: behulp daar
van ziin gezin in het dage'.ijksch onder
houd te voorzien.
Verder staat er nog een stoel, een zeer
klein tafeltje en een machine, waarmede
de haver voor het paard moet worden
gesneden. Overigens is de vloer met mest
waf oude lompen bedekt, terwijl de
zolder vol hangt met spinncwebben.
Wanneer men nu nog wee*., dat dit alles
een oppervlakte beslaat van slechts en
kele vlerkante meters, dan kan men
zich een kleine voorstelling maken var.
de ellende die hier heerscht.
Wy troffen de vrouw aan met de kin
deren die verkleumd rondliepen, terwyl
moeder bezig was in de openlucht onder
een appelboom' water te koken op een
oud fornuis. Nu reeds heeft zU cen .we-
zenlooze uitdrukking in haar oogen en
schUnt rich geheel naar de omstandig
heden te schikken.
Nader vernemen wy nog. dat vijf der
kleinen by de grootmoeder in één ledi
kant slapen. Tevens heeft de oude
vrouw, die een pensioen geniet van 3
per week en geheel onbemiddeld Ls. te
zorgen voor een ouden, blinden man.
die by haar is uitbesteed vanwege de
diaconie.
Het raadslid Meilink heeft reeds cpn
beroep gedaan op het gemeentebestuur
van Voorst en de particuliere liefdadig
heid. omdat er in de gemeente geen bur
gerlijk armbestuur bestaat. Er moet
echter spoedig hulp worden geboden,
want de nood is hoog.
DE
VERDUISTERING TE
DEN HAAG.
Hoe het gebeurde.
AANGEZET TOT ZELFMOORD.
Wy maakten melding ran de verduis
tering gepleegd te Den Haag cn van
de aanhouding van den ambvnanr D
K. Ir. üe Avondpost van hedenochtend
vinden wy nadere bijzonderheden. Daar
uit biy'kt. dat K. in zUri vrijen tijd g"1
regeld vertoefde in een café.
waar hU verschillende bedragen ver
speelde. die nU dan aanvulde met gel
den uit de kas van het Bureau voor de
Statistiek. K- was voorzitter van een
biljartclub. Het blad schrijft verder:
Ln het begin van deze week schAm
D. K. zulke gewetenswroegingen (o
hebben gekregen, dat. hU zyn diefstallen
aan zyn vrouw opbiechtte. Men kan zien
voorstellen hoe zyn eclitgenoote. die
van zijn uitspattingen niets vermoedde,
schrok. Nog geen jaar geleden had ha,c*
man. zonder dat er eer. wolkje aan den
hemel was. zilr. 25-jarig ambtenaars ju
bileum gevierd.
Radeloos wendde mevrouw K. zich
tot haar broer, een referendaris aan h
Departement ran Binr.en'andsche Za
ken en Landbouw om hulp.
Dit geschiedde Dinsdag, den dag
waarop de biljartclub van K. haar Jubi
leum vierde.
Toen K. 's avonds niet in zyn stam
café verscheen, waren zijn vrienden hia-*
over zoo verbaasd, dat men naar zün
huis ging om te vragen waar hij bleef.
K. bleek uitgegaan te zijn. Pas iaa. n
der. avond troffen eenlgc kennissen hem
in beschonken toestand in de binnen
stad aan. Tegen hen moet hü zich
hebben uitgelaten dat hij nooit meer i
zyn stamcafé zou terugkocren.
Den volgenden dag, Woensdag du
haalde K.'s echtgenoofe hem over. zie u
bij de Justitie aan te melden. Na veel
praten beloofde K. zich aan te zulle.i
geven en verliet het huis.
's Avonds keerde hy echter terug met
de medcdeeling dat hU het niet gedurfd
had.
In zyn wening trof hy toen zijn zwa
ger aan. Na eer. vrij heftige woordca-
w:: -cling, wist deze laatste hem er toe
te brengen, het besluit te nemen om
zich van het leven te berooven. Op die
manier zou de eer van dc familie ten
minste neg gered kunnen worden.
K. verliet daarop, met een broodmc*
gewapend, het vertrek. Zijn voornemen
was zijn halsslagader door te snUrtenv
In zyn zenuwoverspanning cn mis
schien ook door de botheid van hr
mes. werd hij echter in de uitvoering
van zyn voornemen belemmerd Met
een 20 c.M. lange sneden rond zijn hals
keerde hij in de kamer waarin zijn broc-
en zyn vrouw nog aanwezig waren terug
met het verzoek hem een scherper mes
te geven.
Juist op dit moment belde de politie
aan om K. te verzoeken mee naar h<
bureau Alexandexplein te willen gar.n:
hierdoor heeft zij een zelfmoord weten
te voorkomen.
Naar we mecnen te weten ls de zoon
van K.. die ontvanger te Weesp is, en
die in goede flnancieele omstandighed c
verkeert, naar Den Haag overgekomen.
Men wil trachten he: verduisterde be
drag aan te zuiveren.
Bij het verhoor dat den verdachte
gistere-ond op *t hoofdbureau Ls afge
nomen. moe' hU volledig bekend heb
ben-
Door mr. Kassa Zegel, aan wien de
verdediging van den heer K. is opgedra -
gen, wordt overwogen tegen den zwager
van K. een aanklacht ln te dienen we
gens aanzetten tot zelfmoord.
INGEZONDEN MEDEDEF.I.INGF.N
GO Cent» per regel.
jggj waai ge unit,
vindt yten (ifilwuL*
J fZ th dia aas. dan
eOUQUET FIN05 _J
OUDEJAARSAVOND-
GEBRUIKEN.
Het is een typisch verschijnsel, dat
onze eigenlijke viering van Kerstmis
en Oudejaarsdag eerst "s avonds begint.
Waar dit verschynsel uit voortgeko
men is?
WU moeten ver ln het verleden te
ruggaan. willen wy de beteekenls er van
begrUpen.
Onze lieldensche voorvaderen telden
met nachten inplaats van. zooals wy.
met dagen. By hen begon de nieuwe dag
als 's avonds de zon was ondergegaan.
Uit het donker, zoo zeiden zy, werd het
licht geboren, daarom is de nacht de va
rier van den morgen. De eerste tijdre
kening telde met nachten en met ma
nen. Volle maan en nieuwe maan wa
ren betrouwbare tijdwijzers Later ging
men over tot de rekening met zonne
jaren.
De zon ls. ook ln verhouding tot de
tijdrekening, belangryker dan de maan.
Met weemoed zagen onze voorvaderen
wy trouwens met niet minder na
den '.angsten dag des Jaars de dagvor
stin zich meer en meer van het aard-
rUk afkeeren. Den bewoners van Scan
dinavië scheen zU tenslotte als een wiel
aan den horizon te draaien. Dit schUn-
bare vertoeven ln haar laagsten stand
(op den koristen dag des jaars). noem
den zy den Jultyd. of den tyd van het
zonnewiel. En nog steeds viert men in
de noordeiyke landen wel Kerstfees*.
maar het meest onder den nnani van
Julfeest.
Dan werd feestelijk het tijdstip,
waarop de zon zich weer verhief, be
groet Van Kerstmis tot Driekoningen
duurde neg langen tüd de vreugde van
dit heidensche Jaarfeest.
Die twaalf feestdagen wezen op de
twaalf manen ln het Jaar en zy werden
de twaalf moedernachten genoemd,
omdat zü het nieuwe jaar baarden. Dan
kwamen onze voorvaderen feesteiyk
bUeen. want de vreugde over de nieuwe
opstanding der zon. deed hen den grim-
migen winter met zyn kou en donker
heid vergeten, zy wisten het Immers:
Nu zou het weer lente worden! En door
de landen ging ln het nachtciyk uur
de mare: „Nu is de verbeide tUd aan
gebroken! De zon keert terug, laat
ons haar feestelijk begroeten!"
Hun goden, die zy onzichtbaar ln
hun midden waanden, brachten zij of
fers. zy tooiden den denncboom. het
zinnebeeld der ouvergaukelUke meuw-
ontwakendc natuur met allerlei feest
geschenken, deden zich te goed aan het
feestmaal en dronken gerstebier uit
hun hoornen, hun goden ter eer en zich
zelf tot genoegen. En als wy op Oude
jaarsavond punch drinken, dan herin
nert dit hedendaagsch gebruik aan de
vrooiyke gelagen onzer voorvaderen.
Zoo vierden zy de lange n.1 mldwin
terdagen. Toen echter de Romeinen
overwinnend voortrukten en ook onze
voorvaderen met hen in aanraking
kwamen, raakten zy ook in kennis met
de Romeinsche tydrekenlng. welke, na
eerst door Paus Grcgorius eenigszins ge-
wjjzigd te zyn. ook heden ten dage nog
onzen kalender Indeelt.
By dc meeste Gormaansche volken
werd die tydrekening met geweld inge
voerd. De Nieuwjaarsdag werd ingesteld
en daar deze midden in de Oermann-
sche feestdagen viel. werd al spoedig
het voornaamste feest dier twaalf «la
gen. volgen- de wet van geven en ne
men. gesteld op den avond, welke te-
remvoordig onze Oudejaarsavond Ls Wel
Uverde de geestelijkheid tegen die lan
ge heidensche zonnefeesten, de bloe
dige offers werden streng verboden,
maar de oude zeden en gewoonten kon
zij me* uitroeien en om toch haar "in
te krygen, gaf ztj die heidensche fees
ten eer: ChrLstelUke beteekenls. En om
naar leer gemakkeiyker ingang tc doen
vinden, gnf zy ook toe, dat dc ouden
het Nieuwjnarsoost des avonds begon
nen. dus op onzen Oudejaarsavond, die
later naar Paus Sylvester genoemd werd.
Zoo is het gebleven tot op den huidi-
gen dag.
De Kerstboom, die ons op Kerstavond
sn ecu gezellige stemming brengt, wordt
op Oudejaarsavond weer aangestoken:
appel- en oliebollen, noten en gebak
in allerlei vorm doen hun geuren opstij
gen en wyn, punch en chocolade melk
dienen zich aan om door te spoelen.
Onze voorvaderen mochten den hei
ligen vrede cn rust gedurende hun
wintersche feestdagen niet door alledaag.
schen arbeid storen. Daarvandaan
heerscht thans nog m enkele streken
van Duitschland het bygeloof dat de
gene. die tusschen Kerstmis en Nieuw
Jaar een wasch ophang* met Pasehen
moet terven. Dc goden straften zulk
een begin des Jnars met den dood
Slechts offervuur koelce die wraak
Offerfeesten en offermaaltijden stem
den de goden genadig, zy zouden dan
wel voor een goed nieuwjaar zorgen cu
onheilen en rampen afwenden. Offerdie
ren waren de ever, stier, bok. paard,
hanen, vlsschen, enz.
De ever werd den Zonnegod geofferd
cn tc zyner eerc varkensvleesch gege
ten. Frcy. zoo heette die god. mocht
zooiets wel en werd er goed door ge
stemd.
In zyn bock Noorsche Mythen'
schrijft H A. Gucrber (vertaler: Dr. H.l
W. Pb. E. v. d. Bergh van Eysinga) het
volgende.
..Gekroond met laurier en rosmnryn
werd de kop van den ever in dc eetzaal
gebracht met veel ceremonieel cen
gewoonie. die men lang in eere hield
zooals biykt uit de volgende regels.
..Capu» Apri defero
Reddens lnudes Domino.
Den zwiinskop draag ik in myn
handen
rne', rozemarijn en grocnguirDnden
Nu mo"*. gij zingen allemaal
Qui estis tn convlvio."
Dc vader van het gezir. legde zyn
hand op den gewljdcn schotel, d'.e „het
zwjjr der verzoening" heette en bezwoer!
du' by on zi|n familie trouw zou
en al zijn verplichtingen nakomen, een
voorbeeld dat door alle aanwezigen
werd gevolgd, van de hoogs:cn tot de
laagsten. De schotel mocht slechts
worden aangesneden door een men van
onbevickten naam en beproefden moed.
want ce zwynskop was een gewyd zln-
ncbeeld dat zoo dacht men elk
met vrees vervulde. Om dlc reder, werd
INCEZONDFN MEDEDEELINGEN
a 60 CenU per regel.
Schrale huid
V en gesprongen handen i
i genezen direct en blijven
I heerlijk zacht en lenig met I
AKKER'»
KLOOSTERBALSEM
bijt niet!
dikwijls een rwynskop gebruikt als
ver lering *oor de helmen der Ncorsi he
koningen en helden, wier dapperhrid
buiten twijfel was.
Daar Prey's naam Fro niuir den klank
dezelfde ls nis hot woord dat ln het
Duitsch voor bl yd schap word-, gebruikt,
werd hU «Ls de beschermer van alle
vreugd beschouwd cn werd steeds aan
geroepen door gehuwde paren die in
«?r.ede harmonie wilden leven."
Nog heden ten dage heeft men ln
Duitschland streken, waar op Oude
jaarsavond gebraden zwynenvleesclj
gegeten wordt.
Oliebollen en appelkoekjes bakker, is
de kunst der huisvrouw. Zulke bakvaur-
digheid was bU de godin van het huis
houden hoog in aanzien en ook herin
nert de cirkelvorm aan dc zon. Der
halve werden in deze feestsplJnen beiden
geëerd, de god Frey (zon) en de godin
Elde (aarde). Naar haar heet in ons
land de Melkweg ook wel Vrouw-clden-
straat
Ook de appelen en noten gelden x\m
symbool der r.ieuw-ontwakende natuur.
De appel bregt het klokhuis ln zich.
daarin de pitten, de kiem. HU blijft lang
frlsch cn smakelijk, om welke eigen
schappen de appel bU dc heidenen gold
als zinnebeeld der Jeugd. Als de ap
pels van de boomen vielen, dan roof
den de reuzen, de vUnnden der goden,
den boom Iduna. welks gouden appelen
den goden tot spUs dienden. Daardoor
verloren de bladeren hun groene kleur,
de goden verouderden, hun macht nam
van dag tot dag. met de scheidende na
tuur af. Maar met het Julfeest stond
Baldur weer op. het nieuw geboren zon
nelicht. Hy wekte Nanna. zyn vrouw en
godin der bloesems, uit den doodsslaap
en als de appelboomen weer bloeiden,
bevrydde dc opnieuw gesterkte zonne
kracht. in den persoon van den god
Donar, Iduna weer uit de handen der
win terreuzen.
Zoo hulden de ouden op zinryko
wUzc do wisseling der jaargetyden ui
een mythisch kleed. Daarom ontbreekt
ook de appel op Kerst- cn Oudejaars
avond niet.
Evenmin als de noot De vergulde
noot aan den Kerstboom is "n gelUkenla
van de met gouden zonlicht bestruaido
aarde: ln den harden dop slaapt de
pit. Zoo bergt ook de aarde in haar be
vroren grond de klem van het nieuw o
leven, die in het voorjaar door de ln
kracht toenemende zon opgewekt ca
tot groeien gebracht wordt.
Verder geloofde men dat op den kort
ste» dag van het Jaar dc zon stilstond,
alvorens zich te wenden. Daardoor om
stond cen spleet tn den tyd, waardoor
de lichtende eeuwigheid straalde. Daar.
om geloofde men. dat op dat oojcnbülc
he: water wyn werd. de boomen <»n die
ren konden praten, de poorten der on
derwereld zich openden en het dichte
voorhangsel van één ging, waardoor de
toekomst bloot lag.
Nog thans heerscht ln sommige stre
ken van Duitschland de gewoonte om
de toekomst te ontsluieren. De meisjes
schillen een appel, werpen den schil over
den schouder en kUken ol do schil den
vorm van een letter aangenomen heeft
en welken. Deze letter wUst dan aan dat
het meisje ln het nieuwe jaar een vrUor
zal bekomen cn met weikeu voornaam.
Ook werpen zU wel. met den rug naar
dc deur gekeerd, hun llnkcrpantoffel
over het hoofd. Is de neus hiervan naar
de deur gekeerd, dan komt in het nieu
we jaar zeker een vrUer opdagen
Wie op Oudejaarsavond tusschen elf
en twaalf uur achterwaarts het huls
uitloopt en naar het dak kijkt, ziet
daar cen zerk, cen wieg of een bruilofts
kroon.
Ook een bUgeloof, waarvan echter de
meeste menschen zich niet btwust zU».
Ls het schieten en lawaaimaken by de
jaarswisscllng.
Als dc kerkklokken luiden, in de ha
vensteden dc sirenen der zee booten gil
len. revolvers afgeschoten worden, dan
ls de oude beteekenls van dat leven
maken: het verdryven der booze gees
ten.
Laten wy maar hopen, dat zulks help:
Al gclooven wU niet meer hetgeen onze
heidensche voorvaderen zich in het
hoofd haalden, toch bewijzen die her
riemakers nog te bezitten, zy het mis
schien ook onbewust, geloof ln en hoop
op het nieuwe Jaar en tc verwachten
een -* r'cwjaar".
P. MONS.
KON. NED. SCHAATSBN-
RIJDERSBOND.
Op Zondag 1 Januari aj. zal te
Kaarden cen nationale wedstrUd voor
amateurs worden gehouden cm h?D
kampioenschap voor Nederland «choo:-.-
rijden 'heeren): daarna zal een wed-
'riJd In hrt schoon rijden worden ge
houden om den GooLschen wisselbeker
voor paren (dame en heer).
Verder zal op Maandag 2 Januari
te Heeren veen worden gereden cm hc;
provinciaal kampioenschap hardrijden
voor de provincie Mesland. Prijzen:
Pr. v'ncia" Be> r en medailles.
Te Zwolle zal op 2 Jauari om het
kampioenschap van Nederland «r. het
schoonrydrn voor dames worden gere
den. gevolgd door een wedstryd voor
paren.
Op Donderdag 5 Januari zal een na
tionale wedstrijd voor amateurs in liet
schoonrOden worden gehouden voor
dames en voor paren. Deze 'v«fcL-Ud
vindt plaote te ??lochteren.
