HAARLEM'S DAGBLAD
BEURSKRONIEK
H. D. VERTELLINGEN
^AANQNZE^
WEEK-ABONNÉS
BERLIJNSCHE BRIEVEN.
ZATERDAG 21 APRIL 1928 ZESDE BLAD
Europa herleeft. Opmerkelijke verbetering van
den algemeenen economischen toestand. Nederland
krügt zijn deel. Emissies. De Amsterdamsche
beurs.
Amsterdam, 19 April.
De in doorsnee gunstige ontwikkeling,
welke het koersverloop in de industrieele
afdeeling ter beurze in de laatste maan
den te zien heeft gegeven, kan beschouwd
worden als een directe afspiegeling van
den verbeterden economischen toestand
in ons eigen land, zoowel als daarbui
ten. Het in steeds krachtiger tempo voort
schrijdend herstel in Europa, begun
stigd door een bemoedigende internatio
nale politieke ontwikkeling, vormt een
krachtige stimulans voor de industrie, die
langzamerhand haar afzetmogelijkheden
in binnen- en buitenland ziet toenemen,
hetgeen de bedrijfsresultaten natuurlijk
gunstig beïnvloedt. Zoo ook in Engeland
waar tot voor kort de werkloosheid een
eenigszins beangstigenden omvang had
is sedert eenige maanden een verbetering
ingetreden De uitvoer blijft een stijging
vertoonen, terwijl de invoer van grond
stoffen verbetert. Wat nog zorg baarde
was de toestand van het voorgaande
Jaar, toen men den achterstand tenge
volge van de kclenstaking moest inhalen,
Maar ook hier is verbetering merkbaar,
welke binnenkort nog veel sterker ge
accentueerd zal werden, door de vor
ming (juist dezer dagen) van een nieuwe
finaccierir.gs-maatschappy voor Groot
Brittannië en Amerika, die over een be
drag van 500 mill: oen heet te beschik
ken, doch die met haar credietgeving
nog aanmerkelijk boven dit bijna fantas
tische cijfer moet kunnen uitgaan. Te-
reoht beschouwt men de oprichting dezer
maatschappij dan ook als een ontwikke
ling in het zakenleven, die slechts ver
geleken kan worden met de industrieele
revolutie der vorige eeuw. De eerste
daad van deze onderneming zou nu zijn,
alle l6iaende Britsche ijzer- en staal
industrieën in '"n combinatie te ver
eenigen, waardde zware industrieën
weer tot. blcei zouden worden gebracht.
Verschillende andere takken van in
dustrie zullen bovendien tot ontwikkeling
gebracht worden o.a, de winning van
olie uit steenkool.
Dit is slechts een van vele zij het
minder treffende voorbeelden van her
leving in den Europeeschen handel en nij
verheid. In ons eigen land is in vele
takken van industrie de verbetering nog
sterker geprononceerd. De toeneming van
het handelsverkeer brengt vanzelfsore-
kend een intenser scheepvaartverkeer
mede en tn dit opzicht is wel teekenend
voor den nieuwen, veel hoopvoller toe
stand, dat B. en W. van Amsterdam in
een voordracht aan den Raad inzake
uitbreiding van do ligplaatsen in de
Amsterdamsche haven, konden verklaren
dat door de toeneming van de zeescheep
vaart, zoowel wat betreft aantal als in
houd der schepen, gebrek aan kade
lengte is ontstaan. Deze toeneming is
oooral de laatste maanden bijzonder
Iterk geweest. En, merkten E. en W. op.
Jü is niet als een voorbijgaand verschijn
sel te beschouwen, maar als een gevolg
van een duidelijk merkbare verbetering
in het zakenleven, derhalve van een ge
zonden economischen vooruitgang, zco-
dat aangenomen mag worden, dat zij zich
in de naaste toekomst zal voortzetten".
En wanneer men de jaarverslagen van
diverse nationale ondernemingen over
het afeeloopen jaar bestudeert, dan con
stateert men niet alleen veel verbeterde
resultaten voor 1927, doch tevens een toon
van optimisme en vertrouwen in de toe
komst. Ten slotte kan nog als een typisch
bewijs voor de verbetering in den alge
meenen toestand van Europa worden
aangemerkt, het feit, dat de diamant
industrie begint op te leven. Duitschland
en andere Europeesche landen treden
weer als kooper op. En de aanvoer van
diamant uit particulier bezit gevolg van
inflatie en economische ontwrichting
hebben op de diamantmarkt een einde
genomen.
De grooie toevloed van uitgiften op
de Amsterdamsche kapitaalmarkt schijnt
voor het oogenblik een beetje geluwd te
zijn. Het minder goede resultaat van
eenige uitgiften symptoom van een
zekere verzadigdheid zal hier niet
vreemd aan zijn. Voor de introductie van
gew. aandeelen „De Linoleum" (koers
273281), bestond goede belangstelling.
Er is verder binnenkort de uitgifte te
verwachten van een tranche van de
nieuwe Roemeensche siaatsleening van
S 80 millioen. $30 millioen zal name
lijk in 3 tranches tegelijk in .New York
Amsterdam en Zürich worden uitgege
ven.
De Amsterdamsche beurs vertoonde
in de achter ons liggende overzichts-
pericde een weinig geanimeerd voorko
men. De gedrukte stemming voor rub
bers deelde zich aan de overige
afdeelingen mede, zoodat meestal een
flauwe tendenz de overhand had en in
vele afdeelingen het koersniveau zich be
neden dat van een week geleden stelde
Banken golden slechts fractionee!
lager, behalve dan Koloniale Bank die
mede op de flauwe suikermarkt
meer dan 10 punten inboette. Handels
bank eveneens eenige punten lager. On
der de binnenlandsche banken kwam
weinig verschil voor. De jaarverslagen
van Twentsche zoowel als Incasso-Bank
ademden een toon van tevredenheid en
optimisme.
De industieele afdeeling onderscheidde
zich gunstig van andere afdeelingen, door
levendigen handel en vaste stemming
voor verschillende waarden, vooral kunst
zijde.
Andere papieren, dïe den laatstee tijd
wel wat sterk opgedreven zijn. reagee-
den eenigszins, o.a. Philips, d:e ca. 15
punten lager, op ca. 640 belandde, niet
tegenstaande het jaarverslag, dat uiting
gaf aan de groote activiteit en de voort
durende uitbreiding, welke het bedrijf
ondergaat. Enka kwam niet minder dan
20 punten per saldo hooger af, op c.a. 500.
Andere kunstzijdewaarden eveneens
hooger. Jurgens, v. d. Bergh, Centrale
Suiker monteerden ten slotte nog eenige
punten. Draka's wat lager op 152. De
Ned. Gist- en Spiritusfabriek keert 23%
(v.J. 24%) div. uit.
In de olieafdeeling kon deze week, voor
het eerst sedert geruime n tijd, op som
mige dagen weer een beslist vaste stem
ming de overhand krijgen, in navolging
van New York, waar men zeer vast voor
oliewaarden is. Dit was oorzaak dat Ko
ninklijke per saldo ca. 7 punten ver
beterde tot op c.a. 345 Roemeensche
waarden ook vaster op de a.s. stabili-
statie van de lei.
Rubbers waren bijna voortdurend flauw.
Het aanbod, ook in de incourante soor
ten, blijft voortduren en soms nam het
vrij aanzienlijke afmetingen aan.
dalende rubberprijs doet langzamerhand
meer houders van aandeelen den
moed in de schoenen zinken. Daarbij
komt dan nog, dat het overlag van de
Engelsche en Nederlandsehe rubberpro
ducenten tot zekere hoogte een teleur
stelling heeft opgeleverd, en is er voor-
loopig althans geen kans op samenwer
king. Van een definitieve mislukking der
besprekingen moet evenwel geen sprake
zijn. Men zal nog wel eens gaan praten
Maar ondertusschen brokkelden rubbers
deze week per saldo weer 20 tot 30. soms
nog meer punten af.
Scheepvaarten met weinig belangstel
ling en weinig fluctuaties. Ho!!. Stoom
boot eenige puntjes lager, anderen eer
der een fractie hooger. De Hollandsche
Stoomboot Mij. keert weer geen vidend
uit. Nievelt Goudriaan stelt 7% (onv.)
Suikerwaarden aanvankelijk nog wel
prijshoudend, hoewel met weinig handel
kwamen later onder der. indruk van de
rubberafdeeling en brokkelden af, de
hocggenoteerden het meest. Zoo verloor
Vorstenlanden slechts enkele punten H.
V. A. echter ca. 25, tot c.a. 747. Lagere
suikerprijzen droegen het hunne tot de
gedrukte stemming bij. Overigens wis
ten vele londsen hun koers peil aardig
te handhaven.
Tabakken, in sympathie met rubbers,
vrij gevoelig lager, vooral eert. Oostkust,
die ten slotte 35 punten inboetten tot
c.a. 1921/2.
De andere verloren dikwijls 10 tot 20
punten. De Serdang Cult. Mij. verkocht
bij vervroegde inschrijving 393 pakken
zandblad tegen 515 cent per 1 2 pond.
Voor beleggingswaarden bestond voor
bijgaand vrij goede belangstelling.
BEURSMAN.
nen! Gestalten, die eens menschen ge-
weest waren, kwamen u:t do hutten ge
waggeld of uit het struikgewas gekro
pen. wanneer wij naderden. De meestcn
zwierven half naakt rond en hun licha
men cm ledematen waren vol wonden
en kloven. De meesten waren zwarten
of gelen, maar ook het blanke ras had
zijn vertegenwoordigers. Jongen en
ouden, mannen en vrouwen hier en
daar een kind!
Ik sloot de oogen om de ellende niet
te zien, maai- ik was bijna gestruikeld
over een lichaam dat mij traag een half
gezicht toedraaide. Iets dat oorspron
kelijk eer. Chinees scheen te zijn ge-
weeri, hief eer. hand zonder vingers cp
om de vleeschvlicgen weg te jagen. Een
jonge vrouw, het lichaam met builen er.
wonden bedekt, liep weg om zich uit
schaamte te verbergen.
Wij werden naar een andere afdee
ling geleid, waai- anderen, die minder
zwaai- getroffen waren, verblijf Welden.
Een paar hunner bleven op eenigen af
stand staan en vroegen tabak, die wU
hun toewierpen. Anderen spuwden naar
ons eQ overstelpten ons met scheld
woorden.
Vol afschuw wenödefl wij or.s af en i
keken r.aar een paar kleine kinderen
die bij onze aankomst met elkaar had
den gespeeld. Het eene was een klein,
blar.k rnaisje. en Jack Muldron. de bok
ser. ging naar het kind toe. om het aan
te spreken. Dr. Salter riep hem heftVj
toruj. maar het was al te laat. .-Mijn
hemel, is het mogelijk?" En Jack hief
de kSeine met rijn sterke armen omhoog.
„Little Nell! Little Nell!" riep by en
trachtte voor het 6-Jarig kind. dat zijn
baardige, grove gezicht streelde, zijn
tranen te verbergen.
Wij allen kenden deze kleine Nell. ZU
was d? lieveling van allen geweest.
Tientallen keeren had !k haar op mijn
knieën geschommeld ruzie cn vloeken
verstomden wanneer haar"kleine blonde
kopje zich in de bardeu r vertoonde
en nu vonden wij haar hier terug!
Zcodra Jack gedesinfecteerd was. zeil
den wij weer wog. Op één en denzelfdcn
dag hadden wij een hemel en een liel
op Aarde gezien.
ERIC HULTMAN
EEN BEZOEK AAN
EEN HEL.
HET LEPRASTATION OP
FRIDAY ISLAND.
(Dienst van de United Telegraph)
(Bijzondere correspondentie).
Er zijn vele hellen. Een er van ligt op
10 graden 32 Zuiderbreedte en 142
graden 20 Oosterlengte en heet Fri
day Island en is een van de deporta
tiekolonies van Queensland voor onge-
wenschte elementen. Wij bevonden ons
op weg naar Thursday Island r.aöat wij
he: pas ontdek» goudveld op Hem
Island hadden bezichtigd, tusschen de
Noordpun: van Australië, kaap York
en Nieuw-Guinea. Het gezelschap be
stond uit den regeerlngspresident John
Douglas, den quarantaine-arts Dr. Sal
ter, den landmeter Ross en eenige pio
niers van het nieuwe goudveld, waar
onder de schrijver van dezen brief. De
bries was frisch. zoodat de hitte ons
niet hinderde, ofschoon de zon aan een
onbewolkten hemel straalde Af en toe
dook de boegspriet in de golven en het
schuim spatte om ons heen. maar recht
uit gelijk een pijl schcot de kleine schoe
ner, door de blauwe golven zijn doel te
gemoet. Op het dek zaten of lagen wij
bijeen en rookten en praatten en put
ten ons uit in veronderstellingen, of de
nieuwe ontdekking een nieuwe phase in
de ontwikkelingsgeschiedenis van den
Ton es-archipel zou inluiden.
Voor ons vertoonde zich de witte
vuurtoren van Grade Island en het Dia
manteneiland werd slechts tien Meter
voor het koraalrif gepasseerd. Een
scherpe windstoot legde de railing aan
lijzijde onder water. Dr. Salter en de
president debatteerden over een of an
der punt van een of andere religieuze
leer, toen mijn vriend Billy Cole, de
dichter, gelijk wij hem noemden, uit
riep: „Kan het hemelrijk wel heerlijker
zijn dan al deze eilanden en deze zee?!
Als smaragdgroene paradijzen liggen de
eilanden in een turkooiskleurlge zee. che
de zon met een waas van goud en dia
manten heeft bezaaid. Hier in de tro
pen alleen klopt het leven schoon en
heerlijk! Leve de zon! De oorsprong
van het heelal! Prosit!"
Bill haxj gelijk. Wie een nog schoo-
nere verblijfplaats na den dood begeer
de dan deze parelen in den oceaan, zjou
een ontevreden gast zijn. waar hij ook
kwam. ..Je spi^ekt de waarheid, dich
ter", zeide de dokter. „Wij brengen on
ze dagen door in een natuur, die te
recht hemeisch ken worden genoemd
en toch kan ik u allen binnen een half
uur een kijkje geven in een ware hei.
Bakboord over. naar het lepraslation!"
riep de dokter den man aar. het stuur
rad toe en de koers werd gericht op
een klein eiland, om de wazig blauwe
heuvels waarvan kleine witte schapen
wolkjes dartelden.
Voor dit eiland ankerden wij Daar wij
allen belangstellend waren, de hel van
den dokter te bezichtigen, klom geheel
het gezelschap in de groote boot en
roeide aan land. De matrozen bleven in
de boot en wij anderen naderden het
witgeschilderde kleine l\uisje. dat uit de
verte gezien zoo schilderachtig deed
tusschen de wuivende pandamusboo-
men. De wacht kwam, om ons den weg
te versperren, maar met vergunning
van den arts mochten wil passeeren.
Weldra merkten wij, dat hier levert
was. Maar iedereen mag God bidden,
hem van zulk een aanblik te verschoo-
(Nadruk verboden; auteursrecht voorbehouden.)
Schoonmaak fantasie
(Vrij naar het Duitsch van
H. H. SCHMITZ door F. A. DE G
Als de lente was gekomen, dan brak
geregeld ieder jaar by mevrouw Bender,
zooals bij elke huisvrouw, die zich res
pecteert. de sclioonmaakwaanz.n ui:.
Dat was een hoogst bedenkelijke tijd
voor bet huis en da geliefden van Me: a
Ber.der. Want dan was de anders vrij
goedmoedige vrouw niet te herkennen m
de razende furie, die het huis onveilig
maakte.
Vader Ricinus Bender had thuis al
heel weinig te vertellen. Hoogstens sloeg
hij wel eens, als het hein al te bar werd
en zijn vrouw niet in de kamer was, voor
zichtig met de gebalde vuist op tafel
en tluisterde vastberaden, dat hij er
generg van had en baas in zijn eigen
huis was. Waarop de oude tan» Hul-
senkoef met het houten been en het
groote kropgezwel, die bij hen inwoonde,
hem bezwoer niet te ver te gaan... „en ze
hoorde zijn lieve vrouw ook aankomen".
Dan verdween de toorn van Ricinus als
sneeuw voor de zon en ontspande de
gebalde vuist zich.
In bange verwachting zag hij ieder
jaar de nadering der lente tegemoet.
En toen mevrouw Bender dit keer had
laten verluiden, dat er dit jaar eens
grondig schoongemaakt zou worden,
wat zoo om de twee of drie jaar wel
noodig was toen dwaalde de arme
man onrustig door het huis. En met dit
zwaard 'van Damoclus boven zijn hoofd,
smaakte hem geen plipje of sigaar
meer..
En eens op een dag... daar barstte
de bom.
Meneer Bender had doodonschuldig in
zijn eetkamer ontbeten en het ochtend
blad gelezen, toen zijn vrouw gevolgd
door drie ;ot de tanden met emmers
bezems, poetslappen en stofdoeken ge
wapende \Touwmenschen binnenstapte.
De geestdrift van soldaten, die onder'
den invloed van een groote goddelijke
idee zich in den slag werpen, lag haar
op het voorhoofd. Deuren en ramen
worden tegen elkaar opengezet en als
een veldheer stelde moeder Eender zich
midden in de kamer op en riep met
stentorstem: „Frans"! Nu trad een man
in blauwe kiel in de kamer binnen, zette
een ladder tegen den muur en begon
met handen als biefstukken, al wat cr
hlr.g, af :e nemen.
Als betooverd zag Ricinus dit alles
aan. Niemand r.am eenige notitie van
hem. De man. die Frans genoemd werd.
zette de ladder schuin over hem heen.
Ricinus dook schichtig in elkaar, een
oogenblik later: „ping kletter-de-klet-
ter" ontgleed de fraaie kleurendruk
„Genezing" aan de handen van Frans
en viel den armen Ricinus als een boord
om den hals. Niemand schonk er eeni
gen aandacht aan. Midden in de ka
mer stond mama Bender en deed den
ken aan Napoleon.
Alsof een demon hem aan zijn stoel
vastnagelde, zoo onbeweeglijk bleef va
der Bender ait tooneel aanstaren. Eens
klaps stormden allen tegelijk op de
mocie dressoir aan en sleepten d:e on
der luid gejuich don gang op. tot soha-
de van menig antiek kopje en schoteltje,
dat kletterend op den grond viel.
Moeder Bender verleer alle zehbehcer-
scblng. Meubel na meubel werd in bar
rier. devorm opgestapeld.
Ricinus lag als veretyfti achterover ln
zijn stoel, met ..Genezing' om zün hals
Toen werd zijn zetel plotseling op
genomen. zonaar op hem te letten de
kamer uitgedragen en boven op een
gewreven tafel gezet. Echter een beetje
te veel aan den kant, zocdat hy er af
roetschte en een poot brak. Dc stoel,
wel te verstaan. Ricinus stiet alleen op
een vreeselijke manier zijn heup, wat
een zekere reactie teweeg bracht en
hem in zooverre uit zijn lethargie op-
wrktc dat hü in een andere kanvr
vluchtte, waar hü zich den verdei er.
dag schuil hield. Af en toe hoorde hü
eer. bons of gekletter, wat bewees, da*,
een veldtocht offers vraagt.
Daar hü bij ervaring wist. dat in de
schoonmaak niet werd gekookt, sloop hij
in de schemering naar buiten, niet dan
nadat hij eenige malen over allerlei
voorwerpen gestruikeld was. haalde een
blik comed-beef en nuttigde dit op zijn
slaapkamer.
Bij het aanbreken van den morgen
zag hij vol schrik dezelfde optocht al-'
dcnl vorigen dag de kamer binnentre
den. Schamel gekleed redde Ricinus
het veege HJf in den salon.
En zoo groeide met eiken dag het
schoonmaakfanatlsme aan. Eer. gewel
dige stufzulger, door een man bediend,
werd ontboden. ..Schoonmaken, schoon
maken" luidde het devies.
De negen kinderen waren de een
na den* 3nder door de schoonmaak
woede t«e gronde gegaan. Een k'. -eren-
kast was boron op Anton gevallen, zoo
dat hü nog slechts als boekenleggc:
w as te gebruiken. Erik was, tusschen een
bed en een kachel geklemd, verhongerd.
De kleinen waren spoorloos verdwenen,
De jongste. Pepi, was daar den stofzui
ger opgezogen.
De piano stond op de bleek met knar
sende toetsen. De zijkanten had men
met knal bommen cr uit laten sprln
gen om de snaren met amaril te kun
nen schuren.
Ontzetting groep vader Bender aan.
die, in zijn wanhoop op het dak geklom
men. de ongelukkige tante Hulsenkoef
vond. die de wilde bende ontvlucht was.
Men had het voorzien op haar houten
been. dat men wilde afschrobben en dan
opnieuw lakken en op haar kropge-
gezwel dat men wilde bronzen. Liever
dood dan dat, had tante gedacht en zij
was op het dak geklommen.
Toen geschiedde het vreeselijke. da!
de schoonmaak tot een ontijdig einde
bracht.
De machinist die den stofzuiger be
diende ging aan den overkant een bor
rel drinken. Moeder Bender stortte zie!.
op de onbeheerde machine dn draaSS#
r e kracr.ï op volle kracht.
Een geweldig gebrul en gesuis verhief
zich., dat van minuut tot minuut aan
zwol. Een stormwind wervelde door
het huis. SohUdorUen en spiegels wer
den van den muur getrokken. Gordij
nen vlogen door de kamers en verdwe
nen in den afgrond van de vreeselijke
machine. Toen werd eensklaps moeder
Bender door een onzichtbare hand ge
pakt. Ze mocht zich verweren zooveel
ze kon niets hielp. Nog Juist pakte
Frans haar linkerbeen, de werkvrouwen
klemden zich aan hem vast ver-
geefschalles werd opgeslokt.
Tante Hulsenkoef stierf op het dek aar.
influenza. En vader Bender was niet te
bewegen van het dak af te komen, maar
sleet daar de rest zijner levensjaren.
DUIVENSCHIETEN AAN
DE RIVIERA.
..Neen. ik wil niet meer op de terrss-
stn van Monte Carlo zitten", zoo
schrijft Dr. F. B. Herschel in een
Duitsch blad. „al is hun ligging nog
zoo or.v-rgcle'.Ulc schoon."
De dekt ar heeft hierbij het oog op de
zoogenaamde ..sport" van het duiven-
schieten. die tn de buurt van die schoo-
ne terrassen wordt beoefend en waar
van hl) dc volgende beschrijving gwf-
Op eer. grorr.- velde staan acht kleino
kooien. In elke kool is een duif. Do
.sportbeoefenaars" mogen op deze
kcoien van tien meter afstand schieter.,
na eerst 20 francs voor dit genoegen te
hebben betaald. ZU raken natuurlü*
altijd, deze Nimrods: oen kool te treffen
cp 10 meter afstand is niet zoo moeilijk!
Do kooien zün zóó gecontrv.cerd d?.t z;l.
als zij geraakt worden, omvallen en de
duif ci% er in zit, vrij laten.
Vrij laten?
Ja. de duif is onderdaad ..vrij", maa-
het doodeude lood. dat hem de vrijheid
gaf. heeft ook zijn hart doorboord. Bijna
rtjclma'.'.g Frddcrt de duif even op:
een paar - vliegen in liet rond.
Twee of vleugelslagen doet he:
diertje nc:,; dan valt hot r.ter in de wei
de cn sterft. Neen. neen: het sterft r.e?
niet. Het drama is nog niet geëindigd.
Dc duif lig: op den grond en stuip-
trok: neg even.
Daar komt een speciaal hiervoor ge
dresseerde hond aanrennen en ver
scheur: den nog ieror.dzn vogel dio met
zijn laatste krachten natuurlijk ver
geefs u-acht aan zijn tweeden beul te
ontsnappen en weg te fladderen.
Ir.tusschen is de kooi weer neergece:;
een nieuwe duif wacht, niets vermoe
dend. zijn lot af cn....: daar klinken de
schoten alweer!
De waarki'.d oisoht te constateeren
dat niet Ml" duiven sterven. Per uur
vallen ongeveer 50 kooien om er wor
den echter per uur slechts ongeveer vï
duiven gedood. Het komt n!„ wanneer de
schutter bijzonder onbekwaam is. wel
voor. dat wel de kooi maar niet de duif
getroffen wordt. Dan is de duif wérk -
l(Jk vrij. Op den duur zal hü dit evciw
toch niet zün: helft van dc du ven.
dt- voorloopig aan den dood ontsnapt
zün. vliegen dadelijk weer naar de groote
stampvolle kooien terug, waar de dieren
verblijven vóórdat zü aan dc sportievo"
schutters worden geofferd-
...Vaar drie uu.vcn". zoo vertelt Dr.
Herschel, heb i': naar de bergen zien
vliegen"
Neg cm vleide deed dit. Maar hij
was getroffen en viel dood op bet terras
r.ccr juist aan de voeten van een
Hor., aatsch sprekend paartje, dat zich
kostelijk amus. orde met het .Aardig'-'"
dulve nschieten
Wij vestigen er de aandacht op
dat de courantenbezorgers ver
plicht zijnopWoensaag de abon
nementsgelden af te redenen,
ook van aie abonnementen
waarvoor zij het abonnements
geld nogniethobbenontvangen.
De bezorgers zijn niet verplicht
abonnementsgeldtegoedte hou
den. Wij roepen daarom gaarne
de welwillende medewerking in
van hen die per week geabon
neerd zijn. om door betaling op
Maandag of Dinsdag vlotte af
rekening mogolljk to maken.
DE ADMINISTRATIE
(Van onzen correspondent).
Piscator bezig fiasco te lijden?
HET COMMUNISTISCH TOONEEL IN BERLIJN.
(Van onzen correspondent)*.
Berlijn. April.
Het is alweer vele maanden geleden,
dat ik u over het communistisch tooneel
in Berlyn geschreven heb. En wel naar
aanleiding van zijn eerste pogingen om
de revolutionnaire arbeiders tot opwin
ding en de gehate bourgeoisie tot ont
steltenis te brengen. We staan nu vrij
wel aan het eind van het eerste speel
seizoen van dit interessante gezelschap
en hebben dus het noodige materiaal om
te oordeelen.
De ziel van dit gezelschap, dat buiten
Rusland en Duitschland waarschünlük
ondenkbaar ware, is een jong regisseur
van opmerkelijk talent, de heer Erwin
Piscator. Vanwaar de man dien vreem
den naam heeft, dien ik voordien nog
nergens ontdekt heb. mag de hemel we
ten. En toch is het naar ik meen
te weten zün heusche naam. Hoe oud
Piscator is. weet ik niet precies. Ik
hoor, dat hü zoo ongeveer 33 lente's
telt. Maar in elk geval ziet hü er veel
jonger uit. En volstrekt niet opvallend.
Eerder bescheiden en stil.
Toch is deze Piscator een revolution-
nair, en men behoort in zün gezelschap
eigenlijk te rillen en te beven. aWt tot
nu toe alleen een aantal kleinere krach
ten aan zijn gezelschap gedaan hebben,
en wel omdat deze werkgever met de
roode ballonmuts eenige weken tal van
zün menschen zoomaar op straat gezet
had nog wel zonder 't achetxstallige loon
uit te betalen.
Men ziet, van theorie naar practyk
is nog „a long way".
Maar ik wil het eerst over iets anders
hebben.
Hoe Is het mogelijk, zal men zich wel
licht afvragen, dat in de hoofdstad van
het Duitsche Ryk een tooneelgezelschap
toegelaten wordt, dat er openlijk voor
uitkemt. propaganda te voeren, die be
doelt op een revolutie en op schrikbe
wind van de arbeidersklasse aan te stu
ren?
Die vraag hebben tal van Duitsche
kranten uit naam van hun lezers ge
steld, zoodra bekend werd. dat Piscator
van het socialistische tooneelverbond,
waar hü een al te radicaal regisseur
bleek, was weggeloopen om een eigen
schouwburg te gaan oprichten.
Men moge nu niet vergeten, dat
Duitschland en Pruisen geen censuur
meer kennen, en dat eerst sinds weini
ge maanden een wet bestaat, die onzede-
lyke werken verbieden kan, maar die
zich met politieke niet bemoeien mag.
Wettelijke bepalingen, die een zuiver
communistisch theater verhinderen, be
staan in deze republiek dus niet. Men
kan hoogstens een stuk verbieden, dat
de openbare veiligheid in gevaar brengt.
Of Piscator dat zou doen, behoorde men
dus e^rst af te wachten.
Maar er kwam'nog iets by- De mi-
nister-president in Pruisen is nog altüd
een sociaal-democraat. En al zijn de com
munisten ook de hevigste tegenstanders
juist van hun roode broeders van de
rechtsche afdeeling. toch bestaat er in
het diepst van het hart altüd nog meer
sympathie tusschen beide groepen dan
tusschen een der groote arbeiderspar
tijen en de bourgeoisie! Ook de sociaal
democratie heeft een sterken radicalen
vleugel, die maar weinig van het com
munisme afwükt, en die een verbod van
of hinder aan het communistisch tooneel
telilg veroordeeld zou hebben
Piscator kon dus zün zaak» zonder
eenig verzet beginnen. Men wilde in den
Pruisischen ministerraad en in het
Hoofdcommissariaat van politie, waar
ook al een socialist de lakens uitdeelt,
van een verbod niets weten. Wellicht
dacht men daar ook modern genoeg om
te begrüpen. dat tolerantie hier slechts
vcordeel kon beieekenen, omdat de
communisten zelf waarschünlijk niets
liever gezien zouden hebben dan offi-
cieele tegenwerking, die zü niet alleen
als reclame zouden opgevat hebben, maar
bovendien tegen de burgerij zoowel als
tegen de socialisten zouden hebben
uitgespeeld. Dat voordeeltje wenschten
de socialisten den communisten niet te
verschaffen. De ondervinding heeft ge
leerd. dat dit een zeer verstandige
daad was. En een en ander is leerzaam
voor andere volkeren, die al te krachtig
tegen communistisch vertoon plegen op
te treden.
Ook communisten hebben voor het op
richten van een eigen tooneel met een
groot gezelschap en alles wat daar zoo
bij hoort, geld en ze'.fs veel geld noodig.
Men zoch' dus in de eerste plaats r.aar
cprichtlr.gskapitaal. Ik weet niet, of
ook hier de hooge regeering in Moskou,
die eigenlijk ook de regeering der Duit
sche communisten is. in dc bres is ge-
sprongeu. Ik r.eem aan van wel. Men
moest natuurlijk in het eersce commu
nistische tooneelgezelschap buiten het
gebied der Sovjet republieken een groot-
sche propaganda zien. waar we! wat geld
ln gestoken behoorde te worden. Maar
stellig was deze hulp niet voldoende. En
daarom zagen de heeren rondom Piscator
uit naarkapitalisten. Men mompelt
in Berlyn in alle kringen die het weten
kunnen, dat de rijkaard Katzenellen-
bogen (alweer een r.aam die den lezer
zc-nderling zal voorkomen, maar die toch
heusch juist gespeld is) er de noodige
honderdduizenden voor over had. maar
dan ook het recht had te verlangen,
dat men trachten zou. een zoet winstje
te maken; geheel volgens kapitalistisch
recept.
Dat beteekende dus. dat de prijzen
voor de voorstel'.ir.gen zeker niet gerin
ger mochten zün dan in andere Ber-
Üjnsche schouwburgen, zoodat men nog
heden voor óe beste plaatsen der Pls-
cator-vcorstellingen zijn 15 tot 20 mark
voor een plaats) - betalen moet Het ge
volg was dan ook. dat niet de „prole
tariër" de zalen vulde, maar een nieuws
gierig uitgaand publiek, dat op sensatie
belust was. en van al dat gewone ge
doe in Berlijnsche theaters al meer dan
genoeg had. Danseressen revue-spelen
had men nu tot vervelens toe aange
staard. Wedekind kon waarachtig niet
meer prikkelen. Dergelijke problemen
op de planken had men in alle variaiie's
gestold gezienmaar echte com
munisten als tooneelspelers, actueel en
oproer achter het voetlicht, moord en
doodslag, parodieën op alles wat mo
narchie en leger betreft: dat was nog
eens iets nieuws! Er waren schandalen
te verwachten. De verschillende groepen
or.der het publiek zouden stellig In de
zaa'. slaags raken. Politie zou er aan te
pas komen. En bovendien was het een
dure aardigheid! Aan alle eischen die
de verwende Bsrüjner stelt, scheen vol
daan.
M^n kan aannemen, dat de heer Kat-
zenellenbcgen een en ander door hst
verstandige hoofd had laten gaar. aleer
hü zün honderd duizend je's gestabiliseer
de marken ter beschikking stelde.
Ja, en nu hebben we alweer een stuk
of zes revolutionnaire voorstellingen
achter ons. En wat hebben we gezien?
Naar dc voorstellingen kwamen niet de
communistische proletariërs, maar slechts
een gering aantal mannen en vrouwen,
voor wie dan toch ten slotte dit gezel
schap opgericht was. De meesten hadden
geen belangstelling of dachten er niet
aan. voor zooiets veel geld uit te geven.
Men kan voor enkele tientallen pennin
gen in de bioscopen de heerlijkste din
gen meemaken, echte romans, met span
ning en (bekennen we het eerlijk) met
ouderwetsche romantiek, keizers cn ko
ningen, soldaten cn veldslagen, liefde en
haat, en alles, wat den kleir.cn man
zoo r.a aar. het hart Kg?, ook al vindt
hü de radicale party wel nuttig. Maar
het was var. den arbeider te veel ver
langd. dat hij ook nog zün zuurverdien
de geld zou uitgeven om „politiek
theater" te gaan zien Dus bleef hü ln
scharen weg. en Piscator moest de soed-
koope rangen vullen met communistische
Jongelingen, die voor een vrübiljefc cn
nog wat geld toe gaarne bereid waren,
ais claque op te treden. Het overige pu
bliek kwam om de sensatie en dacht er
niet aan. zich door schrüvers. regisseurs
en tooneelspelers tot het communisme te
■aten overhalen. En evenmin, zich door
deze slappe voorstellingen schrik te laten
aanjagen.
Want wat kreeg men nu te zien?
Een eigen literatuur voor zulk een
theater was er niet en is cr nog heden
niet. Dus moest Piscator bestaande stuk
ken of later werk. dat vcor hem pas
klaar gemaakt werd. door regievondsten
en eUen Invoegingen zoo verminken, dat
er tcch nog de noodige partüpropagenda
uit te voorschün kwam. Dat deed hü
door net gebeuren op de planken met
filmtoevoegingen te „verrijken". Hi)
schoof midden onder het spel gazen voor
de toor.celopening en projecteerde daarop
diapositieven of filmbeelden, meestal
oude films van het oorlogsterrein, die hi'
dan van ophitsende onderschriften voor
zag. Maar ook portretten van keizers en
koningen, generaals en ministers, die dan
uatuurlijk heftig geparkeerd werden,
wat hem o.a. een proces met den vroc-
geren Duitsclien keizer bezorgde.
Ook de décors veranderde Piscator. Al
les wat in Rusland cn elders de laats»
Jaren aan „nieuwe zakelijkheid" (gelijk
Je modeterm luidt) uitgevonden was,
werd bij hem ln de noodige variatie
weer eens toegepast. Dat was in d'r.
beginne wel aardig. Men keek geamuseerd
toe. Maar toen het zich altüd weer h-.;-
haalde. geeuwde men. of verliet uit pro
test de voorstelling.
Nu zün we eindelijk zoover, dat zelfs
de communistische pers van Piscator niet
meer wil weten. Men heeft ook daar be
grepen, dat deze Jonge man zün doel
voorbü schiet, dat zijn voorstellingen
allesbehalve opwindend en ophitsend
werken, en dat zonder werkelijk artistieke
•.ukken, dïe speciaal door echte dichters
voor dit theater geschreven worden, een
succes niet mogelijk Is. Men kamt Pisca
tor af nadat men hem eerst in den
achtsten hemel verheven ha<L
De socialisten lachen. Hun doel Is be
reikt Er. dat vlak voor de verkiezingen
waarbü toch een eigen partytheater den
communisten een geweldige steun had
kunnen zijn.
Nog één zoo'n voorstelling, en we zui
len het faillissement var. het eerste
vuurroode theater in Duitschland be
leven.
H. v. B.
