Van een oude stad naar een jonge badplaats
W MÉ*
j i li. W;&f
Alkmaar - de
van
stad rijk aan overblijfselen
oude bouwkunst
Bergen - het
en
dorp van oude herinneringen
veel natuurschoon
Bergen aan Zee - de badplaats
nog ongerept schoon
van
m
m s mê
De volksmond zegt: „wat men ver
haalt is lekker". Maar er zijn geluk
kigvoor de menschen die in hun
vacantie geen verre reizen kunnen on
dernemen, ook uitzonderingen op dezen
regeL
Uit ervaring kan ik verzekeren', dat
een dag gewijd aan een bezoek aan Alk
maar, Bergen en Bergen aan Ze, wel
besteed is.
Alkmaar en Bergen worden steeds in
één adem genoemd.
Geen wonder, want stad en dorp vul
len elkaar aan. Beide hebben zij voor
den vreemdeling him eigen bekoring en
juist die combinatie is aanlokkelijk.
Eerst een mooie reis naar Alkmaar,
dan een wandeling door een stad ryk
aan overblijfselen van oude bouwkunst
en traditie, verder een (voor velen
helaas te kort!) verblijf in een wel
varend dorp dat kan roemen op over
vloedig natuurschoon en tenslotte een
verkwikkend bezoek aan een rustig
strand.
Is een afwisselender en aantrekkelijker
programma voor een vac antiedag te be
denken?
lc klein, maar interessant. Eenige ka
mers zijn in den oorspronkeiyken stijl
ingericht, zelfs de boer cn boerin m oud
Bergen's costuum gestoken ontbreken
niet. Ook zij» eenige poppen in 'n pakje
gestoken dat voor een bijzondere gele
genheid gebruikt werd. Wij zien een
vrouw met een vreemsoortigen hoed op
het hoofd, een huilebalk. Die hoed werd
gedragen als een vrouw een overlij
densbericht ging rondbrengen.
Er zijn nog eenige voorwerpen die in
Bergen en omgeving zijn opgedolven
die uit den tijd der Noormannen datee
ren. Een te enen doodkist is van late-
ren tijd.
Veel wordt er in het museum ook ge
vonden uit den Franschen tijd.
Er is in 1799 in de omgeving van Ber
gen ezer veel gevochten. De boerderij
..de Franschman" aan den weg Bergen
—Bergen aan Zee herinnert daaraan ook.
Tot de bezienswaardigheden van het
dorp behoort ook het Russisch monu
ment een wit marmeren kruis Op een
voetstuk van graniet dat in 1901
onthuld is ter herinnering aan de Rus
sische krijgers in 1799 ln deze omgeving
gesneuveld.
At het kerkplein en omgeving staan
Het Polderland, waar de molens nog lustig draaien
De
reis naar
Alkmaar.
Alkmaar te op vele manieren te be-
ireiken. Het gauwst natuurlijk per trein.
H Was voor mij een moeilijke keus:
trein of fiets, 's Morgens gaat er een
sneltrein om 7.49 uit Haarlem, die is
al om 8.36 in Alkmaar. (Deze trein gaat
evenwél niet op Zon- en feestdagen. Dan
moet er geboemeld worden. 7.14 uit
Haarlem, 8.36 in Alkmaar, of 8.20 uit
Haarlem en 9.29 in Alkmaar). Maar het
De St. Laurenskerk.
was mooi weèr en daarom won tenslotte
toch de flets het nog. De fiets maakt
onafhankelijk. Bovendien is het dan
mogelijk twee verschillende wegen te
kiezen. Keen over Santpoort, Velsen,
Beverwijk, Castricum, Limmen, Heilo,
Alkmaar; terug Bergen, Egmond aan
den Hoef, Egmohd-Binnen, Castricum,
Beverwijk, Velsen, Driehuis, Bloemen-
daal, Haarlem.
De afstand HaarlemAlkmaar is 30
K.M., dus 21/2 uur fietsen met een
kalm gangetje.
Er leiden net als naar Rome
ook nog meer wegen naar Alkmaar.
Wil een vacanüe-vierder een dag van
maximum-genot hebben, dan moet hij
heel vroeg opstaan. Als hij om ruim 7
uur per trein in Amsterdam is. kan hij
voor MO of 160 (2de of le klasse)
met de „Alkmaar-Pocket" naar Alkmaar
varen. De tocht gaat dan over de mooie
Zaan en het niet minder schilderachtige
Noordhollandsch kanaal en Alkmaarder
meer. De boot vertrekt om 7.30 uur van
de De Ruy ter kade (achter het Cen
traalstation). Om 10 uur wordt Alkmaar
bereikt. Dus nog vroeg genoeg om een
flink dag-programma af te werken.
De Haarlemmers hebben nog meer
keus. Zij kunnen ook per autobus in
Alkmaar komen. Er rijden bussen tus-
schen Haarlem en Beverwijk en ook tus-
schen Beverwijk en Alkmaar. Overstap
pen is dus noodig.
De rijksweg Haarlem-Alkmaar is tus-
schen Haarlem en Santpoort al ver
breed, evenzoo een gedeelte tusscher.
Santpoort en Velsen. Nu is men ook in
de buurt van Alkmaar begonnen. Ge
lukkig, want het is een belang voor de
géheele streek, dat deze drukke com-
municatieweg zoo gauw mogelijk over
den geheelen afstand verbeterd wordt.
Oude bouwwerken
te Alkmaar.
Alkmaar heeft een gesdhiedenis van
eeuwen! De vele nog gespaarde oude
bouwwerken zijn daarvan de getuigen
Allereerst de mooie statige St. Laurens
kerk, die wat stijl aangaat, veel over
eenkomst toont met onze St. Bavo. Toch
zou ik niet willen ruilen, want. al mag
onze toren in verhouding tot het zwaar
opgezette schip, aan den kleinen kant
zijn, hij overheerscht toch het geheele
stadsbeeld. Een dat is van den toren der
St. Laurens te Alkmaar niet te zeggen
Toch strekt dit trotsche bouwwerk
dat ook van binnen een bezichtiging
overwaard is den gildentijd tot eer.
Evenzoo het Stadhuis, dat in de on
middellijke nabijheid gelegen is. Het
gebouw dateerend uit het begin der
16e eeuw, is wel klein, maar maakt met
zijn massale trappen en breed bordes
toch een indruk van de degelijkheid dei-
vroegere eeuwen. De slanke toren, die
uit den grond oprijst, geeft wel een il
lusie van hoogte, maar in werkelijkheid
blijft het tot enkele tientallen meters
beperkt..
Ook bij de andere torens van Allrmaar
is het n:'( t in de hoogte gezocht. Zoo is
de toren van het oude waaggebouw niet
hoog. Evenmin de Accijnstoren. Maar
dit zijn toch wel juweeltjes van bouw
kunst.
De Waagtoren is een van de meest
tsij g»p
fes R?
r C
nfvfc
-
Het Waaggebouw.
bekende gebouwen uit het land. Dit
komt wel doordat het Alkmaarsche ge
meentebestuur alle moeite doet om het
Waaggebouw nog aan zijn oude be
stemming te laten beantwoorden.
Alkmaar is immers beroemd om zijn
kaasmarkt. Eiken Vrydag zjjn de leden
van het kaasdragersgilde in de zo
mer gekleed in de helderwitte pakken,
met de kleurige stroohoeden nog in
actie. Een middeleeuwsch gilde in de
striktebeteekenis van 't woord, dus met "n
patroonsheilige, enz., hebben de kaas
dragers nooit gevormd. Het was meer
een werkkorps, maar bezield met den
geest van samenwerking <£9 het ken
merk was van de gilden. Er zijn nog 4
veemen (onderscheiden in den kleur
der hoeden: groen, blauw, rood en geel)
elk bestaande uit 6 dragers en een
taschman. Over die 28 mannen, aange-
geeft zijn signalen, Ruitertjes te paard
in het speergevecht komen galoppeerend
uit de deurtjes zetten en herhalen hun
gevecht, zooveel malen als de tijd uren
aangeeft.
De toren bezit een beiaard van 35 door
Melchlor de Haze gegoten klokken. Het
carillon wordt van 11 tot 12 uur 's mor
gens bespeeld.
Wij, Haarlemmers, klagen over de
smalle straten in onze binnenstad.
Maar in Alkmaar is het nog veel erger.
Daar zijn vooral in de omgeving van de
Waag, zeer vele straten die nauwelijks
enkele meters breed zijn. Natuurlijk
kunnen daar alleen voetgangers toege
laten worden.
Van verbreeden zal wel niet veel ko
men, want juist aan die smalle straten
en grachtjes staan vele oude geveltjes.
yr. a*.
'O'-
De Mclkbrug in bet Botch te Bergen.
De Schermerbrug met oud poorthek.
vuld met losse dragers, is, evenals in
den ouden tijd, een „vader" aangesteld.
Per jaar worden aan de kaasmarkt
ongeveer 7.000.000 K.G. verhandeld. De
Alkmaarders vertellen met trots, dat
zij de grootste kaasmarkt van de wereld
hebben.
In elk geval de meest typische!
Om half tien Vrijdagmorgen beginnen
de kaasdragers hun werk. Dan is het
rondom het Waaggebouw een schilder
achtige drukte.
„Vreemdelingenverkeer" maakt veel
reclame voor deze kaasmarkt, met het
gevolg, dat eiken Vrijdag honderden
vreemdelingen naar Alkmaar komen..
Op den voorgevel van het waagge
bouw staat het opschrift S. P. Q. A.
Restituit virtus Ablatae Jura Bilancis,
hetgeen vrij vertaald wil zeggen: „De
moed van Alkmaarsch overheid en bur
gerij heeft de verloren waagrechten doen
herkrijgen."
Het waaggebouw bestaat uit het schip
en het dwarspand van de voormalige
H. Geestkapel, die in 1578 tot vleesch-
hal werd ingericht. In 1582 werd ter
plaatse van het koor, in bak- en berg
steen opgetrokken het gedeelte dat ge
lijkvloers als kaashal en op de verdie
ping voor andere doeleinden werd inge
richt. Op 4 zware pijlers boven het
dwarspand rijst de toren omhoog, die
in 1599 gebouwd werd.
Wanneer de klok van het waagge
bouw den tijd van een heel uur laat
hooren, dan is aller aadacht het meest
gevestigd op den toren. Een klaroenbla
zer brengt den hoorn aan den mond, en
Het zou vandalisme zijn hier te gaan
sloopen.
De Accijnstoren, in de 17e eeuw ge
bouwd. is onlangs ter wille van het ver
keer, 4 meter naar den waterkant ver
rold. Het was wel een moeilijk en ook
kostbaar karwei, maar alleen daardoor
was het mogelijk om den toren in onge
schonden staat te bewaren.
Ook wat nog van de oude vesting over
is wallen en grachten wordt thans
nauwgezet bewaard. Op deze pagina ge
ven wij een foto van de fraaie poort bij
de Schermerbrug.
De vreemdeling heeft in Alkmaar niet
veel te zoeken. Het mooie vindt hij in
de onmiddellijke nabijheid. De St. Lau
renskerk is van verre te zien. Van het
kerkplein voert de hoofdstraat langs
het raad huis. Daar trekt dan de toren
van het Waaggebouw als een magneet.
Dan is men meteen in het centrum vr
het oude stedenschoon, de grachtjes
met de aardige ophaalbrugjes, de
steegjes met de sierlijke gevels.
„Vreemdelingenverkeer" te Alkmaar
(het kantoor vindt men aan den zijkant
van het Waaggebouw) verspreidt koste
loos een geïllustreerd gidsje, waarin de
voornaamste bijzonderheden van dc
stad zijn opgenomen.
De Alkmaarders zijn ook trotsch op
den Alkmaarder Hout. De Haarlemmers
die zelf op een mooi bosch kunnen roe
men. hebben daarvoor minder interesse.
Alkmaar wordt evenals Haarlem, om
geven door polderland. Ook dit laag
land heeft zijn bekoring. Vooral omdat
er nog veel molens gevonden worden.
Een verkwikkend bad te Bergen aan Zee.
Op een plaats staan er zelfs 5 bij elkaar.
Zoo goed zitten wij er in Haarlem niet
meer in! Dit wondcr-mooie plekje is
dan ook reeds door tallooze schilders
uitverkoren.
Naar het schoone
Bergen.
De fietstocht naar Bergen valt niet
•nee. De weg is erg open. zoodat wind
n zon gauw plagen, 't Is evenwel niet
anger dan een half uur trappen.
Het aantal autobussen dat tusschen
Alkmaar en Bergen rijdt is groot. Bo
vendien zorgt een lokaaltreintje voor
tallooze verbindingen.
Bergen is een flink dorp. dat. dank
zij de aantrekkingskracht die het op de
vacantie-menschen uitoefent, welvarend
genoemd kan worden Er wordt dan ook
alles gedaan om het den pensiongast en
dagjesman naar den zin te maken. Ook
hier is een wakker V. V. V.-bestuur dat
daarbij goede leiding geeft.
Bergen kan zijn gasten ontvangen.
Waardig zelfs! Niet alleen zijn er goede
hotels en flinke pensions, maar er is
voor gezorgd, dat er naar hartelust in
de bosschen en de duinen gewandeld
kan worden.
Bergen verheugt zich ln het bezit van
prachtige bosschen. Daarin zijn vele uit
gezochte plekjes. Wfj geven hier een
kiekje van de Melkbrug, ook is het
Droomlaantje zeer bekend Op het bul
ten het „Hof" vindt men mooie vijvers
De duinen, die voor een belangryk ge
deelte beboscht zyn, lokken tot dwalen
uit.
Een flinke wandeling door duin is
byvoorbeeld van het dorp langs de prise
d'eau van de Provinciale Waterleiding
over Uilevangers weg naar de halte de
Franschman van het locaaltreintje Alk-
maar—Bergen. Daar -hoort" men de
stilte in de duinen, ook al zingen de vo
gels hun schoonste lied. Daar is men
weer in de vrije natuur!
Bergen is een dorp met veel histori
sche herinneringen. Ook zUn er nog
eenige fragmenten van oude bouw
kunst. Die worden gevonde in den kom
bU het kerkplein. Allereerst de ruihe
van de kerk die in 1574 afgebrand is.
Naast de oude steenklompen die door
het vuur gespaard zUn werd toen de
nieuwe kerk gebouwd. De ruïne is hier
en daar met klimop begroeid. In de
onmiddellijke nabyheid staat een 17e
eeuwsch huis. Dit is het vroegere raad
huis, dat geheel gerestaureerd is en
tot museum ingericht is. Dc verzameling
nog eenige andere oude geveltjes. Het
nieuwe raadhuis is, om een passende
aansluiting te verkrijgen, ook in 17de
eeuwschen styi opgetrokken.
Bergen aan Zee.
Er zijn ook weer vele verkeersmidde
len om van Bergen naar Bergen aan Zee
te komen. Het locaaltreintje cn tallooze
autobussen. (Ook naar het naburige
Schoorl rijden verschillende bussen).
Voor de fietsers is uitstekend gezorgd.
Eerst rijdt men langs de Eeuwige laan
De kerk mot ruïne te Bergen. De ruïne
herinnert aan een brand van 1574.
naar de boerderij de Franschman. Van
daar loopt een asphalt-fietspad naar de
zee.
Het strand van Bergen aan Zee is
mooi en breed. Alles is hier vrywcl nog
natuur. Er wordt naar hartelust ge
zwommen en gebaad.
De badplaats is nog ln opkomst maar
er staan al flinke hotels en pensions.
Schreef ik in de inleiding te veel, dat
een dag naar Alkmaar, Bergen en Ber
gen aan Zee een dag vol afwist/lend
genot waarborgt?
C. J. v. T
De verrolde Accynstoren.
- 'V- y t
Wï
ijs. v 'yf
De wereldberoemde kaasmarkt te Alkmaar,
