AMERSFOORT EN HET GOOI.
Een stad van negen eeuwen.
De jubileerende kei en de bloeiende hei.
Zwerven in ,9den tuin van Amsterdam
Monnikendame
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 4 AUG. 1928
DERDE BLAD
L cara» aar*E. -jwls
De toren van de vroeger®
Onze Lieve Vrouwekerk.
sum. Vuursche. Soes td Uk. B&arn (even
terug rUden). Soest, naar Amersfoort.
Dat is de allermooiste tocht, dan ziet
me;", het gohcele Gooi.
De afstand is ongeveer 50 K.M.. dus
de rustpcw.en niet medegerekend
vier uur rijden.
De weg is heel gemakkelijk te vinden.
Overal staan de wegwijzers van den A
N. W B, Bovendien neg de bekende
paddestoelen (lage betomen wegwijzers
in den vorm van een paddestoel h
Naast de hoofdwegeh zijn bijna over
al flinke fietspaden. Maar het is niet
aan te bevelen om steeds op de hoofd
wegen te rOdcn. De wegwijzers geven
mooie heide- en boschpaden aan die uit
sluitend voor de wielrijders zijn aange
legd. Daarop te rijden ls een waar ge
not, omdat geen ander verkeer hindert,
In de omgeving van Hilversum zijn die
wielerpaden aangelegd door de vereenl-
ging Gooi en Eemland, in de nabijheid
van Amersfoort door de vcrccniging
Utrecht met Omgeving.
Tenslotte nog eenlge bijzonderheden
over verschillende mooie plekjes ln het
Gooi.
BUSSUM: Bosch ran Brcdius en
Orafioosche bossclien. Op den w Bus-
sum—Huizen ligt de Susj.-sberg,. die
een prachtig panorama biedt.
HUIZEN; Mooi uitzicht op de Zu'dcr-
aee. Aardig haventje. In de nabijheid
de mooie boeeohen \-an Bikbergcn en
uitgestrekte heide. Ordelijke wandelaars
worden in liet bosch geduld ook als is de
toegang officieel verboden.
Het is een bekend feit, dat men-
schen die hun vacantie in één-
daagsche uitstapjes verdeelen
gaarne veel op een tocht zien.
Met overleg is dit te .bereiken.
(De dag dien ik besteedde om een fiets
tocht door het Gooi te maken, steeg in
waarde omdat daaraan gekoppeld werd
een bezoek aan Amersfoort. Dat brengt
juist de gewenschte afwisseling.
Maar dan moet natuurlijk een groot
deel van den tocht per trein gemaakt
worden. Ik spoorde 's morgens eerst
Haarlem tot Hilversum, begon daar mijn
fietstocht door het Gooi die in Amers
foort eindigde. Na de stad bezichtigd te
(hebben, bracht de trein mij 's avonds
weer naar Haarlem.
Deze reisroute koos ik omdat de wind
Noord was. Nu kon ik daarvan op mijn
fietstocht profiteeren. Als er een stevi-
gen wind uit het Zuiden geweest v
zou ik eerst naar Amersfoort gespoord
hebben om dan met wind achter
door het Gooi naar Hilversum te rijden.
Als in den ouden tijd de molenaar kan
nu de fietser nog van den wind profi
teeren!
De treinreis is het goedkoopst te ma
ken door hier eerst een eendaagsch re-
tourtje HaarlemAmsterdam te koo-
pen. Op het perron te Amsterdam moet
op het le perron dan aan het loket voor
biljetten voor doorgaande reizigers een
enkel-reisbiljet AmsterdamHilversum
of (naar de wind waait!) Amsterdam
Amersfoort gekocht worden.
Prijs eendaagsche retour Haarlem-
Amsterdam 0.80.
Enkele reis Amsterdam—HHversum
f 0.80.
Enkeüe reis Amsterdam—Amersfoort
f 1.25.
De trein uit Haarlem gaat 8.25 uit
Amsterdam 8.52. Deze treinen nemen
fietsen alsbagage mede. Voor een rij
wiel moet 0.60 betaald worden.
Laat ik beginnen met
iets over Amersfoort
te vertellen.
Amersfoort is een van de oudste ste
den van ons land. Juist dit jaar bestaat
zU zoo wordt althans aangenomen!
900 jaar. Officieel herdacht wordt' dit
Jubileum evenwel niet.
Wy zouden er evenwel geen wedden
schap over durven aangaan, dat het nu
precies 9 eeuwen geleden is, dat Amers
foort gesticht werd.
De historische gegevens zijn namelijk
zeer beperkt, zoodat veel met „vermoe
dens" gewerkt moet worden. Een feit
is evenwel, dat Aemsforde het eerst
in een officieel stuk van 1028 genoemd
is. Daarin wordt melding gemaakt van
het invorderen van de tienden («belas
ting) voor Keizer Koenraad.
De historici zijn het niet eens over
den oorsprong van den naam Amers
foort. Een is er. die gedacht heeft aan
Amor Fortis, zoodat in den naam
der stad dan de Onderlinge liefde van
de bewoners tot uiting zou komen. Dat
zou den stedelingen een zware verplich-
„Latyntje" muurhuizen.
ting opleggen om Jiun naam eer aan te
doen!
Het is aardig gevonden, maar toch
hechten wij meer aan de veronderstel
ling, dat daar ter plaatse vroeger een
doorwaadbare plaats in de Eem gevon
den werd, die aangeduid werd als
Aemsforde. Het riviertje de Eem heette
vroeger A e m of Amer, terwijl een door
waadbare plaats in een rivier forde
werd genoemd. Ook kan het foort op
fort, een -versterkte plaats aan de Aem
of Eem. slaan.
De oorsprong van Amersfoort staat in
elk geval in verband met een kasteel dat
aan de Eem verrees. In de nabijheid van
dit riddergoed ontstond een dorpje; de
eerste twee huizen moeten herbergen
:st zijn voor doortrekkende reizi
gers.
Amersfoort kreeg stadsrechten in 1259
van Bisschop Hendrick van Vianden, die
in Utrecht zetelde. Keizer Frederik III
verhief Amersfoort in 1471 tot keizer
lijke rijksstad.
In de 13e eeuw is de stad voor het
eerst van muren en poorten voorzien.
Maar dit enge keurslijf werd in de 15e
eeuw reeds te nauw. zoodat toen de wal
len werden uitgezet.
Nu nog wijzen de Singel met het
Zand en de Muurhuizen den omvang van
de oude stad aan, die nu natuurlijk be
langrijk vergroot en van mooie buiten
wijken voorzien is.
De oude wallen zijn in goed onderhou
den wandelparken herschapen, terwijl
veel zelfs in den cuden toestand be
waard gdbleven is.
Het mooie oude bezit van Amersfoort
is de Koppelpoort, die ook te zien is als
men in den trein van Amersfoort naar
NykerkZwolle rijdt. Oorspronkelijk wa
ren er drie Koppelpoorten, maar die er
nu nog is was de grootste en ook de
meest-gebruikte. De schepen voeren on
der de poort de stad binnen. Aan de
doorvaartwijdte is af te leiden, dat ook
vroeger geen groote schepen op de Eem
gevaren hebben.
Wij geven de Koppel-
poort van beide kanten
gezien.
Monnikendam, he:
aardige torentje hier
boven afgebeeld, is ook
een mooi monument
van middeleeuwsche
bouwkunst.
Evenals de Koppel-
poort is Monnikendam
waarschijnlijk in de 14e
eeuw gebouwd.
De muurhuizen zijn
ook overblijfselen van
de oude vesting. Het
waren hulzen die m
oorlogstijd tevens dien
den als versterkingen.
De mooie Koppel-
poort en ook de andere
belangrijke resten van
de bolwerken zullen
ongetwijfeld ook voor
latere geslachten ge
spaard worden.
Op de armoedige
Kamperbinnenpoort is
al meermalen een aan
val gedaan. Geen won
der want de torentjes
die daarvan overge
bleven zijn. werden ge
heel ingebouwd, ter
wijl niet gesproken kan
worden van een ver
siering van dit
De Koppelpoort, gezien van den buitenkant der stad.
stadsbeeld. Als die resten eens op
geruimd zouden worden, zou deze straa:
voor hoofdverkeer verbreed kunnen wor
den.
De laatste aanval op de Kamperpoort-
ru'ïne werd eind Februari door den ge
meenteraad van Amersfoort afgeslagen.
Maar hoe zal het den volgenden keer
gaan?
Een mooi overblijfsel van oude bouw
kunst is ongetwijfeld de 94 Meter hooge
toren van de vroegere Lieve Vrouwe
kerk, die uit het midden der 15e eeuw
dateert. In 1787 werd de kerk bij een
buskruitontploffing verwoest, alleen de
toren bleef gespaard. Gelukkig werd be
sloten om hoewel de kerk niet her
bouwd zou worden, tien toren toch te la
ten staan.
Als wij aan Amersfoort tienken. komt
natuurlijk de kei in herinnering.
Ook' de kei viert een jubilé!
Het is namelijk 25 jaar geleden, dat
de kei naast het politiebureau als een
monument werd tentoongesteld.
Die kei heeft nog al wat gezworven.
In. 1661 werd zij door een burgemeester
van de stad, eigenaar van het landgoed
..Nlmir.erd.or". op een zwerftocht ont
dekt. In datzelfde jaar werd de kei op
een triomfwagen, voorafgegaan door
klaroenblazers, naar de stad gebracht.
De Utrechtsche poort bleek evenwel te
klein voor de kei. Toen werd zonder
veel omslag de poortafgebroken om
de kei te laten passé eren!
Later verbleekte de roem van de kei
en werd zij aan de Varkensmarkt on
der het zand gestopt. Maar in 1903 werd
een commissie van keien-trekkers ge
vormd en werd de bijna vergeten ke.
weer in eere hersteld.
De politie zal nu wel zorgen dat zij
niet wordt weggenomen!
Een kykje van den binnenkant der Koppelpoort.
Een typisch tafreeltje op de heide in bet Gooi.
Het Gooi.
Het Gooi is een van de meest-bevoor-
rechte gebieden van ons land. Natuur
schoon is er overvloedig te vinden! Heer
lijk geuren de harsryke den en spar. de
wandelaar tegen de zon beschuttend. De
uitgestrekte heide lokt op minder zon
nige uren tot wandelen maar vooral ;ot
fietsen. Reeds gaat de heide al kleuren,
nog enkele weken en zij zal schitteren
in paarscn gloed!
A1 ty d zijn het denncbosch en de
heide mooi. In den ochtend als de nacht
nevelen worden verjaagd door de ojJco-
mende zon. In den middag als het gou
den licht pcogt om door het bladerdak
te dringen en lovertjes strooit op den
grond.
In den avond als de wijde lucht zich
welft over de heide en de Westerhemel
in den rooden gloed van de ondergaan
de 2on gloeitMaar ook zonder de
zonnepracht is er schoons te bewonde
ren! Waar is het uitzicht op den wol
kenhemel vrijer dan op de onmetelijke
heide, waar alles door rust en kalmte
omgeven is? In die eenzaamheid vindt
de mensch de natuur, ook zich zelf
weer.
De Amsterdammers noemen het Gooi
hun tuin. Net zooals zi) van Zandvoort
spreken als ran hun badplaats. Maar
al zijn de Haarlemmers 20 K.M. verder
van het Gooi. toch kunnen ook wij er
zonder bezwaar een uitstapje van één
dag maken.
Fietsen is in het Gooi een genot
Eerst dan leert men de schoonheid van
deze landstreek ten vole kennen. Wel
hebben de autobussen het verkeer tus-
schen de versebfleode steden en dorp:::
vergemakkelijkt, maar die blijver, alleen
op de hoofdwegen En het mcoute is
juist te vinden op de kleine bosch- en
heidepaden! Wie niet fietsen kan moet
autorijden oombinceren met wandelen.
Dan gaat het ook uitstekend, want de
A. N. w. B, heeft ge
zorgd voor zeer veel
wandelwegen in het
Gooi. Die wandelwe
gen zijn aangegeven
met kleine witte bord
jes met blauwe pijlen
Het is zoo'n uitgebreid
net, dat een wandel-
kaart veel op een spin-
neweb gelijkt.
Wandelaars doen goed
(voor slechts f 0.35'.
het boekje van dezen
bond te koopen „Wan
delingen in het Gooi".
zU hebben dan ook een
kaart waarop alle rou
tes zijn aangegeven.
De wandelingen begin
nen in een stad of dorp
en leiden dan naar een
andere stad of dorp,
waar op een autobus,
tram of trein gestopt
kan worden. De mees
te routes zijn 8 a 10
KM. (2 uur). Voor de
fietsers geven wij een
kaartje. Daarop staan
de plaatsen aangege
ven. zoodat elk gemak
kelijk een toertje kan
htzoeken.
Interessante oude ves-
NAARDEN:
tingwerkea
BLARICUM: Artistieke landhuisjes.
In dc nabijheid de Tafelberg, namc.yk
aan den weg BJarioum-Huizen. De hei
de by Eiaricum ls heel mooi.
LAREN: In de nabijheid vind. men
den Trappenburg. Verder bosch en hM-
de. Oa. de Mauvwjjrar en de hut
van Mie (een beken oude vrouw, d:e
veel voor de Larensohe schilders gepo
seerd heeft).
HILVERSUM: Veel bosch en heide.
Bekend is vooral het Spartdecswoud. De
CooL-che vaart biedt aardige wc. ;xir-
tijen. Ock in hot Spond .-swotad zijn
mooie vijvers. Tusachen Hilversum en
Laren ligt de Grintibrrg. In die om
geving worden neg wel kudden scha
pen aangetroffen. De Zwaluwenberg en
het nabijgelegen bosch trekken ook veel
natuurbewondcraars.
LAGE VUURSCHE: Veel dennen,
sparren en hei. Dc grindweg tusschen
Hilversum en de Lage Vuursche, omge
ven door muren ran ltooge sparren:, is
ecnlg. Fietsers behoeven niet voor dc
tollen te betalen. De dorpelingen hebben
een kei die bijna zoo groot is als de be
ruchte Amcrsfoorteohc!
BAARN: Uef gelegen welwarend Goo!-
detrp In de nabijheid Greene veld met
waterpartyen.
SOESTDIJK: Koninklijk palets met
gedenkteeken.
SOEST: Typisch oud kerkje.
Zie voor het fietskaart Je van het Gooi
pagina 2.
wy reden:
Hilversum. Bussum,
Naarden. Huizen. Bla-
Ticxcn. Laren, Hüver-
De mfn« ven de Kamper binnenpoort.
