BUITEN! ANDSCH OVERZICHT
EEN CRISIS IN DUITSCHLAND?
MANOEUVRES IN ITALIë.
GEMENGD NIEUWS
DE AMERIKAANSCHE PRESIDENTSVERKIEZING
KINADRUPPEL5
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 17 AUG. 1928
Aftreden van ministers geëischt.
Het antwoord van Woldemaras aan
Zaleski.
T BF.LANGRIJKSTE NIEUWS
Het Duitsch sociaal-democratisch par
tijbestuur van het district Leipzig eischt
in verband met de bekende pantserkrui
serkwestie het aftreden der sociaal-de
mocratische rijksministers en de onmid
dellijke bijeenroeping van een buiten
gewoon partijcongres, teneinde princi
pieel het standpunt der party ten aan
zien der deelneming aan de regeering
vast te stellen.
Men kent de geschiedenis.
In den vorigen Rijksdag was het cre-
diet goedgekeurd voor een nieuwen pant
serkruiser (kruiser A), maar de geheele
llrksche oppositie had, na felle bestry-
ding van den fcegrcctingspost, tegenge
stemd. Onder leiding van Pruisen maak
te Rijksraad na de aanneming aan
stalten zich tegen het besluit te verzet
ten en lier zich, door bemiddeling van
het Centrum, slechte daarvan afbrengen
door de belofte van regeeringswege, dat
de beslissing over het begin van den
bouw. van een nader onderzoek naar
den oeconomischen en financieelen toe
stand aou afhangen.
Toen de algemeene verkiezingen in
Mei de rechtsche meerderheid in den
Rijksdag in een minderheid hadden vre-
anderd en een kabinet onder socialisti
sche 1eiding aan het bewind was geko
men, zullen de socialistische en demo
cratische keizers nauwelyks hebben be
vroed dat drie maanden later toch tot
den bouw van het schip zou worden be
sloten.
Zaterdag komen de partijraad en de
Ryksdaggroep foyeen om te zien, of de
gedane zaak nog geen keer kan nemen.
Dat zal heel wat voeten in de aarde heb
ben. als gelijk het gerucht wil, de mi
nisters van de volkspartij en het centrum
hun aanbiyven afhankelijk hebben ge
steld van den kruiserbouw. Er schynt
dus een kabinetscrisis te dreigen.
Een volksstemming?
De centarle commissie der Duitsche
communistische partij heeft besloten
stappen te doen voor het houden van een
referendum tegen den bouw van den
nieuwen pantserkruiser, zoo verneemt
de Tel. uit Berlijn.
In verband1 hiermede is aan de com
munistische Rijksdagfractie opgedragen,
onmiddellijk voorbereidende maatrege
len voor een „Volksbegehren" te tref
fen.
Een ongehoorde politieke opwinding,
aldus wordt in een communiqué ge
zegd, heeft zich van de arbeidende klas
sen in Duitschland na het besluit der
coalitieregeering, om onmiddellijk tot
den bouw van een nieuwen pantser
kruiser over te gaan, meester gemaakt.
De breede massa's der bevolking zien in
dat, de bouw van zulk een kruiser ver
meerderd oorlogsgevaar, nieuwen be
wapeningswedloop, krachtiger oorlogs-
Hetze" tegen Sovjet Rusland, nieuwe
onderdrukking der arbeiders, nieuwe
hooge belastingen en een verdere ver
slechtering der sociale maatregelen met
zich brengt. De beslissing van het volk
moet een geweldige, de geheele bevolking
omvattende beweging tegen de kapita
listische onderdrukkings- en uitbuitings-
politiek worden.
Niet tegen Frankrijk!
In tegenwoordigheid van koning Victor
Emanuel, een aantal prinsen van den
bloede en Mussolini, als Minister van
Oorlog, benevens andere ministers, zyn
Woensdag, 'begunstigd door fraai weder,
in de bergachtige streek van Montferrat
aan de Po de jaarlijksehe Italiaansche
manoeuvres begonnen. De manoeuvres
zyn dit jaar in zooverre van bijzondere
beteekenis, omdat zij gebaseerd zyn op
de nieuwe tactische en strategische be
ginselen, welke na langdurige bestudee
ring door den Generalen Staf vastge
steld zyn. Voor den eersten keer sedert
den oorlog zyn alle militaire attachés te
Rome uitgenoodigd de oefeningen by te
wonen. Er wordt nogmaals op gewezen,
dat het feit, dat de keuze van het opera -
tieterrein gevallen is op een gebied na
bij de Fransche grens, niets buitenge
woons te beteekenen heeft.. De officieele
verklaring hiervan komt hierop neer,
dat het oude hertogdom Montferrat ge
brek heeft aan water en de Italiaansche
generale staf nu wenscht na te gaan of
zyn eigen watervoorziening voldoende is.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cents per regel.
ejon phima.
éaivd
VERKRIJGBAAR BIJ
ALLE ERKENDE
RIJWIELHANDELAREN
Waarom Woldemaras
niet naar Konings
bergen ging.
Het Litausche Telegraaf-Agentschap
publiceert den tekst van het antwoord,
hetwelk de Litausche premier Woldema
ras aan den Poolschen minister van Bui-
tenlandsche Zaken, Zaleski, heeft doen
overhandigen, naar aanleiding vaai het
feit, dat Polen de Litausche uitnoodiging
om te Koningsbergen een- plenaire con
ferentie te houden van de hand heeft
gewezen en zynerzyds daartegenover in
overweging heeft gegeven, de Poolsch-
Litausche besprekingen te Genève t>e
doen plaats vinden.
In het Litausche antwoord wordt be
toogd. dat iLtauen het Poolsche voor
stel niet rechtstreeks van minister Za
leski, doch in diens afwezigheid van den
chef der politieke afdeeling van het
Poolsche ministerie van Buitenlandsche
Zaken. Holowko. ontvangen heeft. Een
dergeiyk voorstel, zoo gaat de nota ver
der. kan echter slechts van den minister
van Buitenlandsche Zaken rechtstreeks
uitgaan, of moet op zyn minst genomen
namens hem worden overhandigd. Zon
der bevestiging door den minister kan
het dan ook niet in overweging worden
genomen.
De nota vervolgt dan: Een dergelijk
voorstel zou overigens de Litausche de
legatie zeer onaangenaam treffen. Want
op denzelfden dag, als de Poolsche re
geering de plenaire besprekingen te Ge
nève wil doen plaats vinden, beginnen
aldaar de werkzaamheden van den Vol
kenbond, die de algeheele aandacht der
deelnemers vereischen. Voor de Poolsch-
Litausche conferentie zou het onder die
omstandigheden onmogelijk zyn, zich
volkomen san de tusschen beide landen
besaande kwesties te wijden.
Verder wordt in het antwoord verzocht
mede te deelen, of de Pcolsche delegatie
een zuiver formeele zitting op het oog
heeft, of dat de Poolsch-Litausche con
ferentie overeenkomstig haar bestem
ming. verhoudingen zou moeten schep
pen, waaronder het mogelijk zal zyn gron
digem arbeid te verrichten.
V/* 82
Weer een ontploffing.
In de fabriek der I. G. Fahben te
Wolfen in Saksen heeft een zware ont
ploffing plaate gehad. Een der arbeiders,
die hierby gewond werden, overleed tij
dens het vervoer naar het ziekenhuis,
een tweede stierf kort na aankomst al
daar. Nog twee andere arbeiders verkee-
ren in levensgevaar.
Een tandenborstel als
revolver.
De brutalen hebben de halve wereld
dat. is alweer bewezen door het optreden
van een Berlijnsch inbreker. Met een
kameraad had hy een bezoek gebracht
de wening van een banketbakker in
de Wilhelmstrasse, waar zy een aardigen
buit hadden verkregen, bestaande uit
kleedingstukken. sieraden enz. Op straat
werd het gestolene verdeeld en ieder
ging zyns weegs. Spoedig eohter trok
het grocte pak, hetwelk Barde, een der
.firmanten", op zyn schouder droeg, de
aandacht van een voorbyganger, die den
man ging volgen. De schrik sloeg Barde
om het lijf, toen hy dit bemerkte; hy
wierp het pak weg en nam Ijlings de
vlucht. Maar zyn .vervolger liet niet los
on snelde hem met nog twee personen
achterna.
Plotseling zag Barde voor een huis een
schutting; hy klom erop en wilde juist
zijn ueenen erover zwaaien, toen zyn
vervolgers verschenen en hem wilde grij-
pen. Ras besloten trok Barde zijn revol
ver In den vorm van den gestolen
tandbrrstel van den banketbakker en
richtte het wapen op zUn belagers. De
list gelukte: docdeüjk verschrikt liet het
drietal los en nam op zijn beurt de
vlucht. Barde lachte triomfantelijk en
sprong aan den anderen kant van de
schutting naar beneden. Toen achter
haalde hem echter zyn Nemesis; hy
kwam terecht op een grooten houten
trog. waarvan de bovenplank onder zyn
gewicht bezweek met het gevolg, dat de
heer Barde byna tot aan zyn hals in de
kleffige massa in den trog zynde leem
zakte. Slechts met groote moeite en ran
boven tot onder gehuld in zijn leempak
kon hy zich eruit werken.
Het geluk, dat hem begunstigd had.
toen hy zyn tandenborstel trok, liet hem
nu ook verder in d«n steek; een paar uur
later werd hy door de politie gearres
teerd. (Hbld)
Tegengaan van drank
misbruik in Rusland.
In verschillende steden u-orden thans in
Rusland winkels van Gosspirt, de re-
geeringsorganisatle voor verkoop van
sterken drank, gesloten, vooral winkels
in arbeidersbuurten. Ook heeft men hier
en daar, cp verzoek der drankbestryders
vereeniging, besloten den verkoop van
sterken drank op de dagen, dat loon uit
betaald wordt (tweemaal per maand) te
verbieden.
Te St. Petersburg is men overgegaan
tot krachtiger maatregelen. Ten voor-
beeeld van anderen zijn 75 arbeiders
en ambtenaren, die zich schuldig maak
ten aan stelselmatige dronkenschap,
ontslagen.
Spiegelgevechten in de
lucht.
(Van onzen Londenschen
correspondent).
De slaap der Londer.aars is onrustig
deze week. Want den ganscnen nachr
Is het geluid van vliegtuigen, zoemend
hoog in de lucht, in de verte en in de
buurt, hoorbaar. Nachtelijke luchtma-
noeuvres ten behoeve van de oefening
voor verdediging van Londen tegen
luchtaanvallen zyn aan een gang. De
tooneeien. die de gebeurtenis vergezellen
zyn dit Jaar niet zoo fantastisch als
by de vorige, eerste, gelegenheid. Toen
was de lucht nagenoeg de gansche week
lang zeer helder en de manceuvreerende
vliegtuigen met hun schitterende elec-
trische lichtjes wedyveren met de fa
meuze vallende sterren van Augustus in
de verschaffing van phencmenale licht
effecten in het nachtelijk firmament.
Ditmaal hebben wy veel regen gehad; en
zwarte wolkenlagen hebben zoowel ster
ren als vliegmachines aan het speurend
oog van wakende burgers onttrokken
Alleen de verbeelding kon de mannen
van de Royal Air Force zien in de natte
duisternis, in hun razende toestellen,
zoowel „den vyand" als de on vr lende-
ïyke elementen trotseerend.
De manoeuvres zyn gebaseerd op de
plannen die eif jaar geleden door dec
staf van den Londenschen luchtverde-
digings-dienst zyn uitgewerkt In de
eerste Jaren van den oorlog waren
slechts eenige buurten van Londen door
middel van anti-luchtvaart geschut en
z'oeklichten in een cntoerelksnden staat
van verdediging gebracht Wanneer de
vyandelijke machines werden gesigna
leerd. gewoonlijk niet tijdig genoeg, ging
elke beschikbare vlieger de lucht in cm
te beproeven den aanvaller te keeren. Het
thans bestaande verdedigingsplan is veel
grondiger. In de eerste plaats is een by-
zonder onderdeel van de R. A. F. uit
sluitend aangewezen voor de verdedi
ging van de hoofdstad. In de tweede
plaats is een complete cirkel van anti-
luchtvaartgeschut rond de stad getrok
ken. In een straal van 20 mijl, van
Westminster uit. staan de batteryen. die
de moorddadige kunstvogels uit de lucht
moeten schieten, in alle windstreken op
gesteld. Bovendien omvat het moderne
verdedigingsplan van de metropool een
ontzaglijk lichtscherm, verschaft door een
vyfhonderd zoeklichten, ingesteld op
vele punten in de omringende graaf
schappen Kent. Essex, Sussex en Surrey.
De gansche beweging wordt beheerscht
ln een kamertje in het gebouw van het
hoofdkwartier van de luchtstaf in
Uxbidge, westelijk van Londen.
Het kamertje bevat de nieuwste toe
stellen voor telegraphische en telephoni-
sche berichtgeving. Men vertelt dat in
dat kamertje een vijandelijk vliegtuig
wordt gesignaleerd, tien seconden nadat
het de kust, in de richting van Londen
vliegend, heeft bereikt. Het verdedigings
systeem omvat voorts lucht patrouille eren
over een uitgestrekt gebied. Verschillende
typen van vliegtuigen hebben verschil
lende patrouille-gebieden op verschillende
hoogten. Op die wyze biyft geen stukje
lucht ondoorzocht.
Het is nog te vroeg in de week om met
vrucht leerzame conclusies te kunnen
trekken uit de manoeuvres. Maar even
als verleden jaar schynt weer beweren te
worden dat het beste verdedigingstel
sel niet by machte is een groote stad te
verdedigen tegen de actie van voort
varende vyandelijke vliegers. Dezer
dagen moesten de scheidsrechters er
kennen dat de vyanden vierduizend
pond bommen hadden geworpen op
militaire kwartieren in Chelsea, aan den
westelijken kant van de stad. Het hoofd
gebouw werd, figuurlijk gesproken, vol
ledig verwoest. Ook het hoofdpostkantoor
de City werd met succes gebombar
deerd. Weliswaar kon „de vyand" dit
vernielingswerk slechts verrichten ten
koste van groot verlies aan mannen er.
machines, door de verdedigers neerge
haald. maar dat doet aan de veront
rustende realiteit van het feit niets af.
Twee scheepsladingen
koeien in beslag
genomen.
Uit Hamburg wordt aan de Tel. ge
seind:
In verband met de ontduiking van in
voerrechten by den import van Deensch
vee heqft de politie heden twee scheeps
ladingen Deensche koeien in beslag ge
nomen. De manipulaties dateeren reeds
van 1926. De firmanten der fraudeeren-
de firma en eenige employés zyn gear
resteerd.
Wespen temmen
(Van onsen Londenschen corresponded
Het is hier en waarschijnlijk ook bij
u. de tyd van de wespenplaag. De voor
steden van Londen zyn berucht om te
lastige frequentie van wespen in dezen
tyd. Het verhaal van een Engelsohen
lord, die ons heeft verteld dat men de
hmderlUke insecten kan vangen en....
temmen, is daarom actueel. HU ver
teld dat hy eens in de Pyreneëen een
wesp ving. die hy temde en negen
maanden lang als huisdier bewaarde. Hot
beestje at uit zyn hand. Aanvankeiyk
was het erg schuw en zenuwachtig en
hield het zyn angel gereed. De temmer
word ook een paar maal licht gestoken
wanneer hy het dier plotseling ln een
flesch moest opbergen. Maar dat ge
schiedde niet uit rancune, maar alleen
door schrik. Geleldelyk raakte de wesp
geheel gewend aan de gevangenschap
en verwachtte voedsel wanneer haar
meester haar in de hand nam. Dc lord
schoot zoo goad met het insect op dat hij
het kon streeien. En de angel kwam la
ter nimmer meer te voorschijn. Ieder
een dus die genoeg tijd en geduld heeft
wet nu hoe het wespenprobleem moe:
worden aangepakt. Het biyft nog een
open vraag of de Londensche wespen
denzelfden goedigen aard hebben als die
van de Spaansche bergen. Nochtans is
er troost in het verhaal en bevestigt he:
de meening van die bedaarde en ze
kere medemenschen die beweren dat een
wesp lang zoo kwaad niet Is als z(j wordt
geschilderd en dat zy zachtheid in be
handeling weet te beloonen met engel
achtig in plaate van angeLachug gedrag.
Comfort per motorkoets.
(Van onzen Londenschen oorrespon
dent).
De profeten van het eerste spoorweg
tijdperk. die de diligence zagen verdwij
nen en daarmede het verval van rijver-
keer en passagiersvervoer over den open
baren weg alles onder den zegevie
renden invloed van het stoomwor.der
zouden vreemd opkyken indien zy in
het Engeland van deze dagen konden
terugkeeren Er is nu nauwelijks een
plaats in het land. die niet door middel
van een motorvoertuig in geregelde dien
sten met de hoofdstad is verbonden. En
nu is juist 'n ander middel Sn toepassing
gebracht voor den titanischen sarijd tus
schen road and rail. weg en spoorweg.
De eerste slaapwagen-auto heeft zyn
reis van Londen naar Liverpool ge
maakten alle bedden, twaalf in ge
tal waren bezet. Het is een treffend
voorbeeld van den ondernemingszin, die
motorvervoeronöememingen hier boo-
nen. De wagens bevatten drie hutten,
elk met vier bedden. De inrichting is
ongemeen comfortabel met heldere elec-
trische verlichting, goede ventilatie, be
diening en kraakhelder beddegoed. Het
kan niet moeiiyk zyn om boven den
motor, die zoet spint* den slaap te vat
ten. Hoewel de reis -veel langer duurt
dan per trein is dit geen bezwaar indien
men den slaaptyd voor reizen gebruikt.
En het reisgeld is in het algemeen slechte
tweederde van dat voor den trein. Be
halve geriefelijk Is deze manier van rei
zen dus ook economisch. Maar de aan
wezigheid van vele duizenden zware mo
torkoe tsen by dag en by nacht op de
wegen is niet aangenaam voor den par
ticulieren automobilist, die by den be-
staanden toestand van veel auto's met
weinig ruimte, toch al moeilijk uit den
weg kan. De zware koeteen worden over
het geheel goed bestuurd. Ir. tusschen is
bij de volte op den weg een aanrijding
licht mogelijk. Fn hoe noodlottig dat
wordt voor de lichtere machine moet
men zien om het goed <te kunnen besef
fen.
De slaapwagend lenst van Londen naar
Liverpool en terug onderhoudt een ge
middelde snelheid van 25 myi per uur.
De wagens doen acht uur over den tocht.
De snelheid der koeteen kan veel grooter
zyn. Maar zy overtreden reeds thans
systematisch de wet, die niet meer dan
20 myl per uur toestaat. Men mag voor
zien dat binnenkort ook nachtelijke
autodiensten tot stand zullen komen tus
schen Londen en Plymouth en andere
voorname plaatsen in het Westen en
Noorden des lands.
Baldwin
ge-„phonofilmd".
(Van onzen Londenschen correspondent i
Voordat de Engrische premier dit jaar
naar zyn vacamtie- en herstellingsoord
Aix-les-Bains vertrok, bracht hy een
kwartier door in den tuin van de ambts
woning Downing Street 10. Kü hield er
een redevoering van een kwartier. En
het gehoor bestond uit een drietal film
operateurs, die een toestel voor het op-
nomen van sprekende films hanteerden
De „phonofilm" zal straks deel uitma
ken van het polttiiek filmpropagand-a-
archief waarmede de conservatieve film
wagens den boer optrekken voor de ver
kiezingsveldtochten De Conservatieve
Party, de andere politieke partijen den
loef afstekend, heeft onlangs de hand
gelegd op het patent van de „British
Phonofüms" met hot doel er politiek ge
bruik van te maken. Nu gelijksoortige
Amerikaaneche uitvindingen beschik
baar zijn kan worden verwacht dat de
andere partyen het voorbeeld van den
rivaal zullen volgen, zoodat de aanstaan
de verkiezingscampagne zich zal ken
merken door overvloedig spuiende slui
zen van mechanische rhetoriek met en
benevens de levende beelden van de
sterren aan het politiek firmament, die
aldus immuun kunnen word er. tegen de
kwaden van bet politiek spreekgestoel
te. Als zoovele andere uitvindingen dan
ken wy de „phonofilm" aan de Veree-
oigöe Staten. Bij de eerste vertooning.
al weer een kletn Jaar geloden, zagen
en Ivoorden wy Lindbergh's vertrek naar
Europa en waren wy eveneens getuige
van de tooneeien by zyn terugkeer. Wy
konden luisteren naar de welkomst-
oorden van Mr. Kellogg en naar Lind
bergh's antwoord. Onze landgenoot Dc
Groot en zijn trio en een vermaard
Spaanse h zanger gaven uitvoeringen
voor de phonofilm En later kregen wü
nog een drama te hooren en te zien. J>:
zuivere synchronisatie trof ons. Maar
het geluid het en laat ook nu nog
in kwaliteit veel te wenschen over. zoo
als het geval is met alle mechanische re
productie van geluid.
KORT EN BONDIG.
Drie Japansche vllegsters zullen een
ooging doen tot een nonstop-vlucht van
Tokio naar San Francisco.
Te Spalato is een beweging gaande om
een standbeeld ter nagedachtenis van
Stephan Radltsj te doen oprichten. De
Kroatische Boeren party ondersteunt dit
plan. Het geld zal door middel van open
bare inzamelingen worden byeenge-
bracht.
De „Chicago Tribune" meldt uit Te
heran. dat de plaats Noer In de provincie
Masenderan <by dc Kaspische Zee) door
een wolkbreuk verwoest is. Vele inwo
ners zyn om het leven gekomen.
De Duitsche bladen vernemen uit
Mexico, dat de moordenaar van Obre-
gon, José de Leon Torral. in een schrij
ven aan president Galles heeft ontkend,
dat hy in opdracht van katholieken
uit godsdienstig fanatisme zyn daad
heeft gepleegd.
Naar uit Grenoble wordt bericht, is
aldaar de bliksem in het hoogspannings
net ingeslagen, ten gevolge waarvan zes
hulzen in brand geraakten, vyf perso
nen zyn om het leven gekomen, by hun
pogingen om het vuur meester te worden.
De Russische legatie te Berlijn spreekt
liet bericht tegen, dat Trotzki zich op-
het oogenblik in dc Duitsche hoofdstad
zou bevinden.
Haar beteekenis voor den wereldhandel.
(Dienst van dc United Telegraphi
Met geenszins iremottveerde verwach
tingen ziet men in kringen van handel
en financiewezen den afloop van de
Amerikaansche prei idantsverkkzing te
gemoet. Den wensch tot vader van de
gedachte makend, verwachten zy. gelijk
uit persstemmen en andere verklaringen
blijkt, een nieuwe oriënteering ran Ame
rika ten opzichte van de belangrijke
economische wereldvraagstukken van
een wisseling ln het Witte Huls. Deze
verwachtingen zijn ln het bijzonder on
gemotiveerd. omdat het in Amerika al
tijd outsiders zijn geweest, die tegen dc
tegenwoordige douane- en overge eco
nomische politiek van hun land hebber,
geprotesteerd en omdat m de laatste
tientallen jaren een preebfentsverkledng
nooit ccn ingrijpende venanöarirg van
de Amerikaansche economische politiek
heeft ten gevolge gehad. Zelfs is aan dc
hand van omvangrijk materiaal het be
wijs gekeverd dat Ivands-l en bsdryf nie'
merkbaar door ccn presicfczïlsveikkaslng
worden beïnvloed, dat de opvatting on
juist is. van de presidentsverkiezing een
bepaalden invloed op de Aanerikaanschc
conjunctuur te verwachten, ressp. voor
den tyd dfie achter ons het te veronder
stellen. Maar aan don anderen kant i'
ook de opvatting niet gerechtva andter'
uit deze feiten en de geringe zakelijke
verschillen, die tusschen de beide Ame-
rikaonsche party at bestaan in Ai be
oordeel mg van da wereldeconomie, de
gevolgtrekking te maken, dat dc presi
dentsverkiezing in liet geheel geen eco
nomische beteekenis zou hebben. De
programma's die in verbond met d*-
verkiezing alle vier jaren door de par
tijen worden ontworpen, ztin buitenge
woon belangrijk, omdat zij. gelijk steeds
opnieuw is gebleken, geen vodjes popter
zijn. maar inderdaad het richtsnoer voor
de toekomstige politiek en in de tweed
plaate wijl doze programma's een goede
weerspiegeling zijn ven de meerling dhr
meerderheid van het Amerikaansclte
•olk. Bovendien hebben de programma':
.-an dit jaar de vecdlenste. dat zy wat de
belangrijkste economische vraagstukken
betreft absoluut eensgezind zijn. Daar
om mag men den inhoud van deze pro
gramma's, voor zoover zil zich met eoo-
.Ische vraagstukken bezighouden
nPt voorbijgaan.
Het mees: interesseert om begnjpeiy-
ke redenen de vraag, of mot de Prest-
dentswiseettng een verandering van de
Amerikaansche douane r>olit~ek is te
wacht on. Of een zoodanige verandering
ook in het belang ran de Amerikaar.
sche huishouding noodzakelijk zou zljr
is een vraag die ons ln dit verband niet
interesseert. Maar er kan niet roet vol
doenden nadruk op worden gewezen, dat
de partijcongressen van Kansas en
Houston duidelijk hebben bewezen, da',
geen der partyea bereid is een voor de
wereldhuishouding bekmgrüke wijziging
van de tarievenpolitiek voor te stellam
dat de geest ven het Fordney-torief ge
handhaafd zal Wijven, onverschillig of
Hoover da:i wel Al Smith ziin intrede in
het Witte Huis zal dom. Aan het oon-
gres van de democraten te Houston
komt zelfs de historische beteekenis toe.
dat door de aanneming van het nieuwe
programma het laatste verschil ln de
douane politiek van democraten en re
publikeinen is verdwenen. In het Jaar
IS56 werd het fundamenteele vrtfhan-
deiprogramma van de democraten aan
genomen. sindsdien ziin de democraten
meer en meer naar het kamo van de
protectioinsten overgegaan, en in Horn-
ton verkondigden invloedrilke partijlei
ders ondei leiding van der. vroege rer.
gezant W. Genard de opvatting, dat dc
democraten openlijk dienden te erken
nen. dat zy de tot dusver gevoerde po
litiek van hooge beschermende rechten
van de republikeinen de juiste achten.
De tegenstand van de oude partijleiders
uit de vryhandelspenode was begrijpelij
kerwijze zeer sterk; om aan hun ver
langens tegemoet te komen wenden ook
eenige moot klinkende, eenisszins aan
oude programma's herinnerende woor
den lugelascht, maar de formuteerir.g is
toch deze. dat het doel van de douane-
politiek is. het verschil tusschen de Ame
rikaansche en de buitenlandsche pro
ductiekosten op te heffen en aldus de
duur betaalde Amerikaansche arbeiders
te beschermer, togen de concurrentie
van landen met lagere loonen. Dit is dc
fundamonteele gedachte van het Ford-
neytarief. de republikeinse he politiek
van hooge beschermende rechten. Hoe
het verwezenlijkt zal worden ls een an
dere vraag, die tot dusver nog niet dui
delijk ls W-antwoord Maar met een be
roep op dit principe zijn 1922 tarieven
toegestaan, die 50Q procent en meer
van dc waarde der ingevoerde artikelen
uitmaken. Met verwijzing naar dit be
ginsel zal ook in de toekomst ieder ar
likel aan invoerrecht worden onder-
worpen. dat in Amerika tegen hoogerer.
prijs wordt vervaardigd dan in andere
landen. Voor de wereidhulshouding is
het niet van beteekenis. dat de demo
craten zich ta herinnering aan hun oude
politiek er tegen verzetten, dot Ameri
kaansche Ukken van bedrijf met be
hulp van deze heffingen monopolistische
winsten behalen.
Van belang voor de wereMhutenou-
ding is alleen het feit dat thans ook vol
gens de opvatting van de democraten
de invoerrechten zoo hoog moeten zyn,
dal in Amerika te vervaardigen goederen
niet geïmporteerd kunnen worden; on
verschillig is het. of deze uneven eenige
firma's een monopolistische winst op
leveren.
De douanepolitiek van de republikei
nen Ls volgens de formuleeringen in hun
programma dezelfde, als steeds, zy ver
schilt tegenwoordig ook niet meer van
die der democraten. Belangrijk is het.
dat de republikeinse!» manager van
den verkiezingsstrijd heeft verklaard
dat de republikeinen hun belangrijkste
argument zien in hetgeen het Ameri
kaansche volk aan de traditioneele poli
tiek t an hooge beschermende rechten
heeft te danken. Vermeld zU verder, dat
de republikeinen pleiten voor het vast
houden aan .de Amerikaansche politiek
van meestbegunstiging". die gciyk be
kend hierop neerkomt, dat de Amerika
nen zich niet met tariefonderhandclin-
gen inlaten, echter wel elschen. dat dc
ln tarief onderhandelingen tusschen an
dere landen overeengekomen tariefreduc
ties hun op grond van de meestbegunstl-
glngsclau.su le zonder meer ten goede ko.
men en indien daaraan niet wordt vol
daan van de goederen uit landen, die
daarmede niet accoord gaan, boete tarie
ven heffen. DAartegen hebben bynn allo
Europeesche landen geprotesteerd en
over dit vraagstuk zyn op hot oogenblik
belar.gryke onderhandelingen gaande
ran Amerika os. met Duitschland.
Frankryk en Zweden. In verband met
deze onderhandelingen is het van betee
kenis. dat de republikeinen aan dit be
ginsel willen vasthouden.
Het standpunt van democraten en
republikeinen ten opzichte van de andere
vraagstukken betreffende de wereld-eco
nomie is ln principe het.'elfde als ten
opzichte van het tariefprobleem, getuigt
van hetzelfde gemis aan inzicht in eco
nomische noodzakelijkheden, gaat uit
ran de scherp doorgevoerde gedachte van
autarkie. De verschillen tusschen de ver
klaringen van democraten en republi
keinen zijn zeer gering, doch men kan
zeggen, dat de democraten Iets meer
besef hebben van de verplichtingen ran
Amerika Jegens de wereldhuishouding
dan de republikeinen.
In beide programma's wordt de nood-
zakeiykheld bepleit van de vorming van
een Amerikaansche handelsvloot. In het
programma van de republikeinen heet
het trotsch en kort. dat de republikein-
sche party voor een in Amerika gebouw
de. zich in het bezit van Amerikanen
bevindende en door Amerikanen geleide
handelsvloot* Ls. Gewezen wordt op de
door de republikeinen doorgezette White-
Jon es-wet als basis van deze politiek.
Beide partijen zijn er tegen, dat deze
handelsvloot verder in het bezit ran de
regeering biyft, doch deze verklaring
luidt bij de republikeinen 1ets stelliger
dan by de democraten.
Met zeer scherpe, niet voor verkeerde
uitlegging vatbare woorden wordt ir. het
programma der republikeinen het denk
beeld vanannukering der oorlogsschul
den ran de hand gewezen. Wij kennen
geen autoriteit, zoo heet het. die de ver
tegenwoordigers van het volk aou toe
staan. de last van den oorlog van de
schouders van vreemde belastingbetalers
op die ran ons eigen volk af te wentelen.
WU geiooven. dat de getroffen overeen
komsten tegenover d,% schuldenaren zoo
wel als jegens ons eigen volk fair zyn.
In dit opzicht luiden de verklaringen van
de democraten toch ni;t zoo beslist af-
wyzend, de democraten spreken alleen Sn
het algemeen over de bescherming der
rechten van het Amerikaansche volk.
Beide part yen houden vast aan het
beginsel der tot dusver gevolgde immi
gratiepolitiek. In het programma van
de democraten heet het. dat de wetten,
die de immigratie beperken ten volle ge
handhaafd moeten worden, dat echter de
niet-esser.tleele en niet-humane bepa
lingen. die een scheiding van gezinsle
den tengevolge kunnen hebben, veran
derd dienen te worden. De verklaring
vap de republikeinen ls iets uitvoeriger,
maar wat inhoud betreft volkomen ge-
lyk aan die der democraten. Ook de re
publikeinen zyn voorstanders van de
door de democraten gceischte en den
laatston tyd druk besproken gedeelteiyke
revisie. Maar deze te verwachten gedeel
te! yke herziening moet niet uit het oog
doen verliezen, dat bede partyen de wet
op zichzelf ten volle erkennen.
De ln Europeescho handelskringen ook
zeer interesseeren de vraag betreffende
de prohibition werd In Houston en Kan
sas niet afdoende opgehelderd. In belde
partyen zUn er drogen en natten, van
de candidaten Is Hoover droog. Al Smith
nat. De verklaringen van beide partijen
zyn niet bepaald een record aan dui-
deiykheld. maar het beloop van de con
gressen toonde duidelijk aan. dat by
belde partyen sterke krachten voor een
herziening van de wetgeving zyn in de
zen zin, dat lichte bieren en wijnen zul
len worden toegelaten.
De vraagstukken betreffende de bin-
neniandsche economie worden in de pro
gramma's ternauwernood aangeroerd.
Indien zy worden besproken, geschiedt
het in den vorm van algemeene. niet
veel zeggende verklaringen. Op den
voorgrond staat het agrarische pro
bleem. Het programma en het verloop
van de beide congressen motiveert de
veronderstelling, dat de Mc. Nary-Hau-
gen Bill thans definitief tot het verle
den behoort. De manager van de repu
blikeinen verklaarde dezer dagen zelfs,
dat het de boeren zeer goed gaat. dat
byzondere wetten ter bescherming van
de boeren niet noodig zijn. Deze verkla
ring is zeer belangrijk, daar de republi
keinen toah op de stemmen van de far
mers zyn aangewezen.
In Kansas en Houston pleitte niemand
voor vrijhandel, niemand voor de annu
leering der schulden; wat ln het alge
meen op deze congressen en ook in de
programma's over Amertka's verhouding
tot andere landen wordt gezegd, be
weegt zich in de g^>ruike'.]jke banen van
de Amerikaansche verklaringen inzake
de buitenlandsche politiek, betrof voor
namelijk een be'.ydenls van de beginse
len van het Kellogg-Pact, terwijl de de
mocraten niet meer den moed hadden,
zich als aanhangers van dc Volken
bondsidee te doen kennen.
Deze van het standpunt der wereld
economie beschouwd weinig verheugende
programma's zullen het richtsnoer zyn
voor de politiek van de eerstvolgende vier
Jaren. Do zakeiiike verschillen tusschen
de beide partyen ln deze vraagstukken
zyn zoo gering, dat het van het stand
punt der wereldeconomie bekeken niet
veel beteekent, of de democraten dan wel
de republikeinen in November de over
winning zullen behalen. Ook ls de racge-
ïykheld zeer gering, dat Coolidges op
volger ach vrU zal kunnen maken
van de banden van deze programma's.
Wel verwacht men zulks vrU algemeen
van Hoover; doch deze verwachtingen
schijnen ongemotiveerd, in de eerste
plaats omdat ook voor Hoover het pro
gramma bindend ls en ln dc tweede
plaats omdat Hoover, voor zoover zyn
verklaringen van den laatsten tyd een
gevolgtrekking toelaten, de fundamen
teels opvatting van de republikeinen
deelt.
INUEZON DEN MED ED EFLU CG EN
a 60 cent* per regel.
Dr H.MANNING'S
EETLU5T-0PWEKKEND. ƒ1.30 p. fl.
