fut
HAARLEM'S DAGBLAD
VAN DE VOLKENBONDSVERGADERING.
GEMENGD NIEUWS
DE STRENGE ETIQUETTE AAN HFT VOORMALIGE
HABSBURGSCHE HOF TE WEENEN
itOOtPiano's
geen vliegen
BERLIJNSCHE BRIEVEN.
I HET ZOEKEN NAAR DE
LATHAM.
ZATERDAG 8 SEPT. 1928
ZESDE BLAD
Indrukken uit Genève.
door Dr. E. VAM RAALTE.
Genève, 6 April.
Het begin van de huidige Volken
bondsvergadering, de negende in de rij.
munt niet bepaald door groote levendig
heid uit. De openingsrede van den Fin-
schen gedelegeerde Procope (op dit mo
ment Raadsvoorzitter) was weinig in
teressant en zoo trok van zijn optreden
wel het meest de uiterlijke kant de aan
dacht: zijn aardige frissche jongenssnuit
als ik het eens heel oneerbiedig zeg
gen mag enzijn gekleede jas. Een
poging van Finsche zjjde om dit klee-
diingsbuk weer in eetre te (herstellen?
Zeker is het. dat de heer Procope zelf
niet dol is op dit costuum, want des
middags had hij er onmiddellijk voor
gezorgd een va-ooi ijk zomerpakje aan te
trekken.
De verdere uiterlijkheden, die min of
meer bloeiend konden heeten bestonden
voornamelijk in de begroetingen van de
oude bekenden uit het Volkenbondsmi
lieu. Onder üe Nederlandsche journalis
ten heerschte natuurlijk groote vreugde
over de opmerking van een hunner, dat
het blijkbaar met het Belgisch verdrag
al heelemaal in orde was, want zoo juist
hadden Beelaerts en Hymans elkaar
hartelijk de hand geschud. Intusschen
moet ik tot mijn schande bekennen,
dat ik er niet op gelet heb, wie het eerst
de hand uitstak. Er zijn ten onzent wel
licht lieden, die aan deze wetenschap
groote waarde zouden hechten. Hen
moet ik tot mijn spijt teleurstellen, doch
wel kan ik mededeelen om nu tot wat
ernstigers te komen dat deze beide
bewindslieden inderdaad de Geneefsche
bijeenkomst zullen trachten te gebruiken
om de besprekingen over het verdrag te
beginnen.
Zulke onderonsjes vinden hier uit den
aard der zaak meer plaats en laat ik
er direct aan toevc -gen, er ziln er, die
grooter belangstr g wekken dan het
Nederlandsch-Bejgiseh contact, want
voorshands maakt niemand der buiten
staanders zich hier druk over deze aan
gelegenheid. Dat is me uit verschillende
gesprekken wel duidelijk gebleken.
Het voornaamste op het gebied van
interministerieele besprekingen is, dat
hoeft wel geen betoog, het intiem onder
houd tusschen den Duitsohen Rijkskan
selier Muller en den Franschen Minis
ter van Buitenlandsche Zaken Briand.
Gisterenavond heeft dat voor het eerst
plaats gevonden en heel gezellig hebben
de heeren toen anderhalf uur samen
zitten praten, waarbij de kwestie eener
vervroegde ontruiming van het Rijnland
wel zoowat het voornaamste punt ge
weest moet zijn. Dat ex* ditmaal in Ge
nève te dien aanzien een bepaalde af
spraak tot stand zal komen, is uitgeslo
ten. In hoofdzaak draait hem deze heele
zaak, dat is me uit hetgeen ik zoo van
meer dan één kant heb kunnen verne
men, om de dubbeltjes oftewel om de
Francs. In Frankrijk vreest men, dat het
met de Duitsche betalingen weldra mis
zal 1 oo pen en nu denken de Franschen
er niet aan op het stuk van ontruiming
iets te doen zonder in finantieel opzicht
de nooc'ige zekerheid te hebben ver
kregen. Die zekerheid kan tenslotte al
leen de rijke oom uit Amerika geven,
zoodat uit dien hoofde reeds de Duit-
schers hier geen zaken kunnen doen,
•waar echter nog bij komt, dat men in
het Duitsche kamp begrijpelijkerwijze
niets moois meer ziet in een vervroegde
ontruiming, die eenvoudigweg afgekocht
worclt. Maar het is nu eenzaal zoo, het
aardsehe slijk regeert nog altijd de we
reld. Zoo zal Monseigneur Seipél, de
Oostenrijksche staatskanselier volgaarne
geruststellende verklaringen aflegger
ten aanzien van den drang naar aan
sluiting bij Dutschland, als men zijn
land maar aan flinke nieuwe credieten
helpt. Dan zal die drang, zoo moet hij
den heeren, die daarvan niets willen we
ten, hebben doen verstaan, onmiddel
lijk verdwijnen.
Doch genoeg van de onderonsjes,
waartoe het bijeenzijn tn de Volken-
bondsstad zulk een prachtige gelegen
heid biedt. Er dient toch ook nog iets
van de gebeurtenissen voor het voetlicht
en achter de schermen verteld te wor
den, die meer direct met den Volken
bond samenhangen. Achter de schermen
is men nog altijd druk bezig met over
leg in zake de verkiezingen voor den
Raad.. Spanje zal en moet een der drie
openkomende zetels krijgen, daar gaat
niets van af, alleen bestaat er begrijpe
lijkerwijze oppositie tegen het- voorstel
om, met afwijking van het Reglement
(daartoe is de goedkeuring van 2/3 der
Vergadering noodig), reeds direct bi;
den aanvang van het mandaat de mo
gelijkheid te scheppen om de herkies
baarheid uit te spreken Dat vinden
verschillende der kleinere mogendheden
een onnoodïge en in beginsel ook zeer
verkeerde concessie aan het Spaansche
ijdelheidsgevoël. Maar, de vraag is al
leen. wie de kat den bel zal aanbinden.
Bij behoorlijke samenwerking tusschen
de betreffende delegaties zou er in dit
opzicht nog wel wat te bereiken wezen,
jammer genoeg echter krijgt men den
indruk, dat het met die samenwerking
slechts matig gesteld is. Veel grooter
moeilijkheid levert intusschen het stre
ven op om nu waarlijk ook Ghina her
kiesbaar te gaan verklaren, waardoor
het practisch uitgesloten zou wezen, dat
Nederland in den Raad door een der
Scandinavische landen zou worden op
gevolgd. Enfin, ik hoop u in een volgend
epistel nog wat naders omtrent het
verdere verloop van de electorale veld
tocht te kunnen vermelden en wil thans
alleen nog gewag maken van het feit.
dat Minister Beelaerts' suggestie om tot
de instelling eener permanente minder-
hedencommissie over te gaan. in breeder
kring een bijzonder goeden indruk heeft
gemaakt. Over het algemeen trouwens is
men in Genève zeer ingenomen met
hetgeen men daar in de laatste jaren
van onzen eersten gedelegeerde heeft
aanschouwd. De keurige, rustige wijze,
waarop hij het denkbeeld ter tafel
bracht, wélks verwezenlijking op den
duur een belangrijke verbetering ten
aanzien van de minderheden-procedure
teweeg zal kunnen brengen, versterkte
ongetwijfeld de kracht van ziin betoog.
Dat in het bijzonder in de klingen der
minderheden groote geestdrift over' het
optreden van den heer Beelaerts ver-
wékt is, laat zich begrijpen.
ZENUWACHTIGE DIEF.
HIJ VERRIED ZICH BELF.
Maandag kwamen met den ochtend-
sneltrein uit Holland twee dames met
bestemming naar Luik. Te Maastricht
moesten zij van rijtuig verwisselen en
lieten haar handtasch met geldswaarde
in het rijtuig achter. Zoeken bleek
vruchteloos, de handtasch was verdwe
nen.
In den trein van 11 uur van Maas
tricht naar Heerlen had, volgens de
„L. K." een reiziger plaats genomen,
die door zijn zenuwachtig optreden de
aandacht trok van den hoofdconducteur
Medereizigers die te Valkenburg uit
stapten, deelden mede gezien te hebben
dat de man geld uit een damesbeuas
in zijn eigen portemonnaie stopte. Dit
was voor den hoofdconducteur aanlei
ding om Valkenburg te verzoeken te
Heerlen politie aan den trein te ont
bieden en een treinbeambte te gelasten
toe te zien of door den man ook iets
uit den trein werd geworpen.
Bij aankomst te Heerlen bleek men
een goede vangst gedaan te hebben: de
bewuste handtasch werd gevonden on
der de zitplaats van den dief. aldus de
Msb.
EX-POLITIECOMMIS
SARIS-BEDELAAR.
De Tel. verneemt uit München:
Te Landshut werd dezer dagen een
man gearresteerd die hier en daar be
delde, en ruzie maakte, als hij niets
kreeg. Toen men zijn identiteit vast
stelde bleek men te doen te hebben met
den tuinier Schmid., afkomstig uit
Kermath, die tijdens de Radenrepubliek
te München eenigen tijd hoofdcommis
saris van politie was.
ONDERZOEKINGEN IN
IJS GESTAAKT.
HET
Op het Noorsche ministerie van De
fensie is Donderdag een conferentie
gehouden, waaraan werd deelgenomen
door den minister van Defensie, admi
raal Berglund. opperbevelhebber der
zeemacht, den Pool-expert prof. Hoel,
kapitein Hermansen, die deel heeft ge
nomen aan de expeditie v°n de ..Mi
chael Sars" en kapitein Lerche. Be
sproken werd het voorspel van den
Franschen admiraal Herr van den kruiser
„Strassbourg". om de onderzoekingen in
het ijs naar het Latham-vliegtuig te
staken.
Allien waren het er over eens. dat
de nasporingen in het ijs, gezien de tot
dusver ontvangen inlichtingen, beëin
digd kunnen worden. Daarentegen zullen
de nasporingen langs de Noorsche kust
worden voortgezet.
EEN VOLK, DAT IN EEN
VULKAAN LEEFT.
Een expeditie heeft, zooals uit Sydney
wordt gemeld, een nederzetting van in
boorlingen ontdekt, die zich in een
Uitgedoofden kraker cp den top van een
hoogen berg op Long Island, 100 K.M.
'van Nieuw Gtrnea bevindt. Toen men
aan den rand van den grooten krater
was gekomen, zag men een groot meer,
ongeveer zes vierkante K.M. groot en
aan den kant van dit meer waren paal
woningen te zien. waaruit rook opsteeg.
De steile, bijna loodrechte wanden van
dezen krater maakten het onmogelijk
tot deze menschelijke nederzetting af
te dalen. De bewoners van deze merk
waardige paalwoningen zijn met de an
dere inboorlingen op Long Island nog
niet in aanraking geweest. Men wil thans
een nieuwe expeditie uitrusten, welke
met de noodige hulpmiddelen zal worden
voorzien, om in den krater te kunnen
afdalen, om een nader onderzoek te
kunnen instellen.
DE FINSCHE
ZAKKENROLLER.
HIJ WORDT UITGEWEZEN.
Toen op 31 Juli op 't Rokin te Am
sterdam de straat verzakte en verschil
lende menschen stonden toe te zien.
poogde een Finsche zakkenroller een
ouden tuinman te bestelen Enkele om
standers zagen het. een politie-agent
werd gehaald en de Fin moest mee naar
't bureau op het Singel.
De man stond Donderdag te Amster
dam terecht.
De dagvaarding legde ten laste „dat
hij met een van ziin handen de kleeren
van den tuinman heeft betast teneinde
te ontdekken of deze geldswaardige goe
deren van zijn gading bij zich droeg en
om ze vervolgens weg te nemen. De uit
voering van het misdrijf werd echter
volgens de tenlastelegging alleen niet vol
tooid, omdat hij, onraad bespeurende c:'
voor onraad gewaarschuwd wordende,
zijn handeling staakte, althans werd de
handeling alleen niet voltooid tenge-
volgen van eenige van zijn wil onaf
hankelijke omstandigheid".
De verdediger vroeg nietig-verklaring
dezer dagvaarding daar zil te algemeen
geformuleerd was. Dit verzoek werd
echter afgewezen.
De verdachte zei dat hit alleen voor
de Olympische Spelen naar Amsterdam
gekomen was. Drie getuigen hebben
verdachte een bekend zafekenrollerama -
nuaal zien maken, ook zagen zij, dat de
man gewaarschuwd werd door een hand
langer toen deze onraad bemerkte.
Het O.M. eischte één jaar gevangenis
straf.
De verdediger achtte het betasten van
kleeren van iemand om te zien of die
iets bij zich heeft geen strafbare poging.
Na langdurige raadkamer werd ver
dachte ontslagen van rechtsvervolging.
Het O.M. deelde mee. dat de man echter
wordt vastgehouden omdat de vreemde
lingenwet op hem van toepassing is. Hij
zal over de grens gezet verden.
HASSELL EN CRAMER.
Uit Glace-Bay (New Schotland) wordt
gemeld:
Het regeerings-radiostation heeft een
telegram ontvangen uit Julianehaab
(Groenland) dat Ha-ssell en Cramer,
de piloten van de „Greater Rockford"
per motorboot op weg zijn naar Hol-
steinborg en waarschijnlijk per stoom
schip naai- Denemarken zullen varen.
DE VOLKENBONDS
VERGADERING.
REDE VAN MINISTER
HYMANS.
OVER DE BEWAPENING.
Uit Genève wordt gemeld:
In de voortgezette algemeene debat
ten kreeg de Belgische minister van
Buitenlandsche Zaken, Paul Hymans,
liet woord.
HU wees op de groote beteekenis van
de uitvoering an de in 1S27 onder voor.
zitfcerschap van den toenmaligen Belgi
schen minister-president Theunis door
de economische wereldconferentie geno
men besluiten voor het economisch her
stel van Europa. Spreker geloofde dat
een pessimistische opvatting van de po
litieke toestanden in de tegenwoordige
politieke betrekkingen tusschen
Europeesche volken niet noodig is. Br
zijn gedurende de laatste jaren belang
rijke stappen tot toenadering tusschen
de eertijds vUandige staten gedaan.
Ernstige ongerustheid veroorzaken
slechts de buitengewone bewapeningen
te land en te water en ln het büzonder
in de lucht. Er bestaat gevaar dat de
bewapenigswedloop tot ernstige conflic
ten leidt. De Volkenbond heeft echter
door zijn bemoeiingen den weg tot ver
betering van de betrekkingen gewezen.
In het bijzonder noemde hij de werk
zaamheden van de commissies van ar-
britage en veiligheid en de voorberei
dende werkzaamheden van de ontwa
peningscommissie van den Volkenbond.
België zal al deze werkzaamheden door
zijn medewerking bevorderen.
Na de rede van Hymans werd de rit
ting tot Vrijdagochtend verdaagd. Dan
zouden o.m. Adatsji en Hermann MQi-
ler aan het woord komen.
MINISTER BEELAERTS
OVER POLEN-LITAUEN.
VERDEDIGING VAN
WOLDEMARAS.
De Volkenbondsraad heeft Donderdag
middag een zitting gehouden, waarin
jhr. Beelaerts van Blokland rapport
heeft uitgebracht over den stand van de
Poolsch-Litausche onderhandelingen.
Spr. ging den huldigen stand deT on
derhandelingen na. Deze onderhande
lingen hebben een pover resultaat ge
had. De onderhandelingen hebben geens
zins de resultaten afgeworpen, die de
Raad het recht had te verwachten.
De vertegenwoordiger van Polen, Za-
leski, herinnerde er aan. dat de kwestie
niet door Polen voor den Raad Is ge
bracht. Polen heeft aan het secretariaat
alle documenten, die op de onderhan
delingen betrekking hebben, doen toe
komen. Hij heeft aan het rapport niets
toe te voegen, want Polen is voor de
mislukkingen niet aansprakelijk.
De vertegenwoordiger van Lltauen,
Woldemaras. hield vervolgens een rode
van niet minder dan anderhalf uur. Hij
mekte op. dat, der voltallige conferentie
weer moet bU'eenkomen om de werk
zaamheden der commissies te onderzoe
ken, en herinnerde voorts aan den oor
sprong van het conflict, waarbij hi.i een
historisch overzicht gaf van de Poolsch-
Litausche kwestie.
Polen heeft slechts de verkeerskwes-
ties willen behandelen; het onderhoudt
aan de Litausche grens militair georga
niseerde benden. Wanneer de onderhan
delingen vertraagt zijn, is dat niet de
schuld van Litauen en voor het misluk
ken der besprekingen geldt hetzelfde.
De regeering van Litauen is bereid con
cessies te doen. ten einde een volledige
oplossing vaji de Poolsch-Litausche
kwestie te verkrijgen, doch daarbij moet
rekening worden gehouden met dc- be
langen van Litauen.
NOG MEER
OVERSTROOMINGEN.
Uit Simla wordt vermeld:
Geweldige regens hebben overstroo
mingen veroorzaakt in de valleien van
Baniehal en Helum (de Pundjab. Br.-
Indië) waardoor belangrijke bruggen zUn
vernield en de wegen onbegaanbaar zijn
gemaakt. Verscheidene huizen zUn even
eens verwoest, doch van verliezen aan
menschenlevens wordt geen melding
gemaakt.
(Van on zon Wecuscheu correspondent).
„Hoffaehigkeit"! Do positie van Frans Ferdi
nand's echtgenoote aan het hof. „Hoeveel kinderen
hebt U?" „Nog altijd geen „Majesteit".
Weenen. September.
Europa heeft dus wederom een nieuw
koninkrijk, een nieuwen koning en een
nieuwe hofhouding, welke ditmaal haar
zetel te Tirana in Albanië heeft. Na
tuurlijk moet de nieuwbakken koning.
Skanderbeg m. ook oen hof-etlquette
invoeren, welke in overeenstemming ls
met zUn nieuwe waardigheid. Waar
schijnlijk zal een en ander wel echt
operettenachtig zUn. zooals wij dat in
een land als het zijne ook niet- anders
kunnen verwachten Van stijve en stren
ge Spaansche etiquette zal wel geen
sprake zUn, daar al de leden van den
bergstam, welks hoofd Achmed Zogu in
de laatste jaren is geweest en nog steeds
is. wol gaarne een bevoorrechte positie
zullen willen innemen en men van deze
lieden niet al te veel hoffelijke om
gangsvormen kan verwachten.
Misschien is het Sn verband hiermede
wel interessant voor mijn lezers een en
ander te vernemen omtrent de uiterst
strenge étiquette, die vroeger aan het
hof der OcstenrUk-Hongaarsche keizers
heerschte. Een étiquette, die oorspronke
lijk Spaansch was en die steeds op de
allernauwkeurigste wijze in acht werd
genomen. Soms was de étiquette aan t
vroegere Weensche hof wel eenlgszins
belachelijk, want het kwam voor. dat een
persoon hoff&hig" was. d.w.z. aan het
hof kon worden toegelaten, en dan op
eens door een huwelUk, of een overeen
komstige omstandigheid, dit recht ver
loor.
Een voorbeeld: Een graaf stamt uit
een familie, die reeds sedert langer dan
driehonderd jaar van adel is. Hij be
kleedt een zeer hooge positie in den
lande en hij is ..hoffiihig" evenals zijn
vrouw, die ook uit een zeer oud adellijk
geslacht stamt. De zoon van dit echt
paar is officier en geniet als zoodanig
eveneens het voorrecht aan het hof te
verschijnen. Ook de dochter behoorde
tot deze bevoorrechten, doch toen zij
met een man in het- huwelijk trad. die
zelf niet aan het hof mocht verschU-
nen. hield ook voor haar dit recht op.
Alle officieren, ook de reserve-officie
ren. mochten aan het hof verschijnen.
d.wjL dat zij mochten op een hofbal
komen. Meent nu echter niet., dat zij
ook mochten dansen, o neen. Zij moch
ten zich braaf en netjes in een zaal
ophouden, door welke de keizer, de kei
zerin. de aartshertogen en aartshertog
innen en de overige feestgasten zich in
een schitterenden optocht naar de bal
zaal begaven. Zij stonden daar m dichte
drommen. zU lieten een wandelpad in
het midden open en zU rekten de hal
zen uit om al de hooge personages voor
bij te zien trekken. De balzaal zelf
mochten deze heeren riet betreden.
Eerst na de groote pauze omstreeks
middernacht, wanneer de keizer zich
van het feest terugtrok, mochten zij een
stormaanval op de rijk voorziene buffets
doen, waar zij zich schadeloos stelden.
Al zeer spoedig waren de witgedekte ta
fels leeggeplunderd. Vrouwen van offi
cieren mochten niet met him echtge-
nooten meekomen, in tegenstelling met
het Duitsche hof.
Krachtens de betrekking, welke ztf be
kleedden. waren ook tal van hoogge
plaatste ambtenaren „hoffllhig", maar
zij moesten dan eerst speciaal door den
keizer met name daartoe benoemd zUn.
ZU kregen den titel ..Wirklicher Gehei-
mer Rat Seiner Majestftt". Deze hooge
meneeren mochten ook in de balzaal ko
men.
Verder had men een categorie lieden,
die krachtens hun adellUke geboorte aan
het hof mochten verscliUnen. Zulke lie
den moesten minstens vierentwintig jaar
oud zijn en moesten kunnen aantoonen.
dat twee-en-dertlg op elkaar volgende
voorvaderen, d.w.z. zestien voorouders
van de zUde van liun vader en even v ?l
van de zijde van hun moeder van adel
waren geweest. Af en toe week men
echter van dit voorschrift af. voorname
lijk in Galicië en in HongarUc. daar men
den adel in deze streken meer aan d?n
troon wilde verbinden. Vaak was he.
moeilijk voor den betreffen die gaar
ne het voorrecht wilde genieten aan het
Weensche hof te mogen verschijnen, zoo
veel adellUke voorouders aan te voeren,
wanneer een der takken zUner familie
vroeger uit het buitenland was gekomen.
Zoo stamde bijvoorbeeld de moedor van
een Oostenrijkschen aristocraat uit Grie
kenland. waar geen adel bestaat. De
familie, waaruit deze dame was voort
gekomen, was een der aanzienlijkste fa
milies van Griekenland zU had steeds
een groote rol gespeeld en was zeer rUk.
In dit geval, evenals in verschillende
andere gevallen, zag men een en ander
door de vingers en zoodoende werd de
zoon van de Grieksclie dame cn den
Oostenrijkschen adellUke toch aan het
hof van Frans Jozef toegelaten.
NatuurlUk hadden ook de aartsherto
gen en aartshertoginnen zich aan een
bepaalde rangorde te onderwerpen. De
echtgenoote van kroonprins Frans Fer
dinand stond steeds bU alle aartsher
toginnen ten achter, daar zij van ge
boorte slechts een eenvoudige gravin
Ohotek was geweest en keizer Frans
Joref haar slechts tot hertogin van
Hohenberg had benoemd, wat altijd min
der was dan aartshertogin. ZU stond ln
rang dus lager dan alle andere keizer
lijke prinsessen cn toch zou zU. wanneer
zy met haar man ln 1914 niet op zoo
noodlottige wUze te Serajewo om het
leven was gekomen, eens keizerin van
OostenrUk-HongarUc zijn geworden.
Zelfs na haar dood maakte men een
onderscheid in rang tusschen haar en
haar echtgenoot, met wien zU toch ge
zamenlijk in den dood was gegaan. Hoor
stoffelUk overschot rustte op een lager
praalbed dan dat van haar gemaal. heU
geen de OostenrUksclie aristocraten den
strengen, op het gebied van étiquette
onvcrbiddelUken opper-hofmeester vorst
Montenuovo zeer kwalijk hebben geno
men. Het vermoorde echtpaar werd ook
niet in den keizerlUkcn Habsburgschen
grafkelder te Weenen onder de Kapu-
zinerkirche bUgezet. waar haast, alle an
dere leden van het Habsburgschc huis
rusten, doch him twee sarcophagen van
zwart manner bevinden zich in een
kleine kapel'van het kasteel te Artstet-
ten. dat niet ver ligt van Pöclilani. een
plaatsje aan den Donau.
Af en toe hield Frans Jozef oerclo in
den Hofburg te Weenen. Dan werden
hem verschillende lieden voorgesteld,
die zich meestal in een kring om den
k< 'zer hadden geschaard. Frans Jozef
ging van d^n een naar den ander en
stelde gewoonlUk dezelfde stereotype
vragen. Landjonkers en grootgrondbezit
ters vroeg hU meestal. ..Noil hoe sta.it
het met den oogst?" en dames vroeg hU
veelal: „Hoeveel kinderen hebt u?"
Nu was Frans Jozef al erg oud gewor
den en hU kon niet. goed meer zien.
Wederom hield hU ccrcle en stelde men
hem enkele hooge personages voor. Hij
begon bU een gravin. Cz. gehoeten. Deze
gravin was niet getrouwd. „Hoeveel kin
deren hebt. u?" vroeg Frans Jozef. ..Geen
Majesteit", antwoordde de gravin, ter-
wUl zU een diepe reverenoe maakte.
Frans Jozef sprak de volgende persoon
aan en toen liU eindelUk aan het einde
van den kring was gekomen, ging hU
per vergissing vorcirr cn kwam dus weer
bU dezelfde gravin terecht.
..Hoeveel kinderen hebt u?" vroeg htJ
weer. „Nog altUd geen, Majesteit", ant
woordde de slagvaardige dame.
W. M. BEKAAR.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
s 60 cents per regel.
Haarlem Zijlweg 57
Groote sorteering instrumenten
De Groote Radio-tentoonstelling. Wat er voor
nieuws te zien is.
(Van onzen correspondent)
BerlUn staat dezer dagen in het tee-
ken van de Zaterdag geopende Radio
tentoonstelling. In heb zooeven een
urenlange wandeling langs de honderden
stands afgesloten zooiets maakt moe
en in de eerste uren dwarrelt je dan
alles wat je gezien en gehoord hebt,
dooreen en als hoofdindruk mee naar
huis genomen, dat Duitschland ook op
dit gebied der techniek ondanks allen
achterstand door den wereldoorlog ver
oorzaakt. een uitstekend figuur maakt.
Ik wil hier natuurlUk niet op tech
nische bijzonderheden ingaan, die in
een dagblad hoogstens van deskundige
zijde genietbaar beschreven zouden kun
nen worden, maar ik mag toch ook
deeze jaarlyksche show van wat men
op draadloos gebied bereikt heeft, in mUn
correspondentie niet onbesproken laten.
We leven tegenwoordig bekend snel, en
de technische wetenschap heeft ons ge
leerd, dat we ons over niets meer ver
wonderen mogen. Daarom zyn we ons
ook nauwelijks bewust, welke geweldige
dingen we de laatste twintig jaren bij
voorbeeld op het gebied van de draad-
looze telefonie en telegrafie mee door
gemaakt hebben. We aanvaarden een
voudig elke nieuwigheid en denken er
nauwe'-Uk over na, dat het bijna sprook
jesachtig toegaat om ons heen. In de
eerste plaats' zUn wU journalisten, die
bij onze berichtgeving or.middeliUk
dankbaar gebruik van technische nieu
wigheden maken, eigenlijk de ondank
baarste schepselen der aarde, als we
niet zoo nu en dan in breeder kring
vertellen van de veroveringen, die de
menschheid op nieuwe gébieden ge
maakt heeft.
In een eere-afdeeling op deze Berlijn-
sche tentoonstelling heeft men einde
lijk een bUzondere hulde gebracht aan
Hertz, den professor uit Bonn, die in de
vorige eeuw (hU stierf als ik mU wel her
inner in 1894) het bestaan van de elec-
trische golven ontdekte, welke zich in
den aether op gelUksoortige wijze als
licht en geluid voortplanten. Men ziet
de meer dan eenvoudige toestellen, waar
mede de geniale man zUn eerste proe
ven genomen heeft, en men kan geen
beter indruk krygen van de geweldige
snelheid waarmee de wetenschap sinds
dien gewerkt heeft dan door onmiddel-
lUk daarna de stands te bezoeken, waar
op de moderne firma's haar geperfec-
tionneerde toestellen ten toon stellen.
Hertz zelf heeft stellig niet gedroomd,
dat men nu reeds voor eenige honder
den guldens ontvangtoestellen koopen
kan. waarmee men ongeveer alle Euro-
peesohe zenders in eigen huis zoo luid
kan hooren, dat het lijkt, alsof in de
eigen huiskamer in plaats van in Kon-
stantlnopel, Oslo, Madrid of Londen ge
musiceerd wordt. En waarschUnlijk
heeft hij slechts durven droomen van de
korte golf, die het ons thans mogelUk
maakt met landen aan de andere zyde
van de aarde te telefoneeren als of het
een stadsgesprek ware!
Toestellen, waarin deze korte golven
ingebouwd zijn, behooren tot de snufjes
van de tentoonstelling van dit jaar. En
ook de zoogenaamde „melirfachröhre",
welke met fcetrekkelUk weinig lampen
een enorme versterking mogelijk ma
ken zonder de daaraan tot nu toe ver
bonden nadeelen, worden door de ken
ners met groote belangstelling bestu
deerd. Ook tracht men weer nieuwe
soorten luidsprekers op de markt te
brengen. Maar eerlijk gezegd heb ik niet
den indruk gekregen, dat het Ideaal in
dit opzicht van beteekenis benaderd is.
Nog altijd klinken luidsprekers niet
volkomen natuurlijk. In dit opzicht be
hoeft u van de Duitsche techniek nog
geen verrassingen te verwachten.
Wel indrukwekkend voor den léék is
de vaak zeer artistieke vorm. waar
mee de moderne radiotoestellen om
huld worden, Men heeft zelfs voor goed-
koope en eenvoudige apparaten vormen
gevonden, die ze tot een sieraad van de
salon of de huiskamer maken. En zelfs
past men zich op bestelling aan den
stijl van uw inlichting volkomen aan.
ook als ge een liefhebber van historische
meubelen mocht zJjn.
Daarnaast echter heeft helaas de zoo
genaamde „Kitsch-industrie" die op alle
gebied en door alle tUden heen den
smaak der massa bedorven heeft, zich
ook van de radiotoestellen meester ge
maakt. Men ziet toestellen en vooral
luidsprekers van zoo afzichtelijken
wansmaak, dat men niet beter kan doen
dan de oogen snel er van afwenden.
Helaas blUken de fabrikanten hun pu
bliek beter te kennen dan de ijveraars
voor goede en eenvoudige'kunst ook in
de huiskamer. Want zulke monsterpro
ducten worden in groote massa's afgezet
en men ziet ze later bU boer en kieinen
burger tn stad en lande werkelUk te
rug. Ze passen nu eenmaal bU de sma
keloosheden, die de kamers dezer men
schen sinds jaar en dag plegen te vul
len.
Het zal ook bU u wel zUn gelUk hier in
Duitschland, dat vooral de mannelUke
jeugd belangstelling voor radio heeft.
Hier in Berijn verdringen zich de
schooljongens voor de stands, en hoort
men de gesprekken toe, dan begrijpt men
al gauw, dat deze jonge bengels heel wat
meer verstand van de toestellen en al
hun geheimen hebben dan wy volwas
senen. Radio is een wetenschap voor de
jeugd., gelUk in onze jonge Jaren de lo
comotieven en locomobielen ónze liefde
gehad hebben (wie kykt er nu nog
naar?) Daarom was het goed gezien van
de leiding der tentoonstelling, ook een
stand toe te laten, waar heusche jon
gens aan het „bastelen" zUn gelUk
het knutselen in Duitschland genoemd
wordt. Vier bengels zitten daar zeer ge
wichtig te zagen en te meten, schroeven
te draaien en draden te spannen, en
zoo langzamerhand ziet men draadlooze
ontvangtoestellen ontstaan, die voor de
fabrieksproducten heusch niet onder
doen wat bruikbaarheid en voortreffe
lijke afwerking betreft.
Het meest indrukwekkende is intus
schen het vèr-zien, dat wel de weten
schap der naaste toekomst moet genoemd
worden. Er is hier een stand, waar men
na lang wachten en in een gevaarlUke
file wordt toegelaten tot eenige donkere
vertrekken, waarbinnen een soort spie
gels te zien zijn, die portretten van in
andere deelen van Berlijn aanwezige
personen vertoor.er.. Dat wil dus zeggen
die personen zelf, draadloos opgenomen
op het oogenblik zelf dat ze zich voor
ons bewegen. Helaas geeft men geen ver.
klaringen en moet dus de leek zelf maar
ulüvisschen, wat men hem eigenlijk te
genieten geeft. Maar is men daar een
maal achter, dan begrUpt men, wat hier
zich gaat ontwikkelen. Voor we een
paar jaren verder zijn (in werke'.Ukheld
kan het thans reeds op bescheiden wijze
geschieden!) zullen we thuis niet alleen
van de draadlooze telefoon maar ook
van een draadloozen verrek Uker voor
zien zUn. WU zullen een deel van onze
programma's zien ingenomen door ver
tooningen, die nu eens niet voor de
ooren maar voor de oogen bestemd zUn.
En men belooft ons ook reeds, dat oog
en oor tegelijkertijd ln werking zullen
treden, waar men ons ook sommige din
gen, die nu alleen verteld worden, ln
beelden zal voor oogen tooveren. Een
voetbalwedstrijd, een belangrUke verga,
dering van den Volkenliond en andere
nieuwsgebeurtenissen zullen we ln de
toekomst draadloos liooren èn zien.
Daarvan krijgt men heden in Berlijn
reeds een voorproefje. Het is minstens
zoo indrukwekkend als de sprekende
film. die alweer een jaar of zes oud ls.
maar die pas de laatste maanden zoo
zeer verbeterd werd. dat men van een
eigen industrie kan gaan spreken. De
dagbladen hebben onlangs gemeld, dat
de verschillende uitvinders op dit gebied
cn hun firma's een soort kongsi ge
vormd hebben om in de toekomst samen
te werken. Dat beteekent waarschUnlijk.
dat voor de sprekende film de periode
van gedwongen stilstand voorbU is. De
grootste filmtusts wilden namelUk jaren
lang van deze nieuwigheid niets we
ten en kochten de patenten alleen op om
de uitvinding een eerlUkc begrafenis te
bezorgen. Dat was dc reden, waarom de
geniale uitvinders in het duister moes
ten werken. torwUl do wereld intusschen
overstroomd werd met slechte films,
die ln geen enkel opzicht door technische
verbeteringen belangstelling konden
wekken. Nu is van uit Amerika eindelUk
de wensch gekomen, ook hoorbare films
op te nemen. Of dit tot een succes zal
voeren is nog fcwUfdachtig. De film
kunstenaars zijn zeer verdeeld in hun
meeningen. Sterren, zooals bijv. Asta
Nielsen willen van de sprekende films
nieta weten. Maar ze komen toon. W'
hébben er hier al heel wat proeven van
gezien, ook nu weer op dc radiotentoon-
stelllng. en al ls liet mogelUk, dat ze de
eigenlijke filmkunst voorloopig nog niet
bepaald zullen kunnen verrUken. dan
hebben ze toch een groote toekomst al
dadel Uk voor het schoolonderwUs. Men
zal bekende personen niet alleen tn be
wegende beelden in de klasse kunnen
zien maar ook hooren (en wel, wat liet
taalonderwijs ten goede moei komen), in
de eigen landstaal. Men zal vreomdo
diersoorten zien en hooren. Men zal be
langrUke historische gebeurtenissen Jn
hoorbare films kunnen volgen (zoo wa
ren onlangs bU den Intocht van de drie
Duitsche Oceaan vliegers Amerikaanscho
filmmenschon met hun eigen Movie -
tone"-auto op den Pariser platz aanwe
zig!) en op deze wijze een kostelUk beeld
krU gen van gebeurtenissen, die men niet
kon bU wonen. En een museum van
zulke geluidgevende films zal voor liet
nageslacht stellig onbetaalbaar zUn. Wat
zouden we er voor over hebben, Indien
we nu bUvoorbeeld Napoleon nog konden
zien bewegen en hooren spreken!
Men verbindt nu de draadlooze tele-
fonisclie overbrenging met de sprekende
film zoodat men gebeurtenissen in an
dere steden in zUn huiskamer draadloos
zal kunnen zien en hooren. Dat is le
toekomst.
Dat we van die toekomst niet al te ver
meer verwUderd zUn. bewijst onder meer
de groote tentoonstelling, waarover ik u
naar ik hoop voldoende verteld heb orn
de belangstelling voor deze dingen wak
ker te houden.
