HAARLEM'S DAGBLAD VRIJDAG 14 SEPT. 1928
DE OPENING DER
KAMERS.
HET MILITAIR
EERBETOON.
Zooals reeds is bericht, lag het in
het voornemen ditmaal ook het korps
mariniers te Rotterdam te doen deel
nemen aan het eerbetoon en het afzet
ten van den weg by de opening der
Staten-Generaal te 's Gravenhage, op
Dinsdag.
Een deel van het korps zal de eere-
wacht vormen aan de Ridderzaal, bij
aankomst en vertrek van de Koningin
den Prins en Prinses Juliana. Het zal
zyn een afdeeling van het korps mari
niers ter sterkte van 75 man.
Het Wilhelmus zal worden gespeeld
door de Koninklijke Militaire Kapel,
welke zich. evenals vorige jaren, nadat
de Koninklijke Famiiie het Paleis ln
het Noordeinde zal hebben verlaten, op
snelle wijze zal verplaatsen van het
Paleis naar de Ridderzaal op het Bin
nenhof.
Een ander gedeelte van het korps mari
niers, ter sterkte van 50 man. zal diens:
doen aan weerszijden van de Heulstraat
en aan een zijde in het Noordcinde. n.l.
het gedeelte langs het gebouw der Ned.
Bank.
De mariniers zullen de groote tenue
dragen.
Overigens wijkt het aandeel dat den
militairen by de a.s. opening van het
nieuwe zittingsjaar der Staten-Gene!
is toebedeeld, niet af van het programma
van vorige jaren.
De eerewacht by het Koninklijke Paleis
in het Noordeinde wordt betrokken door
een compagnie van het regiment grena
diers ter sterkte van 100 man.
Een afdeeling van den Vrywilligen
Landstorm zs.\ aan de afzetting van
een gedeelte van het Voorhout mede
doen. aansluitende aan de grenadiers en
bereden detachementen-
De poli tietroepen. 80 man, zetten het
Binnenhof af.
Van het Malieveld uit worden de ge
bruikelijke schoten afgegeven gedurende
den duur der plechtigheid.
EET MEER VISCH....
MAAR DEUGDELIJKE!
Dr. v. Hamel Roos schrijft in het
Maandblad tegen de Vervalschingen:
Het is in den laatsten tijd gebruike
lijk wij zouden bijna zeggen „mode"
geworden om overal commando's te ver
kondigen in den vorm van „Set meer
van dit of eet dat...." zonder eenig
verder commentaar, doch men behoorde
er evenwel met groote letters bij te zet
ten: Maar let in de eerste plaats
op de deugdelijkheidDat deze waar
schuwing goeden grond heeft, wordt voor
het artikel vlsch oa. bewezen door een
mededeeling in het verslag van den Zut-
phenschen keuringsdienst, waaruit bleek
dat in blik geconserveerde makreel, elft,
«eelt en haring, afgekeurd moesten wor
den, omdat er belangrijke hoeveelheden
metaal van de blikjes in den inhoud was
overgegaan nl. niet minder dan 620—
1720 rn.gr. tin per kg. visch! Verder werd
tu verschillende plaatsen „Nieuwe" Holl.
haring gevent, welke oude koelhuisha
ring bleek te zijn. Een hoeveelheid visch
van 118 partijen werd door dezen keu
ringsdienst afgekeurd.
Het is duidelijk dat, indien reeds door
den reuk een abnormale of bedorven
toestand merkbaar is, onthouding van
het gebruik gebiedend noodzakelijk is,
doch waar de zintuigen ons in dén steek
laten, is het belangrijk te vernemen,
hetgeen dr. Coebergh in de jongst ver
schenen verslagen betreffende de volks
gezondheid te dezer zake mededeelt, nl.
dat waar het zintuigelijk onderzoek van
visch twijfel laat bestaan, op grond van
scheikundig onderzoek een beter gefun
deerd oordeel uitgesproken kan worden.
Wat nu de mogelijkheid betreft van
BChadelijken invloed door vischgebruik,
moge nog het volgende aangehaald wor
den.
De ziekten waaraan visschen onder
hevig zijn, schijnen van geringe betee-
kenis voor den mensch te zijn: slechts
enkele gevallen worden in de litteratuur
vermeld van vischziekten, welker ver
wekkers en toxinen volgens dierproeven
wellicht gevaar opleveren voor den
mensch. By hooge uitzondering is tu
berculose by visschen waargenomen. Zij
schijnen niet vatbaar te zijn voor cho
lera, typhus en paratyphus doch kun
nen wel de smetstofdragers dezer ziek
ten zijn. Zij herbergen ook verschillen
de parasieten, doch voor zoover bekend,
komen gevaarlijke parasieten bij vis
schen in ons land niet voor, evenmin
visschen wier vleesch vergiftig is, zoo
als in de tropen voorkomt. In enkele
maanden (Mei—Juni) schijnt de kuit
van barbeel niet onschadelijk te zijn, en
kuit van snoek kan lichte diarrhee ver
wekken. Tegen het gevaar voor den
mensch van het opnemen van parasie
ten (lintwormen)enz.) kan men zich
wapenen door koken of braden van de
visch en vooral door voorzichtig te zijn
met uit het buitenland geïmporteerde
geconserveerde visch, zooals in het Ned.
Tijdschrift v. Geneesk. door dr. Pinkhof
vermaand wordt, naar aanleiding van
een in de Ver. Staten geconstateerde
endemie van visch-lintworm. Waar het
ondoenlijk is alle visch officieel te keu
ren en van een merk of stempel te voor
zien, is een zoo nauwkeurig mogelijk
zintuigelijk onderzoek dringend geboden.
Voor ons vischryk land is de leuze „Eet
meer visch", als zijnde een voortref
felijk licht verteerbaar voedsel, van zeer
groot vitaal belang, mits omtrent de
deugdelijkheid geen twijfel bestaat.
VAN ONS HOF.
De Koningin-Moeder zal hedenmiddag
een bezoek brengen aan de RK. zieken
verpleging St. Jan te Laren (N.-H.)
H.M. zal tot 25 dezer op Scestdijk
verblijven. Alvorens naar Den Haag te
vertrekken zal de vorstin" een kort be
zoek brengen aan haar familie in
Duitschland.
De prins is voornemens op Vrijdag
28 Sept. een bezoek te brengen aan de
bij en aan de Noord-Hollandsche kust ln
uitvoering zijnde Zuiderzeewerken.
DE TOL TE OVERSCHIE.
OPNIEUW AANGEDRONGEN
OP AFSCHAFFING.
Aan de Telegraaf wordt geméld:
Te Overschie is van gemeentewege
opnieuw by Ged. Staten aangedrongen
op opheffing van den tol op den Schie-
damscheweg onder Overschie. Deze tol
is eagehdom van Schiedam.
GEDWONGEN KERKGANG
VOORWAARTS MARSCH,
NAAR DE KERK.
Dit Ede wordt aan Het Volk o.a. ge
schreven:
De Protestantsche Kerk te Ede was
heden voller dan ooit, vol van militairen,
die moesten.
Na den marsch en den beveiligings
dienst was het aantreden voor protestan
ten op de binnenplaats, om naar de
kerk in het dorp Ede te gaan.
Veigens de bepalingen van den com-
pagn.escommandant was een Iegelijk, die
niet Roomsch-Katholiek was. protestant,
ongelcovige, heiden. Mahomedaan en
Jood. alles werd „gestuurd" naar ds. v. d
Schuit, docent in de theologie te Zwolle
Een van de manschappen, ietwat weer
barstig om den dwang, wandelde naar
den compagniescommandant om :e re
el?meeren. Hij wenschte niet te gaan,
hy ging nimmer tevoren, ook nu niet.
De kapitein was absent.
De protesteerer.de militair moest aan
treden en kreeg „een bon", omdat hy te
was. Zoo verging het verschillen
den.
Omhangen! klonk het bevel, de ge
weren werden gehaald, de mitrailleurs
en de ransels en de patroontasschen, de
bajonetten
Op. naar de kerk!
Langs de dorpsstraat daverde het ge
kletter van geweerkolven op houweelen
en schoppen. Een-twee. links, rechts.
Voor het oude kerkje in Ede klonk 't:
Sectie, halt! Afhangen!.
De wapens gingen neer, voor de kerk
en de militaire troep werd binnenge-
jaagd, in de kerk, die vol werd, vooral
van niet-geloovigen. Onder den dienst
werd de kerk ontwyd door de vloeken
van een deel der aanwezigen die zitten
bleven bij het gebed en lachten bij
den zang.
.Spot is heel goedkoop", vond ds. v. d.
Schuit en het beeld van oppervlakkig
heid. Maar hoezeer haalt het kader van
ons leger den spot op zich, door dit
verplicht protestantisme.
OM ONZE NATIONALE
EER.
EEN DEBAT IN EEN
DORPSRAAD.
De gezant van Uruguay toefde in het
laatst van Augustus jl. op de Friesche
wateren.
Zondag 28 Augustus was hil de brug te
Warns genaderd doch vond den door
tocht "versperd, öiaar de gemeenteraad
Hemelumer Oldephaert en Noord-
wolde, onlangs had besloten, voor deze
brug de Zondagssluiting in te voeren
De gezant vroeg toen aan den burge
meester doorlating, daar hy 's avonds
nog te Amsterdam moest zijn voor een
conferentie met een regeerin gspersoon
De burgemeester adviseerde toen den
brugwachter de brug te openen, die dit
advies opvolgde.
In de raadsvergadering werd deze
quaestie ter sprake gebracht.
't Alg. Handelsblad geeft daarvan het
volgende verslag:
Een der leden, de heer Smits, vroeg:
Mogen wy van dien voorzitter verne
men welk gevaar er aanwezig was voor
de gezondheid of het leven op Zondag
28 Augustus IJ., toen de draaibrug te
Warns op last van B. en W. werd ge
opend?
De voorzitter antwoordde dat noch
het college van B. en W.. noch een lid
van dat college heeft gelast deze brug
op dien dag te openen, doch dat hy
burgemeester, aan den brugwachter
heeft geadviseerd tot opening van deze
brug. omdat naar zijn oordeel hiermede
de nationale eer, als een der kanten
van het nationale leven, gemoeid was.
Op dien morgen verzocht ce gezant van
Uruguay doorlating, omdat deze des
avonds nog in Amsterdam moest zijn.
in verband met een conferentie met een
regeeringsperscon. In de eerstvolgende
vergadering van B. en W. is naar aan
leiding hiervan lang en breed gedeli
bereerd orer de vraag, wie eigeniyk
heeft te beoordeelen of de brug in zulke
gevallen al dan niet moet worden ge
opend. Het college was van oordeel, dat
dit aan den brugwachter moest worden
overgelaten onder verantwoordelijkheid
an B. en W.
Meent men het door mij gegeven ad
vies te moeten afkeuren, krachtens myn
ambt zal ik desgevraagd een advies ge
ven. zooals ik dat met het oog op om
standigheden en myn protestor, tsch
christelijke vrijheid oorbaar acht.
Er volgde eert kort theologisch sta&ts-
rr? -.-economisch cksouut tus-
achen den voorzitter en een aantal
.u-aasiwicii.
Het raadslid Hoorns tra en het raads
lid Martens waren van oordeel dat in
dezen niet de brugwachter, doch B. en
W. of de burgemeester de verantwoor
delijkheid voor noodgevallen moet dra
gen.
De voorzitterIk meen. dat daarte
gen juridische bezwaren bestaan. De re-
glementeerenöe uitvoering behoort aan
3 en W.. de daadwerkelijke aan den
burgemeester. B. en W. moeten beslissen
of gevaar voor het leven of de gezond
heid aanwezig is. daarna is de uitvoe
ring aan den burgemeester. Het college
legt ds beslissing in handen van den
brugwachter, wien ik gevraagd maar
ook ongevraagd advies zal blijven ge
ven. Zoolang het college zijn standpunt
niet terugneemt dekt het steeds de be
slissing van dsn brugwachter Men den-
ke niet, dat de positie van den brug
wachter gemakkelijk is. omdat, al kan
men hier alleen B. en W. interoeüeeren.
de brugwachter toch ook onder myn
toezicht staat
De heer Mariens: Daarom behcorer.
B. en W. ook te beslissen.
En hiermede was de discussie uit.
RECHTSZAKEN
OPLICHTING.
EEN ADVOCAAT EN EEN
ZAAKWAARNEMER VOOR DE
RECHTBANK.
P/a JAAR GEëlSCHT.
De rechtbank te Rotterdam heeft Don
derdag een zaak behandeld tegen een
zaakwaarnemer uit Vlaardingen en een
advocaat uit Den Haag. onder verden
king van oplichting, te zamen en in ver-
eeniging gepleegd.
Op 27 December zouden de verdach
ten juffrouw J. H. tot afgifte van 100
hebben bewogen, door haar te vertellen
dat H. W-, die met haar samenwoonde
en dien de politie had gearresteerd, hun
opdracht had gegeven zyn belangen te
behartigen. Deze verklaring zou echter
in stryd met de waarheid zyn.
Verdachten ontkenden. De zaakwaar
nemer verklaarde, dat mej. H. hem zou
hebben opgedragen, de belangen van
W. te verdedigen. Telefonisch had deze
verdachte zich toen in verbinding ge
steld met den advocaat. Toen deze later
probeerde zich met W. in verbinding te
stellen op het hoofdbureau van politie
te Rotterdam, werd hem de toegang ge
weigerd, ornaat W. aangehouden was op
last van den Officier van Justitie te
Leeuwarden. Deze omstandigheden had
den een reis naar Leeuwarden noodza-
keiyk gemaakt. De kosten zouden 100
bedragen. En de juffrouw betaalde. De
advocaat kreeg 60 voorschot voor zyn
reis.
De advocaat erkende dat hy al eens
twee maanden als advocaat was ge
schorst.
Uit het getuigenverhoor bleek, dat W.
aan mej. H. had laten weten, dat zy
geen geld aan verdachten moest geven,
omdat hy te Leeuwarden al een verde
diger had.
De president wees er op dat er van
de j 60 voorschot alleen jpaar wat ge
telefoneerd is te Leeuwarden, waarop
de zaakwaarnemer vroeg of hy dan
niets voor zyn bemiddeling mocht reke
nen. Er zyn wel advocaten, zoo zei hy
die een ton voor hun bemiddeling vra
gen. De president riep hem tot de orde.
Voorts meende deze verdachte dat er
weinig advocaten zouden zyn, die voor
60 een reis naar Leeuwarden zouden
ondernemen. Er werken verscheidene
Haagsche advocaten, zelfs Tweede Ka
merleden voor verdachte, maar nog nim
mer is door een rechtbank gezegd dat
zy in dienst, van verdachte staan.
Het O. M. meende, dat het aan de
beide verdachten ten laste gelegde wet
tig en overtuigend bewezen. Tegen ieder
van hen requireerde hy een gevangenis
straf van anderhalf jaar met last tot
onmiddellyke gevangenneming.
Nadat de verdachten hun verdediging
hadden gevoerd, weigerde de rechtbank
hun gevangenneming.
Uitspraak 27 dezer.
SCHADEVERGOEDING
GEVRAAGD.
DE BURGEMEESTER VAN DEN
HAAG GEDAGVAARD OM
50.000 TE BETALEN.
In Den Haag bestaat al vele jaren de
zaak Mertens die de publieke belangstel
ling trekt. In de Haagsche couranten ls
daarover veel geschreven, terwyi zy ook
meermalen in den Haagschen gemeente
raad ter sprake is gekomen.
Nu had de zaak een naspel voor de
Haagscl\e rechtbank.
De heer A. Mertens, tandarts, had den
burgemeester van 's-Gravenhage, mr. J
A. N. Patijn, voor de burgerlijke kamer
der Haagsche rechtbank gedaagd voor
een vergoeding van 50.000 wegens ge
leden schade, als gevolg van uitlatingen
en gedragingen van den burgemeester.
In een tweetal raadszittingen heeft de
burgemeester den heer Mertens name
lijk als onbetrouwbaar gequalificeerd en
zich tegenover anderen beroepen op ge
heime politie-rapporten, die zeer ongun
stig vcoi den heer Mertens moesten lui
den.
Donderdag werden de pleidooien in
deze zaak gehouden.
Er was zeer veel belangstelling, de
tribunes waren dichtbezet.
Voor den eischer hield mr. Kasse Ze
gel eerst een zeer uitvoerig pleidooi,
waarin hy den burgemeester beschuldig
de onjuiste inlichtingen aan den raad
te hebben verstrekt. Het oogmerk om te
beleedigen zat, naar pleiter meende,
duidelijk voor, toen de burgemeester den
heer Mertens in de raadsvergadering
openiyk onbetrouwbaar noemde.
De eereraad zoo vervolgde pleiter
op voorstel van den burgemeester in het
leven geroepen, heeft alle beschuldigin
gen tegen den heer Mertens ran poli tie-
zyde ingebracht, als onbewezen ter zyde
gelegd. Het staat vast dat de cliënt van
spreker door de flpalificaties ernstige
schade heeft geleden, zy heeft de in
komsten van zyn kliniek welke in 1922
nog 9000 per maand bedroegen, zien
verminderen tot 3000 per maand. Bo
vendien vroeg pleiter publicatie van het
vonnis omdat zijn cliënt ln aller oogen
gerehabiliteerd moet worden.
Na dit pleidooi kwam de heer Mer
tens zelf r.og aan het woord om eer.
verweer te voeren, dat meer dan 1 1/2
uur in beslag r.am.
Eischer betoogde naar de Telegraaf
meldt dat de zaak dateert van dertic
jaar geleden: de politie heeft haar ge
heime rapporten op vaische inlichtingen
van familieleden opgebouwd. Een pas
poort dat burgemeester Patyn hier niet
wilde verstrekken, moest hem op last
van den minister van Justitie later toch
gegeten worden, die daarmede z.i. de
geheime politierapporten, waarijj hy
van diefstal, spionnage. echtbreuk, chan
tage. vaische muntery etc. beschuldigd
werd. volkomen dèsavoueerde. Scherp
keurde spr. het af. dat burgemeester
Patyn, die eerst een eereraad had ge
wild, er late- niets meer mee té ma
ken wilde hebben.
De schade door spr. geleder, werd ver
leden jaar door hem op 700.000 begroot
Namens burgemeester Patyn. die zelf
afwezig was hy is met vacantia in 't
buitenland hield mr. v,a. Telders
ccn pleidooi, waarbij hij het verwee:
van eischer juridisch van geen beteekc-
nis verklaarde. De heer Mertens. niet
var. capaciteiten ontbloot. iydt volgens
pleiter aan geweldige zelfoverschatting
en doet alles om de aandacht op zich te
vestigen. Ook dit proces is z.1. met re
clame als doel opgezet. Dat de burge
meester hem als onbetrouwbaar quali-
ficeerde heeft hy. aldus spr., aan zich
zelf te wyten daar hy tijdens het on
derzoek van den eere-rsad in een adres
aan den Raad op de politie ging schel
den. Van beleediging kon nergens ge
sproken worden. Bovendien kunnen be
stuursleden niet onderworpen worden
aan de Jurisdictie van den burgerlijken
rechter. PL concludeerde dus dat de
eisch moet worden ontzegd.
Tijdens het pleidooi van mr. Telders
deden zich nog eenige incidenten voor
Toen deze er aan herinnerde dat eenige
malen het faillissement van den heer
Menens was aangevraagd interrumpeer
de mr. Mathon. die onder het gehoor
zat: Dat waren schooiersstreken. (Bewe
ging).
De deurwaarder: Ik gelast u de zaal
te verlaten!
Mr. Mathon: Ik ga alleen als de pre
sident het gelast.
De deurwaarder: Ik heb voor de orde
te zorgen!
Mr. Mathon: Mijnheer de President
moet ik my verwyderen?
De President: Als 1* rich verder rustig
houdt kunt u blijven.
Daarop ging mr. Telders met ziin
pleidooi voort. Hy criiiseerde 't dat in
diens adres aan der. Raad de heer Mer
tens had verklaard, dat in de oorlogs
jaren de Haagsche Centrale Recherche
inlichtingen aan Duitsche duikbocten
had verstrekt als cargo-scheper. Rotter
dam verlieten.
Mr. Mather.Dat was juist!
Toen mr. Telders verder ging. inter
rumpeerde mr. Mathon opnieuw.
Mr. Telders: Begint de engelenbak
alweer?
De President: mr. Mathons moet thans
de zaal veriaten.
Het Openbaar Ministerie zal op 27
September conclusie nemen in dit ge
ding.
DE SPAARPENNINGEN
GESTOLEN.
EEN ZWARE STRAF
GEëlSCHT
Een bejaard echtpaar, waarvan ce
man blind is. dryft op he: Waterloo-
piein te Amsterdam een hotel-restau
rant In den avond van 2 Juli ging d*
vrouw met een der bekie Duitsche
oh-jiislboden naar een bioscoop. Toen.
een paar dagen later, die dienstbode
plotseling naar Duitschland wilde te-
rugkeeien, omdat zy zich niet goed ge
voelde, kreeg de man argwaan Hy stel
de een onderzoek in naar ztln koffe:.
d:e op een zolderkamertje stond. Uit
den koffer miste hy de bril en een vul
penhouder en uit een geldkistje, dat zich
in den koffer bevond en opengebroken
was, vUf dtiizend gulden aan bankbiljet-
ten en ander geld. Geld dat de vrucht
van nacht en dag werken was!
De daefstal moest gepleegd zyn in den
avond, dat de vrouw de bioscoop be
zocht had, maar die het geld gestolen
bad was moeilijk uit te maken. Het on
derzoek dat de politie instelde leidde
evenwel tot de arrestatie van den echt
genoot der andere Duitsche dienstbode,
die den bewuste» avond thuisgebleven
en die de beschikking over der.
sleutel van den koffer gehad heeft.
Toen de andere dienstbode met de ho
telhoudster naar de bioscoop ging, had
zy haar er opmerkzaam op gemaakt dal
de sleutel in een zoutvaatje lag.
De verdachte, een 32-jarige bakker,
Wilhelm L. genaamd en uit Trier her
komstig, stond Donderdag voor de Am-
sterdamsche Rechtbank terecht wegens
diefstal met braak. Hij ontkende en be
weerde dat niet hij, maar zijn vrouw den
diefstal had gepleegd. Ook zei hy, daC hy
een deel van den buit in het Kaiser Pa
last te Trier liaó verborgen, doch een
onderzoek dat de recherche daar instel
de, leverde niets op.
Volgens het O. M had verdachte, die
in Duitse Wand als een zeer gevaariyk,
berucht type bekend staat en die, nadat
hy zyn straf zal hebben ondergaan aan
de Duitsche justitie zal worden uitge
leverd. van het gestolen geld met een
andere vrouw in Duitschland goeden
sier gemaakt.
Hy eisch te tegen den verdachte drie
jaar en negen maanden gevangenisstraf.
Mr. Benno J. Stokvis, de verdediger,
noemde het een hoogst schandelijk feit,
dat de verdachte, hoe dan ook, pleeg
de. maai- hoe moreel afkeurenswaardig
ook, zonder meer kan dit niet leiden
tot een veroordeeling. De verdachte was
pas elf maanden in Nederland, de rech
tercommissaris hoorde hem zonder tolk
en het is dus wel aannemelijk als zijn
verklaringen, die hil thans aflegt, af
wijken van zijn verklaringen in de in
structie Pleiter laakte het in de po
litie. da: z!.l de beide Duitsche dienst
boden niet arresteerde: het gebeurde
zou dan tot klaarheid gebracht kunnen
zijn. Thans verzocht hij de beide vrou
wen te doen opsporen en ze alsnog als
uigen te hooren. De opgaaf van ver-
caclite, dat de vrouwen hem op het
idee van den diefstal brachten, be
hoeft geenszins onjuist te zijn. want
verdachte wist van het geld niets af.
Maar in dl: zeval is de zware straf, di:
het O. M eischt. ook niet op zijn plaats
Verder dient ook in aanmerking geno
men te worden, dat heit bestolen echt
paar een gedeelte var. het geld
3200 door een geldinzameling te
ruggekregen heeft.
De Rechtbank zal op 27 September
vonnis wijzen.
HET WONINGVRAAGSTUK IN PARIJS.
Nederland als voorbeeld.
INRICHTING EN BOUWSTIJL.
(van onzen Paryschen correspondent.)
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
n 60 Cents per regel.
HANDELSBLAD GRATIS
Zy. die zich thans als kwartaal-
aboimé opgeven, ontvangen het
Handelsblad tot 1 October gratis.
Abonnement 1.90 D maand cn
5-50 per kwartaal. Buiten Am
sterdam verhoogd ir.et 20 ct. per
maand voor verzending.
Abonnementen op te geven bij het
Bykantoor Handelsblad.
(Wensing's Alg Advert.-Bureau)
TEMPELIERSSTRAAT 32
TELEFOON 10209
Meer dan ooit ls het woningvraagstuk
aan de orde van den dag. sedert Lou
cheur gedaan heeft gekregen van stad en
staat dat groote credieten beschikbaar
zullen worden gesteld voor aanbouw van
nieuwe, goedkoope woningen. Niet alleen
met begrypeiyke nieuwsgierigheid mahr
ook met een a! even goed te verklaren
angst kykt de bevolking raar hetgeen
de toekomst ons op dat gebied zal bren
gen. Want op stuk van zaken ls zy het
toch die voor de kosten moet opdraaien,
en 't is aan niemand ontgaan dat alle:
wat in den loop der Jaren op het gebied
van woningaanbouw ln Parys en ban-
lieue tot stand kwam een jammer
lijke mislukking is geworden. Frankryk
dat in zoo menig opzicht toonaangevend
is. een voorbeeld voor anderen, is hier
waariyk stukken ten achter bU andere
landen.
Een Fransch huis, over het a'.gemeen.
heeft de grootste fouten. Ton eerste
kleine en benauwde kamers. Ten tweede
zoo weinig mogeiyk ramen, om de zon
buiten te houden. Ten derde gebrek aan
comfort en hygiëne. Dan de styi. Wan
neer ge eens een wandelingetje door de
banlieue maakt dan bent u d?.deiyk ge
fixeerd. Er ls een t'Jd geweest dat ieder
een. werkman en kleine employé zyn
spaarpenningen ging beleggen in gror.d.
Als het lapje terrein er was. begon hy
van zelf te bouwen, niet alleen omdat
de huren zoo werden opgedreven, maar
ook omdat hy. zoodra hy begon te bou
wen twintig Jaar lang geen belasting
hoefde te betalen. Als er een boa'-, poli
tie was geweest en een schoonhei?-com
missie dan had alies nog geregeld kun
nen worden, maar iedereen had het
recht om te bouwen zooals hem dat be
haagde. Van rooiiyn. van stijl, was na
tuurlijk geen sprake. Dat een huls vier
maal ln elkaar zakte voor men er het
dak op kreeg, gevolg ran het gebrek aan
geschooide werkkrachten, vakkundig toe-
richt en van het gebruik van minder
waardig materiaal deed er blUkbaar
minder toe. Op een nieuwe straat riolec-
ring had. deed er ook al niet veel aan
af en nu kunt ge begrUpen hoe de
Parysche banlieue er uit ziet.
Vreemdelingen, die -ydens dc Olym
pische Spelen r. Neiderland waren, en
de Franschen in het byzondcr, hebben
dan ook hun oogen uitgekeken in Am
sterdam. toen ze daar de magnifieke
nieuwe wyken zagen. Talryke Journalis
ten hebben hun verbiyf in Nederland
met enkele dagen verlengd om eens een
degelijk onderzoek in te stellen hoe men
dat alles heeft kunnen tot stand bren
gen. Minister Loucheur. een beetje ge
dwongen door de publieke opinie, ls zelf
ook naar Nederland gegaan om den
nieuw-bouw in oogenschouw to nemen
En thans krijgen de lezers van de meeste
PariJsche bladen uitvoerige vervolgar
tikelen. geïllustreerd, hoe de Nederlan
ders er in zyn geslaagd om van een
kwaal, woningnood, tot een idealen toe
stand te komen.
Het ls een goed ding ook dat men by de
enthousiaste beschavingen de prijzen
geeft, zoodat degenen die straks de uit
voering van het plan-Loucheur moeten
betalen eenlgszins weten voor hoeveel
(In vergeiyking met Frankryk: voor hoe
weinig) geld zoo iets ook hier tot stand
kan komen, wanneer tenminste niet al
te veel bemiddelaars er tusschen komen
Is het voor een Franschman. en spe
ciaal voor een Paryzenaar een banlleue-
bewoner niet om van te likkebaarden
dat men voor 35.000 francs een mooi
modern huisje kan hebben, terwyi hy
nu gedwongen wordt om minstens
125.000 francs plus 20 procent belasting
of rechten te betalen voor het meest ver
vallen en verwaarloosde krotje? Aan de
naaste banlieue, waar men in het wilde
weg heeft laten bouwen Ls niet veel meer
te veranderen, helaas. De diverse ge
meenten zouden moeten beginnen te
onteigenen, hetgeen natuuriyk enorme
kosten met rich zou brengen en ten
tweede zou men er ntet aan kunnen
denken, ook al had men hiervoor geld,
omdat men niet zou weten waar de men-
schen onder te brengen. Een typisch
beeld er van vinden we b.v. in Courbe-
voie. Reeds voor den oorlog begon men
met het bouwen van een breedc brug
over de Seine. Het was n.L de bedoe
ling om een grooten verkeersweg, een
hoofdverkeersweg zelfs te maken van
Parys naar Colombes, noodzakeiyk ge
bleken omdat er meer en meer fabrieken
aan dezen kant van Parys verrezen. Ty.
dens den oorlog moest men, door ge
brek aan werkkrachten en geld, he*
bruggebouwen stop zetten, maar niet
zoodra waren de vyandeiykhcdcn vcy
by of men verkocht de terreinen aan
den oever per vierkanten meter aan ge
gadigden, die een terreintje zochten voor
het zetten van een houten barak of wo
ninkje. De groote brug is thans voltooid
maar het verkeer loopt dood, stuit, en er
zouden millloenen mee gemoeid zyn om
thans te gaan onteigenen.
De naaste banlieue kunnen we dus ge-
voegeiyic afschrijven, maar dichter nog
by Parys zyn enorme terreinen viy ge
komen door afbraak van de oude wallen.
Het is daar dat men rich voorstelt dc
nieuwe en goedkoope woningen te bou
wen. Een deel van het terrein moet wor
den vrygehouden voor de uitbreiding van
de Universiteitsstad. Reeds staat er het
magnifieke Fransche huls, optrokken in
oud-Nederlanösche styi (de architect,
wiens plan bekroond en uitgevoerd werd.
heeft in Nederland gestudeerd), en daar.
naast het Canadeesche en Zweedsche
paviljoen, en over enkele Jaren zal zoo
de heele zuideiyke zone zyn volgebouwd,
maar in het Oosten, Westen en Noorden
zullen uitsluitend goedkoope woningen
worden gezet. Hier zal men dus ook wat
de styien betreft vrij zyn. en nu weten
we dat het inderdaad in de bedoeling
ligt om die huizen te copieeren van de
moderne woningen, zooals men die on
geveer overal in Nederland ziet. Althans
wat indeeling en wat hoofdiynen be
treft. want het materiaal zal men moei-
lyfc kunnen overbrengen. Misschien za!
het er minder aantrekkeiyk uitzien om
dat die roode steentjes zooals men ln
Nederland gebruikt iets vriendeiyks en
zonnigs geven, maar het is al een heel
ding dat men eindelijk durft breken met
gewoonte en sleur. Het gemeentebestuur
van Amsterdam heeft voorts aan minis-
:er Loucheur alle details verstrekt hoe
men, zonder dat de stad of het land fi
nancieel een „stTop" zal hebben dit tot
stand kan brengen.
De mogeiykheid om hier iets moois ook
tot stand te brengen ls groot. Immers,
de stad Parijs, voor een eerste maal. zal
toestemming geven om in modernen
bouwtrant huizen te zetten. Tot nu toe
verzette de commissie zich daar altyd
tegen, en misschien had ze niet heele-
maal ongelijk. Wanneer men bijv. In de
Avenue de I'Opéra ineens een modern
gebouw zou zetten zou dit een afschu-
weiyk effect rraken er. de heele harmo
nie zou worden verbroken. Angstvallig
heeft men er dan ook altyd voor ge
waakt dat dit nimmer zou kunnen ge
beuren.
De Amerikaansche regeering heeft op
de Place de la Concorde, vlak naast het
gebouw van de Automobile Club de
France een terrein en oud palelsje aan
gekocht om daar een groot legatiege
bouw te zetten. Maar onmiddellijk ls de
commissie er by geweest om voorwaar
den te stellen. En hier kunr.cn we het
werk van de commLssle slechts loven.
Het oude plan uit de XVIIe eeuw zegt
dat op deze plaats een huls moet komen
(en slechts wordt toegestaan) dat pre
cies is als het gebouw op den anderen
hoek (paleis Rothschild, vroeger wo
ning van Talleyrand). Er ls nooit de
hand aan gehouden en de symmetrie
werd er door verbroken. We! stond er
een paleisje dat in styi er rr.ee overeen
kwam, maar het was veel kleiner. De
Amerikaansche regeering nu. aauvanke-
iyk van plan om een groot American-
building te zetten na afbraak van het
oude paleisje heeft beloofd er precies
een copie te maken van het palels Roth
schild. mits men toestaat dat het Inte
rieur wordt ingericht zooals men dat
zelf het best acht. Met die conditie ls
men accoord gegaan het is wel
grappig dat twee Republieken uit de
XXe eeuw een oude konlnklUke ordon
nantie eerbiedigen terwyi Lodcwyk XIV
zelf er nooit ln geslaagd ls om zyn ver
ordening door te voeren.
Parijs heeft zyn eigen, speciaal karak
ter. Dat men dat tracht te bewaren ls
niet alleen begrUpeHJk. maar zelfs noo-
dig. Doch te vee! heeft men daardoor het
practisclie uit het oog verloren. Een mo
derne stad om de oude rité. een ruime
zone om den menschen waardiger wonin
gen te geven, huizen met modern com
fort en voor redciyke prijzen zyn eerste
en gebiedende vereisentcn. Iets waarop
de menschen recht hebben. Thans ls
het zoo dat men dc oudste cn meest ver
vallen barakken en krotten niet meer
onbewoonbaar durft te verklaren, om
dat men niet meer weet waar mor. de
menschen moet bergen. Dat men Neder
land als model koos om te verbeteren,
kan onze ydelheid strcelcn.
HENRY A. TH. LESTURGEON.
Parys, 9 September.
DE SHYLOCK VAN
BROADWAY.
BLOEDWRAAK.
Wanneer Shakespeare zoo lang had
kunnen leven tot hy ln het werkciyke
leven iemand ontmoet had die op zyn
Shylock-figuur geleek, was hil een zeer
oud man geworden. Meer dan 300 Jaren
zyn verloopen totdat Shylock's tooncel-
üguur menschel Uk 0 vormen aannam en
levend werd. Doch hoezeer de figuur ln
den loop der tUden zou veranderen, dat
kon zelfs Shakespeare niet vooruitzien:
Shylock Iveeft intusachen ongeveer een
dorde van zyn leeftijd verloren also! de
eeuwen hem verjongd hadden Hy is
even veertig Jaar. heeft geen board meer,
ziet er beschaafd uit cn Ls dc gelukkige
bezitter van een „buikje" en een kaal
hoofd. Hy is wel. evenals Shylock. „in
den handel", doch is geen woekeraar,
maar een serieus Amerikaansch zaken
man, die In Broadway te New York oen
groot magazijn bezit en na het sluiten
van zyn zaak niet zonder succes de rol
van „bon-vxvant" vervult. Deze Shylock.
William Moore genaamd, maakte on
geveer twee Jaar geleden in een dancing
te New York kennis met een Jonge bul-
tenlandsche dame. Ze was twintig Jaar,
slank en blond cn de heer William Moo
re was niet de eenige. die door haar bui
tengewone schoonheid getroffen was. De
kennismaking werd voortgezet cn weldra
ontstond tusschen de twee een innige
vriendschap. Moore richtte voor zUn
vriendin een weelderige woning in en
gaf haar talrijke kostbare geschenken.
Tenslotte offertic hU hoor ookzijn
bloed.
De Jonge dame werd nJ. ernstig ziek.
Weken lang werd zy in een der voor
naamste sanatoria verpleegd, echter te
vergeefs. De doktoren en professoren,
die haar behandelden verklaarden ten
slotte dat zy slechts te redden was door
bloedoverbrenging.
William Moore aarzelde niet lang. Hy
was l*ere.id zich de benoodigde hoeveel
heid bloed van een halven liter te laten
aftappen en zoo kon de bloedoverbren
ging plaats hebben. Nu werd de zieke
weer gezond en een grootere belooning
voor zijn offervaardigheid had Moore
niet verwacht. Hun be .der geluk werd
nu weer gedurende langen tijd niot ge
stoord. Totdat op een kwaden dug ccn
derde tasschen beide kwam.
Hij was Jong. blond en knao evenals
dc came zelf. Aanvankelijk beoefenden
zy tezamen de sport, daarna volgden
gezamenlijke uitstapjes en bezoeken aan
nachUokalcn totdat dc bezoeken ran den
heer Moore aan de weelderige woning
van zijn vriendin lustig voor haar wer
den.
Het kwam tot een breuk tusschen ha&r
cn haar weldoener. Moore's Hef de ver
anderde in feücn haat en hil besloot
bloedig wraak te nemen Hij deed zyn
gewezen vriendin een proces aan cn
eischte, behalve de weelderige woning
cn alle kostbare geschenken ook van
haar terug: den halven Liter bloed, dien
hy haar had afgestaan.
Met spanning wordt nu od de uit
spraak van den rechter gewacht. Het
aai ccn Sa lomo's oordeel moeten zijn!
