Samrer
H. D. VERTELLINGEN
Bioscoop en Studio
DE FILMS DIE RUSLAND BRENGT,
HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 27 OCT. 1928
ZESDE BLAD
Geschiedenis der Russische film
industrie. - De kunstwerken Potemkin,
Petersburg en Tien dagen. - Aan de
Russische films is de toekomst.
Een der beursscènes uit Petersburg.
Een merkwaardige opneming, zoo als men alleen van de Russen kan
verwachten.
Er wordt veel over Russische films
geschreven en dat is zeer goed te verkla
ren, omdat de films uit het land van
balalaika en wodka van een gansch an
der genre zijn dan de Amerikaansche en
Duitsche producten om van de rolpren
ten uit Frankrijk, Engeland en Italië,
voor zoover het geen avant-garde-werk
betreft, maar te zwijgen, en ook omdat
eindelijk in Russische films 't wezen van
de film recht wordt gedaan en regisseurs
als Eisenstein en Pudowskin kunstwerken
hebben geschapen zooals de nog jonge
geschiedenis van de rolprent ze niet
kende.
Slechts weinig is er echter bekend van
de machtige organisatie die in Rusland
studio's doet bouwen.
Eerst in 't begin van den oorlog, in
1915 is onder generaal Skobelef een
dienst ingericht, die films maakte. Voor
namelijk werden de operateurs naar het
Oostfront gestuurd en hetgeen in dien
tijd opgenomen is, behoort louter tot
het genre: journaal. Eerst later, toen
Pudowkin zy'n „De laatste dagen van
Sint Petersburg" in elkaar zette, wer
den voor de enkele oorlogsscènes stuk
ken uit deze films van 1915 genomen,
in den winter van 1917 op 1918 werd
voor het eerst een behoorlijke speelfilm
gemaakt, Loenatscharski schreef het
scenario, doch daarna stond alles weer
stil, tot in 1922 het staatsfilmbedryf tot
stand kwam.
Thans is de toestand zoo, dat onder
opperleiding van de Sowkino, elk van de
elf Sowjet-republieken een eigen filmin
dustrie heeft, waarvan Meschrabpom
Russ, Goskino en Wufku wel de be
kendste zijn. Een z.gm. repertoire-com
missie die onder toezicht staat van het
Volkscommissariaat voor Volksopvoe
ding, keurt elke film die uitkomt en het
is wel belangwekkend hierbij even te
vermelden dat het maar een haartje ge
scheeld heeft, of „Bett und Sofa" van
Boom (die hier te lande slechts in be
sloten kring gedraaid is en waarover
dezer dagen met de Filmliga onderhan
deld werd om deze film voor de liga te
kunnen vertoonen) was om moreele
overwegingen door deze commissie afge-
keurd.
Nog een interessante bijzonderheid die
velen niet weten of niet willen gelooven
is, dat politieke propagandafilms niet
over de Russische grenzen gebracht mo
gen worden. Wat men hier te lande aan
ziet voor reclame voor t regiem van sik
kel en hamer, worden door de Sowjets be
schouwd als kunstfilms en behooren bo
vendien in een groote cyclus van recon
structies van de oudste geschiedenis der
communistische gedachte en der Sowjet-
republiek. Potemkin, die een episode uit
1908 geeft, vormt een der deelen van de
voorgeschiedenis, Petersburg geeft de
October-revolutle van 1918, Kerenski's
korte bewind en de zege van Lenin, dus
de geboorte van de Sowjet-Unie, even
als dit het geval is met „Zehn Tage,
die die Welt erschütterten", welke laat
ste rolprent, tenzij de Centrale filmkeu
ringscommissie haar afkeurt, hier te
lande vertoond zal worden onder den
titel „Tien dagen, die de wereld deden
wankelen". Films als „Volgens de Wet",
„Staking", „Het proces om 3.000.000 roe
bel" oftewel „Drie dieven" en tal van
enderen vallen buiten deze cyclus.
Toch zijn deze films, die dus feitelijk
niet. als propaganda bedoeld zijn het in
veler oogen wel. terwijl anderen ze om
de scherpe, soms ruwe realiteit, om de
woeste revolutie-tooneelen afkeuren. En
niet zelden zijn juist deze passages, hoe
rauw, hoe bruut ook, van een groote
schoonheid en bewonderenswaard om
dat die film is, geen reportage, geen
gefotografeerd tooneel, maar film, lou
tere. echte film. Wie herinnert zich uit
Potemkin niet meer de scène waar de
kozakken de breede trappen aan de ha-
van van Odessa opgaan, wie zal niet
geboeid worden, wanneer hij in ..Tien
dagen" eens de grootschc scène van het
opendraaien der brug zal zien. Dit is
waarachtige film-kunst.
Mogen sommige Russische films dan
al een vrij sterke communistische ten-
denz hebben, zoo dient men er om te
denken, dat dit meer uit de behandelde
materie voortvloeit dan uit de wijze van
(behandeling. Dat dit laatste in zekeren
zin toch ook medewerkt om indirect pro
paganda voor de communistische idee te
maken, kan ieder die eenigszins kijk op
films heeft spoedig const-ateeren, want
doorgaans zijn de kapitalisten: dikke,
ploertige wezens, de bourgeois: kleine,
of grove, geniepige menschen met stop
pelbaardjes, dophoedjes en een grijns om
den mond, terwijl daartegenover de ar
beiders, de verdrukten flinke, moedige
kerels met karakter zijn, die voor hun
verhongerende vrouwen en de huilende
kinderen strijden. De eenzijdigheid is
hier te groot, dan dat zij niet spoedig op
zou vallen.
Doch over de bezwaren die men uit
politieke overwegingen tegen Russische
films soms moge hebben, dient men
heen te kunnen stappen, want er is meer,
er is de geweldige oerkracht, de stoere
schoonheid die Russische films kenmerkt
Daar is in Potemkin bijvoorbeeld de
scène van den kinderwagen die de trap
pen van Odessa afhobbelt, daaT zijn de
opnemingen in den pantserkruiser met
zijn gangen en roosters. In Petersburg.
die zeer goede kwaliteiten heeft, wist
Pudowkin een grootsch effect te berei
ken door beursscènes en tafereelen van
heb oorlogsveld fragmentarisch tusschen
elkaar in te zetten, welk een contrast
kreeg hij niet met de feestelijkheden
voor Kerinski en de momenten uit de
loopgraven. „Die van de straat leven",
een film van vier menschen levend op
den zelfkant van het leven maar won
derlijk eerlijk in alles en met goede spe
lers in de hoofdrollen meer een speel
film dus; Staking, zwakker dan Peters
burg maar toch ook knap, heel knap
werk; een paar andere speelfilms, het
zijn rolprenten zooals men blijkbaar bui
ten Rusland niet maken kan.
Een foto die niet karakteristiek Rus
sisch is. Zoo doet Amerika het ook.
En als de film die naar mijn oordeel
nog hooger staat dan Potemkin, Peters
burg, Staking noem ik hier: Tien dagen
die de wereld deden wankelen.
In feite slechts een zeer nauwkeurige
reconstructie van de woelige dagen in
October 1913, maar onder Eisenstein's
regie en door zijn onbeperkte vrijheid
om geheel Petersburg voor het vervaar
digen der film te kunnen gebruiken, ge
worden tot een der grootste kunstwer
ken in de filmindustrie. Menigten men
schen volgden zijn bevelen, Leningrad
was het oude Sint Petersburg weer met
de paleizen vol pracht van meubels, het
verkeer werd geheel stop gezet, de brug
gen openden en sloten zich, legers mar
cheerden aan. Eisenstein schiep zijn
sterk-suggestieve details: het paard met
het wagentje boven op de open brug
hangend, het standbeeld dat vernield
werd en in beeld weer groeide toen Ke
renski de man was, de kisten vol eere
kruizen, de scène der afgodsbeelden.
Enkele belangrijke factoren, die ma
ken dat de Russen zulke uitstekende
films vervaardigen; zijn wel de groote
vrijheid die de regisseurs hebben, hun
kiik op de dingen, en het vrijwel ont
breken van een sterren-systeem. Er zijn
hoogstens een tachtig vaste filmarties
ten in Rusland, de rest aan spelers wordt
gevonden onder de arbeiders, die dan
voor eenigen tijd him werk verlaten,
voor de lens optreden en daarna weer
in hun vroegere betrekking terug kun
nen komen. De regisseurs zoeken hun
typen, voor de rollen van Lenin en Ke
renski in „Tien dagen" wist men dub
belgangers op te sporen; de operateurs
zijn handige en knappe werkers, die vol
komen begrijpen wat de regisseurs van
hen willen.
En zoo konden aan 't slot van Potem
kin do i'raaie reflexie-opnemingen ge
maakt worden, kregen tal van scènes in
verschillende films een bijzondere waar
de. Onze eerste foto is daarom typisch
Russisch en bovendien heel belangwek
kend: de tweede is dit niet. heeft geen
duidelijk Russisch karakter.
Het Gele Paspoort, de film waaruit
deze tweede foto is. laat ons zien. dat de
Russen meesters zijn, de film is goed.
met goede beelden, goede fotografie,
doch behoort niet tot de beste Russische
films.
Er wordt te veel van de Russische
films verwacht, daarom is men niet en
thousiast over Het Gele Paspoort, doch
men dient wel te bedenken, dat deze
rolprent met het beste dat uit Amerika
komt op een lijn staat en kwaliteiten
bezit, die in Hollywood alsnog niet te be
reiken blijken te zijn-
„Men zal er in ieder geval mee moe
ten rekenen dat de geschiedenis der film
in de eerstvolgende twee of drie jaren,
in den grond veranderen zal en dat zelfs
haar ontwikkeling in nieuwe banen zal
geleid worden", schreef Alexander Boom.
de regisseur van „Bett und Sofa" on
langs.
Hij heeft hoogstwaarschijnlijk gelijk.
Rusland is de avant-garde. Rusland
bracht ons iets nieuws, iets dat zuiver
der, beter is dan cowboy- en detective
films.
De Russische films hebben de toe
komst, niet als de bendenzieuse, doch als
de waarachtige kunstfilms die zij zijn.
C. G. B.
REMBRANDT THEATER.
Madame Sans Gêne.
.Madame Sans Gêne", het tooneel -
stuk, waarin Louis Bouwmeester als Na
poleon en Mevrouw MannBouwmeess
ter als Madame Sans Géne indertijd
lauweren hebben geoogst, is verfilmd en
gaat nu in het Rembrandt Theater met
Gloria Swanson als Madame Sans Gêne.
De meesten uwer kennen den inhoud
van Madame Sans Gêne. de kordate
waschvrouw, Cath Hübscher. die in
den tijd, dat Napoleon nog de arme
luitenant Bonaparte was, zijn wascL
verzorgde en de kanjers van gaten in
zijn sokken en zijn ondergoed liet ver
stellen. Ze is een der vurigste republi
keinen, die met de soldaten optreki
naai* het koninklijk slot. en daar den
dood eischt van den ongelukkigen ko*
ning Lodiewijk den zestienden. In het
leger van de jonge republiek trekt zij
mee als marketentster, ze is gehuwd
met sergeant Léfèbre. die door de won
deren van dapperheid, die hii vellicht,
opklimt tot maarschalk en die tot be
looning door Napoleon benoemd wordt
tot hei-tog van Dantzig. De verschbe*
noemde hertogin blijft in haar manie
ren en neigingen de waschvrouw en de
marketentster, die evenwel door haar
onbedorven eerlijkheid zich vele vriexn
den heeft verworven, naast de nog tal
rijker vijandinnen, die haar om haar
eenvoudige afkomst minachten. Vooral
ae zusters van Napoleon zien laag op
haar neer en trachten haar steeds weer
te vernederen. Sans Gêne, een tempera
mentvol katje, is niet op haar mondje
gevallen, en weet de prinsessen van ant
woord te dienen. De keizer ontbiedt
haar in zijn kabinet, waar hii van plan
is, haar voorbaan het verbliïf aan het
hof te ontzeggen. Hij raakt onder de
bekoring van het leuke hupsche vrouw,
tje en als ze hem een briefje toont dat
ze reeds jaren bewaard heeft, dat tot
zijn verbazing van hemzelf blijkt te zijn,
waarin hij, als luitenant Bonaparte
haar verzoekt hem nog uitstel van be
taling te geven voor ziin waschreke-
ningetje, is het ijs tusschen de twee ge:
heel gebroken en verdiepen ze zich in
herinneringen uit dien tijd. Bii het af
scheid verzoekt Napoleon haar den vol=
genden dag wèl aan het hof te ver
schijnen, waar hij dooi- zijn houding te
genover haar tien hovelingen zal too,
nen, hoe hij wenscht, dat zii zich voort
aan tegenover de hertogin van Dantzig
te gedragen zullen hebben. Het is een
belangrijke film uit den Franschen re,
volutietüd, die men met belangstelling
zal volgen.
De Hawayan Entertainers op het too
neel zongen eenige liedjes met piano
begeleiding en eenige andere instru,
menten. Jammer dat men van de woor
den zoo goed als niets kan verstaan.
STANDAARD THEATER.
Roode Rozen. Mie als Willy
Chanson.
Wij hebben met genoegen voor het
eerst Willy Chanson zien spelen in
de rol van een man. En meer nog dan
in de zeer eigenaardige rol van Mie,
waarin we altijd nog den indruk krij
gen. dat een vrouw aan het woord is,
word ons duidelijk dat Willy Chanson
een goed tooneelspeler is Zooals hy in
het zóó uit het arbeidersleven gegrepen
tooneelstuk .Roode Rozen" den organi,
satieman Barend de Wit uitbeeldt, is
het niet beter te wenschen. Wij za
dus Mie dit keer ais Willy Chanson en
Willy Chanson als Barend de Wit. Ba
rend de Wit moest bovendien zorgen,
af en toe Mie te worden, zooals altijd
de kostelijke buurvrouw uit de Jor,
daan, zoodat er gelegenheid genoeg was
voor handig travestiespel. Het was
eigenlijk alles travestie.
Ko was natuurlijk de oude en bewees
opnieuw behalve uitstekend tooneel
speler. pakkend conférencier te zijn.
Wi) mogen Mie en Ko dankbaar zijn.
dat zy een tendentieus stuk. dat tot op
geschroefde dramatiek had kunnen wor,
den, gebraoht hebben in eenvoudig,
maar zoo boeiend spel. dat ieder er ten
zeerste van onder den indruk kwam
Daaraan hebben Annie de Vries als de
Moeder en de speler, die den zoon uit
beeldde. een groot aandeel.
Mie en Ko hebben het aangedurfd om
geheel tegen hun gewoonte een schets te
geven zonder vrooliik slot. maar het mi-,
nutenlange applaus heeft bewezen, dat
hot geen misvatting van den smaak van
het publiek geweest is.
~~a .Roode Rozen" kwam „Als
Vorsten beminnen", een film. waarin
niets anders gephetografeerd is dan
conversatie. De toeschouwer ziet dan
ook afwisselend pratende menschen
in zeer vorstelijke pakjes en tekst. Ons
kon het maar matig boeien. Dan heb
ben wij tienmaal liever Mie en Ko. De
.Standaard Revue was interessant en gaf
plaatjes waarbij oude litho's van Em-
rik en Binger het nog lang niet kunnen
halen in kleurenrijkdom.
De belangstelling voor de voorstelling
was berecht heel groot.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN
a 60 Cts. per regel.
Haarlem Zijlweg 57
Groote «orteering initrumenten
LUXOR THEATER.
„Roode Dobbelstcenen" met
Rod. la Rocque als de wam
hopige, en „Hét Gele Pas
poort", realistisch levensbeeld.
Met Pathé brengen we een bezoek
aan Hamburg, de grootste havenstad
van Duitschland
Als eerste hoofdnummer draait dan
„Roode Dobbelsteenen". een schets uit
de Amerikaansche misdadigerswereld.
We zien Allan Beck, hopeloos aan
lager wal, aan Nicolaas North een voor
stel doen, hem 10.000 dollar uit te beta,
Ien om daarmede nog een jaar in luxe
te kunnen leven. Hij zal dan zijn leven
voor 100-000 dollar verzekeren, is dan
bereid te sterven en laat dan aan „N
N." een winst van 90-000 dollar. De
voorwaarde is dat hij dan moet huwen
met de vrouw die N. N. hem zal geven
en die Allan 5 minuten daarvóór zal
zien. Vóór het jaar om is zijn de jonge
menschen van elkaar gaan houden en
wordt de 24ste December een verschrik
king (dit is n.l. de nacht dat Allan
zal sterven). Het gelukt het echter met
behulp van zijn kordate vrouw de moei,
lyfcheden te overwinnen, al ziin ze ook
niet alledaagsch. De geschiedenis eindigt
met een gelukkig slot.
Het Luxor Nieuws bevat o.m. den
voetbalwedstrijd Zuid-Nederland-
Luxemburg, welke in een overwinning
van onze landgenooten eindigde, dra
verijen op Duindigt; de feesten van de
Kon. Mil. Academie te Breda. Dit is
altijd een actueel onderdeel van het
programma.
Het tweede hoofdnummer is: „Het
Gele Paspoort" (Prostitutie)
Het geeft de geschiedenis van een sol,
öaat die afzwaait en weer bii vrouw en
kind komt. Het stukje land levert hem
niets op. De vrouw gaat als voedster
naar de stad mede en laat dus haai
man en beide kinderen achter Hoe het
de vrouw daar gaat zullen we hier niet
vertellen, maai' aan het eind is het weer j
alles-overwinnende liefde die het
goed maakt
Dit nummer geeft volop gelegenheid
tot sterke speelmomenten. waarvan dan
ook een dankbaar gebruik wordt ge,
maakt. We kunnen een bezoek aan
Luxor, vooral ook om dit laatste num
mer, aanbevelen.
FILMNIEUWS.
Baas Ganzendonck.
De Belg Germain Baert, die onder lei
ding van Rex Ingram te Nizza werkte,
gaat „Baas Gamsendock" een der be
kendste weiken van den Vlaming Con
science verfilmen.
Dostojewski's „Speler".
Ozep, de Russische regisseur heeft een
scenario samengesteld voor de verfil
ming van „De Speler" van Dostojewski.
Met het opnemen, zal spoedig begonnen
worden.
Pola
Pola Negri heeft plannen om zelf een
filmfabriek op te richten. Het wordt
waarschijnlijk geacht, dat zij spoedig
met een film naar een boek van Victor
Hugo zal beginnen. De film zou in En
geland opgenomen worden.
De Krassin-film.
Op 15 September zou het Colosseum-
theater te Oslo de Krassin-film vertoo
nen, maar de film was begin October nog
niet aanwezig. Volgens geruchten zouden
leden van de Italia-bemanning de Sov
jets verzocht hebben, de film zooals die
thans is niet te vertoonen, daar uit de
opnemingen zou blijken, dat, toen Tsjoe-
chnofski met zijn Junkers-vliegtuig de
Mariano-groep ontdekte, ook Malmgren
nog deel er van uitmaakte.
Blijft Greta Garbo in
Zweden?
Het wordt waarschijnlijk geacht, dat
Greta Gatibo, die Kerstmis in haar va
derland, Zweden, door zal brengen, daar
voorgoed blijft. Zij zou met Moritz Stil
ler, de regisseur die het eerst met haar
werkte films gaan maken.
MUZIEK.
TWEEDE GEMEENTELIJK ORGEL
CONCERT.
Hoe de meester-hoboist en schalmei
virtuoos van het Haagsche Residentie
orkest, Jaap Stotijn op groote belang
stelling van de zijde der muziekminnaars
rekenen kan, is gisteravond weer ge
bleken: evenals destijds bij zijn eerste
optreden op een der gemeentelijke or
gelconcerten was ook nu de zaal nage
noeg geheel bezet, En Stotijn's spel ver
dient deze belangstelling. Zijn toon doet
in schoonheid en ontroerende kracht niet
onder voor die welke een meesterviolist
op een Stradivari-viool of alt kan voort
brengen; zyn intonatie en techniek zijn
vlekkeloos. Het is eigenlijk jammer dat
voor zijn instrument niet meer solower-
ken door groote meesters geschreven
zijn. De obligaatpartijen voor hobo of
voor oboe d'amore die in verschillende
aria's van Bach voorkomen zijn van uit
muntende schoonheid, doch de hoorder
moet zijn opmerkzaamheid tusschen deze
en de solozangstem verdeelen en licht
krijgt de laatste het grootste aandeel.
De Sonate van J. B. Loeillet, die Stotijn
gisteravond met begeleiding van orgel
voordroeg, bevat gezonde welluidende
muziek van oude makelij, maar is toch
slechts tweederangswerk, zonder veel
oorspronkelijkheid, geest of diepte. En
met de hobo-partij, die B. van den Sig-
tenhorst Meyer als omspeling van de
zangstem in zijn „Liederen van den
Nijl" schreef te boeien, lijkt mij een zeer
moeilijke opgave. Deze zonderlinge, gril
lige arabesken konden my althans niet
in de vereischte stemming brengen; het
tweestemmige geheel klinkt in de hooge
liggingen schraal en onbevredigend, en
ik heb reden om aan te nemen dat het
succes niet meer dan een succes d'estime
was, dat als waardeering voor de moeite
die Stotyn en zijn eega, mevr. G. Sto-
tijn-Molenaar zich getroost hadden om
deze zeer moeilijke fantasieën („liede
ren" mag men ze nauwelijks noemen)
ten gehoore te brengen, zeker niet on
verdiend was. De tekstdichter Rient van
Santen had het in twee der gedichten
weer over een fluit (nu niet van Jaspis,
als in zijn Chineesche gedichten die ik,
ook getoonzet door v. d. Sigtenhorst
Meyer, vóór eenige jaren eens hoorde,
doch van niet nader aangeduid maak
sel) en ;n het derde had hy het over
een ezeltje, welks sukkeldrafje door
hobokwintensprongen geïllustreerd werd.
Maar het zei me alles niet veel, en de
(Nadruk verboden; auteursrecht voorbehouden.)
Moedertje
door
C. HAFKAMP
Fel joeg de vinnige winterstorm door
te kille, dorre straten. Het licht van een
paar straatlantaarns viel over de grijze
leegte der trottoirs en kroon traag tegen
de lange, eentonige huizenrij, waar het
verschrompelde moederke in de kille,
netjburger kamer, dien ineengedokken
zat, op den ouden niet meer al te soli-
den divan, waarover een Dluche tafel
kleed nog een zeker cachet moest geven
laag-afhangend, zoo. dat de doorge
sleten gleuven en gaten nauwkeurig
voor het oog verbolgen waren.
Och ja. het moederke voelde wél dat
het einde naderde. Brr, wat was het
koud in de kamer!
- Moet U nog iets hebben, moeder?
Het was de stem van haar dochter.
haar jongste, die zoo vroeg reeds te
vroeg weduwe geworden was. Door
haar man jong nog achter gelaten met
twee kleine kindertjes.
Hoe zuinig hadden zii moeten leven
van het kleine bedrag dat de gemeente
hem als ondersteuning had toebedeeld,
verhoogd met de wekeliiksche bijdragen
van haar jongens, haar zoons, lang reeds
•etrouwd en vaders van bijna volwassen
kinderen maar voor haar nog de
jongens.... haar jongens.
Moet U nog iets hebben, moeder?
Weer was het de stem van haar
dochter die nog steeds op antwoord te
wachten stond.
- Ach neen kind, ga maar. 't Is koud
hier. Zij wist wel dat de brandstof
fen op waren, dat het rantsoen van haar
oudsten zoon, dat haar wekelijks ge*
bracht werd, door de felle koude reeds
veel te vroeg was opgebruikt.
De dochter gaf geen antivoord. Wat
zou zij moeten antwoorden. Zelf zij
nóg jonge vrouw voelde de koude als
een kwelling. En dan het oude moe
derke
De oude vrouw was weer in gepeins te*
rug gevallen. Haar lief gezicht, wel diep
gerimpeld, maar frisch nog. in een te
vreden plooi. Waarom die jongen die
Willem toch geen brandstoffen
bracht. Hij wist toch dat zii het koud
moest hebben. En hii had zooveel
zooveel
Toen dacht zij terug aan haar jeugd,
die somber was geweest. Als wees reeds
jong onder vreemden, die haar heten
werken van vroeg tot laat dan haar
huwelijk, dat zoo gelukkig was ge*
weest, zonder schaduw, niets dan zon en
blijdschap. Tot het vreeseliike gebeurde,
haar man zwaar ziek van het werk
thuis gebracht en zij een paar dagen
later met haar drie jongens en drie
meisjes onbeschermd achterbleef. De
oudste tien jaar, de jongste nog in de
wieg. Toen was de ellende eerst goed
begonnen. De groote mangel waarop
zij voor de klanten het waschgoed man
gelen ging knakte haar gezondheid.
Haar vroeger kaarsrechte gestalte werd
gebogen en tenslotte kon zii het niet
meer volhouden verkocht zij den
mangel en begon de brandstoffenzaak.
Zelf bediende zij de.klanten, soms ach*
ter de handkar soms sjouwde zij met
den zwaren kolenzak op haar ge
bogen rug. Hoeveel hulp had zij toen
ondervonden van haar oudsten jongen
's Morgens vroeg was hij al in de weer
en hoewel een kind. werkte hii als een
volwassen man. Maar toen Willem
ouder werd en zich zelfstandig begon
te voelen, liet hii haar in den steek en
begon voor eigen rekening. Eerst huurde
hij een pakhuis, een paar jaar later
kon hij zich al een paard en wagen aan
schaffen. Nog later kwam ziin eerste
schuit voor den wal. toen een tweede,
een derde en in de weelderige oorlogst
jaren werd Willem d'e Willem die hij
thans was: een welgezeten groothan
delaar, rijdende in een luxesauto, eige
naar van een pracht zaak en vele on
roerende goederen. Maar met de weelde
was zijn schraapzucht toegenomen. O,
niet voor hem zelf! Als hii uit ging, liet
hij de guldens rollen en als hij zich
populair kon maken door een bedrag te
storten in de kas van één of andere
openbare instelling, dan liet hij dat
niet. Dat gaf hem een bekendheid als
een goed en royaal mensch en het was
niet eens een al te dure reclame. Maar
voor het verleenen van hulp, daar
waar stille armoede geleden werd, voel*
de hij niets. Met zijn rijkdom had zijir
innerlijk zich verhand. Materieel had hy
veel gewonnen maar als mensch had
hij veel verloren.
Een stille traan blonk in de oogen
van het oude moedertje Dat haai' Wil
lem, haar jongen, haar zoo vergeten
kon. Een paar dagen geleden had zij
hem nog bij haar laten komen en hem
ontvangen in deze zelfde koude kamer.
Zij had hem even laten voelen hoe zdj
leed, zonder geld, zonder eten bijna, en
zonder warmte. Maar juist toen zij
meende hem iets te hebben laten mee
voelen van haai- lijden, was hii opgevlo»
gen en uitgebarsten. Of hii misschien
zijn heele familie moest onderhouden.
Ieder moest maar zoor zichzelf zorgen.
Had hij soms den boel cadeau gekre
gen? Nee toch, hè! Hii had er voos
gezwoegd en als .ie werken wil is er
altijd wel wat te verdienen. Zii kon bij
hem komen. In zijn gezin leed ze geen
honger. Kon ze een beetje bii het huis»
werk helpen. Maar toen ze weigeren
moest en hy niet begreep dat haai- le
ven nu eenmaal was samengesmolten
met diat van haar jongste dochter, die
ook reeds op zulk een jongen leeftijd
een zwaren strijd te voeren had, was
hij weggeloopen na eerst nijdig een
gulden op tafel te hebben gesmeten.
En tbch het moedertje hield van
Willem. Het bleef haar zoon. haar jon
gen! Alleen, zij begreep het niet. Zij
met haar diep voelende ziel kón niet bes
grijpen, dat een zoon zoo hard kon zijn.
Hij zou tot inkeer komen. Hii zou terug
komen en spijt toonen over zijn onmen-
sc'nlijkheid, dat wist zy heel zeker. En
zij zou op hem wachten ook al vie*
ien haar voeten bijna af van dé koude
en trok zy om meer warmte vergeefs de
gesleten wollen doek om haar oude,
versleten lichaam. Zii voelde haar hart
kloppen, het haait dat niet meer gere
geld functioneerde dat ook al versle
ten was, net als het oude moedertje zelf.
Daar had je het weer. Het bankte
met zware slagen, zoodat zii angstig
haai' verschrompelde hand er tegen leg*
de. Gelukkig, het werd al weer minder
de rust keerde in haar terug.
Het werd later en neg was Willem er
niet. Maar toch wilde zii wachten
zy wist immers dat hii komen zou.
Traag kropen de wijzers van de oude
hangklok tegenover haar, over de wij
plaat. Een half uur nog een half
uur en stil zat zii te staren in het
schemerduister, zonder dat haar moede
oogen iets onderscheidden van de din*
gen rondom haar. De koude hinderde
haar niet meer. Alle gevóel was 'uit haar
lichaam geweken. Alleen welde zoo nu
en dan een diepe zucht uit haar op
en prevelden haar lippen onhoorbaar
dén naam van haar oudsten zoon.
Eindelijk eindelijk opende zich de
deur en met een onstuimige vaart vloog
Willem op haar af. wierp zich op zijn
knieën en verborg huilend zijn hoofd
in haar schoot. Hii snikte als een kind
en smeekte haar vergiffenis.
Een gelukkige hemelsche glans kwam
over het gelaat van het oude moedertje.
Ik wist wél Willem, d!at .ie komen
zou dat je zoo niet bij mij vandaan
kon blijven dat je toch mijn goede,
lieve jongen was.
Toen Wülem dien avond van het
schitterend geslaagde bondsfeesrt thuis
kwam vernam hy het bericht van zijn
moeders dood.
drie „Miniaturen" van denzelfde die Sto
tijn buiten het programma om geheel
alleen voordroeg, zeiden me al even
weinig.
Het orgelconcert van gisteravond be
hoorde overigens ook al niet tot de ge
lukkigste. Mevrouw Stotyn zong drie
liederen van Wolf: „Nun wandre Maria",
„Agnes" en „Mir ward gesagt", met een
voelbaar tekort aan dictie, en de klavier-
partij, die een arrangement voor orgel
toCh al niet zoo heel best verdraagt,
werd door Robert zóó vreemd geregis
treerd, dat er althans uit het eerste lied
niet wijs te worden was. Het derde was
het beste, maar bleef toch beneden de
verwachting. En aan het slot van het
tweede Choral van Franck werd het or
gel defect en gilde een driegestreepte d
meedoogenloos door het b majeur ac-
coord heen. Het gebrek bleek niet ter
stond te verhelpen, en zoo moest de me
dewerking van het orgel na de pauze
vervallen. Daarom verving Stotyn het
aangekondigde orgelwerk door zijn hobo-
soli, een bereidwilligheid die terecht zeer
op pry's gesteld' werd, en daarom werden
de beide Bach-aria's, die het slot van
het programma vormden, door Robert
begeleid op een oude pianino die men in
der haast uit een der neven vertrekken
op het podium gesleept had.
Hadden we deze aria's eens door iemand
als mevr. Noordewier-Reddingius, en
dan met goede orgelbegeleiding, kunnen
hooren, welk een genot zouden zij dan
geschonken hebben, nu Stotyn zijn
prachtige oboe d'amore bespeelde. Aller
opmerkzaamheid was nu op zijn spel
gericht, doch het bevond zich niet in
gelijkwaardige omgeving. Mevrouw Sto
tijn vermocht aan de zangpartij niet het
relief en de waardigheid te geven, die
zij eischen. en de pianino kon zich als
orkest- of orgel-surrogaat niet goed
handhaven.
Toch hebben we kunnen beseffen welk
een heerlijk instrument de oboe d'amore
in de handen van een meesterspeler als
Stotijn, is. Omvang en klankkleur hou
den het midden tusschen die van hobo en
die vanalthobo (de z.g. engelsche hoorn)
en zijn van een haast ideale ronding en
weekheid.
t Is te hopen dat het vrijwel in ver
getelheid geraakte instrument weer goe
de componisten inspireeren moge. Laat
Stotijn hun maar eens wat vóórblazen.
tien tegen een volgt dan de inblazing
van zelf.
KAREL DE JONG.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.
bij Verkoudheden en Rheumatiek
li op don naam Sanaplrln daar deze
:cn wettig beschermd zijn tegen namaak
rvolschlDg. Prijs 25. 10 en 75 rt.
ASSOCIATIE VOOR LIJK
BEZORGING.
Coöperatie gevormd-
In Het Blauwe Kruis werd gisteravond
een druk bezochte ledenvergadering ge
houden onder voorzitterschap van den
heer E. Kaleveld. In zijn openingswoord
deelde de voorzitter mede, dat sinds het
vorig jaar het ledental opnieuw sterk
is toegenomen, wat vooral zal bijken uit
het jaarverslag en de andere cijfers
welke op de jaarvergadering d.d. 30
November te houden; zullen worden ken
baar gemaakt Momenteel is het ledental
reeds ver de 3000 gepasseerd. Deze buiten
gewone vergadering was uitgeschreven om
aan de vereeniging rechtspersoonlijkheid
te geven wat. gezien de wettelijke voor-
schriften mogelijk was door er 'n coöpera
tieve vereeniging van te maken met uit
gesloten aansprakelijkheid. Ten einde
hiertoe te komen, moesten de statuten
en het huishoudelijk reglement worden
gewijzigd, waartoe het bestuur de noodi-
ge stappen heeft verricht.
Na dit openingswoord kwamen de sta
tuten en het reglement in behandeling,
waarover eenige malen een geanimeerde
discussie ontstond, vooral over den naam
der vereeniging waarvoor het bestuur
had voorgesteld „Coöperatieve Vereeni
ging U-A. Associatie voor Lykbezorging".
Er gingen verschillende stemmen op
om hier het woord .-Eerste" voor te
plaatsen, doch gezien het feit, dat de
associatie reeds overbekend is en de
oude naam algemeen bekend, besloot de
vergadering met algemeene stemmen het
bestuursvoorstel te aanvaarden.
Met eenige kleine wijzigingen werden
hierop de statuten en het huishoudelijk
reglement aangenomen en zal dus na
nog eenige formaliteiten deze associatie
haar rechtspersoonlijkheid hebben
