DE ZATERDAGAVOND
IN NEUBABELSBERG
BIJVOEGSEL VAN HAARLEM'S DAGBLAD
U- f A
ZATERDAG 29 DECEMBER
Een wandeling langs de studio's en om de terreinen der U.F.A.
Waar fragmenten uan nooit bewoonde steden verrijzen-
VIJFDE BLAD
werd gelegd voor dit reuzen-bedrijf. Het is het oudste stu
dio. Hier ontbloeide het fenomenale succes van niemand
minder dan Asta Nielsen. U moogt slechts met piëteit den
drempel van dezen hal overschrijden. Binnen is het er
rommelig en leeg. Tegen de wanden staan hier en daar
nog grauwe requisieten. Ik heb mij echter voor
genomen u vandaag alleen uitwendig Babels-
berg te laten zien. O ver het inwendige
later. Wij verlaten dus dit hei
ligdom - waar Fritz
Lang thans
het
Berlijn, December
Pofzdamerpfafz doezelt weg achter
een geluidloos dalend scherm
van groote vlokken. De sneeuw
ligt opgewaaid tegen de
trottoirranden. Het asphalt
de versteende, onvruchtbare aarde van
de wereldstad is spiegelglad. Te
11.25 vertrekt het treintje van het Haupt-
bahnhof naar Neubaoelsberg. Links en
rechts langs de rails vergliidt een prach
tig heuvelachtig landschap met dichte
dennenbosschen. die naaldfijn over-
togen z!in door het ruig van den nacht
vorst. Om twaalf uur ongeveer stoppen
Wij bij een vriendelijk stationnetje.
Neubabelsberg. Hoestelt u het zich voor?
O, als een rommelig oord, gegroeid in
de weinige jaren geteekend door den
vinger van den film-moloch, druk en
bedrijvig, onder hoogspanning, vol la
waai, vol wanklank, vol dissonanten?
Neen, als u het zich zoo voorstelt, dan
vergist u zich geducht. Neubabelsberg
is een villadorp, nog eens zoo rustig
als Bloemendaal, en In menig opzicht
te vergelijken met het Bloemcndaalsche
bosch, waarin hier en daar tusschen het
oude. hooge geboomte een villa schuilt.
In drie minuten brengt een taxi u langs
den breeden straatweg en een smaller
ïijpad voor een groot hek. bewaakt door
een strengen portier, die u, zonder
toegangsbewijs, voor geen geld van de
wereld binnen aat Achter dit hek liggen
de uitgestrekte terreinen van de U.F.A.
En achter dit hek toch. zult u denken,
heerscht die onvergelijkelijke geestdrift
en die schier chaotische filmbedriivig
beid, die ik aanvankelijk suggereerde?
Neen, ook achter dit hek heerscht.......
rust.
Voor mij strekt z'ch een wiid voorplein
uit dat overgaat in een bollen, breeden
asphaltweg, begrensd, links en rechts
door enorme loodsen, waartusschen zich
geen mensch, geen auto. niets beweegt.
En de eerste gedachte is dan ook: ben
ik hier in het Europeesche Hollywood
of in een sanatorium voor geestes
zieken terecht gekomen
Straks zult u ontdekken dat de vurige
kern nog dieper zit!
De portier levert mij over aan den heer
Kyser, een collega, de „trait d'union"
tusschen het persbureau der Ufa in de
Kochstrasse en Neubabelsberg, dat kort
weg gemeenlijk ..draussen" (buiten) ge
noemd wordt. De heer Kyser heeft tot
taak al het merkwaardige wat „draussen"
gebeurt op schrift te stellen; hij inter
viewt de nieuwe stars, legt een archief
aan van hun levensgeschiedenis, van hun
handel en hun wandel, kortom, hij voor
ziet de wereldpers van het fameuse ..ge
mengde filmnieuws". In samenwerking
natuurlijk met het bureau Kochstrasse,
dat onder directeur Sander het brand
punt is voor de publiciteit, en een voor-
waar niet te onderschatten element voor
de welvaart van de U.F.A., waarvan de
organisatie waarlijk verbluffend goed is.
De heer Kyser zal mij in deze dagen een
leidsman door Neubabelsoerg zijn.
En ik verzoek u vriendelijk, lezers, hem
te willen vo gen.
Rechts, dicht bij den ingang,
ligt een middelmatig groot
atelier. Een oud ge
bouw. Bijna een
relikwie. Hief
is het dat in
1912 de
grond
slag
filmdecors vervaardigd worden, een gieterij voor voorwerpen in gips. kortom,
in deze straat van den arbeid, - dan ook offic ëel Aroeitsi<asse geheeten.
ontstaan in 19iy culmineert de vootbereidende arbeidsprestatie voor het film
werk Ik neem u echter verder mee. De tooverdoos Neu >abelsberg blijft voor-
loopig nog voor u gesloten. Daar links in het gebouw, door welks vensters u
violet licht ziet s-ralen, werkt Wolfram junghanns. Hij is de vervaardiger van
van vele cu'tuurfilms. in zijn atelier is een prachtige verzameling van le-ende.
exotische dieren, gifslangen, ratten uit alle werelddeelen, kevers, torren, schild
padden en planten, ondergebracht. Hlerontstaan die merkwaardige documenten, epi
soden uit het intieme leven der dieren, waarover ik u in een apart artikel zal
vertellen. Stelt u zich voorloopig tevreden met een blik door het venster te
werpen. Junghanrfs, de man in de witte jas. met het levendige piofiel en
de stekende, zwarte oogjes, nadert met een stok voorzichtig den
kop van een zeer gevaarlijke, Braziliaansche gifslang - die loert
aan den oever van een miniatuur moeras, fraai geënsceneerd
temidden van exotische moerasplanten om hem tot wat spoed
aan te sporen. Dit is een geduldwerkje. De operateur wacht met
spanning op het moment dat de gifslang zich zal meester maken
van een goudvisch d e zich aan de oppervlakte van den minia
tuur vijver, waarschijnlijk vreemd te moede gevoelt
En eindelijk staan wij tegenover het grootste film-atelier van
Europa Althans het grootste gebouw dat voor deze hoedanig
heid gesticht werd. De hall der Zeppelins in Staaken <ook
aan de film ten nutte gemaakt) is grooter, doch werd dan ook
niet gebouwd met het doel om als film-atelier te dienen
Vóór mij ligt de royale entrée van het reuzengebouw.
Achter deze deur dus ligt de wonderlijke wereld
van schijn! Daar eindelijk is de ziedende heksen
ketel, waarin films gebrouwd worden. In het
spiegelglas van deze deuren zien wij den i
weerglans van fraaie Amerikanen.
Kissel, Buick, een enorme Lincoln
en ook een sportieven Oosten
rijker. de Steyer. De wagens
der stars. Doch nu al waar
schuw ik u voor een te
overdreven idee van de
weelde waarin stars
zich zouden wen
telen. Ik kom daar-
oplater nog terug.
Een filmster, en
iedereen die
wat met het
film-bedrijf
te maken
heeft,wer-
Orrs derde artikel over de Ber-
Hfnsche filmindustrie behan
delt datgene wat een bezoeker
van Neubabelsberg bij een
rondwandeling over de uitge
strekte terreinen der U-F-A te
zien krijgt en de eerste in
drukken die hij in het cen
trum van de Europeesche
filmindustrie opdoet.
ligt het huisje van den uitvinder uit de
zelfde film. Spookachtig, zelfs nu nog
m dit realistische milieu dat geen be
schadiging onverbloemd laat, romantisch.
Honderd meter verderop ligt een straat
Al naar gelang de opschriften op de
huizen, en eenige minimale wijzigingen,
doet dit complex dienst a s Romeinsche,
Spaansche ol Zuid Amerikaansche straat
En daar ja waarlijk daar wijst een
Hollandsche. triestige windmolen met
vier kale armen in de lucht. Nog iets
verder rijzen op tegen den grauwen hemel
de contouren van een oude burcht Eerst
als wij door een gat in een muur krui
nen, om de binnenplaats van dit slot tc
bereiken, ontdekken wij dat deze som
bere. gigantische massa hol is. Een
laaeje cement over fragiel latwerk.
Trouwens, daarover staat men vooitdu-
rend verbaasd: Dat het origlneete milieu
waar de film wordt opgenomen, tot in
finesses zeer fraai wordt nagebootst
Een paleis oat op het scherm buiten
gewoon luxueus en chic aandoet, geeft
in het atelier eveneens dien indruk. De
meening dat alles miar schijn is. het
resultaat van het milde zien met de lens,
van kunstl'cht en van brutaal bedrog, is
voor een groot deel onjuist Later kom
ik hier nog op terug,
intusschen valt de ijskoude wind gierend
op de eeuwenoude burcht aan, die zes
winters het hoofd heeft geboden. Rond-
om is de grond hard als steen door
de vorst. Over de korrelige materie
van de verweerde muren ligt glin
sterend het witte ruigt van den win
ter. Wij wandelen door een uit
gestorven straat High Life Taylors
staat er op een venster. In de kuilen
ligt vingerdik Ijs. Daar
zijn de cementen vijvers
waar de onderwater-
liefst
werkt
(hierisbij-
voorbeeld
het schitte
rend geënsce
neerde spoor
weg-ongeluk uit
,De Spion" ont
slaan) en gaan den
breeden asphaltweg op.
Een eenzaam electrlsch
treintje kru st onzen weg.
Wijpasseeren 2 groote machine
kamers waar de enorme hoeveel
heid electriciteit die de film-ateliers
behoeven, opgewekt worden. Links en
rechts een reeks magazijnen, van onder tot
ooven vol met costumes uit alle tijden en van alle
stijlen, en meubelen van eeuwen terug, kunstig nage
bootst door bekwame schrijnwerkers en
modelleurs-in-gips, een timmer
fabriek, waar alle houten
modellen en geraam
ten voor fan--^
tastisrhf»
De foto in den linkerbovenhoek stelt een gedeelte voor van de oude
ltoven het dek van een schip op een enormen steigert en daar weer.
ken zeer hard. Menigeen zon
daar een voorbeeld aan kunnen
nemen. Het leven in de ateliers is
In hooge mate afmattend, het tempo
Is uitermate snel en er is daar binnen
bijna geen spoor van vreugde. Integendeel
Menig gezicht is verwelkt en doorgroefd.
De „Aroeitstrasse" wordt geheel beheerscht door
dit kolossale atelier, dat is als een enorm fabrieksgebouw
waar rondom schier volkomen rust heerscht.
Kleinere gebouwen rijen zich in één lijn naast het grootere: er zijn 11 opslag
plaatsen, 2 machinekamer», 3 filmkelders, 3 groote kantoorgebouwen, klinieken
brandweerkazerne, en voorts een 20-tal grootere en kleinere loodsen; hier zijp
750 vaste, gewone arbeiders (buiten acteurs, operateurs en regisseurs) te werk
gesteld, doch dit getal loopt natuurlijk op tot in de duizenden, als er groote films
met veel figuratie gemaakt worden.
Over dit terrein loopt een wegennet van totaal 10 000 vierkante meter. Gebouwen
en wegen zou men het skelet van Neubabelsberg kunnen noemen. 1001 organis
men vormen het leven, het intellect. 1000 schijnwerpers, kwikzilver- en kool
spitslampen, en eenige mrllioenen gloeilampjes doen een zee van licht stroomen
door dit ontzaggelijke lichaam. Tienduizend meubelstukken (waarmee men 400
woningen zou kunnen meubileeren) bergt het in zijn ingewanden, benevens 5000
costumes, 600 paar schoenen, en honderden hoeden!
En wat verteert dit monster? Per jaar duizend pond poeder en schmink en
leliemelk. honderdvijftigduizend meter linnen, bijna anderhalf millioen meier
negatief film en twintig millioen meter positief film. vijftigduizend kuoieke meter
hout, honderdvijftigduizend meter la'werk en profiellijsten, zeshonderdduizend
pond gips; en dit zijn slechts de hoofdmaaltijden! Bovendien is cr nog een Tem
pelhof, kleiner dan Neubabelsberg, maar ook dèèr duizenden costumes, duizenden
meter linnen, duizenden lampen en schijnwerpers. Daar worden bovendien door
de Aktiengesellschaft fuer Filmfabrikatien (Afifa) de filmkopiën vervaardigd, met
een jaarproductie van 24 millioen meter.
Achter het gigantische gebouwencomplex strekt zich het open veld uit. Eertijds
toen er nog geen Ufa en geen filmmoloch bestond, heerschte hier de natuur.
Aan de grens van het blauw overschaduwde dennenbosch lag de heide met hier
en daar opgewaaide zandheuvels. Nog is er de purperen einder met het silhout
der dennen, die nu wit berijpt zijn. De lucht is egaal, een onmetclijkcn smeer
van grijs, die sneeuw, nog meer sneeuw, voorspelt Over den kalen, dood-
gewerkten grond snelt fluitend een ijskouden wind.
Er is veel fantasie voor noodig om je te verbeelden dat hier in dit dorre land
waarop rechts en links ruïnes van doode, nooit bewoonde steden verrijzen
van leven, schoonheid, poëzie, of ook van smakelooze cultuur en overdadige
weelde getuigende films zijn ontstaan 1
Heeft hier de stoutmoedige filmdroom „Metropolis" (zijn waarde laat Ik In hel
midden) geleefd? Stond hier het myst eke woud in teedere wazen en toover
sluiers gehuld, der Nibelungen? Groeiden hier de eeuwenoude boomstammen
(van gips en latten; tusschen welker knoestige wortels die spelonken vormden,
het gnomen heir leefde?
la. dit alles was h er eens. Nog zijn er de fragmenten. Daar. recht voor ons.
staat het reuzenlichaam in cement, dat in Metropolis de machinekamer voor
stelde. De siorm heeft hier danig huisgehouden. Van de kathedraal uit Metro
polis is een toren ingestort, en daar, laag, eenzaam, klassiek van vorm in dit
milieu, dat de reusachtigheid van de toekomstige wereldstad moet suggereeren,
burcht, die in den linkerbenedenhoek geeft de eigenlijke burcht weer. Midden in den cirkel het voorplein, rechts daarvan filmdecors dear*
boven een Hollandsch filmdorp. Men lette er op dat de daken in het midden geen onderbouw hebben, dus als 't ware zweven.
opnemingen voor Metropolis gemaakt
werden. En op eens recht voor ons,
rijzen de massa's op die het hoofddécor
ormden voor de groote film Asphalt,
die dezer dagen uitkomt. Voor dit werk
werd het groote atelier, dat anders in
drie studio's onderverdeeld is, in zijn
geheel gebruikt voor het vervaardigen
van de Boulevard eener wereldstad, die
uitliep op het reusachtig monument dat
hier in de openlucht, grauw, zwart, over
weldigend en somber voor or.s ligt
Hoe men in het atelier de Boulevard
eener wereldstad bouwde, zult u de vol
gende week vernemen.
De tocht over de terreinen van de U.F.A.
is volbracht. Achter ons, op den dood-
gewerkten grond, tot aan den horizon
met de wit berijpte dennen, liggen de
zichtbare fragmenten, resultaten van bi
zarre gedachten van mannen met veel
fantasie, brokstukken van steden die nooit
bestonden, fantasmagoiiëen. hersen
schimmen, die on celluloïd via tiendui
zenden bioscooptheaters, nog voortleven
in deze wonderlijke wereld.
Aanstonds is Neubabelsberg In duister
gehuld. Spookachtig en onwezenlijk
springen vaag nog de lijnen op van
erillige bouwwerken. Als in een
film! Binnen in de geweldige hall
werkt men verder bij het violette
licht en onder begeleiding van jamme
rende jazz muziek, van dreunende
hamerslagen en gonzende lampen.
Daar binnen mag het met recht een
heksenketel geheeten worden 1
F. A.
