AGENDA
Het nieuwe gebouw van het P. V/. N.
HET GEMEENTELIJK GRONDBEDRIJF.
46e Jaargang No. 13975
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon-en Feestdagen
Zaterdag 12 Januari 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN: J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week f 0.27J4. niet Geïllustreerd Zondagsblad
f 0.32. Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is
(kom der gemeente) f3.57H* Franco per post door Nederland f3.87J4. Losse
nummers f 0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden f 0.57)^, franco p. post
BureauxGroote Houtstraat 93 Drukkerij Zuider Buitenspaame 12
Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600
Administratie 10724, 12713 Drukkerij *0122, 12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENT1EN: 1-5 regels 1 1.75. elke regel meer f 035. Reclames
f0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Annonces van Vraag en Aanbod
1-4 regels f0.60, elke regel meer f 0.15 buiten Arrondissement dubbele prijs.
Onze Groentjes (Woensdag en Zaterdag) 1-4 regels f 0.25, elke regel meer 0.10
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overladen f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke anderè vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
ZATERDAG 12 JANUARI
Stadsschouwburg: Ver. Rott. Hofstad Too
neel (Cor v. d. Lugt Melsert) „Merijntje Gij-
zen's Jeugd", 8 uur.
Cinema Palace: „Moulin Rouge", 2.30 en
8 uur.
Luxor Theater: .Liefde in de Tropen."
^Nachten in Arizona", 2.30 en 8 uur.
Rembrandt Theater: „De Girl van de Revue''
Tooneel: Choy Ling Foo. 79, 9.1511.15. uur.
Matinée 2.30 uur.
Standaard Theater: „Dokter tegen wil en
dank". Tooneel: Mie en Ko „Madame Sans
Gêne". 2.30 en 8 uur.
IJsbaan, Kleverlaan. IJshockeywedstrijden.
Viering 60-jarig bestaan.
ZONDAG 13 JANUARI -
Stadsschouwburg: Theremin Trio „Muziek
Uit de Lucht", 2 uur.
Het Schouwtooneel (A. v. d. Horst en J.
Musch) „Mijn vrouw wil scheiden", 8 uur.
Schouwburg Jansweg: Zingende Telepathie,
Maloïtz, 8.15 uur.
Gemeentelijke Concertzaal: Middagconcert
H. O. V. o. 1. v. Ed. v. Beinum. Solist Ferd.
Leidner, altviool. 2.30 uur.
Vereenigde Tooneelisten „Paljas" 8 uur.
Remonstrantenhuis: Ver. v. Spiritisten
„Harmonia". Wijdingsmorgen. Felix Ort:
„Droomen". 10.30 v.m.
Cinema Palace: .Moulin Rouge" 27 en
8 uur.
Luxor Theater: „Liefde de Tropen."
i^Jacht«i in Arizona". Van 2 uur af.
Rembrandt Theater: „De Girl van de Revue"
Tooneel: Choy Ling Foo. Van 2 uur af.
Standaard Theater: .Dokter tegen wil en
dank". Tooneel: Mie en Ko „Madame Sans
péne". 27 en 8 uur.
IJsbaan, Kleverlaan. IJshockeywedstrijden.
MAANDAG 14 JANUARI
Benedenzaal Concertgebouw: Alliance
franeaise, Jacuqes Copeau: „Bérénlce de
Racine", 8.30 u.
Bioscoopvoorstellingen.
AFSCHUIFTHEORIE.
Toen wij in een verslag over de rede van
den vroeger en Pruisischen generaal Von
Schönaich lazen, dat de spreker de schuld
van oorlogen gaf aan de industrie, hebben
wij aan een fout van den verslaggever ge
dacht, maar uit ons eigen verslag van deze
toespraak te Haarlem blijkt toch wel, dat
hij het gezegd heeft. Hij zei het zoo:
„Zij die de groote industrieën beheerschen,
„beheerschen óók de quaestie: vrede of oor-
„Iog. Nu schijnen zij nog in den vrede een
„goede zaak te zien, maar niet zoodra ver
andert dat en begrijpen zij dat er door oor-
„log nog meer te verdienen valt, dan wordt
„het oorlog. Niet de staatslieden regeeren,
„maar de macht van het geld en de groote
„industrie!"
Het is duidelijk, dat de generaal hier zijn
baantje schoonveegt. Wij in Nederland wa
ren er in 1914 al sinds 25 jaar van overtuigd,
dat de militaire partij in Duitschland, die al
les overheerschte, de wereld der geleerden, die
der industrie, die der ambtenaren, die der
rechters, kortom alles en alles, dat die mili
taire partij te avond of morgen zoodra de
ge'egenheid schoon leek, oorlog zou maken
om naast de macht op de wereldmarkt ook
die op staatkundig gebied te behalen.
De poging is gedaan en Goddank mislukt.
Het Duitsche militairisme is vernietigd. En
nu is het, zacht gezegd, kinderachtig om de
schuld op de industrie te schuiven. Die had
behoefte aan rustige toestanden voor het
drijven van haar zaken en heeft dan ook
in en door den oorlog zware verliezen ge
leden. Hoe komt de ex-generaal aan zulke
vreemde voorstellingen! De oplossing ligt
misschien in wat hij op het bovenstaande
liet volgen:
„Gedurende 37 jaar was spr. geestdriftig
„soldaat en monarchist, maar zijn monar
chistisch hart brak toen de ex-keizer over
„de Nederlandsche grens vluchtte. Toen werd
„spr. republikein. Waarna hij door de krin
gen waarin hij vroeger placht te verkeeren
„onmiddellijk geboycot werd. Thans is hij in
„Duitsche rechtsche kringen de meest ge
bate man".
Zijn hart brak, toen de keizer vluchtte. De
zaak was verloren. Had hij niet eerder de
groote gevaren van den militairen waanzin
moeten begrijpen? Nu maakt zijn rede den
indruk van spijt. „Toen werd spr. republi
kein". En wanneer de keizer zegevierend
Parijs binnengetrokken was, inplaats van
over de grens te vluchten?
Wij vinden deze rede niet sterk en wij
denken zoo. dat als Nederlanders vlot in het
Duitsch konden debatteeren, de generaal
niet zonder aanmerkingen van het podium
zou zijn gegaan.
DE TOESTAND VAN GEORGE V.
LONDEN, 11 Januari (V.D.) Het heden
avond uitgegeven bulletin luidde: De Koning
heeft een rustigen dag. doorgebracht en er
valt geen verandering in zijn toestand te ver
melden. Het volgende bulletin verschijnt mor
genavond.
Links: Het gebrandschilderd gedenkraam, vervaardigd door het atelier „De Vonk" te Heemstede, symboliseerend het saamhoorig-
heidsgevoel onder het personeel, dat Vrijdag de directie van het P.W.N. werd aangeboden Rechts: Jhr. mr. dr. A. Röell te midden van
een groep genoodigden in het hoofdportaal. Geheel rechts, tweede rij, de bouwmeester, de hoofdingenieur, ir. B. F. van Nievelt.
Geen voordeelt ge exploitatie
De rekening van het gemeentelijk grond
bedrijf is voor den buitenstaander niet ge
makkelijk uit te pluizen. Als er een tekort
is, wordt dit niet uit de gemeentekas bijge
past, maar het bedrag van de boekwaarde
van den grond wordt eenvoudig verhoogd,
waardoor de balans weer klopt. Bij de eind
afrekening moet dan evenwel blijken of
het in den loop dei jaren opgevoerde bedrag
van de boekwaarde overeenkomt met de
werkelijke waarde van den grond.
In de laatste jaren is met een belang
rijk tekort gewerkt. Over 1926 was dit bijna
3 ton en over 1927 ongeveer 2 1/2 ton.
Om de 5 jaar moeten, op voorschrift van
Ged. Staten van Noord-Holland de eigendom
men van het grondbedrijf opnieuw geschat
worden. Dat is de eind-afrekening.
In 1930 is de termijn weer verstreken, zoo
dat de gemeente dan deskundigen moet be
noemen om de gronden te taxeeren.
Een gemeente koopt grond, berekent de
kosten om dien bouwrijp te maken, neemt in
den verkoopsprijs een risico-bedrag op voor
het geval de grond niet dadelijk verkocht
wordt maar verder is het afwachten. De
tijd kan eerst leeren of er goede of slechte
zaken gemaakt worden.
De gemeente moet zeker zijn dat zij haar
risico-V:drag niet te laag stelt. Als bijvoor
beeld verwacht wordt, dat van een complex
gronden het eerste stuk dadelijk en het laat
ste stuk pas over 10 jaar verkocht wordt,
moet de koopprijs zoo gesteld worden alsof de
gronden gemiddeld na 5 jaar verkocht wor
den.
Maar natuurlijk moeten de prijzen ook
zoo zijn, dat met de particuliere grondmarkt
geconcurreerd kan worden, want het is nog
niet zoover, dat de gemeente prijsregelend
kan optreden.
Als een gedeelte van den grond eerder ver
kocht wordt, dan de raming was, wordt op
dien grond verdiend. Die winst kan even
wel weer te loor gaan en zelfs in verlies ver
anderen, als de overblijvende grond pas na
den geraamden tijd verkocht wordt.
Bovendien kunnen in den loop der jaren
gronden in waarde achter- of vooruitgaan.
In het algemeen gaan de gronden in
waarde vooruit, maar om te maken, dat
geen verlies geleden wordt, moet de grond
zooveel in waarde stijgen, dat ook het ren
teverlies wordt goedgemaakt.
En rente op rente loopt snel op. Het grond
bedrijf moet 5 1/2 pet. aan de gemeente be
talen.
Een voorbeeld kan dit illustreeren.
Als de gemeente grond koopt tegen f 10
per M2. en die blijft 10 jaar onverkocht, dan
moet de waarde na 10 jaar f 17 zijn.
Blijkt na 10 jaar dat de grond slechts f 15
waard is, dan wordt feitelijk een verlies ge
leden van f 2.
Men kan dus pas uitmaken hoe het grond
bedrijf over een reeks van jaren gewerkt
heeft, als een nieuwe schatting der gronden
wordt gemaakt.
Met belangstelling wordt het resultaat af
gewacht van de herschatting der gronden in
1930. Niet alleen door Openbare Werken
waaronder het grondbedrijf ressorteert
maar ook door het gemeentebestuur en ver
scheidene raadsleden.
Wij vernamen, dat een raadslid dat zich
in het bijzonder aangetrokken gevoelt tot het
bestudeer en van den gang van zaken bij het
grondbedrijf, de heer Ch. C. Wolff, dezer da
gen in een kring van raadsleden heeft me
degedeeld, dat bij ongunstige resultaten van
die nieuwe schatting verwacht-
Hij sprak zelfs 'de veronderstelling uit, dat
het tekort op niet minder dan een millioen
gulden geraamd moet worden.
Een ander raadslid dat specialiteit is op
financieel gebied zei toen: „nou, zóó erg zal
het wel niet zijn", maar uit de manier waar
op hij dat zei, was het den toehoorders wel
duidelijk, dat ook hij een belangrijk tekort
waarschijnlijk acht.
Wij hebben een onderhoud gehad met den
heer Wolff, die bevestigde, dat hij bedoelde
uitlating inderdaad gebezigd heeft. Het is
evenwel een persoonlijke opvatting, hoewel
die op verschillende gegevens steunt. Maar
eerst in 1930 zal blijken of zij ongunstige
verwachtingen inderdaad uitkomen.
Dat het grondbedrijf vermoedelijk niet
voordeelig gewerkt heeft, wijt de heer Wolff
aan het duur inkoopen van verschillende
gronden en een *e stroeve werking van het
grondbedrijf wat den verkoop betreft.
Tot zoover de verklaring van den heer
Wolff.
Het gemeentelijk woningbedrijf heeft vrij
veel gronden in eigendom. De laatste cijfers
zijn niet bekend, maar eind 1927 was het
189.67.53 H.A. In den loop van 1928 is veel
meer aangekocht dan verkocht, zoodat het
grondbezit nu wel 200 H.A. zal bedragen of
2.0C0.0C0 M2. De boekwaarde zal ongeveer
f 10.000.000 zijn, of gemiddeld f 5 per M.2. Er
zijn evenwel veel weilanden onder die nog
gereed gemaakt moeten worden als bouw
terrein, zoodat die gemiddelde prijs heel wei
nig zegt.
Eind 1927 was ongeveer 50 H.A. grond in
erfpacht gegeven, dus ongeveer 1/4 van het
grondbezit.
In den loop van 1927 werden volgens het
verslag van het woningbedrijf 50.817 H.A.
verkocht, waarvan de opbrengst f 438.613
was. Ongetwijfeld is hier het zetfouten-dui
veltje zelfs in een officieel gemeentestuk aan
het spoken geweest, want dan zou de op
brengst nog geen gulden per M.2 zijn geweest.
Er zijn dus niet 50.817 H.A. verkocht, maai
slechts 5.81.70 H.A., wat juist het tiende ge
deelte is.
Op een deel dezer gronden staan com
plexen huizen van bouwvereenigingen, zoodat
de rekeningen dezer vereenigingen met de
erfpachtsgelden bezwaard worden. In het al
gemeen kan gezegd worden, dat de rekenin
gen van het woning- en het grondbedrijf
nauwkeurig uit elkaar gehouden worden. De
gemeente (het woningbedrijf) of de bouw
vereenigingen moeten betalen wat de grond
gekost heeft. Alleen den laatsten tijd is grond
voor woningbouw beschikbaar gesteld tegen
f 10 per M.2, terwijl vroeger meermalen f 15
berekend is. Dat was evenwel om den wo
ningbouw mogelijk te maken in verband met
de eischen van het rijk. Niet onmogelijk is
zoo werd ons door een ingewijde gezegd
dat het grondbedrijf hier geen voordeelige
zaken gedaan heeft.
Door de annexatie is het grondbezit van
Haarlem nog belangrijk vooruitgegaan. Op
een deel dezer gronden staan reeds complexen
van waningbouwvereenigingen. Die zaken
moeten met de schadeloosstelling vereffend
worden. Het zal vooral moeilijk zijn om de
rekening van „Tuinwijk" zuiver uit te zoe
ken. Zooals wij reeds schreven is dat een van
de grootste geschilpunten tussclien Haarlem
en Heemstede.
Als in 1930 blijkt, dat het woningbedrijf
voor een tekort staat, moet dit in 5 jaar
worden aangezuiverd uit de gemeentekas. Als
het tekort dus inderdaad eens een millioen
gulden was, zou elk jaar 2 ton bijgepast
moeten worden. Bovendien zou een verstan
dige financieele politiek dan eischen, dat na
1930 zoo gewerkt werd, dat geen nieuwe te
korten ontstaan, want anders komt men
steeds dieper in de put.
VERSCHEPING VAN MUNITIE?
VAN ROTTERDAM UIT NAAR NOORD.
CHINA.
LONDEN, 11 Jan. (V.D.) Volgens een be
richt van de „Evening Standard" zijn op het
oogenbllk voorbereidingen gaande om 12.000
ton munitie van Rotterdam uit naar Noord-
China te verschepen. Bij deze munitie-zending
zou het in tegenstelling tot vroegere versche
pingen om een door den Volkenbond goedge
keurde actie gaan; verder wordt er de nadruk
op gelegd, dat deze munitie moet dienen ter
handhaving van orde en recht. Het spreekt
vanzelf, dat wij de verantwoordelijkheid ge
heel aan het Engelsche blad laten.
VOETBAL KORFBAL EN
HOCCKEY.
ALLES UITGESTELD.
In ons vorig nummer deelden we reeds
mede, dat de voor Zondag vastgestelde
wedstrijden van den Ned. Voeabalbond en
den Ned. Korfbalbond zijn afgelast.
Thans wordt ons medegedeeld, dat ook de
wedstrijden van den Haarlemschen Korfbal-
bond zijn uitgesteld. En Vrijdagavond is ook
besloten om de wedstrijden van den Haarl.
Voetbalbond uit te stellen.
De wedstrijden van den Ned. Hockey- en
Bandybond gaan Zondag eveneens niet
door.
Ook de wedstrijden van den Noord-HolL
Hockeybond zijn uitgesteld.
HET VERDRINKINGSGEVAL TE
HEEMSTEDE.
GEEN VERVOLGING.
Wij hebben indertijd reeds medegedeeld,
dat de rijwielhersteller v. R.. nadat hij 4
dagen in voorloopige hechtenis geweest was.
in vrijheid gesteld was. Het onderzoek tegen
hem werd toen nog voortgezet.
Nu vernemen wij, dat na die in vrijheid
stelling geen nieuwe gezichtspunten naar
voren gekomen zijn. Het is dan ook vrij
wel zeker, dat er geen termen zijn voor de
Justitie om het onderzoek nog voort te zet
ten.
Blijkbaar is ook afgezien van de eerst-
geopperde mogelijkheid om van R. te ver
volgen voor het feit, dat hij geen voldoende
pogingen in het werk gesteld zou hebben
om zijn vrouw uit de Ringvaart te red
den,
Het woord is aan.
Otto Weiss:
Een vrouw, die Hef heeft, heeft geen bc-
hoefte aan emancipatie
DE BAANVEGER.
Wanneer er in onze natuur niets meer groeit,
En alles staat kil en bevroren.
Dan komt het moment dat de baanveger
bloeit,
Dan komt hij weer tot ons, herboren;
Het is een probleem, waar de hulsvlieg toch
gaat,
In 't wintersche koude getijde.
Maar weet u soms waar men den baanveger
laat,
Wanneer u geen schaatsen kunt rijden?
Een druipsnor, een bontmuts, een bezem
op zij,
Om ooren en hals een bouffante.
Daar klopt hij en veegt hij en zuigt er
soms bij,
Op handen, verkleumd in hun wanten;
Hij is ook de man, die er naarstig op let,
Of plaatsen soms zwak mochten worde',
Hij hoedt u voor vallen, hij tikt aan zijn pet.
En zorgt-, als het moet, voor de orde;
Er schijnt een geheim soort van afspraak-
te zijn,
Waardoor elk zijn plaats wordt gewezen,
Geen baanveger heeft op zijn eigen terrein,
Naar 't schijnt concurrentie te vreezen;
Toch, baanvegersbaan is geen vroolijke baan,
Veel warmte straalt niet in zijn leven.
U zoudt in zijn schoenen niet graag willen.
staan,
Verzuim dus niet hem wat te geven;
Wij konden op 't ijs, wanneer hij er niet was,
Eenvoudig niet meer uit de voeten,
Dus hulde aan hem is hier zeker van pas,
Hoe zouden wij zonder hem moeten?
Want hij is de man, die uw ijs onderhoudt,
Een eisch op het ijs en een zegen,
De eenige die, zoo te zeggen, ijskoud,
Een andermans paadje wil vegei
P. GASUS.
HET OPENBAAR ONDERWIJS.
GEEN PUBLICATIE GEWENSCHT.
Eenige weken geleden hebben wij mede
gedeeld, dat de afdeellng Haarlem van den
Bond van Nederlandsche Onderwijzers een
verzoek aan het gemeentebestuur van Haar
lem gezonden had om maatregelen te nemen
dat geen personen bij het Openbaar Onder
wijs benoemd worden, die feitelijk tegen
standers van dit onderwijs blijken te zijn.
In den gemeenteraad is toen aan B. en
W. opdracht gegeven aan het. afdelingsbe
stuur te verzoeken bepaalde feiten te noe
men. Dan zou daarnaar een onderzoek wor
den ingesteld.
Wij vernemen, dat het bestuur aan den
wethouder van onderwijs eenige feiten heeft
medegedeeld. De afdeeling heeft evenwel be
sloten daarover geen mededeeling aan de pers
te doen.
AMERIKA.
ERNSTIG VLIEGONGELUK.
NEW-YORK, 11 Jan. (V.D.) In Mlddle-
town (Pennsylvanië) is een zeer ernstig vlieg
ongeluk geschied. Bij een mislukte noodlan
ding werd een legervliegtuig geheel vernield,
waarbij alle vijf inzittende officieren om het
leven kwamen.
TOCH EEN INSPECTRICE
VAN POLITIE.
"IOE MEJ. BERDENIS VAN BERLEKOM
OVERWON.
B. en W. hadden den Raad voorgeste'd het
Raadsbesluit van 18 Januari 1928 in zoo
verre te wijzigen dat in de verordening re
gelende den rang en de bezoldiging van het
politiepersoneel te Haarlem zal worden op
genomen de functie van ambtenares belast
met de behandeling van kinderzaken met
een bezoldiging van 24003000.
Mej. Berdenis van Berlekom kon echter
daarmede zich niet vereenigen. Ze diende
met de leden van den Raad. de heeren
Adrian, Joosten en Van de Kamp de noo-
dige wijzigingen in op het voorstel van B.
en W.. waardoor bij de politie zal worden
aangesteld een inspectrice voor kinderzaken
op een salaris gelijk aan de inspecteurs 2de
klasse hier ter stede.
Tijdens de discussion over dit voorstel ln
den Raad van Vrijdag bleek, dat het de be
doeling is dat zulk een inspectrice mede zal
behandelen die zedenzaken waarbij kinderen
zijn betrokken.
Na een lang debat nam de Raad aan het
geen mej. Berdenis van Berlekom met de
andere leden had voorgesteld met 21 tegen
16 stemmen. Over de functie en over het
salaris werd afzonderlijk gestemd.
Voor mej. Berdenis van Berlekom een
mooie overwinning!