BUITENLANDSCH OVERZICHT
DE DEBATTEN OVER DEN ELZAS.
DE 4de PRETENDENT NADERT KABOEL
LETTEREN EN KUNST
STAD5NÏEUV/S
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1929
VIERDE BLAD
„Het oude liedje."
Hoogst verwarde toestand
T BELANGRIJKSTE NIEUWS
In de Kamer zijn rede over den Elzas
voortzettend betoogde Poincaré dat de fou
ten, mogelijk door de administratie begaan,
geen rechtvaardiging mochten zijn voor de
autonomitische beweging. Dadelijk na den
oorlog heeft Frankrijk met name aandacht
geschonken aan de quaestie van de ambte
naren in den Elzas, die een eigen rechtspo
sitie kregen en op het oogenblik beter be
handeld worden dan hun collega's in het
binnenland. Naar het oordeel van Poincaré
berust de zaak van het autonomisme bij de
actie van een minderheid van ontevredenen.
Poincaré voegde er aan toe dat de regee
ringen en het parlement steeds naar de gun
stigste oplossingen gezocht hebben en dat
Frankrijk uit eigen middelen de ambtenaren
betaald heeft, waarvan de betaling op
Duitschland rustte. Frankrijk heeft het be
wustzijn alles te hebben gedaan wat men-
schelijkerwijs mogelijk was.
De premier noemde cijfers waaruit de
voortdurende verhoudingsgewijze toeneming
bleek van het aantal Elzasser en Lotharin-
ger ambtenaren.
Sprekende over de fiscale maatregelen
wees Poincaré er op, dat de rijksbelastingen
voor Elzas en Frankrijk gelijk zijn. Als de
plaatselijke belastingen zwaarde- zijn, dan
komt dit door de groote uitgaven der El
zasser gemeenten.
Poincaré verzekerde, dat Frankrijk niet
zal nalaten om te voldoen aan de wenschen
van Elzas-Lotharingen.
Frankrijk, zoo zeide Poincaré verder, heeft
de gewoonten en de tradities van den Elzas
geëerbiedigd. De school is tweetalig geble
ven. Bij de rechtspraak bezigen de Elzassers
de taal die hun het gemeenzaamst is. De
onderwijzers spreken Fransch en het dialect.
Het onderwijs in het Duitsch is verplicht in
gemeenten waar Duitsch wordt gesproken en
facultatief in de andere. Spr. hoopte dat de
Elzassers allen weldra uitstekend Fransch
zouden spréken. Hij verklaarde dat de leeke-
wetten eerst zullen worden ingevoerd als de
meerderheid dit eischt.
En dit is het oude liedje! De Elzas
sers hebben er hun antwoord voor klaar-. En
vruchtbaar zijn deze debatten niet, al zullen
zij de sfeer een weinig zuiveren.
Aman Oellah heeft twee helpers gekre
gen, doch één van beiden zal zich eens te
gen hem keeren als hij de gelegenheid krijgt.
Want wanneer honden om éen been vech
ten
De eerste hulp is de muiterij onder Habib
Oellah's mannen in Kaboel, de tweede is
de nieuwste kroonpretendent, zich noemen
de Ali Achmed -Khan. Deze schijnt Habib
Oellah's troepen gevoelige verliezen te heb
ben toegebracht. Zijn legers, versterkt door
nieuwe stammen rukken op naar Kaboel.
Dit wordt een interessante race om. de
macht, wantook Afghanistan kent thans
de moderne methoden van oorlogvoeren der
westersche „beschaving".
F. A.
De prins van Wales in
de mijndistricten.
LONDEN, 31 Jan. (V. D.) Vandaag was het
de derde dag van den tocht van den Prins
van Wales door de districten van de Noor
delijke steenkoolvelden. In bijzijn van den
Mayor van Durham sprak hij met zichtbare
emotie als zijn meening uit, dat hij diep
getroffen was door den moed, het geduld en
de hoop van al deze arme menschen. „Het
is zeer moeilijk te weten wat te doen, om dit
urgente probleem op te lossen. Ik ben er
echter zeker van dat het weer in orde zal
komen, doch ik vrees dat het tijd zal kos
ten. De menschen die ik op mijn.reis heb
ontmoet hadden tegen mij persoonlijk niet
aardiger kunnen zijn".
Trotzki verlaat den 24en
Februari Rusland.
KOWNO, 31 Jan. (V. D.) Naar uit Moskou
gemeld wordt, heeft het plenair comité der
Communistische Internationale zich in zijn
laatste zitting bezig gehouden met den po-
litieken toestand in de partij en de bestrij
ding van de Trotzki-oppositie. Het comité
heeft alle maatregelen der communistische
partij ter bestrijding der Trotzkisten goed
gekeurd en zich accoord verklaard met de
aanstaanstaande uitwijzing van Trotzki. De
uitwijzing van Trotzki zal voor onbepaalden
tijd geschieden. Trotzki zelf is van plan
Rusland op 24 Februari te verlaten en zich
naar Turkije te begeven en van daar naar
Duitschland. Naar verluidt, .is hij van plan
in de nabijheid van Berlijn te gaan wonen.
Rumoer in het
Lagerhuis.
In het Lagerhuis werden een aantal vra
gen gesteld aan Lord Eustace Percey, den
minister van Onderwijs, over de verdeeling
van de bedragen, bijeengebracht voor steun
in de noodlijdende mijnwerkersdistricten.
Het is daarbij stormachtig toegegaan, aldus
het Hbld.
De arbeidersafgevaardigde Dennison vroeg
of een gedeelte van het bijeengebrachte
geld zou worden gebruikt voor de noodlij
dende gezinnen in de stilstaande staalfabrie
ken. Neen, zeide Lord Eustace, het geld is
gegeven voor de mijndistricten. De arbei
dersafgevaardigde T.Iardy-Jones zeide, dat er
groote ontevredenheid was in de mijndistric
ten over de verdeeling van het geld en de
arbeidersafgevaardigde Lunn deed een vraag
over de geringe uitdeeling in Yorkshire.
Lunn vroeg verder, of de met dat werk be
laste heer Curtis Bennett ooit eenige onder
vinding had gehad van zulk werk en of
men niet beter iemand kon aanstellen, die
iets afwist van armoe-lijden. Lord Eustace
antwoordde, dat de heer Curtis Bennett niet
in persoonlijke betrekking stond tot de
plaatselijke comité's. Deze hebben het ver
trouwen van het publiek en het spijt mij.
zeide hij dat de afgevaardigde zijn tijd ge
bruikt om dat vertrouwen te ondermijnen
om vage beschuldigingen in te brengen tegen
den heer Curtis Bennett. Wat ik gezegd heb,
is volkomen waar, riep de heer Lunn onder"
protesten van de regeeringsbanken en eenig
applaus van de arbeiderspartij.
Straffe maatregelen
in Spanje.
Uit Hendaye wordt gemeld'- dat aan de
Fransch-Spaansche grens, generaal Orgaz
alle officieren, die aan den opstand te
Ciudad Real hebben deelgenomen, heeft laten
arresteeren, terwijl hij den soldaten van het
garnizoen een strenge bestraffing der
schuldigen heeft aangekondigd. Drie officie
ren zijn door den krijgsraad reeds ter dood
veroordeeld. De uitvoering van het vonnis
wacht op de bekrachtiging van koning Al
fonso. Deze is Woensdag te Madrid terug
gekeerd. Des avonds confereerde hij met
Primo de Rivera over den toestand.
Naar verluidt, zegt de Tel., stond generaal
Aguilera, oud-minister van Oorlog en leider
van den oppersten legerraad, aan het hoofd
van de opstandige beweging. Voorts worden
de namen genoemd van Alexander Lerroux,
Felix Gamboa en den thans in Frankrijk
woonachtigen radicalen leider Alba.
Te Ciudad Real is op het oogenblik alles
kalm; de openbare diensten functioneeren
normaal.
De speciale verslaggever van de „Quoti-
dien" meldt uit Bordeaux, dat het volstrekt
niet zeker is, dat de opstand, zooals van
officieele zijde wordt verklaard, geëindigd is.
Ook andere garnizoenen dan dat te Ciudad
Real zouden voornemens zijn, aan de be
weging deel te nemen en men acht het vol
strekt niet onmogelijk, dat de opstand in de
naaste toekomst weer zal oplaaien.
De houding der Spaansche regeering, al
dus hetzelfde blad, verraadt groote ongerust
heid. De banken kregen instructie, geen wis
selaffaires met het buitenland af te sluiten.
Inmiddels worden de Spaansche grenzen,
en vooral de Fransch-Spaansche grens, buiten
gewoon scherp bewaakt. Passen worden met
de grootste nauwkeurigheid onderzocht. Vol
gens een bericht uit San Sebastian treedt
de Spaansche censuur uiterst streng op.
Particuliere telegrammen worden slechts door
de telegraafkantoren aanvaard ter verzending
na een uitgebreid onderzoek.
Dictatoriale Sovjets.
In de Russische hoofdstad worden voor
bereidingen getroffen voor de verkiezingen
voor de Moskousche Sovjet, en deze bestaan
niet .alleen, in het. organiseeren, van de eam-
'-paérie en het regelen vahde .technische
kwesties, maar vooral ook in het in werking
stellen van de beruchte „veiligheidsklep", die
de bourgeois-elementen onschadelijk moet
maken. Gezien de moeilijke situatie, waarin
de bolsjewiki reeds op het platteland verkee-
ren, zou een openlijke verkiezingsnederlaag in
de groote steden hen nog meer aan den alge-
meenen hoon prijsgeven. Vandaar hun ijver
bij het elimineeren van de burgerlijke kiezers,
waardoor hun ten minste in schijn een stem
bus-overwinning wordt verzekerd. Bij de
vorige verkiezingen te Moskou had de Gepeoe
ook reeds danig huis gehouden en tal van per
sonen om de een of andere reden van de kie
zerslijst afgevoerd. Ditmaal heeft zij op hoog
bevel haar spionnagesysteem nog intensiever
laten werken, zoodat zij een lijst kon samen
stellen met niet minder dan 57.160 namen van
personen, aan wien het kiesrecht ontnomen
wordt. Dit aantal overtreft nog met 16.000 dat
bij de laatste verkiezingen, aldus de Tel.
Blijkens een opsomming in de Moskousche
„Izwestya" bevinden zich onder degenen, die
van het stemrecht zijn beroofd o.m. 8.689 per
sonen. die arbeiders of ander personeel in
dienst hebben, voorts 28.492 particulieren han
delaars, 2.613 geestelijken en circa 1500 ex-of
ficieren en oud-politie-ambtenaren. Deze per
sonen worden in één adem genoemd met 700
krankzinnigen en 803 misdadigers, die om be
grijpelijke redenen het stemrecht niet kunnen
uitoefenen.
In elk geval hebben de sovjets weer zoo
danig gemanoeuvreerd, dat zij weldra op
nieuw op een „schitterende" bolsjewistische
stembus-overwinning te Moskou zullen kun
nen bogen!
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN a bO Cts.
per regel.
Mi ptip ch&itft:
Hls ziekten
heerschen,
in de overgangs-pe-
riode, bij epidemieën,
is het verstandig, zich
tegen besmetting te
beschermen. Neemt U
PASTILLES
want dal is een desin-
tectie-middel met lang
aanhoudende werking,
MUZIEK.
SEYCiK—LHOTSKY KWARTET.
De leegte van den Stadsschouwburg brak
gisteravond elk record, zij was gapend, pijn
lijk. We voelden een oogenblik den wensch
opkomen ons met z'n tien, elven op het po
dium te begeven, een aandachtigen doch ge-
zelligen kring rond de voor de spelers be
stemde plaats te vormen en dan het gordijn
te laten zakken, om de storende kille leegte
niet te zien en het genot van een intiemen
muziekavond te smaken. Doch nauw waren
de heeren Lhotsky, Prochaska, Moravec en
Pour aan 't spelen getogen, of zij hebben ons
de leegte doen vergeten en onze aandacht
volkomen door hun in bijna alle opzichten
voortreffelijk spel in beslag genomen. De
vrees dat ontmoediging in hun praestaties
merkbaar zou worden bleek gelukkig onge
grond. Er zit in de vier spelers echt muzikan-
tenbloed; het uit zich minder heftig dan bij
hun landgenooten, de sinds lang bekende en
bewonderde „Bohemers", het geval is; daar
entegen zijn hun samenspel en techniek fij
ner, mist hun toonaanzet elk spoor van ruw
heid en is hun intonatie volmaakt zeker. Het
spel van den eersten violist herinnert soms
eenigszins aan dat van den primus der Bo
hemers: ook Lhotsky ontwikkelt vaak dien
gladden, nagenoeg vibratieloozen toon, die
wel eens aan een fluitregister doet denken,
maar de warme cantilene, vooral op de g- en
a-snaar ontbreekt hem toch allerminst. Zijn
springend staccato, waarvoor hij nog al voor
liefde schijnt te hebben is wat dun en scherp,
hetgeen b.v. in de tweede variatie uit Beet
hoven's op. 18 no. 4 niet gunstig werkte.
Maar in wiens spel vindt men niet de eene
of andere hoedanigheid, die men anders zou
wenschen? Er stonden in dit geval althans
zoovele goede qualiteiten tegenover, dat het
viertal ons onafgebroken heeft kunnen
boeien.
Dvorak's op. 96 werd met virtuose techniek
en een groot klank-raffinement (een paar
malen een curieus „sul ponticello") vertolkt;
Beethoven eenvoudig, onopgesmukt doch
met goed inzicht en, waar noodig, met innig
heid. Schubert's d min. kwartet, met. mee-
sleepend temperament gespeeld, werd een
groote climax; slechts hadden naar mijn
meening de dynamische contrasten grooter
kunnen zijn: de voorgeschreven „pianissi-
mo"-aanduidingen werden niet altijd geres
pecteerd. Maar in de variaties was menig be-
tooverend moment en de finale sleurde als
een razende storm mee evenals in den bes
ten tijd der oude Bohemers.
De weinige aanwezigen hebben het Sevcik-
kwartet hartelijk toegejuicht en we hopen 't
ensemble, dat op zijn jubileumstournee (het
bestaat reeds 25 jaar) hier zoo bitter weinig
belangstelling ondervond, hier nog vaak te
rug te zien. Als een der invloed- en ledenrijke
concertvereenigingen hier ter stede dit kwar
tet eens mocht willen engageeren, zal die ze
ker hun leden of abnnés een genotrijken
avond en aan het kwartet de hun toekomen
de belangstelling en waardeering verschaf
fen.
KAREL DE JONG
Naschrift. Ik verneem dat a.s. Dinsdag
de Italiaansche Opera hier een herhaling
van Puccini's „Butterfly" zal geven, weer met
Isang Tapeles in de titelrol. We zullen dus ge
legenheid krijgen deze kunstenares bij de
gratie Gods nogmaals te bewonderen en een
ontroering te ondergaan, zooals men maar
heel, heel zelden in .opera of schouwburg
kan beleven.
K. DE J.
ORGELINWIJDING GERF.F. KERK
ZANDVOORT.
Aan den Julianaweg te Zandvoort werd in
Juni van het vorige jaar het nieuwe kerk
gebouw in gebruik genomen en reeds eenige
maanden later hadden de plannen van een
kleine groep jonge menschen, het gebouw
te sieren door een nieuw kerkorgel in zoo
verre vasten vorm aangenomen, dat de in
gebruikneming niet al te lang op zich zou
laten wachten. De bekwame orgelbouwer A.
S. J. Dekker te Goes kweet zich met ambitie
van de hem opgedragen taak, den bouw van
het instrument op zich te nemen. Niet slechts
naar het uiterlijk leverde hij een schoon
stuk werk, doch ook de spelkwaliteiten zijn
van dien aard, dat het orgel een aanwinst
is voor de Geref. gemeente en voor Zand
voort.
De orgelwerken, die de jonge musicus J.
W. Gosen, organist der kerk, met veel ge
schiktheid en gezonden zin voor klemmen-
ging voordroeg, deden ons hooren, dat de
bouw van het inwendige reeds geheel is vol
tooid. De tot een welluidend geheel gevoeg
de beide manualen vinden in een volumineus
pedaal met fraaie sub-bas een stevige fun
deering. Naast een zeer mooi voix celeste is
opvallend een gelukkig ggkozen tongwerk,
dat zich schoon voegt in 't geheel. Als wij
later even een kijkje namen, merkten we
hoe den organist een welkome gelegenheid
wordt geboden, op licht te hanteeren wijze
het toonvolume te leiden tot het grand-jeu.
Het is nl. mogelijk, door de registers super-
octaafkoppel en sub-octaafkoppel, beide ge
plaatst in het tweede manuaal, het boven-
manuaal in te schakelen. Ook het straal
vormig gebouwd pedaal heeft het superkop
pel. dat bij de reeds genoemde subbas een
welkom middel is tot groote klankexpansie.
Echter moet men hier niet zoeken het mooie
voortrollen van den toon, wijl het gebouw
geen gewelven bezit. Het'geluid knapt dus
af, zoo men hand en voet van de toetsen
licht.
De organist verzorgde naast zijn solower-
ken de begeleiding der vioolsoli, door den
violist W. J. Oosterveld gespeeld. Men kwam
tot een mooie klankeenheid bij Tartini, Co-
relli en Handel.
De fuga uit Tartini's sonate verdient door
zijn feilloos genomen dubbelgrepen een
extra vermelding. In dit verk mocht de
gigue evenwel een levendiger tempo hebben.
Een sarabande van Handel en een adagio
van Corelli waren beide ook het aanhooren
overwaard.
Onder de orgelsoli verdient de Toccata
van Dubois door technische beheersching en
geschikte registratie nog een woord van lof.
In Bach's d moll toccata en fuga had de
heer Gosen, die zich onder den Amsterdam-
schen organist Rijp bekwaamde, nog niet de
algeheele beheersching over het instrument
die later Dubois zoo goed deed slagen. Een
koraalvoorspel van eigen hand. m.i. nog te
veel in den ban der harmonische figuratie
gehouden, voltooide het programma, dat
werd aangevuld door twee psalmen en ge
zang 96, door de aanwezigen gezongen.
Psalm 98 was een proeve van rythmische
voordracht, geheel volgens de bedoeling uit
gevoerd, maar die toch niet afdoende zal
blijken, den gemeentezang te verlossen uit
het keurslijf van de daar nu ingebrachte
metriek. c
De heer Gosen Sr. als voorzitter van der.
kerkeraad sprak het openingswoord, de heer
Steetskamp sioot op de gebruikelijke wijze
met gebed den avond, die voor het orgel-
comité een groote voldoening zal geweest
zijn.
G. J. KALT.
HET TOONEEL.
HET MARIONETTEN-THEATER VAN
PAUL BRANN.
VOORSTELLINGEN VOOR LEERLINGEN
VAN HET KENNEMER LYCEUM.
Toen Paul Brann de laatste maal met zijn
marionetten-theater te Haarlem was in
1923 heb ik de wenschelijkheid betoogd
van een opvoering door dit theater van den
Ur-Faust voor de leerlingen der Haarlemsche
scholen. De moeilijkheden voor een school-
matinée bleken echter te groot en het bleef
dus enkel bij een vromen wensch.
Thans echter nu Paul Brann weer in
Holland is, heeft de rector van het Kenne-
mer Lyceum het initiatief genomen om de
Münchener kunstenaars voor de leerlingen
van zijn school te doen optreden en zoo heb
ben wij gisterenmiddag het voorrecht gehad
Brann's marionetten weer eens in den
schouwburg aan den Jansweg waar twee
achtereenvolgende voorstellingen voor de
verschillende leerlingen en hun ouders wer
den gegeven te zien spelen. Dat men hier
voor den Ur-Faust heeft uitgekozen, spreekt
eigenlijk wel vanzelf, omdat van alle door
Brann vertoonde stukken, in dit al-oude
Duitsche werk de meeste cultureele waarde
zit. Wij weten toch, dat de herinnering aan
een vertooning van den Ur-Faust van een
marionetten-theater op de Markt te Frank
fort Goethe tot het schrijven van zijn meest
beroemde werk heeft gebracht. Al was het
alleen daarom, dan zou reeds een vertooning
van den Ur-Faust in zijn oorspronkelijken
voi'm voor de schoolgaande jeugd hoogst be
langwekkend zijn. Doch hierbij komt nog,
dat een voorstellnïg van Brann's marionet
ten-theater ook artistiek van zoo hooge
waarde is, dat zij op het ontvankelijke ge
moed van vele jonge menschen wel indruk
moet maken.
Wat Brann's voorstellingen boven alle an
dere marionetten-vertooningen zelfs die
van die beroemde Piccolini's verheft, is.
dat zij door waarachtige kunstenaars wor
den gegeven. Er zijn marionette-theaters,
waarin de bewegingen der poppen zeker even
knap, ja misschien zelfs met nog verbluf-
fender technische vaardigheid worden uitge
voerd, maar men komt dan niet verder dan
tot de bewondering voor de zeldzame vir
tuositeit. Met kunst heeft dat echter weinig
of niets te maken. Het geeft den toeschou
wers een zelfde soort sensatie als een ver
tooning van acrobaten of variété-artisten.
Hoogstens van zeer knappe, virtuozen! Men
is verbaasd over een zoo zeldzame kunst
vaardigheid, die alles bijna „echt" doet schij
nen. Men amuseert zich soms kostelijk om
de grappige illusie, die zulke marionetten
ons kunnen geven, en dikwijls is de werking
der poppen door het hoekige en overdrevene
der bewegingen oer-komisch en grotesk.
Maar bij Brann wordt een marionetten-ver
tooning tot kunst! Hier is zulk een eenheid
van bewegen en het voortreffelijk gespro
ken woord, dat de vertooning er éen van hoo
gere orde wordt! Hier zijn het niet enkel pop
pen meer, het worden door menschen
bezielde marionetten. Daarin ligt het groote
en essentieele verschil! De illusie van zulk
een-marionetten-vertooning wordt soms vol
komen.
Daarbij komt nog, dat ook de poppen door
kunstenaars vervaardigd zijn! Er zijn prach
tige poppen bij! Ik denk bijvoorbeeld aan die
gebronsde duivels, kunststukken op zichzelf
En aan dat fijne figuurtje van den ouden
Faust! Deze marionetten geven soms vooral
wanneer men ver af zit een illusie, zóó
sterk, dat men vergeet, dat het poppen zijn
Reeds dadelijk de eerste scène, wanneer Faust
bij zijn schrijftafel staat en hij de stemmen
van den goeden genius en den boozen geest
hoort, is van zeer sterk suggestieve werking.
En hoe zeer is dit ook het geval, als Faust
voor het Christehbeeld geknield ligt en de
genade van den Heer inroept. Dan vergeet
men een oogenblik dank zij ook de prach
tige voordracht dat daar een marionet ligt.
Het wordt werkelijkheid voor ons, tooneel in
verkleinden vorm.
Maar de grootste kracht van het marionet
ten-theater ligt toch in het groteske en het
fantastische, vooral ook doordat Brann zoo
prachtig met licht weet te werken! Hoe sterk
wordt het komisch effect bij marionetten
verhoogd door de hoekige bewegingen van d.e
poppen! En hoe gewillig laten wij onze ver
beelding gaan bij het zien van al deze plot
seling verschijnende en weer verdwijnende
duivels en monstens! Daarom vind ik het
zoo jammer, dat Brann het voorspel de
aankomst van Charon en het tooneel tus-
schen Charon, Pluto en de duivels dat bij
de eerste opvoering te Amsterdam jaren ge
leden zulk een sterken indruk op ons maakte
niet meer bij den Ur-Faust geeft.
Het was te verwachten, dat in deze voor
stelling voor een zaal, die grootendeels gevuld
was met jeugd, Hans Wurst het meeste succes
zou hebben! De groteske bewegingen van de
zen Hans Wurst zijn van zoo onweerstaan-
baar-komische werking, dat het jeugdige
publiek telkens in een schaterlach uitbarstte.
Brann heeft ons weer een groote vreugde be
reid en het zou jammer zijn, dat deze koste
lijke marionetten-vertooningen tot dezen
eenen middag beperkt zouden moeten blij
ven Zou Brann ook nog niet .eens te Haarlem
Goethe en Die Nürnberger Puppen kunnen
geven? Wij kunnen Brann's marionetten
nooit genoeg zien.
B. SCHUIL.
UITGAAN.
R.K. VAC ANTIEKOLONIES.
Op 8 Februari geeft de R.K. Vereeniging
Vacantiekolonies een feestavond ten bate dei-
uitzending naar buiten. De werkzaamheden
der vereeniging breiden zich gestaag uit. Dit
jaar moet er zeker een 150-tal kinderen uit
gezonden worden, wat beteekent, dat het be
stuur minstens f 6000 bij elkaar moet trom
melen. 8 Februari moet het begin zijn van het
toestroomen der gelden.
„Haarlem's Tooneel". meermalen gunstig
in ons blad beoordeeld, bood belangeloos zijn
medewerking aan, eveneens het „Van Eden's
Strijkje". Ten tooneele wordt gebracht het
kluchtspel in drie acten: .Daar liegen wij
ons uit", dat hier eenmaal met zoo groot suc-
es is opgevoerd
INSTITUUT VOOR ARBEIDERS
ONTWIKKELING.
DE MAATSCHAPPELIJKE OORZAKEN
VAN DEN MISDAAD.
Over dit interessante onderwerp zal a s.
Zondagmorgen Prof. Mr. W. A. Bonger op de
Zondagmorgenbijeenkomst van het Instituut
voor Arbeidersontwikkeling spreken.
PROF. BONGER.
Prof. Bonger is namelijk ongetwijfeld een
van de knapste figuren uit de intellectueels
kringen der Nederlandsche sociaal-democra
tie, een man die steeds onomwonden voor zijn
meening uitkomt, ook al wijkt deze nog al
eens belangrijk af van de gangbare meenin
gen in de arbeidersbeweging.
Prof. Bonger behoort dan ook tot de uiter
ste rechtervleugel zijner partij. Hij is wat men
zou kunnen noemen een rasechten intellec
tueel" en het is leerzaam en belangwekkend
naar een man met zoo'n groote kennis te luis
teren. Velen zullen zich dan ook a.s. Zondag
weder een gang naar de Tempeliersstraat go-
troosten waar de bijeenkomst te half elf aan
vangt.
Muzikale medewerking verleenen de heeren
Drop en De Kok tclarinet en plano), uit Am
sterdam.
FANCY FAIR.
IN DE TWEEDE H. B. S.
De leerlingen der 2de H.B.S. 5-j. c. zullen
een fancy-fair houden in het Gymnastiek
lokaal der oude school aan het Prinsen Bol
werk, op Vrijdagavond. Zaterdagmiddag en
's avonds a.s.
Behalve dat er vele goedkoope artikelen
als handwerken, kunstvoorwerpen, enz. zijn
wordt thee geschonken. Vele attracties zul
len er zijn: rad van avontuur, grabbelton,
„levende" automaat, touwtjes trekken om
prijzen, antiquiteiten verkoopen. spijkers
slaan met koppen, enz. enz. te veel om op
te noemen.
Vele zaken zullen verloot worden.
Natuurlijk zulen het strijkje van de school
en een mooi radiotoestel voor muzikale op
luistering zorgen.
De. opbrengst van deze Fancy Fair dient
voor het koopen van een karpet in de
leeraarskamer der nieuwe H.B.S. in het Kle
verpark.
N. V. V. EN S. D. A. P. EN DE
TYPOGRAFEN.
SAMENWERKING VOORBARIG?
In de Centrale sprak Donderdagavond de
bondsvoorzitter van den Algemeenen Neder-
landschen Typografenbond, de heer F. van
der Wal voor het Instituut voor Arbeiders
ontwikkeling en de Commissie voor Maat
schappelijk Werk uit den A. N. T. B. over de
verhouding tusschen vakbeweging en poli
tieke partij.
Hij ging terug tot de eerste tijden, toen de
vakbeweging er was. vóór de politieke arbei
dersbeweging en bestond in gilden en later
ziekenpotten. In 1866 ontstond daaruit de eer
ste vakorganisatie, die der typografen. Waren
de eerste vakvereenigingen neutraal ten aan
zien van godsdienst en politiek, de oprichting
der Internationale bracht splitsing,
omdat een deel der arbeiders zich daarbij
aansloot. De anderen organiseerden zich in
1871 federatief in het Nederlandsch Werklie
denverbond. Dit werd weer verdrongen dooi
den Sociaal-Democratischen Bond, die nogal
van innerlijke twisten te lijden had. Bij den
Sociaal-Democratischen Bond waren aange
sloten de A. N. T. B. en de Sociaal-Democrati
sche Typografenvereenlging. Daarnaast be
stonden „Patrimonium" en de aanhangers
van de Internationale. Bij de stichting van
het Nationaal Arbeidssecretariaat en de S. D.
A. P. in 1893 werden de laatste partij en de s.
d. Bond in het N. A. S. opgenomen, maar de
samenwerking was niet vruchtbaar. In 1902
trad de A. N. T. B. uit het N. A. S. In 1905
volgde de stichting van het N. V. V.. dat
het N. A. S. ging vervangen. De verhouding
van >*st N. V. V. met de S. D. A. P. was van
het begin af vriendschappelijk, maar het N.
V. V. was neutraal. Gaandeweg werd naar
haar wezen de S. D. A. P, de parlementaire
spreekbuis voor de arbeidersbelangen, en an
derzijds het N. V. V. naar den aard zijner
agitatie de ruggesteun voor de partij, al zijn
weinig N. V. V.-leden lid van de partij. Dat
deed de drang naar zeggenschap over 'net
partij-apparaat ontwaken. Eerst in de „per
manente commissie", daarna in de maande-
lijksche besprekingen en sinds 1928 in den
algemeenen raad en commissie van tien, werd
die samenwerking steeds Inniger.
Voor deze samenwerking aciu de heer v. d.
Wal den tijd echter nog niet rijp, omdat cie
moderne vakbeweging nog te veel leden telt.
die geen socialist zijn. Aan den finaneieelen
steun aan de s. d. arbeiderspers heeft de A.
N. T. B. dan ook niet willen meewerken, om
dat zij zich daarin tegenover de niet socialis
tische leden niet rechtvaardigen kan. Zoolang
de moderne vakvereenlging dus nog geen
kleur bekennen kan is spr. voor de schelding
tusschen N. V. V. en S. D. A. P. Sommige lei
ders achtten immers kort geleden ook de sa
menwerking nog onmogelijk. De A. N. T. E.
die door deze zaak reeds leden verloor, blijft
dus in dezen een bijzonder standpunt inne
men.
Het mannenkwartet „Aurora" luisterde de
bijeenkomst met zang op.
