DE KONINGIN VAN DEN AETHER
Altijd voorwaarts, altijd beter.
Men nadert na het beste.
Collegiale wedijver onder de medewerkers.
Geniale qualiteiten van den leider.
Feitelijk is dit opschrift epn onjuistheid,
namelijk een pleonasme, een overbodige
dubbelheid, om dit woord te gebruiken. Want
wie „Philips" zegt, denkt in de eerste plaats
aan Radio en wie zegt „Radio" denkt in de
eerste plaats aan Philips.
Wanneer dit nog behoefde te worden aan
getoond, dan kon dat in de laatste dagen
nog weer gebeuren, namelijk op de Jaarbeurs
te Utrecht, waar wij naast de lampen van
Philips een groote verzameling radio-toe
stellen konden zien, die achtereenvolgens
uit de vermaarde werkplaatsen te Eindhoven
te voorschijn gekomen zijn. V/as hier het
betere de vijand van het goede? Is er niet
iets waar van de verzuchting van menigeen,
die zegt: „wanneer ik een jaar geleden een
toestel van Philips kocht, dan heeft hij er
nu alweer twee of drie geproduceerd, die be
ter zijn. Als hij daarmee voort blijft gaan,
hoelang moet ik dan nog wachten tot hij het
menschelijkerwijs gesproken allerbeste in de
wereld zal hebben gebracht!"
Nu ja, het is daarmee gegaan zooals het
vroeger ging met de fiets en naderhand met
de auto. Aan de eerste fiets was heelwat te
verbeteren, maar sedert de luchtband uit
gevonden is, het vrij wiel en de velgrem, is
er in de verbeteringen een stilstand geko
men, met andere woorden de perfectie van
het hedendaagsche rijwiel bereikt. En wat
de auto betreft, nadat de vertrouwbaarheid
van den motor was verkregen zijn daarop
successievelijk zóóveel verbeteringen gevolgd,
in de remmen, het aantal cylinders en wat
al niet meer, dat wij in de hedendaagsche
modellen nauwelijks grootere verschillen
kunnen.opmerken, dan in den vorm van de
carrosserie, het lak van de portieren en de
practische kleur van de bekleedmg.
Hoé staat het in dit opzicht met het radio
toestel? Merkwaardig is het in de eerste
plaats, dat terwijl fiets en auto van bovenaf
zijn gekomen, dat wil zeggen in financieelen
zin, de eerste auto om zoo te zeggen vele
duizenden guldens kostte en de eerste fiets
met vele honderden moest worden- betaald,
de eerste radio-installaties door liefhebbers
op de meest primitieve manier uit het een
voudigste materiaal werden samengesteld.
Vandaar, dat de auto althans in ons wereld
deel nog lang niet de populariteit van radio
heeft bereikt, ofschoon de krachtwagen, zij
het over een langeren weg (gevolg van zijn
prijs) op den duur zeker even algemeen
worden zal als de fiets, die toch ook geleverd
wordt voor een zesde of een tiende
van den oorspronkelijke» prijs. In Amerika
is hét al zóóver, dat ook menschen met be
perkte .inkomens elk voor zich of gezamen
lijk een auto bezitten.
Misschien zien angstige lieden In een der
gelijk toekomstbeeld meer een schrikbeeld,
met.het oog op de smalheid van onze wegen
ende kleinheid van ons land. Laten zij niet
vreezen. Wij zijn al, zij het dan met Holland-
sche voorzichtigheid, bezig om onze wegen te
verbreeden en wanneer de populariteit van de
auto stijgt zal dat gaan in de richting van
vervoermiddel en niet in die van vermaaks-
voorwerp. Zóó is het met de fiets ook gegaan.
Men maakt er weinig of geen tochten meer
mee voor zijn plezier. En komt eenmaal
niettemin de dag, dat ook onze dan
breeder geworden wegen, de duizenden en
tienduizenden auto's niet meer kunnen ver
zwelgen, dan zullen wij menschen onzen weg
zoeken door de lucht want de groote uit
vindingen komen zoodra zij noodig zijn.
Vóór dien tijd zal Philips (en hiermee ko
men wij weer op onzen man en op ons on
derwerp terug) stellig kleine, practische en
bijwijze van spreken goedkoope vliegtuigen
zijn gaan maken, verondersteld dat de we
reld met lampen en radio-apparaten verza
digd is en daarvoor nieuwe afzetgebieden
niet meer te vinden zijn.
Maar zóóver is het bij lange na nog niet.
In de eerste plaats omdat alles slijt en ver
nieuwd moet worden. Dit geldt niet alleen
de lampen, maar ook de radiotoestellen. En
in de tweede plaats: omdat, wie eenmaal be
langstelling voor radio heeft gekregen, van
lieverlede zijn eenvoudig toestel zal verruild
hebben voor het betere en op den duur voor
het beste. Op het financieele gedeelte van
het vraagstuk komen wij straks nog even
terug. Laat ons nu even nagaan, wat er in
die weinige jaren al verbeterd is in de ma
nier, waarop het geluid tot ons kwam.
De periode van de overbrenging door den
zoogenaamden koptelefoon heeft vrij lang
geduurd, maar toen eenmaal de eerste luid
spreker was geconstrueerd werd deze over
brenging spoedig verlaten. Zij was niet ge
makkelijk en ook niet altijd frisch. De eerste
luidspreker, die aan een heel gezelschap ae
gelegenheid gaf, de klanken uit den aether
gezamenlijk te hooren, was de hoorn of
toeter. Hij had evenwel het gebrek, dat
Iedere hoorn voorkeur had voor een bepaal
de toonhoogte en ln het weergeven van
andere toonhoogten tekort schoot, omdat hij
zelf zijn eigen resonantie had. Daarom
was de conische luidspreker een groote ver
betering en in die richting heeft het natuur
kundig laboratorium van Philips, volgens
geleerden van naam, een van de beste, zoo
niet, het beste dat bestaat, ijverig gezocht,
natuurlijk met gebruikmaking van de uit
vindingen en ontdekkingen van^ anderen,
door patenten te koopen.
Wij kunnen in een van de drukwerken, die
Philips' radio-afdeeling op de Jaarbeurs te
Utrecht verspreidt, het volgende lezen over
het nieuwe product van zijn beroemde fa
brieken.
„De nieuwe Philips-luidsprekêr No. 2011 is
„geconstrueerd volgens een door de Ameri
kanen Rice en Kellogg gevonden en ge-
„octroieerd beginsel, waarvan de Philips Fa-
krieken, die o.a. in Nederland en Koloniën
„over de daarop betrekking hebbende oc-
„trooien beschikken, thans een geheel
„nieuwe uitvoering hebben gegeven."
De constructie komt in het kort hierop
neer, dat zich in een zeer krachtige perma
nente magneet die geen extra bekrachtiging
noodig heeft, een ringvormige luchtspleet
bevindt. In deze luchtspleet bestaat een
krachtig homogeen magnetisch veld. Hierin
is nu een zeer licht draadspoeltje geplaatst,
dat zoodra het door wisselstroom wordt door-
loopen, zich in het veld gaat bewegen. Het
spoeltje Is gewikkeld op een verlengstuk van
een vrijzwevend opgehangen conische mem
braan zooals die bij de andere bekende Phi
lips luidsprekers gebruiktwordt. Aan dit
eiectro-dynamische systeem dankt de Phi
lips luidspreker No. 2011 zijn ongeëvenaarde
kwaliteit.
Wij hebben op de Jaarbeurs dezen luid
spreker gehoord, gekoppeld aan verschillen
de ontvang-toestellen. Het wordt „de
Meesterzanger" genoemd en heeft een bij
zonder mooien klank des te beter natuurlijk
wanneer het verbonden is aan het beste toe
stel. Dat is op dit oogenlbik Philips vier-
lampstoestel 2511 of het drielampstoestel
2514 die beide direct aan het stopcontact
van de wisselstroomleiding kunnen worden
aangesloten.
Als wij nagaan, hoe er tot nu toe met de
beste toestellen nog altijd minstens twee
knoppen noodig zijn om een goed resultaat
te verkrijgen, is het verrassend om te zien,
dat bij dit nieuwe apparaat al het noodige
bereikt wordt door één enkele knop fcc ver
zetten Is dit geschied, dan wordt een plaatje
verlicht, zoodat men alleen op dit plaatje
behoeft te letten om er zeker van te zijn, dat
het toestel in- of uitgeschakeld is.
Deze enkele opmerkingen over den luid
spreker. Wij kunnen in een artikel als
dit niet dieper op de zaak ingaan. Om een
overzicht alléén Is het te doen.
Daarbij behoort ook de verdwijning van
een der gevaarlijkste diersoorten op radio-
(Speciaal voor Haarlem's Dagblad geteekend door Wladlmir A. Bielkine).
gebied, den Mexicaanschen hond. Weten wij
nog (en dat weten wij wel, want het is nog
maar kort geleden,) dat een van de grootste
kwellingen bij radio juist de onbeholpen po
gingen van radio-beoefenaren waren tot het
zoeken van bepaalde stations? Meermalen
bedierf een van die zoekers het
genoegen van een heele straat door het
onverdroten genereeren. Welnu dat kwaad
is verdwenen, gedeeltelijk zooals de heer
Vogt terecht in een interview ln dit nummer
zegt, door grooter oefening en aanpassing
van de luisteraars, maar natuurlijk ook, door
verbetering van de toestellen. En thans is
Philips zoover gekomen, dat hij van zijn toe
tsteden durft zeggen: „zij zijn „stralingsvrij",
dus storen naburige toestellen niet." Als Phi
lips dat zegt, dan is dat zoo, want als een
goed koopman schrijft hij aan zijn produc
ten-geen eigenschappen toe, die zij niet be
zitten. Dit grondbeginsel, der volkomen eer
lijkheid is het eenige middel om groote re
sultaten te bereiken.
De antenne is een andere verbetering. Deze
eerste overbrenging geschiedde in de kinder
jaren van radio door vaak lange draden aan
hooge palen, die het landschap niet weinig
ontsierden en achteraf niet noodig blijken
te zijn of te zijn geweest. Een enkel draadje
is voldoende. Met de grondigheid, waarmee
te Eindhoven alle moeilijkheden bestudeerd
worden, is ook dit onderzocht. Men heeft in
gezien dat ook voor de bouwkunst hier een
probleem gelegen was en zoo is een eenvou
dig draadje ontworpen, waaruit door aftak
king iedere woning haar antennedraad kan
ontvangen, zonder dat daaruit een bouw
kundige misstand ontstaat.
Met de raam-antenne waren onze zegslie
den niet ingenomen, vooral (wanneer wij het
goed begrepen hebben) omdat de hoepel toch
altijd in de richting moet gedraald worden,
waar het geluid vandaan komt, zoodac wan
neer dit niet goed geschiedt, de opneming
daardoor lijden kan.
Meermalen is in ons blad met bewondering
en verbazing melding, gemaakt van den phe-
nomenalen groei van de Philips?abrieken.
Waar in ons land (en wij kunnen er genist
bij "zeggen buiten ons land) bestaat een fa
briek, nog geen veertig jaar oud, die een zoo
groot personeel noodig heeft en nóg niet in
staat is, aan al de aanvragen te voldoen. Op
dit ooge'nblik zijn aan de verschillende Phi-
lipsfabrieken 25000 personen werkzaam,
waarvan 18.500 alleen te Eindhoven. Die stad
en hare omstreken zijn van werkkrachten
vriendschappelijk tot de verkoop-organisa
tie zei: „jullie zet niet genoeg af, want ik
heb grooten voorraad", dan zette de verkoop
de tanden op eikaar en kende geen grooter
succes, dan op een oogenblik aan de fabri
cage te zeggen: „jullie kunt niet leveren wat
ik noodig heb." Het is juist die collegiale
wedijver, gesteund natuurlijk door een be
langrijke wetenschappelijke afdeeling, die
het succes behaalt en voortdurend vergroot.
De beste medewerkers aanstellen aan
wie binnen de lijn van het bedrijf
een groote mate van zelfstandigheid
wordt gelaten, Is een andere sleutel.
En toch zou ook dit nog niet vol
doende den geweldigen bloei van Philips
onderneming kunnen verklaren, wanneer
de man die aan 't hoofd staat, niet zulke bij
zondere qualiteiten bezat. „Hiërarchische
verhoudingen",-zoo zei men ons. „bestaan bij
^Philips niet". Als Iemand een moeilijkheid
heeft mag hij gerust naar „den baas" gaan en
die lost. ze dan op. Een scherp verstand, een
ruim Inzicht en een ongeloofelijk geheugen
stellen hem daartoe in staat en voor denge-
ne, die om raad komt vragen, is het wel eens
goed en nuttig, om te zien, hoe weinig zijn
moeilijkheid te beteekenen heeft tegenover
Achter de coulissen der Radio-Industrie: De fabricage van korte golven
(Teekening van Wladlmir A. Bielkine).
Het A.V R.O.-orkest, dat ons eiken dag muziek in huis brengt. In het midden de leider Nico Treep
volkomen leeggezogen. Men kan er geen
werkkrachten meer vinden en haalt nu de ar
beiders al uit België. Philips heeft een heel
wagenpark van autobussen, waarmee eiken
dag Belgische arbeiders worden gehaald en
weer thuis gebracht; om dat practisch te
doen, zal eerlang een garage voor die bussen
gebouwd worden bij de Belgische grens.
Men ziet: het woningvraagstuk wordt bij
zulk een uitbreiding een probleem op zich
zelf en hiermee raken wij een onderdeel van
Philips bedrijf aan, dat even nader mag
worden bekeken. Alles wat aan zulk een
reusachtige onderneming te pas komt, moet
vooruit,^ikwijls lang vooruit, worden bezien
en opgelost: personeel, woningruimte, mate
rialen, ja wat niet al. En hier komt naar vo
ren de schepper van dit wonderwerk, de lei
der van dit bedrijf, „meneer Anton Philips",
zooals hij door zijn talrijke medewerkers met
eerbied wordt genoemd.
„Hoe is het ontstaan van zulk een reus
achtige fabriek mogelijk geweest?" Is een
vraag, die ons als vanzelf op de lippen komt.
„Hoe ls zij begonnen, hoe kon zij zich tot de
zen omvang ontwikkelen? Het antwoord op de
eerste vraag is eqpvoudig: „In 1891 uit een
klein lampenfabriekje van den heer G.
Philips. Zijn jongere broer, Anton reisde
daarvoor, zocht telkens nieuwe afzetgebieden
en zoo ontstond een vriendschappelijke wed
ijver tusscnen fabricage en verkoop. Die be
staat nog en dat wordt door velen beschouwd
als de basis van het succes. Als de fabriek
de bezwaren en vraagstukken, die de baas
op te lossen heeft.
Wij zullen nog even terugkomen op de-
vraag, hoe de onbemiddelde, die de eerste
aanhanger van radio is geweest, ooit in het
bezit zal kunnen komen van het beste toe
stel, dat Philips aflevert en dat eenigc hon
derden guldens kost. Het eenlge middel zag
de heer Philips in afbetaling en om daartoe
te komen heeft hij het advies gevraagd van
zijn wederverkoopers, waarna een beslissing
zal worden genomen. Daarvoor ls hun een
brochure toegezonden. Ons ls een exemplaar
van dat geschriftje beloofd en zoodra wij
het ontvangen hebben, komen wij op de
quaestie der afbetaling terug, waarvan wij,
zooals men weet, ln beginsel geen voorstan
ders zijn.
Over wat in de uitzending naar ïndië en
de gesprekken op dien afstand bereikt ls, zou
een afzonderlijk artikel te schrijven zijn. De
ontvangst ls daar in den laatsten tjd nog
weer verbeterd door het gebruik van de zoo
genaamde „beam-antenne" en hoe hoog het
publiek het hier bereikte schat, blijkt uit het
volgende grapje. Aan een Indisch jochie
werd gevraagd: „wat weet je van Holland?"
Het antwoord was: „P. C. J. J." de lettérs
van de korte golf-zender naar Indië,
Het zal wel niet gebeurd zijn, maar dat de
verbinding met Inaiè een glorie is voor Ne
derland is wel zeker.
C. P,
